Uit het boek (helaas uitverkocht): Hoe Nanzi de koning beetnam en andere Antilliaanse verhalen over de slimme spin

Anton Vrede

Uit het boek (helaas uitverkocht): Hoe Nanzi de koning beetnam en andere Antilliaanse verhalen over de slimme spin Auteur: Nilda Pinto Nederlandse vertaling: dr. Wim Baart Bewerking Nederlandse tekst: Lieke van Duin Bewerking Papiamentse tekst: Sidney Joubert en Hubert Lemmens Illustraties: Doesjka Bramlage (pagina 39, 68, 99, 147, 183, 186, 199) José Maria Capricorne (pagina 42, 78, 102, 157, 196) Hans Leijdekkers (pagina 3, 6, 11, 45, 73, 107, 137, 140, 165, 168) Marenthe Otten (pagina 22, 55, 88, 112, 117, 160) Mirelva Romano (pagina 29, 32, 48, 85, 128, 173, 176, 200) Anton Vrede (pagina 14, 19, 58, 63, 93, 96, 120, 125, 152, 193) Vormgeving en beeldredactie: Renée Koldewijn Uitgegeven door: Zirkoon uitgevers, Amsterdam, 2005 en Instituto Raúl Römer, Curaçao, 2005 Verspreiding in België: Bakermat uitgevers, Mechelen Dit boek werd mede mogelijk gemaakt met financiële steun van: Nederlands Literair Productie- en Vertalingen Fonds Prins Bernhard Cultuur Fonds Nederland Notarissen Alexander en Simon te Curaçao Stichting Bon Intenshon te Curaçao Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. ISBN 90 5247 353 6 NUR 277/280 2

Cha Tiger engañá Cha Tiger gefopt Hopi aña pasá Cha Tiger no tabata biba den mondi, sino kaminda hende mes tabata biba.tur hende tabatin miedu di dje. Ora nan weta Cha Tiger punta hanchi so, ya nan tabata kita p e. Un anochi un grupo di hende tabata sintá bou di un palu enorme di tamarein. E kòmbersashon tabata trata di Cha Tiger. Un di nan di: Boso sa no, e kompai ei tin mashá forsa i mi no ta konfi é niun tiki. Lo e mester ta kome mashá hopi. Mi tin miedu di dje! Vele jaren geleden woonde Cha Tiger, de tijger, niet in het bos maar bij de mensen. Iedereen was bang voor hem. Wanneer ze Cha Tiger maar even om de hoek zagen komen, liepen ze al voor hem weg. Op een avond zat een stel mensen onder een enorme tamarindeboom. Ze hadden het over Cha Tiger. Iemand zei: Jullie moeten weten, die makker is oersterk en ik vertrouw hem voor geen cent. Hij zal vast een heleboel moeten eten. Ik ben bang voor hem. Ai, bo ta kèns! Ta kiko Cha Tiger por hasi? Blo grita so. Ami sí no tin miedu di dje. Klaro ku e mester ta kome hopi. Un kurpa grandi asina mester gasta hopi kos, sino ni kana e no por kana di flakesa. Mi ta pusta boso ku mi por sinta riba su lomba, meskos ku mi por sinta riba lomba di kualke buriku. Och, je bent niet goed wijs! Wat kan Cha Tiger doen? Alleen maar brullen. Ik ben helemaal niet bang voor hem. Natuurlijk eet hij veel. Met zo n groot lijf moet hij heel wat naar binnen werken, anders is hij te slap om te lopen. Maar ik wed dat ik op zijn rug kan zitten, zoals ik op de rug van de eerste de beste ezel kan zitten. Ta Nanzi tabata esun ku a pronunsiá e palabranan akí. E hendenan a hari te dal kontra otro. 3

4

Abo, Nanzi? Gaña bo ta gaña. E ta supla, tumba bo plat abou! Stòp di papia kos di kèns! Mi no ta gaña, ni mi no ta broma tampoko. Lo mi laga boso mira. Mañan mi ta kore riba su lomba. Lo e hiba mi te na Shon Arei. Het was Nanzi die deze woorden sprak. De mensen rolden tegen elkaar van het lachen. Jij, Nanzi? Je liegt. Hij blaast je zó om. Schei toch uit! Ik lieg niet en ik schep ook niet op. Ik zal het jullie bewijzen. Morgen rijd ik op hem. Hij zal mij helemaal naar de koning brengen. Su manisé, bon tempran, ya Shon Arei tabata sa tur kos. E tabata kurioso pa sa si Nanzi tabatin tur e kurashi ei. Ata Cha Tiger mes ta pasa. Mòru, Cha Tiger, un di e hendenan a kumind'é. Grrr. Cha Tiger, tende! Grrr. Nanzi a hasi bofon di bo. Cha Tiger a keda para i el a grita un poko mas duru: Grrrrrr Bo sa kiko e di? Ku e no tin miedu di bo. Ku e ta subi riba bo lomba. Ku bo no tin asina tantu forsa manera nos ta kere. Cha Tiger a rabia i grita: Mi ta bai p e i mi ta bai regla su kuenta! De volgende morgen, nog heel vroeg, wist de koning alles al. Hij was benieuwd of Nanzi dat echt zou durven. Daar kwam Cha Tiger langslopen. Goeiemorgen, Cha Tiger, begroette iemand hem. Grrr. Cha Tiger, luister eens! Grrr. Nanzi heeft de spot met je gedreven. Cha Tiger bleef staan en brulde een beetje harder: Grrrrrr... Weet je wat hij gezegd heeft? Dat hij niet bang voor je is. Dat hij op je rug zal klimmen. Dat jij lang niet zo sterk bent als wij denken. Cha Tiger werd woedend en riep: Ik ga naar hem toe en ik zal het hem inpeperen! 5

Henter kaminda Cha Tiger a grita furioso.tur mucha i tur hende grandi a kore drenta nan kas.tur ta wak dor di yalusí loke ta bai pasa. Kaya tabata bandoná; el a keda pa Cha Tiger so. Nanzi tambe a tende e gritamentu ei, ku a bira ora pa ora mas duru. El a spanta, bira blek. Su djentenan tabata bati kontra otro, manera hende ku tin kalafriu. Sodó tabata basha di su frenta. Shi Maria no por a puntra nada, pasobra ata Cha Tiger a bati porta di kas, manera ta saka e ker a sak é di su skarnirnan. Shi Maria a habri porta. Cha Tiger a push é un banda. Den un huki di e kas el a weta Nanzi drumí boka abou ta tembla. De hele weg brulde Cha Tiger van woede.alle kinderen en grote mensen renden hun huis in. Ze keken door de jaloezieën naar wat er ging gebeuren. De straat was leeg; Cha Tiger had vrij spel. Ook Nanzi had het gebrul gehoord, dat hoe langer hoe harder klonk. Hij schrok en werd bleek. Zijn tanden klapperden, alsof hij koude rillingen had. Het zweet stroomde over zijn voorhoofd. Shi 1 Maria kon niets vragen, want daar bonkte Cha Tiger al op de voordeur alsof hij hem uit zijn hengsels wilde slaan. Shi Maria deed de deur open. Cha Tiger duwde haar aan de kant. In een hoek van het huis zag hij Nanzi op zijn buik liggen beven. Kon ta, Cha Tiger?, Nanzi a puntra ku un bos lastimoso. M'a bin tende di bo mes boka, loke bo a bisa di mi. Grrrr. Ami akí? Ami a papia malu di bo? Ta kon hende bibu por ta malu asina? Esaki sí ta kolmo de los kolmos. Bo no ta mira kon malu mi ta? Hoe gaat het, Cha Tiger? vroeg Nanzi met klagerige stem. Ik ben gekomen om uit je eigen mond te horen wat je van mij gezegd hebt. Grrrr. Ik? Heb ik kwaad van je gesproken? Hoe is het mogelijk dat de mensen zo gemeen kunnen zijn! Dit is het toppunt, eerlijk waar. Zie je niet hoe ziek ik ben? Nanzi a warda un ratu, manera hende ku no por hala rosea drechi, kaba el a sigui 6

papia ku e mésun bos lastimoso: Shi Maria ker a hiba mi serka Shon Arei, pasobra mi no tin niun sèn pa kumpra yerba. Aya un hende sabí por saminá mi i kura mi. Ami, ami no por papia mas. Agotá Nanzi a kai atrobe boka abou. Ami, un tata di nuebe yu... Nanzi wachtte eventjes, zoals iemand die niet goed adem kan halen, en ging toen op dezelfde klagende toon verder: Shi Maria wilde mij naar de koning brengen, want ik heb geen cent meer om kruiden te kopen. Daar kan een geleerd man mij onderzoeken en genezen. Ik, ik kan niet meer praten. Uitgeput viel Nanzi weer voorover. Ik, een vader van negen kinderen Cha Tiger a spanta. Nanzi ta malu di bèrdat. Dios sa ku e no ta muriendo. Cha Tiger, abo tin forsa. Lo bo no por hiba mi serka Shon Arei? Cha Tiger a haña duele di Nanzi. P esei e di: Ta bon, subi riba mi lomba numa. Ai, mi n por! Tur mi kurpa ta hasi due. Laga Shi Maria pone un kusinchi riba bo lomba. Ta bon. Cha Tiger schrok. Nanzi was echt ziek. Wie weet of hij niet doodging. Cha Tiger, jij bent sterk. Zou jij mij niet naar de koning kunnen brengen? Cha Tiger kreeg medelijden met Nanzi. Daarom zei hij: Oké, klim maar op mijn rug. O jee, ik kan het niet! Overal doet het pijn. Laat Shi Maria een kussentje op je rug leggen. Goed. Shi Maria a pone un kusinchi riba Cha Tiger su lomba. Ku mashá difikultat Nanzi a subi para riba un banki. El a pasa man tene Cha Tiger su oreanan, kaba el a laga su kurpa slep baha riba lomba di Cha Tiger. Nanzi a keda ku su kabes riba palu di garganta di Cha Tiger. Asina mi kurpa lo sakudí muchu i lo mi mester keda tene bo na bo orea. Mihó mi pasa un kabuya dor di bo boka, ya mi tin un kaminda di tene. E or ei mi por sinta nèt. Cha Tiger a gruña ku ta bon. Miéntras Nanzi tabata suspirá i keha, Shi Maria a pasa e kabuya dor di boka di Cha Tiger. 7

Shi Maria legde een kussentje op de rug van Cha Tiger. Met veel moeite ging Nanzi op een bankje staan. Hij greep met zijn handen de oren van Cha Tiger en liet zich op de rug van de tijger glijden. Met zijn hoofd bleef hij op de nek van Cha Tiger liggen. Zo ga ik te veel schudden en moet ik mij aan je oren blijven vasthouden. Ik kan beter een touw door je mond doen, dan kan ik rechtop zitten. Cha Tiger bromde dat het goed was.terwijl Nanzi zuchtte en klaagde, deed Shi Maria het touw door de bek van Cha Tiger. Ban pokopoko, Nanzi di ku Cha Tiger ora el a kuminsá kana. Den mondi Nanzi di: Hasta e muskitanan ta molestiá mi. Nan ta mira ku mi no tin hopi dia mas di bida. Cha Tiger, laga mi kòrta un rama di e palu akí pa mi kore ku nan. Cha Tiger a keda para i Nanzi a kòrta su rama. Kada be e ta zuai ku e rama, kaba e ta keha di doló. Ata nan a sali for di mondi. Un grupo di hende tabata pará kantu di kaminda. Nanzi a lanta kurpa, zuai ku e rama i dal Cha Tiger asina duru kuné, ku esaki a spanta asina tantu ku el a sali na kareda te serka Shon Arei. Lenga afó el a para dilanti di Su Mahestat. Kalm aan, zei Nanzi tegen Cha Tiger toen hij begon te lopen. In het bos zei Nanzi: Zelfs de muskieten plagen mij. Ze zien dat ik niet lang meer te leven heb. Cha Tiger, laat me een takje van deze boom afsnijden om ze van me weg te jagen. Cha Tiger bleef staan en Nanzi sneed zijn takje.telkens weer zwaaide hij met de tak en jammerde van de pijn. Daar kwamen ze uit het bos. Een groepje mensen stond aan de kant van de weg. Nanzi kwam overeind, zwaaide met de tak en sloeg er Cha Tiger zo hard mee dat deze ontzettend schrok en het op een lopen zette, tot aan de koning toe. Met de tong uit de bek bleef hij voor Zijne Majesteit stilstaan. Shon Arei a weta? Cha Tiger no ta nada mas ku mi buriku! Henter pueblo a grita: Biba Nanzi! Cha Tiger a haña bèrgwensa, ora el a komprondé ku Nanzi a nèk e. El a saka un kareda bai mondi. Eiden el a keda te dia di awe. 8

9

Shon Arei a regalá Nanzi un saku di plaka. Shèrs di Su Mahestat a hiba Nanzi kas. Nanzi i su yunan a haña paña nobo i Shi Maria a haña un shimis tur di kanchi i bòrdür i un sombré ku pluma di abestrus. Heeft de koning het gezien? Cha Tiger is niet meer dan mijn ezel! Alle mensen schreeuwden: Hoera voor Nanzi! Cha Tiger schaamde zich dood toen hij begreep dat Nanzi hem bedrogen had. Hij zette het op een lopen naar het bos. Daar is hij gebleven tot op de dag van vandaag. De koning gaf Nanzi een zak met geld. Het rijtuig van Zijne Majesteit bracht Nanzi naar huis. Nanzi en zijn kinderen kregen nieuwe kleren en Shi Maria kreeg een jurk vol kant en borduurwerk en een hoed met struisveren. 10

Cha Nanzi i Temekú-Temebè Cha Nanzi en Temekú-Temebè Un dia ku tempu tabata fresku, Nanzi a disidí di bai dal un keiru. Den dushi keirumentu el a pasa banda di un palu di tamarein. E palu tabata grandi i bunita, kargá ku tamarein di tur tamaño. Nanzi a pensa ku lo no ta un mal idea, si e kohe poko pa e hiba pa Shi Maria.Ya nan lo kome papa di tamarein òf, mihó ainda, nan lo gosa di un bon sòpi di gai kòrá 1. Op een dag, toen het koel was, besloot Nanzi een ommetje te maken. Al wandelend kwam hij langs een tamarindeboom. De boom was groot en mooi, beladen met tamarindes van allerlei grootte. Het leek Nanzi geen slecht idee als hij wat mee naar huis nam voor Shi Maria. Dan zouden ze tamarindepap eten, of beter nog, genieten van een lekker sterke tamarindesoep. Nanzi no a pèrdè pa gana i a kuminsá subi e palu. Ora el a gan é ariba i ku el a sinta riba un rama pa piki poko tamarein, el a mira un kos straño den e palu.tabata un hòmber ku tabatin un paña pa tapa su kurpa for di su frenta te na su rudia. E kos di mas straño tabata, ku e hòmber tabatin un baki yen di pinda den su skochi. Kada be e hòmber ta hinka man den e baki, kohe un pinda i kom é. Nanzi bedacht zich niet en begon in de boom te klimmen.toen hij boven gekomen was en op een tak was gaan zitten om wat tamarindevruchten te plukken, zag hij in de boom iets vreemds. Het was een man die een gewaad aan had dat hem van zijn voorhoofd tot de knieën bedekte. Het allervreemdste was dat de man een bakje vol pinda s in zijn schoot hield. De man stak telkens zijn hand in het bakje, pakte een pinda en at hem op. Nanzi a keda wak e hòmber un bon ratu. Ora e hòmber su man a bolbe bai boka, Nanzi tambe a hinka man den e baki, kohe poko pinda i kome nan, manera un makaku sintá riba un taki. Asina nan dos a sinta kome basta un ratu. E kompa ku e paña largu no a ripará nada. 11

12

Nanzi bleef een poos naar de man kijken.toen de man wéér zijn hand naar zijn mond bracht, stak Nanzi zijn hand ook in het bakje, nam een paar pinda s en at ze op, net als een aap op een boomtak. Zo zaten ze samen een hele tijd te eten. De man met het lange gewaad had niets in de gaten. Por fin a sobra un pinda so den e baki. Si Nanzi no tabata asina golos, nada lo no a sosodé. Ma ai, el a hinka su man den e baki nèt ora e hòmber tambe ker a kohe esun pinda. E hòmber a kohe Nanzi su man tene manera den un bankskruf. Kon ku Nanzi a tranka, nada no a yuda. Ai, mener, laga mi lòs, pa fabor di Dios. Dios libra, ta ken a manda bo hòrta mi pindanan? Ladron! Ten slotte was er in het bakje nog maar één pinda over. Als Nanzi niet zo gulzig was geweest, zou er niets gebeurd zijn. Maar hij stak net zijn hand in het bakje toen ook de man die ene pinda wilde pakken. De man greep Nanzi s hand vast als in een bankschroef. Hoe Nanzi ook trok, het hielp geen zier. Ach meneer, laat mij los, om Gods wil. Mooi niet! Had je maar niet mijn pinda s moeten stelen. Dief! Promé ku Nanzi por a nister, e hòmber a bula subi riba su skouder. Pa straf bo mester hupa semper ku mi. Mi no tin idea di baha akifó. Nanzi tabatin miedu di e hòmber, pasobra el a komprondé ku esaki tabatin un forsa del diablo. Logá di Nanzi bai kas ku tamarein, el a bolbe ku un hòmber riba su skouder. Voordat Nanzi wist wat er gebeurde, sprong de man op zijn schouders. Voor straf moet je altijd met mij rondsjouwen. Ik ben niet van plan eraf te komen. Nanzi was bang voor de man, want hij begreep dat deze ongelooflijk sterk was. En in plaats van met tamarindevruchten thuis te komen, kwam Nanzi terug met een man op zijn schouders. Shi Maria a haña duele di dje. El a pensa: si mi kushiná poko guiambo, Nanzi lo no keda asina tumbá. E bola di funchi ku guiambo lo lanta su spiritu. 13

Diesdos or a bati.tur hende di kas a bai sinta na mesa i Shi Maria a parti kuminda. Nèt ora Nanzi a habri su boka pa e kome, el a tende e hòmber bisa: Temekú-Temebè. Tur e kuminda a disparsé den e hòmber su boka: el a kome tur kos ku tabatin riba mesa, wesu so el a laga para. E muchanan a kuminsá yora, pasobra nan tabatin hamber. Shi Maria kreeg medelijden met hem. Als ik een beetje okrasoep klaarmaak, dacht ze, zal Nanzi wel niet meer zo terneergeslagen zijn. De bol funchi met okrasoep zal hem vast opvrolijken. De klok sloeg twaalf uur. Het hele gezin ging aan tafel zitten en Shi Maria schepte op. Net toen Nanzi zijn mond opendeed om te eten, hoorde hij de man zeggen: Temekú-Temebè. Al het eten verdween in de mond van de man: hij at alles op wat er op tafel stond, alleen de botjes liet hij liggen. De kinderen begonnen te huilen, want ze hadden honger. Atardi Shi Maria a hasa piská. E hòmber a bolbe kome tur kos.tur hende mester a bai drumi ku hamber e anochi ei. Asina a sigui dia tras di dia. E muchanan a bira dia pa dia mas flaku, nan kara tabata chupá. Shi Maria tabata yora, ora e tabata baña nan. Bo por a konta nan repchi. E mes tambe tabata sinti su kabes ta bira di flakesa, ni traha e no por a traha mas. Nanzi tabata sinti su forsa ta kabando. Pa kolmo e mester a karga un peso enorme asina. s Avonds had Shi Maria vis gebakken. Weer at de man alles op. Die nacht gingen ze allemaal met een lege maag naar bed. En zo ging het door, dagenlang. De kinderen werden met de dag magerder, hun wangen vielen in. Shi Maria huilde als zij ze in bad deed. Je kon hun ribben tellen. Ook zelf voelde ze zich zo slap dat ze er duizelig van werd; ze kon niet eens meer werken. Nanzi voelde dat zijn krachten opraakten. Bovendien moest hij die enorme last dragen. Un tramèrdia, ora e hòmber tabata na soño, Shi Maria a siña Nanzi pa bai serka Papa Dios. Ta E so por yuda bo. Skucha bon loke E bisa bo. Nanzi a lastra su kurpa débil te na Dios. El a konta Dios tur kos ku ta pasando kuné. 14

Dios di: Ora e hòmber bisa Temekú-Temebè, abo mester bisa: Temebè. E ora ei e hòmber ta pèrdè tur su forsa i lo bo por mat é fásilmente. Ma, Nanzi, na kaminda di kas lo bo weta tres palu di fruta: un di guyaba, un di sòrsaka i un di skopapel. No kome di ningun palu, sino bo ta lubidá kiko bo mester bisa.ta blo nòmber di e fruta ku bo a kome so lo bo por kòrda. Op een middag, toen de man in slaap was, raadde Shi Maria Nanzi aan om naar God te gaan. Hij alleen kan je helpen. Luister goed naar hem. Nanzi sleepte zijn zwakke lichaam naar God. Hij vertelde God alles wat er met hem gebeurde. God sprak: Wanneer de man zegt: Temekú-Temebè, moet jij zeggen: Temebè. Op dat moment zal de man al zijn kracht verliezen en zul je hem gemakkelijk kunnen doden. Maar Nanzi, op de terugweg zul je drie vruchtbomen zien: een guave 1, een zuurzak 2 en een kaneelappel 3. Eet van geen enkele boom, anders vergeet je wat je moet zeggen. Alleen de naam van de vrucht die je hebt gegeten, zul je je dan kunnen herinneren. Mashá danki, Papa Dios. Lo mi no purba ni un fruta. Ma Nanzi tabatin hamber i e guyabanan tabata grandi i bunita. E no por a vense e tentashon i el a kome su barika yen. Dank u wel, Lieve Heer, ik zal van geen enkele vrucht proeven. Maar Nanzi had honger en de guaves waren groot en mooi. Hij kon de verleiding niet weerstaan en at zijn buik vol. Shi Maria a kere sigur ku awe sí nan lo kome. P esei el a traha mashá hopi reskuk. Tur e muchanan nan boka tabata baba. Ma ni un di nan no a purba. Nèt nan tabata bai kome, ata Nanzi a bolbe kas. Manera tur dia e hòmber a bisa: Temekú-Temebè. Nanzi, ku a kome guyaba, no por a bisa nada otro ku: Guyaba! Tur e reskuknan a bai den e hòmber su stoma. Shi Maria a rabia, zundra Nanzi. Muchanan a pone gritu di yoramentu, ma nada no por a yuda nan. Anochi a bolbe sera, sin nan por a gasta algu pa wanta stoma. Shi Maria geloofde vast dat zij vandaag wél zouden eten en daarom had zij een stapel rijstkoekjes gebakken. Alle kinderen watertandden, maar niet één van hen proefde ervan. Net zouden ze gaan eten of daar kwam Nanzi weer 15

thuis. Evenals de voorgaande dagen zei de man: Temekú-Temebè. Nanzi, die guaves gegeten had, kon niets anders zeggen dan: Guave. Alle rijstkoekjes kwamen in de man zijn maag terecht. Shi Maria was woedend en schold Nanzi uit. De kinderen begonnen te huilen, maar er was niets aan te doen. De avond viel weer zonder dat ze iets gegeten hadden om de ergste honger te stillen. Su siguiente mèrdia, Nanzi a bolbe bai serka Dios. Mi n bisa bo pa no kome di e frutanan? Dios di kuné. Temebè bo mester bisa, ora e hòmber bisa: Temekú-Temebè. Nanzi a kohe kaminda di kas atrobe. El a pasa dilanti di e palu di guyaba, sin kohe niun. Ma ora el a pasa dilanti di e palu di sòrsaka, hamber a pon é kome un gran kantidat. Naturalmente e no por a kòrda kiko e mester a bisa, ora di kome. E di: Sòrsaka! De volgende middag ging Nanzi weer naar God. Ik heb je toch gezegd niet van de vruchten te eten, zei God. Je moet Temebè zeggen als de man Temekú-Temebè zegt. Nanzi ging weer op weg naar huis. Hij kwam voorbij de guaveboom zonder dat hij er een plukte. Maar toen hij langs de zuurzakboom kwam, had hij zo n honger dat hij er flink wat van opat.toen ze gingen eten, herinnerde hij zich natuurlijk niet meer wat hij moest zeggen. Hij zei: Zuurzak. Shi Maria, ku di debilidat tabata zeilu riba su pia, a komprondé ku asina no por sigui. El a bisa Pegasaya, e yu mas chikitu, pa e pega su kurpa na karson di papa, ora esaki bai serka Dios. Dios a bolbe splika Nanzi tur kos. Nanzi a pasa dilanti di e palunan di guyaba i di sòrsaka, sin bira su kara wak nan. Ma ora el a mira e skopapelnan kologá asina bunita na palu, el a kome algun di nan. Shi Maria, die van zwakte op haar benen stond te wankelen, begreep dat het zo niet langer kon. Ze zei tegen Pegasaya, het kleinste kind, dat hij aan zijn vaders broek moest kleven, wanneer deze naar God ging. Weer legde God alles aan Nanzi uit. Nanzi kwam voorbij de guave- en de zuurzakboom zonder ook maar om te kijken. Maar toen hij de kaneelappels zo mooi aan de boom zag hangen, at hij er wat van. 16

17

E biaha akí sí Shi Maria a konta ku nan lo skapa di e hòmber. Su kadushi ku funchi tabata nèt kla, ora Nanzi a yega kas.ta kome nan tabata bai kome, ora e hòmber a bolbe bisa: Temekú-Temebè. Nanzi no por a bisa nada otro ku: Skopapel. Ma Pegasaya a grita mas duru ku e tabata por: Temebè. E hòmber a kai sin forsa for di skouder di Nanzi. Miéntras e muchanan a kuminsá kome nan kuminda, Nanzi a mata e hòmber. Despues el a sinta kome su kadushi ku funchi. Deze keer rekende Shi Maria er echt op dat zij aan de man zouden ontsnappen. Haar kadushi met funchi was net klaar toen Nanzi thuiskwam. Ze zouden net beginnen te eten toen de man weer zei: Temekú-Temebè. Nanzi kon niets anders zeggen dan: Kaneelappel. Maar Pegasaya riep zo hard als hij maar kon: Temebè. De man viel krachteloos van de schouders van Nanzi. Meteen begonnen de kinderen hun bord leeg te eten. Nanzi doodde de man. Daarna ging hij zitten om zijn kadushi met funchi op te eten. Tòg Nanzi no a keda kontentu ku mata e hòmber so. El a saka su kuchú i el a kòrta un bon pida di e hòmber su karni i kom é. E pida no a kaba di pasa dor di su korokoro ku su kara a troka. El a bira meskos ku un kara di porko di awendia, no di un porko di tempu di Nanzi, pasobra e tempunan ayá porko tabatin kara bunita. Toch was Nanzi niet tevreden met de man alleen maar te doden. Hij trok zijn mes en sneed een flink stuk van het vlees van de man af en at het op. Nauwelijks was het stuk door zijn keelgat of zijn gezicht veranderde. Het werd precies de snuit van een varken van tegenwoordig. Niet van een varken uit Nanzi s tijd, want toen hadden varkens een mooi gezicht. Shi Maria na yoramentu: Nanzi, ta kon bo por ta golos asina? Bo no tin duele di nos? Largu bai nos tin ku yora di fèdrit. Nanzi mes tabata yora, ma esei no por a yud é ku nada. E tabatin bèrgwensa di sali. E tabatin miedu ku muchanan lo harié. Mardugá ku anochi so e tabata riska sali for di kas. 18

Shi Maria huilde: Nanzi, waarom ben je ook zo gulzig? Heb je dan geen medelijden met ons? Steeds weer moeten we huilen van verdriet. Nanzi huilde zelf ook, maar dat hielp niets. Hij schaamde zich te veel om buiten te komen. Hij was bang dat de kinderen hem zouden uitlachen. Alleen s ochtends vroeg en s nachts waagde hij zich buiten. Un dia, bon tempran, ora ku el a sali bai baña na laman, el a mira un porko ku un kara mashá bunita. Nanzi di kuné: Kompa Porko, bo ke tuma un bon baño? Aki e awa ta limpi, lo bo baña mashá dushi. Ma promé ku bo drenta awa, bo mester kita bo boka pone un banda, sino e ta daña tur. Kompa Porko a keda wak e awa. Esta limpi e tabata! Den fòndu bo por a weta hasta e santu di laman. E di ku Nanzi: Bon, ban dal un baño. Op een dag, heel vroeg, toen hij in zee ging baden, zag hij een varken met een erg mooi gezicht. Vriend varken, wil je een lekker bad nemen? vroeg Nanzi. Hier is het water schoon, je kunt er heerlijk baden. Maar voordat je het water ingaat, moet je je gezicht aan de kant leggen, anders wordt het helemaal lelijk. Het varken stond naar het water te kijken. Wat schoon! Je kon zelfs het zand op de bodem zien liggen. Ja, laten we een bad nemen, zei hij tegen Nanzi. Nanzi a pone su boka kantu di laman i Kompa Porko a hasi meskos. Nan dos a landa i sambuyá ku smak. Ora Nanzi a weta ku Kompa Porko tabata bon leu, el a kore sali for di awa, bisti e bunita boka di porko i baha na katuna. Ayóóóóóó! Kompa Porko a sali un ratu despues, ma, atá, e no por a haña su boka. E mester a bisti esun di Nanzi. For di e dia ei tur porko ta buska nan bunita boka ku nan a pèrdè. Nanzi legde zijn snuit op het strand en het varken deed hetzelfde. Ze zwommen en doken naar hartelust.toen Nanzi zag dat het varken een heel eind weg was, rende hij het water uit, zette de mooie snuit van het varken op en maakte dat hij wegkwam. Daag! Het varken kwam er even later ook uit, maar o jee hij kon zijn snuit niet vinden. Hij moest die van Nanzi wel opzetten. Vanaf die dag zoeken alle varkens naar hun verloren snuit. 19

20

Nanzi ku Komader Isabel Nanzi en Komader Isabel Un dia Komader Isabel a yega serka Nanzi pa puntr é ku e por yud é. Koma Isabel ker a traha un kas. Mesora Nanzi a ofresé su servisio. E mes lo hasi trabou di mètslá, fèrfdó i karpinté. Enfin, e mes lo hasi tur kos pa su komader stimá. E otro un dia Nanzi a bai tur dispuesto pa traha manera un buriku. Op een dag kwam Komader Isabel bij Nanzi om hem te vragen of hij haar kon helpen. Ze wilde een huis laten bouwen. Meteen bood Nanzi zijn diensten aan. Hij zou metselaar, schilder en timmerman tegelijk zijn. Kortom, hij zou zelf alles voor zijn geliefde komader doen. De volgende dag ging Nanzi op weg, helemaal klaar om als een werkezel aan de gang te gaan. Ta ku fundeshi mi mester kuminsá, el a pensa. Ma el a keda babuká ora el a mira ku esei tabata tur kla. Wèl, ta murayanan lo mi lanta antó. El a traha duru henter siman, asina ku e kas tabata serka kla.ta dak mester pone awor. Ma promé mi ta bai sosegá un tiki. Mi mester rèk mi pianan, sino mi lomba lo krak. Ik moet met de fundering beginnen, bedacht hij. Maar hij stond versteld toen hij zag dat die al helemaal klaar was.tja, dan ga ik de muren maar bouwen. Hij werkte hard, de hele week door, zodat het huis bijna af was. Nu moest het dak er nog op. Maar eerst ga ik een beetje uitrusten. Even de benen strekken, anders heb ik straks geen rug meer over. Despues di un sosiegu di dos siman, Nanzi a bolbe bai e kas, pa e pone e dak. Ma ata e ta weta for di aleu e dak poné; bandera ta bula den bientu ku mashá brio. Nanzi no tabata sa kiko pensa. El a grawatá su kabes, tosa un biaha, kaba el a drenta e kas. Na een beetje rust van twee weken ging Nanzi weer naar het huis om het dak erop te zetten. Maar hij zag vanuit de verte dat het dak er al zat; een vlag 21

wapperde vrolijk in de wind. Nanzi wist niet wat hij ervan moest denken. Hij krabde zich achter het oor, kuchte maar eens en ging het huis binnen. Nèt ora e tabata fèrf bentana ku porta, Komader Isabel a drenta. O, Nanzi, kas ta nèchi; ora bo kaba, bo por kologá e kuadronan i e spil pa mi? Mashá bon, koma. Net toen hij de ramen en de deuren aan het schilderen was, kwam Komader Isabel binnen. O, Nanzi, het huis is keurig; wanneer je met het werk klaar bent, kun je dan de schilderijen en de spiegel voor me ophangen? Uitstekend, koma. Su manisé, ora el a bai kologá kuadro, tur tabata kologá kaba. Spil, shanguilié yen di tinguilingui, hasta kortina tabata waya den bientu kaba. Nanzi a supla nanishi, tosa, mira rònt manera t e a hasi tur kos. El a bai mesora serka Komader Isabel. Koma, kas ta kla. Nanzi, warda mi un ratu. Mi ta bai kambia paña pa nos ban e kas nobo. De volgende morgen, toen hij de schilderijen ging ophangen, bleken ze allemaal al te hangen. De spiegel, de lichtkroon met glazen hangers, zelfs de gordijnen wapperden al in de wind. Nanzi snoot zijn neus, kuchte en keek rond alsof hij alles zelf gedaan had. Hij ging meteen naar komader Isabel. Koma, het huis is klaar. Nanzi, wacht even. Ik ga me omkleden, dan kunnen we naar het nieuwe huis gaan. Koma Isabel a bisti su shimis di kanchi ku el a bisti dia el a sirbi di madrina di kasamentu. El a saka tur su kos di oro for di kashi i el a peña su kabei mashá spòrt. Ora el a sali for di kas e tabata bistí manera huda. Den e tempunan ayá ora doño di kas drenta su kas pa promé biaha e mester a bisa su nòmber i: Mi ta kumindá e kas. Koma Isabel trok de kanten jurk aan die ze gedragen had als getuige bij een bruiloft, nam al haar gouden sieraden uit het kastje en kamde haar haar keurig netjes.toen ze naar buiten kwam, was ze mooi opgetut. 22

23

In die tijd moest de eigenaar van een huis als hij voor het eerst naar binnen ging, zijn naam zeggen en: Ik groet het huis. Asina, bon bistí, tur na renchi i kanchi, Koma Isabel a yanga drenta kas. Isabel Rinkon, mi ta kumindá e kas. Tur hende a spanta te pèrdè abla, ora un stèm a sali for di e kas: Aki ta biba Knei-Knei. Ningun no a buska pa sa ta ken a papia, ma tur a sali na kareda. Dus mooi gekleed, met allerlei ringen en kant, ging Koma Isabel heupwiegend het huis binnen. Hier is Isabel Rincon, ik groet het huis. Alle mensen verstijfden van schrik, toen er een stem uit het huis kwam: Hier woont Knei-Knei. Niemand durfde te kijken wie er gesproken had, iedereen zette het op een lopen. Nan a topa Koma Baka. Nanzi a kont é tur kos. Koma Baka a troka di koló, el a hisa su rabu den laria, kaba el a kuminsá kore gritando: Bu, bu... Despues nan a topa un buriku, un chubatu, un karné i un porko. Nanzi a konta nan tur loke a sosodé.tur a spanta, grita i kore bai ku nan rabu den laria. Ze kwamen Koma Baka, de koe, tegen. Nanzi vertelde haar alles. Koma Baka verschoot van kleur, hief haar staart in de lucht en rende hard weg, terwijl zij loeide: Boe, boe Daarna ontmoetten ze een ezel, een bok, een schaap en een varken. Nanzi vertelde hun allemaal wat er gebeurd was. En allemaal schrokken ze, schreeuwden en renden hard weg met hun staart in de lucht. Ata nan a topa Koma Pushi. Esaki a rospondé: Ami sí no tin miedu. Ban weta ta kiko ta pasando. Si mi bini kla ta kiko, Koma Isabel mester duna mi e kos di mas bunita ku e tin den su kas. E kos di mas bunita tabata un wèker. Nanzi a pidi Koma Isabel hopi bia kaba pa dun é e wèker, ma nunka Koma Isabel a tuma aden. Awor Koma a sintié obligá di primintí Koma Pushi e wèker presioso. Miéntras nan ta kanando, Nanzi ta blo pensa numa: mi mester hunga Koma Pushi un pego i kita e wèker for di dje, sino mi no ta yu di defuntu Shi Nènè. 24

Daar kwamen ze Koma Pushi, de kat, tegen. Deze antwoordde: Ik ben helemaal niet bang. Laten we gaan kijken wat er gebeurt. Als ik er achterkom wat het is, moet Koma Isabel mij het mooiste geven wat zij in haar huis heeft. Het mooiste, dat was een wekker. Nanzi had Koma Isabel al heel vaak gevraagd om hem de wekker te geven, maar ze was er nooit op ingegaan. Nu voelde Koma zich verplicht om Koma Pushi die kostbare wekker te beloven. Terwijl ze doorliepen, dacht Nanzi maar steeds: ik moét Koma Pushi die wekker afhandig zien te maken, anders ben ik niet de zoon van wijlen Shi Nènè. Ora tur hende a yega e kas, Koma Isabel a bolbe pasa drèmpi di porta bisando: Isabel Rinkon, mi ta kumindá e kas. Nan a bolbe tende un stèm fini rospondé: Aki ta biba Knei-Knei. Nos pushi su orea tabata traha bon i su nanishi tambe. Su oido di, ku e zonidu tabata bini for di e balkinan di dak. Su olfato a bis é, ku ta un kos di kome t ei. Den un fregá di wowo el a bula subi riba e balkinan. Ei tabatin dos djaka: ta nan a papia. Pushi a bula nan tras, dal vas kibra, raska stul kibra, bòltu un mesa i hasi un boroto di otro mundu. Toen alle mensen bij het huis gekomen waren, stapte Koma Isabel opnieuw over de drempel en zei: Hier is Isabel Rincon, ik groet het huis. Weer hoorden zij een fijn stemmetje dat antwoordde: Hier woont Knei-Knei. De oren van de kat werkten goed en zijn neus ook. Zijn oren zeiden dat het geluid van de dakbalken kwam. En zijn neus vertelde hem dat het iets was om op te eten. In een oogwenk sprong hij op de balken. Daar zaten twee ratten: zij waren het die gesproken hadden. De kat vloog achter ze aan, sloeg vazen aan scherven, krabde stoelen kapot, gooide een tafel omver en maakte een hels kabaal. Den tur e bululú Nanzi a haña un bon chèns pa kohe e wèker ku tabata banda di dje riba un mesa. Mi tin bo! el a pensa. Esaki ta pa mi molèster. E no a warda p e mira ku Koma Pushi a kohe e djakanan. Miéntras Komader Isabel tabata grita, ku man na kabes, i ku Koma Pushi tabata kome un di e djakanan, Nanzi a kana bai porta. 25

26

Ayóóóó! El a kore largu bai kas. Shi Maria a keda loko di kontentu ku su regalo. Nan a bisti bunita, kaba nan a lanta e yunan pa bai misa di mardugá. In die chaos kreeg Nanzi een prachtige kans om de wekker te grijpen, die naast hem op een tafel stond. Hebbes! dacht hij. Die is voor de moeite. Hij wachtte niet tot Koma Pushi de ratten te pakken kreeg.terwijl Komader Isabel met de handen tegen haar hoofd stond te schreeuwen en Koma Pushi een van de ratten opvrat, liep Nanzi naar de deur. De groeten allemaal! Hij rende naar huis. Shi Maria was gek van vreugde over zijn geschenk. Ze kleedden zich mooi aan en daarna maakten ze de kinderen wakker om naar de vroegmis te gaan. 27

Kompa Nanzi ku Kompa Kriki Kompa Nanzi en Kompa Kriki Kompa Kriki tabata gran amigu di Nanzi. P esei Nanzi a kombidé bin pasa dia serka dje. Kompa Kriki a gosa e kos mashá. Spòrt bistí el a bai hasi bishita. Ora diesdos or a bati, Shi Maria a yama nan bin kome. Mashá ora kaba Kompa Kriki tabata sinti un oló mashá dushi. Ni kòmbersá e no por a kòmbersá drechi. Su wowonan a kuminsá lombra, ora el a weta Shi Maria parti un bon sòpi di pia ku mondongo. Kompa Kriki, de krekel, was een goede vriend van Nanzi. Daarom nodigde Nanzi hem uit om een dag bij hem langs te komen. Dat deed Kompa Kriki graag. Mooi uitgedost ging hij op visite. Toen het twaalf uur sloeg, riep Shi Maria hen aan tafel. Al een hele tijd rook Kompa Kriki iets erg lekkers. Hij kon niet eens meer normaal praten. Zijn ogen begonnen te schitteren toen hij Shi Maria de soep van pens en poten zag uitdelen. Kompa Kriki a kome un tayó, dos tayó, te el a pidi di tres tayó di e dushi sòpi. El a lembe boka di satisfakshon. Shi Maria, e kuminda a smak mi mashá bon. Despues di kome lo mi flùit un tiki pa boso. Kompa Kriki a flùit ku tabata un gustu.tur hende di kas a dibertí nan mashá. Ora Kompa Kriki a lanta pa bai kas, Nanzi di kuné: No bai largu. Kompa Kriki a pensa: mañan mes lo mi bolbe, ya mi por probechá keda kome. Kompa Kriki at één bord, twee borden en vroeg zelfs om een derde bord van die heerlijke soep. Hij likte zijn lippen erbij af. Shi Maria, het eten heeft mij erg goed gesmaakt. Na het eten zal ik wat voor jullie fluiten. Kompa Kriki floot dat het een lieve lust was. Alle huisgenoten vonden het 28

29

prachtig. Toen Kompa Kriki opstond om naar huis te gaan, zei Nanzi tegen hem: Kom gauw nog eens langs. Kompa Kriki dacht: morgen al kom ik terug, dan kan ik mooi van de gelegenheid gebruikmaken om te blijven eten. Awor Kompa Nanzi a weta Kompa Kriki blo tur dia, nèt ora di kome. Shi Maria tabata sintié obligá di pidi Kompa Kriki keda kome. Komo e no tabata invitá, tur mester a kome ménos pa Kompa Kriki por haña un tayó yen. Na kuminsamentu ningun hende no tabata papia, ma segun dia tabata pasa Nanzi a bira falsu. E ta pensa ku pensa kiko e mester hasi pa Kompa Kriki stòp di bini. Vanaf dat moment kwam Kompa Kriki iedere dag bij Nanzi langs, precies met etenstijd. Shi Maria voelde zich dan verplicht om Kompa Kriki te vragen om te blijven eten. Doordat hij niet uitgenodigd was, moest de hele familie minder eten, zodat Kompa Kriki een bord vol kon krijgen. In het begin zei niemand er iets van, maar na een aantal dagen werd Nanzi kwaad. Hij piekerde zich suf over wat hij moest doen om te zorgen dat Kompa Kriki niet meer kwam. E mèrdia ei, ora nan tabata kome nan funchi ku guiambo, Kompa Kriki a laga sa ku su kasá sí no sa kushiná asina dushi. Mi ta kurioso pa sa kon bini Shi Maria su kuminda ta asina dushi. Mi tambe lo tabata ke pa barika di mi yunan ta rondó manera barika di yunan di Nanzi. Wèl, Nanzi a bis é, no ta nada partikular, lo mi konfia bo e sekreto. Ma no bisa ningun hende, tende! Die middag, toen ze funchi met guiambo zaten te eten, liet Kompa Kriki weten dat zijn eigen vrouw lang niet zo lekker kon koken. Hoe komt het toch dat het eten van Shi Maria zo lekker is. Ik zou best willen dat de buikjes van mijn kinderen ook zo rond waren als die van de kinderen van Nanzi. Daar is geen kunst aan, zei Nanzi tegen hem, ik zal je het geheim verklappen. Maar zeg het tegen niemand, hoor! Kompa Kriki a hura solemnemente, ku ni matá lo e no bisa ningun hende ni un pia di 30

palabra. Nanzi di: Ora nos kuminda ta serka kla, mi ta bula den e wea. Asina ta, ku mi manteka di wesu di lomba ta stoba un ratu ku e kuminda. Mashá danki, Kompa. Dios bindishoná bo. Kompa Kriki zwoer plechtig dat, al zouden ze hem doodslaan, hij er aan niemand ook maar één woord over zou zeggen. Nanzi zei: Wanneer het eten bij ons bijna klaar is, spring ik in de pan. Zo komt het dat mijn ruggenmerg een poosje meestooft met het eten. Dank je wel, makker. God zal je zegenen. Si Kompa Kriki tabata bobo, Koma Kriki tampoko no por a huzga drechi.ta p esei a sosodé algu teribel. Su siguiente dia Kompa Kriki a warda ora e kuminda tabata serka kla, pa e drenta kushina. El a puntra Koma Kriki: Ta kiko nos ta kome awé, dui? Awe ta pampuna stobá nos tin, Pai! Kompa Kriki a konta su kasá loke Nanzi a siñ é. Laga mi weta si mi wesu di lomba tambe tin mes dushi manteka ku esun di Kompa Nanzi. Kompa Kriki was dan dom, maar Koma Kriki was ook niet één van de slimsten. Daardoor gebeurde er iets heel naars. De volgende dag wachtte Kompa Kriki tot het eten bijna klaar was en ging toen de keuken in. Wat eten we vandaag, schat? vroeg hij. Vandaag hebben wij gestoofde pompoen, Pa-lief. Kompa Kriki vertelde zijn vrouw wat Nanzi hem geleerd had. Laat ik eens kijken, of mijn ruggengraat net zulk lekker merg heeft als die van Kompa Nanzi. Koma Kriki a hisa tapadera di e wea di kuminda i el a bula bon konfiá aden. Shonnan! El a grita asina duru ku tur hende di kas a kore bin weta ta kiko ta pasando. Ma, ai! Nan a yega lat.ya nan no por a saka Kompa Kriki afó. E pober a muri un morto mashá doloroso. Kompa Nanzi, Shi Maria i tur e yunan a bini morto i Nanzi a yora amargamente morto di su bon amigu. 31

32

Koma Kriki nam de deksel van de pan en sprong er vol vertrouwen in. Och mensen! Hij schreeuwde zó dat iedereen in huis kwam aanrennen om te kijken wat er aan de hand was. Te laat! Ze konden Kompa Kriki niet meer uit de pan redden. De stakker stierf een pijnlijke dood. Kompa Nanzi, Shi Maria en alle kinderen kwamen naar de begrafenis en Nanzi huilde tranen met tuiten om de dood van zijn goede vriend. 33

Nanzi ta weta Cha Tiger pa un karné Nanzi ziet Cha Tiger voor een schaap aan Nanzi ku Sese tabata dos amigu inseparabel, maske Nanzi sa nèk Sese tur ora bai. Un dia ku nan tabata keiru, Sese a konfia su amigu, ku su stoma ta blo bashí i ku e tin un hamber atros. Nanzi di: Bru, no papia mi di hamber. Tende mi barika gruña! Mashá dia mi no a purba un pida karni. Ban hòrta karné for di kurá di Shon Arei. Nanzi en Sese waren onafscheidelijke vrienden, hoewel Nanzi Sese iedere keer weer in de maling nam. Op een dag, toen ze aan het wandelen waren, vertrouwde Sese zijn vriend toe, dat zijn maag helemaal leeg was en dat hij rammelde van de honger. Nanzi zei: Man, praat me niet van honger. Hoor mijn buik eens rammelen! In geen dagen heb ik een stukje vlees geproefd. Kom mee, schapen stelen uit de kraal van de koning. Nos amigunan a drenta pushipushi den e kurá i nan a hòrta un karné gordo. Na kas nan a parti e karné den nan dos. Asina nan por a kome dos tres dia bon komé. Despues nan a bolbe bai hòrta; kada be ku e karni kaba, ata nan den kurá di Shon Arei. Ma ata un dia Shon Arei a ripará ku e kantidat di su karné a baha. El a pensa: ta Nanzi so por ta hunga mi e pego akí. Mesora Shon Arei a manda yama Cha Tiger. De vrienden slopen heel zachtjes de kraal binnen en stalen een vet schaap. Thuis verdeelden ze het schaap onder elkaar. Zodoende konden ze twee, drie dagen naar hartelust eten. Daarna gingen ze weer uit stelen; iedere keer als het vlees op was, gingen ze weer naar de kraal van de koning. Maar op een dag merkte de koning dat er een heleboel schapen verdwenen waren. Alleen Nanzi kan mij dit flikken, dacht hij. Meteen liet de koning Cha Tiger roepen. Cha Tiger, bo mester yuda mi. 34

35

36

Sigur no, Mi Mahestat, ta kiko mi por hasi pa Su Altesa? Wèl, mi ta ripará ku tin hende ta bin hòrta mi. Mi karnénan ta bai un pa un. Drumi huntu ku nan awe nochi, pa mañan mainta bo por bisa mi ta ken ta e ladron. Cha Tiger a haña ta bon. E anochi ei el a bisti un kueru di karné i el a bai drumi serka nan. Cha Tiger, jij moet mij helpen. Natuurlijk, Majesteit, wat kan ik voor Uwe Hoogheid doen? Kijk, ik heb gemerkt, dat er mensen zijn die mij komen bestelen. Mijn schapen verdwijnen één voor één. Slaap vannacht bij ze, dan kun je me morgenochtend vertellen wie de dief is. Dat wilde Cha Tiger wel. Die nacht deed hij een schapenvacht om en ging bij ze liggen. Nanzi ku Sese no a ripará nada. Nan a drenta manera di kustumber ketu ketu. Hòmber, Sese, mira un gordo akí! Esaki tin hopi karni na su kurpa. Laga nos ban kuné. Sese su boka tabata baba. Nanzi a yega aserka, hisa Cha Tiger lorá den kueru di karné i ker a bai kuné. Ma un oló konosí a dal den su nanishi. P esei e di ku Sese: Tene e karné gordo akí un ratu. M a lubidá mi sambèchi den kurá, el a kai for di mi saku. Si nan hañ é, lo mi kome palu, pasobra mi nòmber ta grabá riba dje. Nanzi en Sese hadden niets in de gaten. Zij kwamen zoals gewoonlijk stilletjes binnen. O man, Sese, kijk hier eens wat een dikke! Deze heeft veel vlees op zijn lijf. Die nemen we! Sese kwijlde ervan. Nanzi kwam dichterbij, pakte de in een schapenvacht gehulde Cha Tiger op en wilde met hem weggaan. Maar een bekende geur sloeg hem tegemoet. Daarom zei hij tegen Sese: Hou dit vette schaap even vast. Ik heb mijn zakmes in de kraal laten liggen, het is uit mijn zak gevallen. Als ze het vinden, krijg ik een pak slaag, want mijn naam staat erin gegraveerd. Asina Sese a kohe Cha Tiger tene, el a mira Nanzi kore bai mas duru ku e por. Ora Nanzi tabata bon aleu, el a grita: Sese, laga e bestia ei kai, ta Cha Tiger bo tin tené ei. 37

Sese, bon spantá, a lagué kai. Zundrando Nanzi na tur sorto di lenga, el a kore limpi bai. Antó Nanzi a para hari, kasi pa e pega aden. Zodra Sese Cha Tiger aangepakt had, zag hij Nanzi zo hard als hij kon wegrennen. Toen Nanzi op veilige afstand was, riep hij: Sese, laat dat beest vallen, het is Cha Tiger die je daar vast hebt. Doodsbang liet Sese hem vallen. Terwijl hij Nanzi uitschold voor alles wat lelijk is, zette hij het op een lopen. En Nanzi stond te lachen tot hij niet meer kon. 38

Braha Nanzi i Braha Tukema Braha Nanzi en Braha Tukema Braha Nanzi ku Braha Tukema tabata dos amigu inseparabel. Tur dos tabata mes floho. Nan lema tabata: pasikiko mi mester traha, si mi por haña tur kos pòrnada? Un dia nan a disidí di bai hòrta sebu di bakanan di Shon Arei. Braha Tukema di: Kompa, tene kuidou! Si bo topa ku un kos ku ta hasi dum dum, no mishi kuné, esei ta mashá peligroso. No preokupá, Braha Nanzi a kontestá, tur kos lo bai perfektamente. Braha Nanzi en Braha Tukema waren dikke vrienden en allebei even lui. Hun motto was: Waarom zou ik werken als ik alles voor niets kan krijgen? Op een dag besloten zij om vet te gaan stelen uit de koeien van de koning. Braha Tukema zei: Makker, wees voorzichtig! Als je bij iets komt dat tik-tik zegt, raak het dan niet aan, dat is erg gevaarlijk. Maak je geen zorgen, zei Braha Nanzi, alles loopt gesmeerd. Braha Nanzi i Braha Tukema a kana pushipushi drenta kurá di Shon Arei. Nanzi di: Braha Tukema, mira e dos bakanan ei. Esta gordo! Kua bo ta skohe? Ami ke esun pintá. Kada amigu a drenta un baka pa kòrta sebu. Braha Tukema a kaba lihé, ma Nanzi sí no tabatin fin p e sali. Kompa, hasi lihé, no sea asina haragan pa kos, Braha Tukema a bisa Nanzi. Nanzi a sigui ta kòrta: Braha Tukema, mi ta bini un djis, laga mi kòrta e pida gordo akí. Braha Nanzi en Braha Tukema slopen heel zachtjes de kraal van de koning binnen. Nanzi zei: Braha Tukema, kijk die twee koeien eens. Wat een dikke! Welke neem jij? Ik wil die gevlekte. Onze beide vrienden kropen ieder een koe in om vet te snijden. Braha Tukema was gauw klaar, maar Nanzi kwam maar niet tevoorschijn. 39

Makker, schiet op, wees niet zo hebberig, zei Braha Tukema tegen Nanzi. Maar Nanzi sneed verder. Braha Tukema, ik kom zo, nog even dit dikke stuk afsnijden. E pida ei tabata kurason di e baka. Nanzi a tend é bati dum dum, ma e no a hasi kaso. Golos manera e so, el a kòrta esaki tambe. Mesora e baka a kai morto morto abou na suela. Ousilio, kon mi ta hasi? Braha Tukema a para ta sklama numa: M a taha bo! Ta kon bo ta golos asina? Den esei el a mira e wardadó di baka ta bini. Braha Nanzi, mi ta bai buska yudansa, tende! Braha Tukema a dirti. Dat stuk was het hart van de koe. Nanzi hoorde het kloppen, tik-tik, maar hij schonk er geen aandacht aan. Gulzig zoals alleen hij maar was, sneed hij dat ook af. Meteen viel de koe morsdood op de grond. Help! Wat moet ik doen? Braha Tukema stond daar maar te roepen: Ik heb je toch gezegd: niet doen! Hoe kun je nou zo gulzig zijn? Opeens zag hij de koeienhoeder aankomen. Braha Nanzi, ik ga hulp halen, hoor je? Meteen was Braha Tukema verdwenen. Ora e wardadó a mira e baka abou na suela, el a bai derechitu serka Shon Arei. Shon Arei, ayera nochi e baka tabata bon bon. Ta kon e por a muri asina lihé? Esei sí ta difísil pa mi sa. Kòrta su mondongo i su stoma afó i bende sobrá. Nèt e wardadó ker a tira e mondongo ku e stoma afó, a pasa un muhé bieu. Shon, duna mi e kosnan ei pa mi trèk un tiki sòpi. E machi a kohe su regalo i el a bai laba nan kantu di laman. Toen de hoeder de koe dood op de grond zag liggen, ging hij regelrecht naar de koning. Meneer de koning, gisteravond was de koe nog gezond. Hoe kan dat nu, dat ze zomaar opeens doodgaat? Daar kom je moeilijk achter. Snijd de ingewanden en de maag eruit en verkoop de rest. 40

41

Net toen de koeienhoeder de ingewanden en de maag weg wilde gooien, kwam er een oud vrouwtje langs. Meneer, geef mij dat maar, dan kan ik er een beetje soep van trekken. Het moedertje pakte haar geschenk aan en ging het in zee wassen. Braha Nanzi tabata trata basta ratu kaba pa e kòrta e stoma ku su sambèchi. Den esei el a bula sali for di e lugá benout. E machi a spanta, ku e por a keda morto ei pará. Ku un stèm mashá severo Nanzi di kuné: Muhé, ta loko bo ta? Mi ta bai keha bo. Mira kon b a shusha mi paña! Shon, dispensá mi, mi no por a yuda. Kiko bo di? Duna mi e mondongo inmediatamente, sino lo bo weta kon ta para ku bo. Braha Nanzi was intussen al een hele poos bezig om te proberen de maag met zijn zakmes door te snijden. Ten slotte sprong hij vanuit dat benauwde plekje naar buiten. Het moedertje schrok zo, dat ze ter plekke dood had kunnen vallen. Op strenge toon zei Nanzi tegen haar: Vrouw, ben je gek? Ik klaag je aan. Kijk eens hoe je mijn kleren vuil gemaakt hebt! Meneer, het spijt me, ik kan het niet helpen. Wat zeg je? Geef mij onmiddellijk de ingewanden, anders zul je eens zien wat er met je gebeurt. Temblando e pober a entregá Nanzi e mondongo. Esaki sí ta un dia di mala suerte, e tabata lamentá i piapia el a kokochá bai kas. Nanzi a laba e mondongo; kaba el a bai buska Braha Tukema. Pronto e dos amigunan perverso a sinta hari i hasi bofon di e pober muhé, di e wardadó i hasta di Shon Arei. Bevend gaf de arme vrouw de ingewanden aan Nanzi. Wat een pechdag is dit, jammerde ze. En voetje voor voetje strompelde ze naar huis. Nanzi waste de ingewanden; daarna ging hij Braha Tukema halen. Al gauw zaten de twee valse vrienden te lachen en te spotten met de arme vrouw, met de koeienhoeder en zelfs met de koning. 42