Inhoud 1... 1 1.1 Inleiding... 1 1.2 Opstellen processchema... 1 1.3 Invullen van de nodige data... 4 1.4 Berekenen van de kost.... 5 2 Besluit... 5 1 1.1 Inleiding Wanneer men spreekt over afvalkosten dan beperkt zich dit meestal tot het bedrag dat op de factuur van de ophaler of de verwerker staat. In sommige gevallen wordt er zelfs gesproken van gemaakte winsten op het afgevoerde afval. Wat vergeten wordt, is dat deze afvalstromen ook geproduceerd zijn en ook bestaan uit grondstoffen. Men heeft er dus ook tijd, geld en mankracht ingestopt om deze afvalstof te produceren. De werkelijke afvalkost ligt dus veel hoger dan men denkt. Hoe gaat men dan juist te werk om deze totale afvalkost te bepalen? 1.2 Opstellen processchema Om na te gaan welke parameters moeten opgenomen worden voor het bepalen van de afvalkost, moet er in de eerste plaats een duidelijk processchema worden opgesteld. Het processchema moet zowel eenvoudig als overzichtelijk zijn. Dit wil dus zeggen dat een opsplitsing van het schema in vele kleine deelpprocessen niet nodig is indien de aparte deelprocessen geen aanleiding geven tot afvalproducten of indien de verschillende deelprocessen geen impact hebben op de afvalstof. Overlaad eenzelfde schema niet met gegevens. Indien er teveel gegevens vermeld worden op een zelfde schema leidt dit tot verwarring en rekenfouten. Gebruik dus eenzelfde schema meerdere keren maar met verschillende data. Een initiatief van: Met steun van: blz 1/5
Hieronder is een vereenvoudigd schema weergegeven van een meubelfabrikant die zowel tafels als stoelen monteert. Aangezien beide montageprocessen een verschillende afvalstroom hebben worden deze gesplitst. fig.1 Algemeen schema deel 1 Een initiatief van: Met steun van: blz 2/5
Fig. 2 Uitwerking deel 1 deel 2 Een initiatief van: Met steun van: blz 3/5
Fig. 3 Uitwerking deel 2 1.3 Invullen van de nodige data Eenmaal dat het processchema is opgesteld dienen enkel nog de relevante data te worden ingevuld en dit per processtap. In bovenstaand schema worden 1061.5 eenheden hout aangekocht waarvan 62% wordt gebruikt voor het maken van tafels en 38% voor stoelen. Na het drogen is 3% van het ingekochte hout krom en kan niet meer worden gebruikt. Uiteindelijk blijven nog 1030 eenheden over die moeten geschuurd worden. De tijdsverdeling voor het schaven en schuren van het hout voor de tafels en de stoelen is niet hetzelfde. Ongeveer 55% van de tijd is voor het schuren van het hout voor de tafels.na het schuren gaat 60% van het hout naar de montage van de tafels en 40% naar de montage van de stoelen. Schuurbanden worden aangkocht voor het uitvoeren van een noodzakelijke activiteit en kunnen niet gezien worden als een verlies aan grondstof. Men kan ook geen actie onderenemen om het aantal aantal aangekochte schuurbanden te beïnvloeden. Het verkeerd gezaagd hout daarentgen is wel een verlies aan grondstof. Wanneer er een speciale ruimte moet voorzien worden voor het behandelen van de afvalstof moet hiervoor ook de kost in rekening worden gebracht.vb. Huren container of lokaal. Een initiatief van: Met steun van: blz 4/5
Praktijkgids Meten is Weten Zo is er een persoon aangesteld die zich bezig houdt met het verwisselen van de schuurbanden. Zijn totale tijdsbesteding is hiervoor 55 uur. Hiervan gebruikt hij 60% voor het wegvoeren van de afgewerkte schuurbanden. Dezelfde redenering geldt voor het verzamelen van het schuurstof. Bovenstaand voorbeeld toont duidelijk aan dat de afvalkost zich niet zomaar beperkt tot de afvalfacturen. Door bijvoorbeeld de afstand tussen de containers te verkleinen of te optimaliseren kan er al bespaard worden in de tijdsbesteding van het personeel. De afvalfactuur zal niet veranderen maar wel de totale afvalkost. Er wordt 2% van het hout verkeerd gezaagd. Dit hout heeft alle vorige productiestappen doorlopen. Er is dus als het ware afval geparafineeerd, gedroogd, opgeslagen en geschuurd. Hoe later het afval ontstaat in de productieketen hoe duurder dit afval! Dit aspect wordt meestal over het hoofd gezien. Niet van elke processtap waarbij afval ontstaat moet de productiekost worden in rekening gebracht. Indien het ontwerp vereist dat er een gat in het midden van de tafelblad moet gezaagd worden, dan mag het zagen van dit gat niet als productiekost gerekend worden voor de ontstane houtschijf. Het gat moet immers gezaagd worden. De productiekost van de vorige processtappen moet wel in rekening gebracht worden omdat het verwijderde hout alle vorige bewerkingen heeft meegemaakt. 1.4 Berekenen van de kost. Uiteindelijk dient men voor elke afvalstroom en elke processtap de totale kost te bepalen. De procestap met de hoogste toegevoegde waarde aan de afvalkost zal ook het meest de afvalkost beïnvloeden wanneer hier wordt aan gewerkt. Het heeft geen zin om te sleutelen aan processtappen met maar een beperkte invloed op de kostprijsbepaling. Voor het bepalen van de afvalkost kan beroep gedaan worden op het programma MAMBO, een sofwaretool ontwikkeld door OVAM voor het bepalen van de totale afvalkost. Het doel van dit programma is meer bedrijfsopbrengsten creëren met minder afval. Het softwarepakket is gratis te downloaden. Het bovenstaande voorbeeld is een uitgewerkt voorbeeld afkomstig uit MAMBO 2 Besluit MAMBO is een handige tool voor het berekenen van de totale afvalkost. Deze tool zal niet noodzakelijk de grootste afvalstroom aanpakken maar wel de stroom met de grootste kostprijs. Wenst men de grootste afvalstroom aan te pakken dan moet men overgaan tot een werkpostanalyse en een controle van de fysische afvalstromen.. Een initiatief van: Met steun van: blz 5/5