Programmabegroting 2015-2018 Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard DB 10 april 2014
2
INHOUDSOPGAVE LEESWIJZER... 5 SAMENVATTEND HOOFDSTUK... 7 PROGRAMMA S... 9 PROGRAMMA 1. RUIMTE... 11 PROGRAMMA 2. LANDSCHAP... 17 PROGRAMMA 3. SAMENLEVING... 25 PROGRAMMA 4. VEILIGHEID... 29 PROGRAMMA 5. ECONOMIE... 33 PROGRAMMA 6. BESTUUR... 37 FINANCIËLE SPECIFICATIE... 41 1. OVERZICHT VAN BATEN EN LASTEN... 43 2. RESERVERING REGIOFONDS... 44 3. GEPROGNOSTICEERD FINANCIERINGSOVERZICHT BEGROTING 2015... 45 4. VERKLARING VERSCHILLEN BEGROTING 2015 EN BEGROTING 2014... 45 5. INWONERBIJDRAGE... 46 6. INCIDENTELE BATEN EN LASTEN... 47 7. EMU-SALDO... 48 PARAGRAFEN... 49 PARAGRAAF WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOBEHEERSING... 51 PARAGRAAF FINANCIERING... 55 PARAGRAAF BEDRIJFSVOERING... 57 PARAGRAAF INSTANDHOUDING KAPITAALGOEDEREN... 61 3
4
Leeswijzer Inleiding Voor u ligt de Begroting 2015-2018 van de Gemeenschappelijke regeling Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard. De taak van het samenwerkingsorgaan is het behartigen van gemeenschappelijke belangen van de vijf gemeenten op de beleidsgebieden ruimte, landschap, economie, samenleving en integrale veiligheid. De begroting begint met een samenvatting van de financiële beleidskaders die van invloed zijn op de totstandkoming van de meerjarenbegroting. In een samenvattend financieel overzicht staan de hoofdpunten van het financiële beleid toegelicht. In de financiële overzichten vindt u naast de saldi van de meerjarenbegroting, ook de saldi van de concept Jaarrekening 2013 en de concept 1 e Begrotingswijziging 2014. Programma s De programma s zijn bepaald aan de hand van de domeinen en zijn: 1. Ruimte 2. Landschap 3. Samenleving 4. Veiligheid 5. Economie 6. Bestuur. Opzet programma s De programma s hebben een vaste opzet. Allereerst wordt er per programma een korte toelichting gegeven. Achtereenvolgens wordt het volgende uitgewerkt: Wat zijn de trends en ontwikkelingen in de komende begrotingsperiode? Wat willen we bereiken? Wat hebben we al? Inzicht wordt gegeven in de vigerende beleidskaders, die door het bestuur zijn vastgesteld. Wat gaan we ervoor doen? Een overzicht van maatregelen, die in 2014 worden uitgewerkt. Wat mag het kosten? Dit gaat om een financiële vertaling van het programmaplan. In het kader van het budgetrecht stelt het bestuur budgetten beschikbaar. De tabel Wat mag het kosten? is als volgt opgebouwd: De financiële raming op basis van de vastgestelde financiële kaders. De dotaties en onttrekkingen vanuit de reserves: Op deze wijze wordt inzicht verkregen in het programmasaldo voor en nadat de reserves zijn aangewend. Paragrafen In de begroting worden in afzonderlijke paragrafen de beleidslijnen vastgelegd met betrekking tot relevante beheersmatige aspecten, alsmede tot de lokale heffingen. Het Besluit Begroting en Verantwoording (de BBV) schrijft een verplicht aantal paragrafen voor, tenzij het desbetreffende aspect niet aan de orde is. Voor het Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard zijn de paragrafen Weerstandsvermogen en risicobeheersing, Financiering, Kapitaalgoederen en Bedrijfsvoering van toepassing. 5 Leeswijzer
6 Leeswijzer
Samenvattend hoofdstuk 1. Inleiding In dit gedeelte van de begroting wordt een financieel totaalbeeld geschetst van deze begroting zoals die aan u wordt voorgelegd. 2. Uitgangspunten De Begroting 2015 is conform de basis van de voorgaande begrotingen opgesteld. Dus voor programma s Ruimte, Landschap en Economie op basis van het vastgestelde Uitvoeringsprogramma 2010 2014 Structuurvisie Hoeksche Waard met een doorkijk naar 2015 en verder. Conform hetgeen hierover in de GR SOHW is opgenomen, wordt, vanwege de verkiezingen in de gemeenten, in 2014 een meerjarenuitvoeringsprogramma 2015-2018 voor de regionale samenwerking opgesteld. Het meerjarenuitvoeringsprogramma zal verwerkt worden in een Begrotingswijziging 2015 en de Meerjarenbegroting 2016 2019. Daarnaast gaf de Burap 2012 aanleiding om vanaf 2013 de prioritering van de projecten te wijzigen. Het Dagelijks Bestuur heeft besloten tot deze wijziging en dit als uitgangspunt te hanteren voor het opstellen van de begroting voor de jaren 2013 en verder. In deze Begroting 2015 is het prijspeil gelijk gehouden aan de Begroting 2014. Alleen voor de budgetten met betrekking tot salariskosten is uitgegaan van de werkelijke situatie, zoals vastgestelde formatie en CAO ontwikkelingen. Dit betekent tevens dat de inwonerbijdrage voor 2015 gelijk is aan 2014. Na de realistie van de bezuiniging van 10% (en extra bezuiniging door het niet doorvoeren van prijstijgingen) op de inwonerbijdrage in de Begroting 2012 en stijging van de inwonerbijdrage in 2013 en 2014 is in 2015 wederom geen stijging van de inwonerbijdrage begroot. Dit leidt in de praktijk tot een bezuiniging van de begrote uitgaven. In het hoofdstuk Financiële specificatie zijn alle financiële uitgangspunten opgenomen. Bij het opstellen van Begroting 2015 is rekening gehouden met de cijfers van de concept Jaarrekening 2013. De voorlopige cijfers van de Jaarrekening 2013 laten zien dat de realisatie enigszins achter blijft bij de planning. Dit komt omdat bij enkele projecten enige vertraging in de uitvoering is ontstaan en daarmee ook in de uitgaven. In de de concept actualisering Begroting 2014 wordt daarom voorgesteld om de saldo s op deze projecten (realisatie Jaarrekening 2013) beschikbaar te stellen in 2014. De formele besluitvorming zal plaats vinden bij de 1 e Begrotingswijziging 2014, welke seperaat zal worden voorgelegd. De inkomsten en uitgaven binnen de programma s Samenleving en Veiligheid zijn in deze begroting nog niet geheel geïntegreerd. Deze zijn nog voor het overgrote deel opgenomen in de gemeentebegrotingen. Wel zijn voor het programma Veiligheid middelen voor het uitvoeringsprogramma integrale veiligheid opgenomen. 3. Financieel beeld concept concept TOTAAL Jaarrek Begroting MJ Begroting MJ Begroting MJ Begroting MJ Begroting 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Programma wijziging Ruimte 105.613-163.403-98.010-90.230-98.010-17.730- Landschap 275.256-204.924-137.981-124.291-103.901-103.901- Samenleving - - - - - - Veiligheid Economie 68.271-66.218-25.530-21.530-21.530-6.530- Bestuur 51.830 21.828 45.310 29.740 45.310 45.310 Saldo van baten en lasten 397.310-412.717-216.211-206.311-178.131-82.851- Mutaties Regiofonds 448.268 378.174 216.211 206.311 178.131 82.851 Onttrekking algemene reserve 34.543 Resultaat 50.958 0 0 0 0 0 Toelichting: 7 Samenvattend hoofdstuk
De begrotingsaldi voor bestemming wordt dekkend gemaakt met onttrekkingen vanuit het Regiofonds. Een overzicht van de mutaties in de reserves vindt u in het hoofdstuk Financiële specificatie. Onderstaand overzicht geeft inzicht hoe de dekking van de projectkosten tot stand is gekomen. concept concept Jaarrek Begroting MJ Begroting MJ Begroting MJ Begroting MJ Begroting Saldo Programma 2013 2014 2015 2016 2017 2018 wijziging Ruimte 105.613-163.403-98.010-90.230-98.010-17.730- Landschap 355.646-267.249-201.250-187.560-167.170-167.170- Samenleving 431.143- - - - - - Veiligheid 2.216 7.810-7.820-7.820-7.820-7.820- Economie 68.271-66.218-25.530-21.530-21.530-6.530- Totaal projectkosten 958.458-504.680-332.610-307.140-294.530-199.250- Dekking door Inwonerbijdrage 66.635 48.265 49.209 49.209 49.209 49.209 Bijdrage gemeenten 2.216-7.810 7.820 7.820 7.820 7.820 Bijdrage NME 13.755 14.060 14.060 14.060 14.060 14.060 Bijdrage provincie RAS 187.727 - - - - - Bijdrage gemeente RAS 97.752 - - - - - Bijdrage gemeente sociaal doemen145.665 - - - - - Onttrekking regiofonds 449.140 434.545 261.521 236.051 223.441 128.161 958.458 504.680 332.610 307.140 294.530 199.250 8 Samenvattend hoofdstuk
Programma s 9 Programma s
10 Programma s
Programma 1. RUIMTE Het programma Ruimte is er op gericht om uitvoering te geven aan de regionale ruimtelijke ordeningsvraagstukken zoals die zijn opgenomen in de Structuurvisie Hoeksche Waard. Het gaat om beleidsvoorbereiding en uitvoering op het gebied van ruimte, wonen en duurzaamheid (milieu). Ook integrale gebiedsontwikkeling en monitoring en kwaliteitsborging vallen onder dit programma. Algemene hoofddoelstelling is dat de ruimtelijke ontwikkeling zodanig wordt vorm gegeven dat de functies wonen, werken en recreëren zo optimaal mogelijk worden gefaciliteerd en dat deze functies elkaar zoveel mogelijk versterken. Daarnaast is duurzame ontwikkeling het uitgangspunt als het gaat om de toekomst van de Hoeksche Waard tot 2030. De projecten die gerealiseerd worden in het programma Ruimte zijn opgenomen in het Uitvoeringsprogramma Structuurvisie Hoeksche Waard 2010-2014 onder de deelprogramma s: S1 Wonen S8 Milieu en Energie G1 Regiopark Noordrand G2 Zuidrand aan de Delta G3 Noord zuid verbindingen M1 Leefbaarheid en Economie M2 Duurzaamheid en Ruimtelijke kwaliteit Een nadere beschrijving van de te realiseren projecten is opgenomen in het Uitvoeringsprogramma. Voor 2015 kan niet meer worden uitgegaan van de projecten uit het Uitvoeringsprogramma 2010-2014. In 2014 wordt een nieuw regionaal uitvoeringsprogramma voor de periode 2015-2018 vastgesteld. Op dit moment kunnen alleen de structureel doorlopende zaken benoemd worden de relevante trends. Wat zijn de trends en ontwikkelingen? Ruimte Binnen het werkterrein van Ruimtelijke Ordening is en blijft een belangrijk aandachtspunt de strategische ligging en positionering van de Hoeksche Waard, tussen Rotterdam en Antwerpen. Enerzijds is het gebied onderdeel van de Zuidwestelijke Delta anderzijds ligt het tegen de Zuidvleugel van de Randstad. Hierdoor zijn er veel kansen voor nieuwe ontwikkelingen maar deze kunnen tegelijk een bedreiging vormen voor de huidige kwaliteiten. Nieuwe ontwikkelingen verdienen een goede ruimtelijke inpassing wat een belangrijk regionaal belang is. Zuidvleugel Randstad In het kader van de Zuidvleugel worden afspraken met het Rijk gemaakt over de rijksbijdragen aan ontwikkelingen in de provincie Zuid Holland. Het rijk ziet dit samenwerkingsverband als het platform om afspraken te maken over grotere ruimtelijke projecten. Zo vindt besluitvorming over de A4 in dit platform plaats. Deltaprogramma De Hoeksche Waard is een belangrijk gebied voor het Deltaprogramma wat op rijksniveau wordt ontwikkeld om in te spelen op veranderende klimaatomstandigheden en waterveiligheid. 11 Ruimte
De Hoeksche Waard krijgt te maken met drie deelprogramma s: Rijnmond-Drechtsteden, de Zuidwestelijke Delta en Rivieren. In 2014 worden er een aantal belangrijke deltabeslissingen genomen die mogelijk van invloed zijn op de Hoeksche Waard. In de periode 2015-2018 kan de Hoeksche Waard te maken krijgen met de uitwerking hiervan. Verschuiving bestuurlijke verhoudingen Binnen de ruimtelijke ordening vindt meer en meer een verschuiving plaats in de bestuurlijke verhoudingen. Het zittende kabinet wil de ruimtelijke ordening meer over laten aan de provincies en gemeenten. Ook het toezicht op de ruimtelijke ordening wil het rijk bij de provincies leggen. Hoe een en ander vorm zal krijgen is nog niet duidelijk, maar de rol en bevoegdheden van de provincie in verband met nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen zal de komende jaren groeien. Integraal omgevevingsbeleid en wijziging WRO Er wordt gewerkt aan de nieuwe omgevingswet. Gestreefd wordt naar de invoering in 2018. Deze beoogt het omgevingsrecht te integreren en ingrijpend te vereenvoudigen. Daartoe wordt de nu over verschillende wetten verdeelde wetgeving voor behoud, beheer, gebruik en ontwikkeling van de leefomgeving bijeen gebracht in één wet met één samenhangend stelsel van planning, besluitvorming en procedures. Provincie Visie Ruimte en Mobiliteit In 2014 gaat Provincie Zuid-Holland de provinciale structuurvisie herzien. De ontwerp Visie Ruimte en Mobiliteit ligt begin 2014 te inzage. Vaststelling vindt rond de zomer plaats. Instrumentaria in de ruimtelijke ordening zoals sturing op contouren staan ter discussie. Programmeringsvraagstukken maar ook de demografische transitie in landelijke gebieden en de effecten hiervan in het kader van de ruimtelijke ordening vormen onderdeel van de herziening. De uitwerking hiervan volgt de komende jaren. Zo dienen de regio s voor 1 juli 2015 een actuele woonvisie en bedrijventerreinvisie aan de provincie voor te leggen. Demografische Ontwikkelingen Op het fysieke werkterrein krijgen we de komende decennia te maken met demografische veranderingen van de bevolking. Vergrijzing en leefstijlen zullen van invloed zijn op de woningbouw, de economie, de leefbaarheid en de voorzieningen van de kernen in de Hoeksche Waard. Dit vraagt om een pro actieve rol van de regio/sohw op het gebied van de volkshuisvesting en in afstemming daarmee, de beleidsterreinen welzijn en zorg. We zijn op dit werkveld een belangrijke stakeholder. Van aanbod naar vraag gestuurde markt en adaptief beleid Bij de ontwikkeling van plannen is er een duidelijk verschuiving van aanbod- naar vraaggericht. De beperkte vraag op de woningbouw en bedrijventerreinmarkt wordt meer dan voorheen gestuurd door de eisen en de wensen van de gebruikers. De stuurbaarheid door de overheid is anders geworden en zal meer vanuit de ketenbenadering moeten worden vormgegeven. Daarnaast is de Hoeksche Waard een regio waarin scenario s ten aanzien van krimp of groei moeilijk voorspelbaar zijn (balans regio). Dit geheel vraagt om een adaptief beleid. Duurzaamheid en energie De provincie Zuid Holland wil vaart zetten achter de ontwikkeling van windenenergie in de Hoeksche Waard. In 2013 zijn de locaties voor de realisatie van windenergie in de Hoeksche Waard in de provinciale structuurvisie vastgelegd. De realisering van de windmolens vindt de komende jaren plaats. Op gebied van anterieure overeenkomsten en de mogelijke parcipatie van inwoners en het bedrijfsleven in windenergie wordt regionaal opgepakt. Het planologische traject is aan de inviduele gemeenten zelf. Daarnaast spelen nog initiatieven op het gebied van biomassavergisting, elektrisch rijden en duurzaam bouwen. 12 Ruimte
Wat willen we bereiken? Het programma Ruimte richt zich op de ordening, ontwikkeling en onderzoek ten behoeve van de inrichting van de fysieke ruimte van de Hoeksche Waard. Naast het ontwikkelen van beleid worden instrumenten ingezet om de kwaliteit te borgen zoals regionale programmering, monitoring en een kwaliteitsteam. Ruimte Ontwerpen ruimtelijk kader voor de afstemming en inpassing van nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen Waarborgen kwaliteitsuitgangspunten bij de realisatie van plannen Wonen Verbeteren van de leefbaarheid in kernen en dijklinten Ontwikkeling van hoogwaardige woonmilieus voor alle doelgroepen Inspelen op de eventuele gevolgen van het fenomeen vergrijzing en ontgroening Inspelen op ontwikkelen op woningmarkt door jaarlijkse monitor en actualiseren regionaal volkshuisvestingsbeleid Milieu en Energie Monitoring voortgang duurzaamheidbeleid en ruimtelijke kwaliteit Duurzaamheid als uitgangspunt voor ruimtelijke ontwikkelingen Sluitend maken van kringlopen Gebruik maken van aanwezige natuurlijke hulpbronnen Klimaatadaptatie Vergroten van participatie en organisatie vanuit het publieke domein bij realisatie duurzaamheiddoelen Integrale gebiedsontwikkeling Realisatie van het Regiopark Noordrand Hoeksche Waard Realisatie van de Zuidrand aan de Delta Monitoring en kwaliteitsborging Jaarlijkse monitoring van de doelstelling op het gebied van wonen Kwaliteitsadvisering ruimtelijke plannen Wat hebben we al? Beleidsdocument Tijdsperiode Vastgesteld Ruimte Structuurvisie Hoeksche Waard 2030 2010-2030 2009 Uitvoeringsprogramma van de Structuurvisie 2010-2014 2010 Hoeksche Waard 2010-2014 Wonen Regionale Woonvisie Samen voor Kwaliteit 2010-2020 2010 Actualisatie Woonvisie Samen voor Kwaliteit Uitvoeringsprogramma Woonvisie Samen voor 2010-2014 2010 Kwaliteit Woningbehoeftenonderzoek - 2011 Regionaal Woonprogramma 2012-2016 2012 13 Ruimte
Beleidsdocument Tijdsperiode Vastgesteld Milieu en Energie Actieplan Energie en Klimaat 2012-2016 2012 Integrale gebiedsontwikkeling Masterplan Regiopark Noordrand Hoeksche Waard 2012-2030 2013 Gebiedsvisie Hitsertsekade 2012-2030 2012 Gebiedsvisie Swaneblake 2012-2030 2012 Wat gaan we daarvoor doen? Concrete doelstelling Activiteiten Realisatie (planning) Ruimte Actueel houden van de Structuurvisie Hoeksche Waard 2030 en het Uitvoeringsprogramma Actualisatie uitvoeringsprogramma Structuurvisie Hoeksche Waard 2014 Uitvoeren projecten nieuw regionaal uitvoeringsprogramma Betrokkenheid van de regio bij de besluitvorming in verband met o.a. waterveiligheid en verzilting in de Hoeksche Waard Regionale betrokkenheid bij de Zuidvleugel agenda Diverse projecten op het gebied van wonen, milieu en energie en gebiedsontwikkelingen. Betrokken worden en blijven bij de ons aangaande Deltaprogramma s Betrokkenheid van de regio bij de besluitvorming in verband met onderwerpen die daar op de agenda komen 2015-2018 2015-2018 2015-2018 14 Ruimte
Wat mag het kosten? concept concept Jaarrek Begroting MJ Begroting MJ Begroting MJ Begroting MJ Begroting 2013 2014 2015 2016 2017 2018 wijziging Ruimte Wonen 34.085-25.000-25.000-25.000-25.000- - Mileu en energie 8.879-41.821-7.500-7.500-7.500- - Regiopark Noordrand 13.231-14.752-12.500-12.500-12.500- - Zuidrand aan de Delta 12.696-21.500-12.500-12.500-12.500- - Leefbaarheid en economie - 7.800-7.780- - 7.780- - Duurzaamheid en ruimtelijke 21.470-34.980-15.000-15.000-15.000- - kwal. Subtotaal uitgaven 90.360-145.853-80.280-72.500-80.280- - Doorbelasting middelen 15.253-17.550-17.730-17.730-17.730-17.730- Totaal uitgaven 105.613-163.403-98.010-90.230-98.010-17.730- Inwonerbijdrage - - - - - - Totaal baten - - - - - - Saldo Baten en lasten Ruimte 105.613-163.403-98.010-90.230-98.010-17.730- Regiofonds 105.613 163.403 98.010 90.230 98.010 17.730 Resultaat Ruimte - - - - - - Toelichting: Algemeen In 2014 wordt het nieuwe regionale meerjarenprogramma en uitvoeringsprogramma door de raden vastgesteld. Deze vormen de basis voor de projecten die in de periode 2015-2018 worden uitgevoerd. Omdat deze nog bekend is, wordt in de begroting uitgegaan van het doortrekken van de eerdere begrotingen. Jaarrekening 2013 vs begroting 2015 Vooral uitvoering woonvisie in 2013 heeft extra uren gekost vanwege extra overleggen met de provincie over het woningbouwprogramma. Begroting 2014 vs begroting 2015 Een aantal projecten zijn in 2013 gestart maar worden pas in 2014 afgerond. Het budget hiervoor is overgeheveld vanuit 2013 waardoor de begroting 2014 t.o.v. 2015 beduidend hoger is. Het betreft o.a. de projecten Actieplan Energie en Klimaat, Windenergie, Hoeksche Waardenmakerij aan de Delta en activiteiten van het kwaliteitsteam. 15 Ruimte
16 Ruimte
Programma 2. LANDSCHAP, RECREATIE & TOERISME Het programma Landschap is er op gericht om uitvoering te geven aan de regionale opgaven op het gebied van landschapsontwikkeling, versterking cultuurhistorische waarden en het bevorderen van recreatie&toerisme zoals opgenomen in de Structuurvisie Hoeksche Waard. Het gaat om beleidsvoorbereiding en uitvoering op het gebied van groenblauwe projecten, cultuurhistorie en archeologie, routestructuren en verbindingen en promotie van het gebied. Algemene hoofddoelstelling is behoud en ontwikkeling van het Nationaal Landschap Hoeksche Waard, door verdere ontwikkeling van de kernkwaliteiten. Dit houdt in dat de landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke kwaliteiten behouden moeten blijven, duurzaam beheerd worden en waar mogelijk worden versterkt. De projecten die gerealiseerd worden in het programma Landschap zijn opgenomen in het Uitvoeringsprogramma Structuurvisie Hoeksche Waard 2010-2014 onder de deelprogramma s: S3 Groen blauwe structuur S4 Cultuurhistorie, archeologie en landschap S5 Recreatie en Toerisme S6 Voorlichting en Promotie Inleiding De Nationale Landschappen zijn unieke gebieden, die model staan voor de landschappelijke diversiteit van Nederland. Sinds ze in de Nota Ruimte zijn aangewezen, is er veel geïnvesteerd in de versterking van de kernkwaliteiten en de vergroting van de naamsbekendheid. In de Hoeksche Waard werken we van 2007 tot 2014 aan de uitvoering van de projecten die waren opgenomen in het uitvoeringsprogramma van de structuurvisie. Centraal binnen het programma voor de Hoeksche Waard op het domein Landschap stonden de ontwikkeling van een groenblauwe dooradering voor natuur, mens en akkerbouw, het beter toegankelijk maken, de marketing en promotie van het Nationaal Landschap Hoeksche Waard en het behoud en versterken van de cultuurhistorische kwaliteiten. Een groot deel van de opgenomen projecten is gerealiseerd, waardoor er in de uitvoering geen grote hiaten zijn ontstaan. Extra aandacht blijft wel nodig voor het beheer en onderhoud van de voorzieningen. De Hoeksche Waard wil zich als Nationaal Landschap en pilotgebied voor biodiversiteit blijven profileren als een duurzame regio: Het Nationaal landschap Hoeksche Waard staat voor een uitdaging om nu kansen te benutten om ook na 2013 een vitaal gebied en groene voortuin/groene long van de Deltametropool te blijven. Een akkerbouwgebied dat heel Nederland kent, vanwege de innovatieve productiemethoden, de hoge productie en kwaliteit van het prachtige landschap met zijn kreken, akkerranden, en dijken. En een aantrekkelijk woon- en werkgebied in de delta wat de leefomgeving kwaliteit en de Europese allure van de Randstad versterkt. Een duurzaam landschap heeft een stevig skelet nodig; een groen-blauwe dooradering. Dit goed tot stand brengen, blijven ontwikkelen en beheren, levert de Hoeksche Waard een prachtig, natuurlijk beheerd stelsel van dijken, kreken en akkerranden, een goede water- en bodemkwaliteit en natuurlijke plaagbestrijding. De ruggengraat van de groenblauwe dooradering wordt gevormd door de structuur van dijken, kreken, bermen en oevers. Een verdere fijnmazige dooradering met bloemrijke akkerranden complementeert het geheel ten behoeve van de gewenste duurzame akkerbouw (natuurlijke plaagregulatie en bestuiving door (wilde) bijen). Een op biodiversiteit gericht beheer van deze structuur is van belang voor een duurzame landbouw, natuur en recreatie en unieke leefomgeving. 17 Landschap
In het Uitvoeringsprogramma Groen van de provincie Zuid-Holland zijn voor de Hoeksche Waard (en het gehele Deltagebied) drie prioriteiten benoemd; het afmaken van de herijkte EHS; het zorgen voor een gezonde basis voor de grondgebonden landbouw en het realiseren van een aantrekkelijk recreatief netwerk. Algemene doelstelling voor het programma Landschap, Recreatie en Toerisme is om een impuls te geven aan een duurzame gebiedsontwikkeling in de Hoeksche Waard, welke ten goede komt aan verschillende maatschappelijke doelen die van waarde zijn voor de Hoeksche Waard. Hierbij blijven wij de streek uitdragen als Nationaal Landschap en blijven wij werken aan behoud en ontwikkeling van de kernkwaliteiten. De projecten de hieruit voorkomen worden opgenomen in het meerjarenprogramma 2015-2018. Wat zijn de trends en ontwikkelingen? Algemeen In 2011 zijn de rijksgelden voor zowel ILG (investeringsbudget landelijk gebied) als Nationaal Landschap fors afgeroomd vanwege ingrijpende rijksbezuinigingen. Zowel voor de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), het programma Recreatie om de Stad (RODS) als een groot aantal projecten uit het Investeringsprogramma Landelijk Gebied was veel minder geld meer beschikbaar. Dit heeft geresulteerd in zowel een andere taakstelling (herijking EHS/Deltanatuur, de afbouw van RODs-projecten) als het soms overnemen van een deel van de rijksgelden door de provincie (bijvoorbeeld het rijksdeel van het akkerranden project in de Hoeksche waard). Vanaf 2013 komen subsidiestromen binnen het Europese plattelandsbeleid anders te liggen als gevolg van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) 2014-2020. Ook binnen een nieuwe POP (Plattelands Ontwikkelings Plan)-periode, zullen accenten verschuiven. Daarnaast krijgen we te maken met een veranderende provinciale rol en bezuinigingen vanuit het Rijk. Dit alles maakt dat we als gemeenten ook een andere rol moeten pakken en in moeten spelen op nieuwe ontwikkelingen. We zullen veel minder dan voorheen zelf projecten uitvoeren maar veel meer een makelaar/regisseur functie gaan vervullen. Het verbinden van particulier initiatieven en overheid zal meer van ons gaan vragen in de toekomst. Sleutelwoorden zijn ruimte bieden, kansen creëren en zorgen voor meer flexibiliteit (v.b. benutten kansen vanuit regelvrije zones). Hoeksche Randen Een deel van het GLB-budget is bestemd voor plattelandsontwikkeling. Plattelandsontwikkeling is de 2e pijler van het GLB, naast de directe betalingen in pijler 1. Agrarisch natuurbeheer door collectieven (waarin SOHW kan participeren) ligt binnen de mogelijkheden van het nieuwe plattelandsbeleid, althans voor die gebieden waarvoor agrarisch natuurbeheer perspectiefrijk geacht wordt (gedacht wordt aan de kreken/dijken en de sloten+taluds en akkerranden). Deze ontwikkeling van de groenblauwe dooradering, met een focus op biodiversiteit, milieu en landschap, is één van de vormen van agrarisch natuurbeheer. Voor agrarisch natuurbeheer komen alleen grootschalige, professioneel georganiseerde gebiedscollectieven in aanmerking. Collectieven kunnen vanaf 2015 gebiedsoffertes voor agrarisch natuurbeheer indienen bij de provincie. M.i.v. 2016 kunnen gebiedscontracten in werking treden. Hoeksche Randen worden beschouwd als schakels in het groenblauwe netwerk. De HR-regeling anticipeert hiermee op agrarisch natuurbeheer in pijler 2, voor een duurzame en vitale akkerbouw in de Hoeksche Waard. CLLD ipv LEADER Binnen het GLB-budget zal de huidige organisatie van LEADER-gebieden komen te vervallen. De invulling van gebiedsgericht-beleid ligt bij de provincie. Voor zover bekend is er ruimte binnen het beleid voor 1 tot 2 gebiedsdeals per provincie. Zuid-Holland is voornemens gebiedsdeals per open inschrijving te honoreren. Offertes met het hoogste rendement 18 Landschap
(uitgaande van EU-maatregelen en maatregelen uit de Uitvoeringen agenda Groen van PZH) komen in aanmerking. HW wil graag als één gebied een offerte indienen. Parallel daaraan onderzoekt de HW ook samen met haar partners van de PG LEADER ZHE naar mogelijkheden voor een CLLD al dan niet in combinatie met de regio Rijnmond en/of Drechtsteden. Het traject voor de offerte HW heeft tot op heden een pre gelet op de huidige situatie/organisatie die al wordt opgestart ihkv de HR. Hoeksche Waard als duurzaam gebied De Hoeksche Waard heeft een grote naam opgebouwd als het gaat om een duurzaam gebied. Initiatieven op het gebied van biodiversiteit, groenblauwe diensten incl. gerelateerde recreatie, waterkwaliteit/klimaatbestendigheid hebben hierin al een grote naam gebouwd. Ook de uitvoering vanuit de streek zelf mag als zeer duurzaam worden bestempeld. Toekomstige uitdagingen liggen in een duurzame ruimtelijke inrichting van het landschap, energielandschappen en het verwaarden van de maatschappelijke baten als gevolg van duurzaamheid. Het is daarbij van belang dat grote marktpartijen (zoals Heineken) hierin (financieel) het voortouw nemen waarbij de HW vanuit een faciliterende/participerende rol aan deelneemt. HUP Hoeksche Waard De Hoeksche Waard moet met haar duurzaamheidslogo een hup kunnen maken naar de Randstad. De Noordrand (bedrijventerrein) van de Hoeksche Waard kan hierin een belangrijke functie vervullen. In de hup vindt niet alleen een bundeling plaats van (landbouw)producten maar kan ook de kennis en kunde verhandeld worden en heeft daarbij ook potentie als TOP (toerische opstap punt) of recreatieve transfer-locatie waar vanuit diverse recreatieve activiteiten van start gaan. Wat willen we bereiken? We willen ons in de toekomst gaan richten op twee pijlers. 1. Duurzame ontwikkeling landbouw 2. Recreatie en Toerisme (vrijetijdseconomie) Ad 1) Duurzame ontwikkeling landbouw De ambitie is een fijnmazig netwerk van zo n 3 à 4% van het akkerbouwareaal in de Hoeksche Waard. Naast het creëren van een duurzame groen-blauwe dooradering is er aandacht voor verbreding van de landbouw met bijvoorbeeld agrotoerisme, zorglandbouw en duurzame energie. In de Hoeksche Waard worden in het akkerbouwgebied bloemrijke akkerranden door de agrariërs beheerd die ook bijdragen aan plaagbestrijding. Samen met de agrarische ondernemers, het waterschap en de provincie wil de HW nieuwe mogelijkheden om biodiversiteitsdoelen en groenblauwe diensten verder blijven verkennen/verbreden en realiseren. De provincie agendeert bij de gebiedspartijen het belang van een (gezamenlijke) lobby voor een voldoende structurele financiering van groenblauwe diensten via het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) in Europa. Gericht op de ambitie Agrarisch ondernemerschap en de gewenste aansluiting bij het nieuwe GLB start het project Pilot Ecological Focus Area Hoeksche Waard. Een extra kans voor de akkerbouw in de Hoeksche waard is gelegen in de directe nabijheid van het stedelijke gebied van Rijnmond en Drechtsteden. Met stadslandbouw worden inwoners meer verbonden met het groen in de directe omgeving van de stad en betrokken bij de landbouw. In 2006 is door het Rijk (Toekomstagenda Milieu) en provincie in de Hoeksche Waard een proeftuin gestart rond duurzame akkerbouw (FAB= Functionele Agrobiodiversiteit). Op basis 19 Landschap
van een ontwerp voor groenblauwe dooradering door Alterra (Alterra rapport 1042) voor natuurlijke plaagonderdrukking, in opdracht van de agrarische sector, is een proefgebied rondom Strijensas ingericht. Wageningen Universiteit begeleidde het project. Veel bloemrijke stroken zijn in het akkerbouwgebied gelegd. Daarnaast is onder leiding van waterschap en medegefinancierd door provincie, gestart met het aanleggen van zogeheten agroranden, bloemrijke randen langs watervoerende sloten, mede ten behoeve van een betere waterkwaliteit. De uitkomsten vanuit het proefgebied waren zeer succesvol in graan en aardappel en hebben geleid tot een Europees International Learning Network rond natuurlijke plaagregulatie. Binnen de Hoeksche Waard zelf is als vervolg op deze projecten en ideeën HWODKA (samenwerkingsverband akkerbouwers en wetenschap in de Hoeksche Waard) van start gegaan met precisie landbouw, duurzaam bodembeheer en natuurlijke plaagregulatie. Als vervolg op het FAB-project bij Strijensas is In 2012 is een project van drie jaar gestart in het kader van het onderzoeksprogramma Biodiversiteit werkt (OBW) waarin wetenschappers uit verschillende universiteiten samenwerken in de Hoeksche Waard en onderzoeken hoe biodiversiteit en daarmee samenhangende ecosysteemdiensten als natuurlijke plaagregulatie, bestuiving en gezonde bodems maximaal kunnen worden benut. In februari 2013 is een convenant getekend tussen Wageningen Universiteit (Alterra), de provincie Zuid-Holland en Heineken bv. Een onderdeel binnen dit convenant is het samenwerken van Provincie en Heineken op het gebied van duurzame akkerbouw. Heineken is als brouwerij afhankelijk van voldoende gerst om de ketens duurzaam te vullen en is één van de grondleggers van de Stichting Veldleeuwerik die zich richt op duurzaam bodembeheer binnen de akkerbouw. Naast het duurzaam telen van gerst en duurzaam bodembeheer in de akkerbouw gaat het bij Heineken tevens om het verduurzamen van de gehele keten. Van boer tot consument. Het is het streven om de vele kennis de laatste tien jaar opgedaan in zowel de Hoeksche Waard (Agro Lab en Agrocluster) als in de Flevopolders (stichting Veldleeuwerik) binnen de Hoeksche Waard bij elkaar te brengen door de akkerbouwers uit de streek, Wageningen Universiteit, de provincie Zuid-Holland en de Stichting Veldleeuwerik om zo de proeftuin Hoeksche Waard een vervolg te geven. Het Rijk (I&M en EZ) heeft aangegeven te willen investeren in de wetenschappelijke monitoring. Dit initiatief zal zeker ook in 2015 zijn verdere uitwerking krijgen en moeten uitmonden in een (internationale) proeftuin Hoeksche Waard. Ad b) Recreatie en Toerisme De toegankelijkheid en belevingswaarde van het landelijk gebied vanuit het stedelijk netwerk worden verbeterd dankzij investeringen in het provinciaal wandelroutenetwerk en het fietsknooppuntennetwerk en de verkenning en ontwikkeling van nieuwe Toeristische Overstap Punten en Poorten. Binnen de Groenagenda van de provincie is het eiland Tiengemeeten aangewezen als belangrijke groene bestemming buiten het stedelijke netwerk en is de Hoeksche Waard zoekruimte voor een zogeheten recreatieve poort (Heinenoord Poort). Het gaat dan om het streekmuseum, promotie, start recreatieve routes, goede bereikbaarheid vanuit Rotterdam en de distributie en verkoop van specifieke akker- en streekproducten vanuit de Hoeksche Waard. Zo n regionale aanbieding van streekproducten heeft veel organisatorische en verkeerstechnische voordelen en werk kostenbesparend voor de agrariër De sector toerisme en recreatie is volop in beweging en erg dynamisch. Van recreatieondernemers wordt verwacht dat ze steeds sneller anticiperen op de snel wijzigende consumentenwensen. De vraag naar luxe, comfort, wellness en beleving, de gezonde levensstijl, de verlangde kwaliteitsverbetering, de daardoor toenemende ruimtebehoefte en nieuwe doelgroepen vergen veel creativiteit van de ondernemers De markt voor verblijfsrecreatie is versnipperd. Vele kleine en middelgrote bedrijven moeten concurreren met grote (inter-) nationale ketens. Daarnaast heeft de verblijfsrecreatiesector te maken met omzetdalingen. De kosten daarentegen stijgen. De sector heeft meer ruimte nodig. 20 Landschap
Diverse bedrijven willen uitbreiden vanwege schaalvoordelen of om voldoende kwalitatief aanbod te kunnen bieden en daarmee in te spelen op de wens van de klant naar meer vierkante meters per accommodatie. Om te kunnen concurreren, moeten de meeste ondernemers hun bedrijf opwaarderen. Tevens zal de opbrengst per standplaats/logieseenheid omhoog moeten om de marges op peil te houden. Kleine bedrijven sluiten zich in toenemende mate aan bij een keten, waardoor op den duur vaak schaalvergroting optreedt. Ondernemers in de verblijfsrecreatie zullen de komende periode vooral veel innovatiever gaan opereren. Nieuwe concepten, combinaties van producten, toevoeging van service-elementen en de toepassing van ICT bieden kansen voor innovatieve verbindingen. Te denken valt aan zorgvakanties en ecotoerisme, maar ook aan het combineren van het verblijfsrecreatieve aanbod met een wellnessproduct. Dit geldt niet alleen voor verblijfsrecreatie, maar eveneens voor de horeca. De horeca speelt in op de trend naar wellness, maar ook op kwaliteit en beleving. Een voorbeeld is het serveren van gezonde drankjes aan een strandsetting in een café. De informatieoverdracht via Internet groeit. Dit houdt in dat iedere consument zich uitgebreid kan oriënteren op zijn bezoek, maar ook alternatieven kan bezichtigen. Hierdoor zal de (internationale) concurrentie nog meer toenemen. Het aantal online reserveringen is flink gestegen. Ontspannen in een natuurrijke omgeving of op het platteland voert in de dagrecreatie de boventoon. Voor de Hoeksche Waard is er nog veel te winnen op het terrein van dag- en verblijfsrecreatie. Hier willen we de komende jaren meer ontwikkelingen mogelijk gaan maken. Ook hier is de verbinding tussen stad en platteland een hele interessante. De kwaliteiten van de Hoeksche Waard kunnen bij uitstek ingezet worden om meer bezoekers van buiten de Hoeksche waard aan te trekken dan nu de praktijk is. Het zal ook een stimulans betekenen voor de eigen werkgelegenheid en dus jongeren meer kansen bieden om hier hun bestaan op te bouwen. Wat vaak terugkomt in de discussie rondom recreatie en toerisme is dat de Hoeksche Waard een echte publiekstrekker mist. Natuurlijk is er het unieke landschap waar het prima fietsen, wandelen, varen is maar toch lijkt dit niet voldoende om veel bezoekers van buitenaf aan te trekken en daarnaast om interessante inkomsten voor de Hoeksche waard binnen te halen. De economische pijler is t.a.v. de huidige recreatiemogelijkheden op dit eiland vaak onderbelicht gebleven. Dit moet veranderen. Het moet mogelijk zijn om meer inkomsten te genereren in dit gebied. Dit betekent overigens wel dat er meer mogelijkheden gecreëerd moet worden voor ondernemers om meer te kunnen ondernemen (minder regels, voorschriften en kaders). Het ontwikkelen van een echte trekker of thema waar de Hoeksche Waard zich echt mee onderscheidt is een mooie uitdaging voor de komende jaren. Wat hebben we al? Beleidsdocument Tijdsperiode Vastgesteld Landschap Structuurvisie Hoeksche Waard 2030 2010-2030 2009 Uitvoeringsprogramma van de Structuurvisie 2010-2014 2010 Hoeksche Waard 2010-2014 Meerjarenprogramma 2014-2018 Groenblauwe Structuur Actieplan Biodiversiteit Fase 2-2008 Landschapsbeheerplan Hoeksche Waard 2010-2014 2012 21 Landschap
Beleidsdocument Tijdsperiode Vastgesteld Recreatie en Toerisme Visie Verblijfsrecreatie 2007-2020 2006 Kampeerbeleid Hoeksche Waard 2008-2020 2008 Wat gaan we daarvoor doen? Programma Biodiversiteit werkt (UvA, Leiden, WUR) Agroranden (Waterschap, ANV Rietgors) Precisie-landbouw (HWODKA) Duurzame bodem (Stichting Veldleeuwerik) Duurzame ketens graan/gerst (Heineken) Biodiversiteitkeurmerk (Kruidenier Foodservice) Stadslandbouw en professionaliseren ketens (Rotterdam) Project Ecological Focus Area Concrete doelstelling Activiteiten Realisatie (planning) Groen blauwe structuur Realiseren van wandelroutenetwerk Hoeksche Waard (of zetten we dit bij R&T) Regeling Groenblauwe diensten; ontwikkelen van een duurzame financieringsstructuur voor ecologisch beheer. Opstellen plan en uitvoeren. Duurzaam regelen beheer en onderhoud - Opstellen Regeling GBD na implementatie beleid GLB (publiek spoor) - Faciliteren privaat spoor Regeling GBD - Opstellen maatregelplan in navolging van het landschapsbeheersplan (2011) Start 2014 Afronding 2015 Doorlopen tot 2015 Akkerrandenregeling; bevordering biodiversiteit in de HW; waterkwaliteit opp.water, landschappelijke kwaliteit Uitbreiding areaal agroranden HW Start 2007 doorlopend 2015 Fijnmazig netwerk; pilot hoe een fijnmazig groenblauw netwerk geïntegreerd wordt in het grootschalig open landbouwlandschap van HW opschaling areaal/deelnemers pilot t/m Regeling GBD vanaf 2014 Start 2008 doorlopend tot 2015 22 Landschap
Concrete doelstelling Activiteiten Realisatie (planning) Recreatie en Toerisme Paden en routes; zorgen voor goed beheer en onderhoud van recreatieve paden en routes Aantrekken toeristische publiekstrekker (Toeristische) veerdiensten Informatievoorzieningen en knooppunten; ontwikkeling en versterking recreatief netwerk Voorlichting en Promotie Marketing en promotie; profilering van het toeristisch product Hoeksche Waard. Dit breder trekken, niet alleen toeristisch product, maar hele spectrum van wonen, werken en recreeren Logo/beeldmerk Natuur- en milieueducatie, uitvering meerjarenprogramma (nog op te stellen in 2014) - Wandelpaden Doorlopend - fietsknooppuntensysteem - Kanoroutes - Uniforme objectbewegwijzering en overige ondersteunende voorzieningen - n.t.b. - 2 recreatieve fietsveer verbindingen - Continuering Deltapontjes 2014-2015 (en verder) - Algemeen beleid exploitatie toeristische veerdiensten HW n.t.b. - Vermarkten van het gebied - Vergroten van de naamsbekendmakinghoeksche Waard - Infopunt nieuwendijk; contract loopt door tot en met 2016; zorgdragen voor promotiemateriaal - Betere samenwerking van betrokken partijen - Platform Recreatie & Toerisme nieuwe stijl Verstrekken logo Hoeksche Waard aan organisaties en bedrijven - Is inmiddels geen apart onderdeel meer - Uitvoering Jaarprogramma NME 2015 Start 2009 doorlopend tot 2015 n.t.b. Start 2008 doorlopend naar 2015 Jaarlijks/ doorlopend doorlopend 23 Landschap
Wat mag het kosten? Landschap concept concept Jaarrek Begroting MJ Begroting MJ Begroting MJ Begroting MJ Begroting 2013 2014 2015 2016 2017 2018 wijziging Groenblauwe structuur 141.845-40.619-24.370-15.370-15.370-15.370- Cultuurhistorie, archeologie 12.907- - - - - - Recreatie en toerisme 124.344-136.600-120.700-120.700-100.310-100.310- Voorlichting en promotie 44.836-62.040-28.930-24.240-24.240-24.240- Nationaal Landschap 6.400-1.020- - - - - algemeen H.W. Subtotaal uitgaven 330.332-240.279-174.000-160.310-139.920-139.920- Doorbelasting middelen 25.314-26.970-27.250-27.250-27.250-27.250- Totaal uitgaven 355.646-267.249-201.250-187.560-167.170-167.170- Inwonerbijdrage 66.635 48.265 49.209 49.209 49.209 49.209 Bijdrage NME 13.755 14.060 14.060 14.060 14.060 14.060 Inwonerbijdrage tbv 198.390 201.860 201.860 201.860 201.860 201.860 regiofonds (groen/blauw) Storting regiofonds 198.390-201.860-201.860-201.860-201.860-201.860- inwonerbijdrage groen/blauw Totaal baten 80.390 62.325 63.269 63.269 63.269 63.269 Saldo Baten en lasten Landschap 275.256-204.924-137.981-124.291-103.901-103.901- Regiofonds 275.256 204.924 137.981 124.291 103.901 103.901 Resultaat Landschap - - - - - - Toelichting: Algemeen In 2014 wordt het nieuwe regionale meerjarenprogramma en uitvoeringsprogramma door de raden vastgesteld. Deze vormen de basis voor de projecten die in de periode 2015-2018 worden uitgevoerd. Omdat deze nog bekend is, wordt in de begroting uitgegaan van het doortrekken van de eerdere begrotingen. Jaarrekening 2013 vs begroting 2015 Bij groenblauwe diensten en voorlichting & promotie werden in 2013 een aantal grote subsidieprojecten qua werkzaamheden afgerond (Fijmazigestructuur Fase 4 en Toegankelijkheidsfase 3) en vindt de definitieve vaststelling plaats in 2014. Begroting 2014 vs begroting 2015 Bij groenblauwe diensten, Recreatie & Toerisme en Voorlichting & Promotie lopen nog een aantal subsidieprojecten die in 2014 afgerond worden qua werkzaamheden. Dit betreft de projecten Ecological Focus Area s, Marketing en Promotie 2012-2013 en Uniforme bewegwijzering. 24 Landschap
Programma 3 SAMENLEVING Het programma Samenleving is er op gericht om uitvoering te geven aan de Regionale sociaalmaatschappelijke structuurvisie Hoeksche Waard 2010-2020/30. Deze visie vormt een paraplu voor de lokale ontwikkelingen, maar dan op de schaal van de Hoeksche Waard. De lokale gemeenschappen vormen de kern binnen het maatschappelijk beleid. Burgers wonen en leven daarin met elkaar en dragen zorg voor elkaar. Sportverenigingen, sociaal-culturele verenigingen, muziekverenigingen en kerken spelen hierin een belangrijke rol. Het vrijwilligerskader en de mantelzorgers zijn voor de Hoeksche Waard steunpilaren in het behouden en zelfs versterken van de leefbaarheid. Per gemeente kunnen de vragen van burgers verschillen. Lokale bestuurders kennen de vraag van hun burgers en vertalen deze vraag naar beleid en uitvoering. Burgers worden daarbij door hun gemeentebestuurders betrokken. Op een aantal terreinen is de gemeentelijke schaal te klein om kwalitatief goede voorzieningen te waarborgen. Op deze terreinen werken de gemeenten in de Hoeksche Waard samen in het SOHW. Op het regionale niveau worden bovenlokale ontwikkelingen gestuurd en wordt gezamenlijk inhoud gegeven aan lokale behoeften. Wat lokaal niet haalbaar is, wordt in samenwerking wel haalbaar gemaakt. Lokaal wat kan, regionaal wat moet is daarbij het credo. Regionale strategische keuzes zijn nodig om lokaal maatwerk te kunnen leveren. Op enkele terreinen is ook de schaal van de Hoeksche Waard te klein om tot adequate oplossingen te komen. Dan wordt bovenregionaal samengewerkt, zoals bijvoorbeeld in de Dienst Gezondheidszorg & Jeugd. Transformatie Sociaal Domein Op 29 oktober 2012 jl. is het Regeerakkoord VVD - PvdA "Bruggen slaan" verschenen. In het regeerakkoord wordt de gemeenten een grotere rol toebedeeld in de aanpak van maatschappelijke problemen. De decentralisaties in het sociale domein worden doorgezet. Echter met aanzienlijke financiële taakstellingen. Dit betekent concreet dat de gemeenten afzonderlijk niet in staat zullen zijn om deze transformatie ter hand te nemen. Op sommige onderdelen zal zelfs boven-regionaal de oplossing moeten worden gezocht. Deze grote opgave die op de Hoeksche Waardse gemeenten in hoog tempo afkomt vraagt om een regionale aanpak. Het transformatie proces richt zich niet alleen op de drie grote decentralisaties (Jeugd, Awbz, Participatie) maar het gaat om het hele domein. Dus ook de andere terreinen zullen geraakt worden of moeten een transitie traject ondergaan. De impact is dus veel breder. Naast de inhoudelijke afweging is het vooral ook vanuit financieel oogpunt van essentieel belang dat er samenwerking tussen de verschillende onderdelen (integrale aanpak) binnen het sociaal domein wordt georganiseerd. Daarom is er nu een Hoeksche Waardse brede projectstructuur om de transities ter hand te nemen. Dit vraagt van alle partijen (gemeenten, SOHW, maatschappelijk middenveld) veel inzet. Visie op het Sociaal Domein Daarnaast is er inmiddels een visie op het sociaal domein vastgesteld. Deze visie geeft een antwoord op vragen als: wat zijn de nieuwe taken en verantwoordelijkheden voor de gemeenten, wat zijn de consequenties voor de inwoners, instellingen/organisaties en de gemeenten zelf? Wat wordt de nieuwe positie van de gemeenten? Wat willen we zelf blijven 25 Samenleving
doen, wat kunnen we zelf doen en wat vinden we dat anderen juist meer moeten doen. De visie is een belangrijk uitgangspunt voor het totale transformatieproces wat loopt van 2013 tot 2017. Wat zijn de trends en ontwikkelingen? Transities Vanaf 2014 tot 2017 worden de gemeenten geconfronteerd met grote decentralisaties. Delen van de AWBZ (begeleiding) worden vanaf 2015 overgeheveld naar gemeenten, evenals de jeugdzorg (2015 2016) en de uitvoering van de nieuwe Participatiewet (vanaf 1 januari 2015). Daarnaast zijn er nog andere transities welk op de gemeenten afkomen. Speciale aandacht gaat uit naar de samenhang tussen de transities. Eigen kracht De samenleving kenmerkt zich steeds meer door de hoge mate van zelfbewustzijn waarmee burgers hun eigen behoeften onderkennen. Een grote groep burgers is in staat eigen oplossingen te vinden voor de vraagstukken waarmee zij wordt geconfronteerd. Het appel dat de samenleving doet op de eigen kracht en de eigen verantwoordelijkheid van haar burgers is bovendien sterker geworden. Ook de toekomstige jeugdzorg, begeleiding en de Participatiewet doen een sterk appel op de eigen verantwoordelijkheid van de burger. Het communiceren van deze verwachtingen zullen ook in 2015 een belangrijk speerpunt blijven. Regionalisering instellingen Veel instellingen zijn de afgelopen jaren gefuseerd tot een regionaal of bovenregionaal niveau. Vanaf 1 januari 2014 is er één welzijnsinstelling in de Hoeksche Waard. Deze schaalvergroting doet een sterk beroep op de samenwerking tussen de gemeenten in de Hoeksche Waard. In 2015 zullen deze (maatschappelijke) organisaties veel moeten bijdragen in het slagen van het totale transformatie proces. Pact van mijn Hart Wonen, Zorg en Welzijn is een belangrijk integraal thema, dat zowel het domein Ruimte (wonen en volkshuisvesting) als het domein Economie (midden- en kleinbedrijf/winkels) beïnvloedt. Het Pact van mijn Hart met prestatieafspraken op deze terreinen, ondertekend op 22 september 2010 door 27 partijen, is kaderstellend bij de uitwerking van de door de gemeenteraden vastgestelde visies op de regionale ontwikkeling. Tot de ondertekenaars behoren naast de gemeenten, zorgaanbieders, woningcorporaties en welzijnsinstellingen in de Hoeksche Waard. Voor 2014 is er een uitvoeringsprogramma opgesteld waarbij de verwachting is dat een aantal onderwerpen nog door zullen lopen in 2015. Wat willen we bereiken? Actief betrekken van het maatschappelijk middenveld, instellingen/organisaties bij de ontwikkelingen. Samenwerken wordt het devies. Alleen zo kunnen de taken goed verdeeld worden en op elkaar worden afgestemd. We willen uiteindelijk er ook voor zorgen dat er goed gecommuniceerd wordt naar de inwoners/instellingen/organisaties. Het verwachtingspatroon moet helder zijn. Wie is waar voor verantwoordelijk. Dit vraagt om extra investeringen op dit gebied. Vanuit het afgesloten Pact van mijn Hart (een samenwerkingsovereenkomst tussen de spelers binnen Wonen, Welzijn en Zorg) wordt ieder jaar een regioverkenning uitgevoerd. Met deze input in de hand worden nieuwe doelstellingen voor de komende jaren geformuleerd. Dit is nodig om: 26 Samenleving
De zelfredzaamheid in de samenleving (voor groepen die dit het meeste nodig hebben) te versterken. Een realiseren van een kwalitatief en integraal aanbod van extramurale zorg en ondersteuning (voor de verschillende groepen kwetsbare burgers) in dorpen en buurten, gekoppeld aan lange termijn betaalbaarheid, dat aansluit bij de ideeën van de kanteling (eigen kracht, duurzaam dichtbij, buurtsteunconcept). Door een toegankelijk en goede ondersteuning op basis van zelfredzaamheid er voor te zorgen dat iedereen mee kan doen en is formele zorg niet of pas later nodig. Wat hebben we al? Pact van mijn Hart, Wonen, Welzijn & Zorg Hoeksche Waard 2010-2030 Visie op het Sociaal Domein in de Hoeksche Waard (vaststelling medio 2013) Wat gaan we daarvoor doen? Bij elke actie/pilot/project uitgaan van de eigen kracht van de inwoner. Formuleren duidelijke visie op vrijwilligers en mantelzorgers en match dit met het beleid. Ga in gesprek met organisaties over de ondersteuningsbehoefte, heb aandacht voor verschillende groepen en vormen. Het ontwikkelen van een regionaal mantelzorgbeleid Opzetten wijkteams. Met organiserende partners opzet van het onderzoek/evaluatie bespreken. Dit zal een combinatie zijn van kwalitatief en kwantitatief onderzoek waarbij gegevens over aantallen en soort interventies door de hulpverleners worden geleverd en waarbij via interviews het kwalitatieve deel wordt ingevuld. Hierbij is het aandeel dat door de burger in de wijk wordt geleverd een belangrijk aandachtspunt. Communicatietraject opzetten over langer zelfstandig blijven wonen en woningaanpassingen van de bestaande woningvoorraad. Zorgen voor een passend aanbod aan welzijnsvoorzieningen. Hier zullen regionale keuzes in moeten worden gemaakt waarbij gestuurd wordt op concentratie van voorzieningen Monitoren van de prestatieafspraken uit het Pact van mijn Hart en de knelpunten in kaart brengen. Doorstroming bevorderen van senioren naar een geschiktere woning. Onderzoeken van mogelijkheden voor mobiliteit. Het is van belang om alternatieven te stimuleren, bijvoorbeeld in de sfeer van (reeds ontwikkelde) vrijwilligersvervoerprojecten. Het zorgen voor procesondersteuning en samenwerking bij de uitvoering van het Pact van mijn Hart. 27 Samenleving