Raadsnota Raadsvergadering d.d.: 12 december 2011 Agenda nr: Onderwerp: Vierjarenbeleidsplan Wmo 2012 2015 Meer voor Elkaar. Aan de gemeenteraad, 1. Doel, Samenvatting en Advies van het raadsvoorstel Conform de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) zijn wij verplicht om vóór 1 januari 2012 een beleidsplan Wmo vast te stellen. Het plan voor de beleidsperiode 2012 2015 Meer voor Elkaar treft u hierbij ter accordering aan. Het plan bestaat uit een regionaal en een lokaal gedeelte. Het regionale gedeelte betreft de gezamenlijke uitgangspunten (a) welzijn nieuwe stijl en (b) de kanteling van het Wmo-loket. Het lokale gedeelte zit voornamelijk in de prestatievelden 1 tot en met 6. 2. Situatie / Aanleiding / Probleem Wettelijk is vastgelegd dat de gemeente verplicht is om elke vier jaar een vierjarenbeleidsnota Wmo te schijven. 3. Relatie met bestaand beleid In de achter ons liggende beleidsperiode zijn gemeentes bezig geweest met het invullen van de nieuwe taak die destijds naar de gemeenten is overgeheveld en dat was de uitvoering van de hulp bij het huishouden. De individuele voorzieningen stonden centraal. Met ons beleid voor de komende vierjaar beogen wij een verandering te realiseren van een claimgerichte en voorzieningen gestuurde Wmo naar een Wmo waarin resultaat (compensatie van beperkingen en een optimale zelfredzaamheid) en participatie centraal staan. De verantwoordelijkheidsladder fungeert hierbij als benaderingswijze. In de verantwoordelijkheidsladder gaat het om de volgende principes waarbij deze in de onderstaande volgorde dienen te worden toegepast: Eigen kracht Sociaal netwerk Algemene voorzieningen Lichte individuele voorzieningen Zware individuele voorzieningen 4. Gewenst beleid en mogelijke opties Om inhoud te geven aan het compensatiebeginsel passen wij het principe van de kanteling toe. De Kanteling is de omslag die we moeten maken om het resultaat centraal te zetten. Kort samengevat gaat het om de volgende benadering. Begin met preventie zodat de zorgvragen beheersbaar blijven. Startpunt is de eigen kracht van burgers. Wat kan wel? Wat niet of niet meer? Kun je dat zelf compenseren? Wat is noodzakelijk om toch mee te kunnen doen? Ga na of het netwerk van mensen om hen heen ingeschakeld is? Wat is nodig om dit netwerk te versterken? Ga na welke algemene voorzieningen kunnen worden ingezet om iedereen te laten meedoen. Zorg dat die ook voor iedereen toegankelijk zijn. Zijn er collectieve voorzieningen waarin je kunt participeren? Pas nadat de voorgaande vragen zijn doorlopen en er toch nog een zorgvraag overblijft, is de verstrekking van zwaardere of langdurige individuele voorzieningen aan de orde. Pagina 1 van 5
Nieuwe rollen en verhoudingen Deze benadering vraagt veel: van onze burgers, van het maatschappelijk middenveld, van professionals en van de gemeente. Het vergt van iedereen een andere rol. De burger staat centraal: hij heeft de regie, zowel individueel als in de verschillende rollen en sociale contexten. Hij is de producent van zijn eigen leven. De professional moet een stapje terug zetten: laat de burger doen wat hij kan, laat zijn sociaal netwerk doen wat het kan en ondersteun de informele inzet van mensen voor elkaar. De professional stimuleert dus het eigen initiatief van burger(s). Hij informeert, verbindt, adviseert en bouwt de eigen kracht van de burger uit. Een nieuwe rol met nieuwe taken. De organisaties vragen we om nieuwe taken en producten. Hiermee sluiten we aan op de aanpak van Welzijn Nieuwe Stijl, de benadering die als doel heeft het welzijnswerk beter te laten aansluiten op de vraag van burgers en meer resultaatgericht aan het werk te gaan. Dat moet leiden tot de noodzakelijke kwaliteitsverbetering in deze sector. Voor ons als gemeenten leidt de kanteling tot een andere invulling van haar regietaak: minder sturen op inhoudelijk en individueel niveau, maar juist meer op systeemniveau (niet zorgen voor maar zorgen dat!). Wij gaan zorgen dat mensen kunnen participeren door een adequaat voorzieningenniveau. Voor wie dat nodig heeft, zijn er verschillende vormen van ondersteuning beschikbaar. De gemeente draagt verder, als systeembeheerder, de cultuurverandering die de kanteling vraagt uit en ze stuurt deze aan. 5. Samenwerking De onderhavige nota is tot stand gekomen in collegiale samenwerking met de gemeenten Eijsden- Margraten, Gulpen-Wittem, Maastricht en Meerssen. Ook in de toekomst willen wij blijven inzetten op deze regionale samenwerking. 6. Aanbestedingen N.v.t. 7. Financiën De rijksoverheid heeft vanaf 2011 een korting op het rijksbudget voor de Wmo toegepast omdat zij ervan uitgaat dat gemeenten De Kanteling zullen invoeren en dat deze leidt tot minder kosten voor individuele voorzieningen. De Kanteling moet leiden tot doelmatigheidswinst bij gemeenten (zie junicirculaire 2010 gemeentefonds pag. 18). Of de Kanteling daadwerkelijk leidt tot kostenreductie is echter afhankelijk van de invulling die de gemeente aan de Kanteling geeft. Onze gemeente streeft ernaar om in de komende planperiode meer collectieve arrangementen in te zetten in plaats van individuele voorzieningen. Of dit ook daadwerkelijk lukt, is op dit moment moeilijk aan te geven. Er zijn namelijk wel pilots in het land, maar deze zijn net weer even anders dan wij voor ogen hebben. Het is dan moeilijk om een en ander te vergelijken met onze toekomstige situatie. Volgens deskundigen kan de Kanteling financieel resultaat opleveren omdat er minder gebuik wordt gemaakt van individuele voorzieningen zoals hulp bij het huishouden (na aftrek van de kosten voor het meergebruik van collectieve voorzieningen). De ervaring met de Kanteling is, zoals al aangegeven, beperkt en daarom is voorzichtigheid geboden. De praktijk moet uitwijzen of de Kanteling uiteindelijk rendabel is. Wij gaan ervan uit dat wij in de komende planperiode nieuwe collectieve arrangementen zullen gaan ontwikkelen. Dit kost extra geld. Om de kosten te drukken, zullen wij zoveel als mogelijk samenwerken met de regio Maastricht en Heuvelland. Vrijwilligers en de informele zorg zullen hierbij nadrukkelijker dan voorheen worden ingezet. Pagina 2 van 5
Zoals al aangegeven zullen wij in de komende planperiode worden geconfronteerd met nieuwe ontwikkelingen zoals de begeleiding en de transitie van de Jeugdzorg. Voor wat betreft de begeleiding heeft het Rijk besloten om de financiële middelen hiervoor over te hevelen naar de gemeente minus 5%. Dit betekent dat wij met (zorg)organisaties scherpe prijsafspraken moeten maken waarbij de kwaliteit en de zorg om de burger niet in het geding komen. Het is op dit moment nog niet aan te geven welke financiële middelen er zullen worden overgeheveld voor wat betreft de transitie van de jeugdzorg. Naar aanleiding van het bovenstaande kunnen wij concluderen dat voorzichtigheid is geboden voor wat betreft de uitgaven ten aanzien van de Wmo. Er zullen financieel neutrale keuzes moeten worden gemaakt. Dit houdt in dat nieuwe projecten en activiteiten zullen moeten passen binnen de bestaande begroting of er zal via de gemeenteraad extra budget vrij moeten worden gemaakt. 8. Communicatie Rondom dit nieuwe Wmo-beleid wordt een (regionaal) communicatieplan gemaakt dat gericht is op interne en externe doelgroepen van de gemeente Valkenburg aan de Geul (en de regio). Het communicatieplan zal enerzijds ingaan op het besluitvormingsproces van het nieuwe beleidsplan en hoe de verschillende doelgroepen hierbij betrokken worden. Dit zal gebeuren onder andere door middel van een klankbordgroep bestaande uit leden van adviesorganen, brede ateliersessies en ateliersessies gericht op specifieke groepen, een regionale themabijeenkomst voor raadsleden, een hoorzitting voor burgers en een formeel breed inspraaktraject. Anderzijds zal het plan ingaan op de manier waarop de gemeente, na besluitvorming in de gemeenteraad, het kantelingprincipe gaat uitdragen richting de diverse doelgroepen. Kernboodschap: De Wet maatschappelijke ondersteuning wil dat iedereen zoveel mogelijk meedoet in de samenleving. Eigen kracht, eigen verantwoordelijkheid en zolang mogelijk meedoen in de samenleving zijn leidende principes. Ook het in de hand houden van de kosten speelt een belangrijke rol. Bij het aanvragen van voorzieningen bij de gemeente wordt het probleem in kaart gebracht met de aanvrager en samen met hem naar een oplossing gezocht. Niet de voorziening is het uitgangspunt, maar de oplossing van het probleem. Alle zorgvragen worden ook vanuit die insteek getoetst. Daarnaast moeten mensen leren anticiperen op ouder en/of hulpbehoevender worden. Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor kleine aanpassingen in huis. Zelfstandig blijven leven, is vooruitzien. Vanuit deze gedachte kan de kernboodschap zijn: De gemeente stimuleert zelfredzaamheid van burgers en dat burgers zo lang mogelijk baas blijven over hun eigen leven, samen met naasten, familie, buren en straatbewoners. Het gedachtegoed moet zij n: Wat kan ikzelf? Wat kan mij n omgeving voor mij doen? En dan pas: Wat kan de gemeent e of een professionele organisat ie voor mij doen? Als u hulp vraagt aan de gemeent e volgt er een gesprek, waarin naar de juiste oplossing van het probleem wordt gezocht. Een mediacampagne zal onderdeel uitmaken van de uitwerking van het communicatieplan. In dit plan zullen ook de extra kosten worden meegenomen. Wij streven naar een regionale aanpak rondom de communicatie waardoor deze extra kosten beperkt zullen zijn. Deze kernboodschap kunnen we uitdragen via teksten, slogans en kleine verhalen die deze boodschap verhelderen. De communicatiemiddelen die worden ingezet kunnen variëren van teksten en filmpjes op internet/ Youtube en/of Tv Valkenburg, publicaties in wijk-en buurtbladen, informatiebijeenkomsten voor diverse doelgroepen etcetera. Rondom de totstandkoming van het nieuwe vierjarenbeleidsplan Wmo hebben wij behalve met de regio ook intensief samengewerkt met de Wmo-raad. Vanaf het begin van de ontwikkeling van het vierjarenbeleidsplan hebben wij samen aan de totstandkoming van het plan gewerkt. Pagina 3 van 5
9. Afwegingen en Advies Akkoord te gaan met het bijgaande vierjarenbeleidsplan Wmo 2012 2015 Meer voor Elkaar. 10. Bijlagen Vierjarenbeleidsplan Wmo 2012-2015 Meer voor Elkaar. Het college van burgemeester en wethouders van Valkenburg aan de Geul, L.T.J.M. Bongarts algemeen directeur/gemeentesecretaris Drs. M.J.A. Eurlings burgemeester Pagina 4 van 5
De raad van de gemeente Valkenburg aan de Geul, Gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders de dato 27 september 2011 en 8 november 2011; Gehoord de raadsadviescommissie CSWO d.d. 21 november 2011 B e s l u i t : Akkoord te gaan met het bijgaande vierjarenbeleidsplan Wmo 2012 2015 Meer voor Elkaar. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van 12 december 2011. De raad voornoemd, A.M. Hoeberigs griffier Drs. M.J.A. Eurlings voorzitter Pagina 5 van 5