GOED GEZIEN? WERKBOEK OVER DE DODE HOEK NAAM

GOED GEZIEN? WERKBOEK OVER DE DODE HOEK NAAM Veilig fi etsen in de buurt van vrachtwagens

INLEIDING Het verhaal van Thomas HOOFDSTUK 1 ZWAKKE EN STERKE WEGGEBRUIKERS A. HOE GA JIJ NAAR SCHOOL? Hallo! Ik ben Thomas. Ik wil je graag vertellen wat me dit weekend overkomen is. Op weg naar de scouts moest ik met mijn fiets een druk kruispunt oversteken. Aan het verkeerslicht stond een vrachtwagen te wachten om rechts af te slaan. Het licht sprong op groen. Oefening 1 Wie komt er met de fiets? Ik ga meestal... naar school. B. HET VERKEER IN JOUW BUURT Oefening 2 Waar zie je veel vrachtwagens? Ik fietste verder rechtdoor, maar de vrachtwagen draaide naar rechts zonder mij voor te laten! Ik kwam bijna onder de wielen van de vrachtwagen terecht! Gelukkig kon ik net op tijd remmen. Ik was verschrikkelijk geschrokken. Mijn hart bonsde in mijn keel. In welke straat in de buurt van je huis rijden veel grote vrachtwagens? In welke straat in de buurt van je huis zie je bijna nooit vrachtwagens rijden? Einde C. DE FIETSER EN DE VRACHTWAGEN Het scheelde geen haar! Had die chauffeur mij dan niet gezien? Ondertussen heb ik al één en ander geleerd over de gevaren van de dode hoek van vrachtwagens. Ik weet nu dat fietsers heel erg moeten uitkijken in de buurt van vrachtwagens. In dit werkboek leer je hoe je veilig kan fietsen in de buurt van vrachtwagens. Zeker doen, want het is echt levensbelangrijk! Oefening 3 Zwakke weggebruikers Waarom heten fietsers en voetgangers zwakke weggebruikers? Waarom is een vrachtwagen een heel sterke weggebruiker? 2 3

Kruis de drie juiste redenen aan: fietsers en voetgangers wegen minder dan vrachtwagens fietsers en voetgangers zijn stiller dan vrachtwagens fietsers en voetgangers zijn milieuvriendelijker dan vrachtwagens fietsers en voetgangers zijn kleiner dan vrachtwagens fietsers en voetgangers zijn minder beschermd dan vrachtwagens Oefening 5 Ken je de onderdelen van een vrachtwagen? Ken je de onderdelen van een vrachtwagen? Teken pijltjes vanaf de woorden naar de juiste plek op de vrachtwagen. Oefening 4 Op de weegschaal! spiegels oplegger cabine Charlotte en haar fiets wegen veel minder dan de vrachtwagen. Kan jij het vraagstuk oplossen? De vrachtwagen weegt 16 ton. De lading weegt 9 ton. zijafscherming richtingaanwijzers Fietsers en voetgangers zijn zwakke weggebruikers. In het verkeer kijk je extra goed uit, zeker in de buurt van vrachtwagens. Elk jaar sterven er nog teveel fietsers onder de wielen van een vrachtwagen. Charlotte weegt 30 kg. Haar fiets weegt 10 kg. Haar boekentas weegt 10 kg. Charlotte, haar boekentas en haar fiets wegen samen... kg. De vrachtwagen en lading wegen samen 25 ton of... kg. De vrachtwagen weegt dus... keer meer dan Charlotte op haar fiets. (tip:... kg :... kg =... kg) HOOFDSTUK 2 WAT IS DE DODE HOEK? Oefening 1 Ken jij de dode hoek van een vrachtwagen? Interessant om weten! Wist je dat een vrachtwagen 18 meter lang is? Een lege vrachtwagen weegt ongeveer 16 ton. Een volle vrachtwagen mag maximum 44 ton wegen. Dat is evenveel als 11 olifanten of 22 neushoorns! Kruis aan wat correct is: De dode hoek is de straathoek waar veel ongelukken gebeuren. De dode hoek is de ruimte rond de vrachtwagen waar de chauffeur je niet kan zien. De dode hoek is de plaats rond de vrachtwagen waar je best een fluo hesje draagt. 4 5

HOOFDSTUK 3 OP ZOEK NAAR DE DODE HOEK A. WAAR BEN JE ONZICHTBAAR? Oefening 1 Verschillen tussen auto s en vrachtwagens Deze woorden horen bij de vrachtwagen of bij de auto. Teken pijlen van elk woord naar de juiste prent. Er is al één pijl getekend als voorbeeld. Welk voertuig is het minst zwaar? De auto. Minst zwaar Binnenspiegel Geen achterruit Dodehoekspiegel Hoge cabine 10 wielen Meeste ramen Trottoir- en breedtespiegel In de dode hoek! Een vrachtwagen heeft geen achterruit. Daardoor kan de chauffeur je niet zien achter de oplegger. Kleur of arceer op de tekening de zone waar je onzichtbaar bent. Hier sta je in de dode hoek. Oefening 2 Juist of fout? Je weet dat een vrachtwagen geen achterruit heeft. Kijk goed naar de foto op de volgende pagina. Wie staat er veilig? Staat Max hier veilig? Staat Liesje hier veilig? Ja / Nee (omcirkel het juiste antwoord) Ja / Nee (omcirkel het juiste antwoord) Zet je nooit vlak achter de oplegger. Achter de vrachtwagen ben je helemaal onzichtbaar voor de chauffeur. 6 7

Oefening 3 Oogcontact Maak altijd oogcontact met de chauffeur. Als jij naar de chauffeur kijkt en hij kijkt terug, heeft hij je zeker gezien. Let op! Mensen kunnen niet in een boogje kijken. Wie van deze kinderen kan oogcontact maken met de chauffeur? Omcirkel op de foto s de kinderen die de chauffeur kan zien. Teken een kruisje over de kinderen die onzichtbaar zijn voor de vrachtwagenchauffeur. Oefening 4 Fietsopstelvak Maak altijd oogcontact. Jij kijkt naar de chauffeur en hij kijkt terug. Geef een teken als je elkaar gezien hebt. Al gehoord van een fietsopstelvak? Op een kruispunt met verkeerslichten staat op de grond een vak met een fietsje geschilderd. Bij rood licht mag de fietser zich in dit vak opstellen. Bij groen licht vertrekt hij dan als eerste om het kruispunt over te steken of links af te slaan. Omcirkel het verkeersbord dat het fietsopstelvak aanduidt. Komt er een vrachtwagen achter je staan, stel je dan zover mogelijk vooraan in het vak op. Je kan best omkijken. Als jij de chauffeur kan zien, dan kan hij jou ook zien. Ga nooit voorbij de stopstreep staan. foto 1 In de dode hoek! De vrachtwagen heeft een hoge cabine. Daardoor ziet de chauffeur je letterlijk over het hoofd vlak voor en naast de cabine. Kleur of arceer op de tekening de zone waar je onzichtbaar bent. Hier sta je in de dode hoek. foto 2 8 9

Oefening 6 Rebus Vlak voor en rond de cabine ben je onzichtbaar. Blijf er weg. Oefening 5 Wat ziet de chauffeur in zijn spiegels? -n + r = n t = it g = ll, nt = s Twee fietsers staan naast de vrachtwagen: één staat achteraan de vrachtwagen en de andere naast de cabine.... B. BLIJF UIT DE DODE HOEK! Oefening 7 Op zoek naar de dode hoek van vrachtwagens! Er zijn drie zones waar fietsers en voetgangers onzichtbaar zijn voor de chauffeur. Kleur de onzichtbare plekken rond de vrachtwagen. Blijf er weg, want je bevindt je in de dode hoek! Hoeveel fietsers kan de chauffeur in zijn spiegels zien?... In de dode hoek! 1. Omdat een vrachtwagen geen achterruit heeft kan de chauffeur je niet zien achter de oplegger. 2. De vrachtwagen heeft een hoge cabine. Daarom ziet de chauffeur je over het hoofd vlak voor en naast de cabine. 3. Spiegels tonen nooit alles! De chauffeur ziet je niet in een grote zone rechts naast de oplegger. Spiegels tonen nooit alles! Daarom ziet de chauffeur je niet in een grote zone rechts naast de oplegger. Kleur of arceer op de tekening de zone waar je onzichtbaar bent. Hier sta je in de dode hoek. 10 11

C. IN HET VERKEER Oefening 8 Vrachtwagens op een kruispunt Een vrachtwagen wil een rotonde oprijden. Ik wacht mee vooraan naast de cabine om voorrang te verlenen aan bestuurders op de rotonde. Een vrachtwagen en drie fietsers staan aan het rode licht te wachten. De vrachtwagen wil rechts afslaan. Staat de fietser goed? Schrijf er dan veilig bij. Staat de fietser op een gevaarlijke plaats? Schrijf er dan gevaarlijk bij.... Ik rijd naast de vrachtwagen op een rotonde. 1...... 2... 3... Hoe zie je dat vrachtwagens naar rechts willen draaien? Is dat altijd zo? Een vrachtwagen wil een rotonde oprijden. Ik wacht even achter de vrachtwagen tot die de rotonde heeft verlaten.... Slaat een vrachtwagen rechtsaf? Blijf achter de vrachtwagen. Fiets nooit tot naast de cabine! Oefening 9 Vrachtwagens op een rotonde Schrijf veilig bij de foto op de volgende pagina als de fietser op een veilige plaats staat. Schrijf gevaarlijk als de fietser op een gevaarlijke plaats staat. Geef veiligheid altijd voorrang. In bochten, op rotondes en aan kruispunten blijf je uit de buurt van de vrachtwagen. Voor een chauffeur is het ontzettend moeilijk om alles te zien rond zijn vrachtwagen. 12 13

HOOFDSTUK 4 HULPMIDDELEN? HOOFDSTUK 5 SAMEN VEILIG OP WEG A. VERPLICHTE SPIEGELS A. RIJGEDRAG VAN VRACHTWAGENS Interessant om weten! De wetgeving Grote vrachtwagens zijn verplicht uitgerust met volgende spiegels: Lange achteruitkijkspiegel (hoofdspiegel) Breedtespiegel Trottoirspiegel Dodehoekspiegel of camera (verplicht in België sinds 2003) Vooruitkijkspiegel (verplicht voor alle nieuwe vrachtwagens sinds 2008) B. HULPMIDDELEN, GEEN OPLOSSINGEN Oefening 1 Zoek de verschillen Niet elke vrachtwagen heeft evenveel hulpmiddelen om fietsers beter te zien. Omcirkel alle verschillen. Oefening 1 Pas op: zwenkt uit! Soms zie je op de achterzijde van een vrachtwagen of bus een sticker. Weet jij wat dat betekent? B. SNELHEID PAS OP! ZWENKT UIT! Oefening 2 Een vrachtwagen steekt je voorbij Wanneer je met de fiets wordt voorbijgereden door een vrachtwagen, voel je heel veel wind. Dat komt door de luchtverplaatsing. Om je evenwicht te bewaren kan je deze tips opvolgen. Duid aan of de tips juist of fout zijn. Heel wat vrachtwagens hebben geen extra hulpmiddelen! Let als fietser altijd goed op. Alleen als je oogcontact hebt met de chauffeur, ben je 100 procent zeker dat hij je gezien heeft. Fiets zoveel mogelijk rechts Kijk achterom Houd beide handen aan je stuur JUIST / FOUT JUIST / FOUT JUIST / FOUT 14 15

Interessant om weten! Een grote stopafstand Wist je dat een vrachtwagen bij een snelheid van 50 km/u een stopafstand heeft van 35 meter? Een vrachtwagen weegt veel en komt daardoor heel traag tot stilstand! Houd daar als fietser rekening mee. C. VEILIG OP DE FIETS Oefening 3 Laat je zien! Oefening 4 Kruiswoordraadsel 1) Een heel belangrijke verkeersregel: wie van... komt, heeft voorrang. 2) Heb je als fietser voorrang? Maak zeker ook... met de vrachtwagenbestuurder. 3) Voetgangers die oversteken op het... hebben voorrang. Let wel op dat je niet vlak bij de cabine oversteekt! Misschien kan de chauffeur je niet zien. 4) Neem niet zomaar je voorrang,... komt eerst! 4 3 2 1 Veiligheid gaat altijd voor op voorrang. fietsbel achterlicht voorlicht helm wimpel reflector hesje 16 17

HOOFDSTUK 6 LEVENSBELANGRIJKE TIPS Een samenvatting van alles waar fietsers op moeten letten als er vrachtwagens in de buurt zijn. Letterlijk van levensbelang! Maak altijd oogcontact! Kijk naar de chauffeur en controleer of hij terugkijkt. Heeft hij je gezien? Geef elkaar een teken met de hand. COLOFON Ga nooit vlak achter een vrachtwagen staan. Je bent er helemaal onzichtbaar voor de chauffeur. Dit werkboek is een initiatief van de Fietsersbond vzw en TLV en past in de campagne Goed gezien? die tot stand kwam met de steun van de Vlaamse overheid. Samen met de Vlaamse overheid willen de Fietsersbond vzw en TLV (jonge) weggebruikers permanent sensibiliseren voor de gevaren van grote vrachtwagens. Dit werkboek kwam mede tot stand dankzij de enthousiaste inbreng van verschillende kinderen en ouders. Onze dank gaat uit naar Bo, Emma, Ine, Ine, Joke, Stijn, Wouter en hun ouders. Ga nooit net voor of naast de cabine van een vrachtwagen staan. Je verdwijnt helemaal uit het zicht van de chauffeur. Gaat een vrachtwagen rechts afslaan? Blijf ver genoeg achter de vrachtwagen. Colruyt NV, Van Den Berghe NV (Oxford), Groover International BVBA, de Politiezone HEKLA, de Gemeente Schoten en de Lokale Politie Schoten verleenden logistieke ondersteuning bij de ontwikkeling van dit werkboek en de campagne Goed gezien?. De Vlaamse Stichting Verkeerskunde leverde inhoudelijke ondersteuning bij de realisatie van dit werkboek. Concept en coördinatie: Redactie: Eindredactie: Fotografie: Vormgeving: Illustraties: Druk: Fietsersbond vzw Fietsersbond vzw Geert Delanghe (tekstopmaat.be) Stefan Dewickere Fietsersbond vzw Wils & Peeters Graphic Design Lectrr (www.lectrr.be) Drukkerij De Bie Tweede druk: xxxxxx 0000 V.U. Jan Treunen - Boomgaardstraat 22 bus 57-2600 Berchem Je vindt dit werkboek goed en je wenst er kopiën van te maken? Besef dan dat dit werkboek de vrucht is van intense arbeid: auteur en uitgever hebben er heel wat geld en energie in gestoken. Alle rechten voorbehouden. Fietsersbond vzw en TLV Dit werkboek mag worden verveelvoudigd, openbaar gemaakt of geciteerd mits schriftelijke bronvermelding Werkboek Goed gezien? van de Fietsersbond vzw en TLV en zonder commercieel oogpunt. Op de websites www.fietsersbond.be en www.transportenlogistiekvlaanderen.be kan u een digitale code aanvragen om dit werkboek en de bijhorende handleiding gratis te downloaden. Geef veiligheid altijd voorrang. In bochten, op rotondes en kruispunten blijf je uit de buurt van de vrachtwagen. Voor een chauffeur is het ontzettend moeilijk om alles te zien rond zijn vrachtwagen. Fietsersbond vzw Boomgaardstraat 22 bus 57 2600 Berchem tel. 03 231 92 95 fax 03 231 45 79 info@fietsersbond.be - www.fietsersbond.be Transport en Logistiek Vlaanderen Land van Rodelaan 20 9050 Gent Tel. 09 210 82 10 fax 09 232 22 79 info@transportenlogistiekvlaanderen.be www.transportenlogistiekvlaanderen.be 18 19

Dit werkboek is een initiatief van de Fietsersbond vzw en TLV en past in de campagne Goed gezien? die tot stand kwam met de steun van de Vlaamse overheid.