PROJECTORGANISATIE MAASVLAKTE Leeswijzer en toelichting bij de milieueffectrapporten Aanleg en Bestemming Maasvlakte 2
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Projectorganisatie Maasvlakte 2 Postbus 6622 3002 AP Rotterdam Nederland T +31 (0)10 252 1111 F +31 (0)10 252 1100 E W W infomv2@portofrotterdam.com www.portofrotterdam.com www.maasvlakte2.com
Wat ging vooraf? En waar gaat het nu om? Aanleg en inrichting van Maasvlakte 2: Op weg naar definitieve besluiten Wat zijn de drie hoofdpunten van het project? Hoe is het onderzoek aangepakt? Welke informatie is waar te vinden?
Een toelichting 1 INLEIDING: Maasvlakte 2 in het kort De Rotterdamse haven gaat uitbreiden. Er is veel vraag naar grote terreinen aan diep vaarwater. Die zijn er niet meer in het huidige havengebied. Naast de bestaande Maasvlakte komt er daarom een nieuw haven- en industrieterrein: Maasvlakte 2. Figuur 1: beeld van Maasvlakte 2 in 2033 Maasvlakte 2 is een landaanwinning in zee. Net als de bestaande Maasvlakte. Om Maasvlakte 2 heen komt een zeewering. Daarbinnen komen de nieuwe havens en bedrijventerreinen te liggen. Het zand dat nodig is om de zeewering en de terreinen aan te leggen, wordt voor het overgrote deel gewonnen op de Noordzee. De werkzaamheden beginnen in 2008. De eerste fase is uiterlijk in 2013 gereed. Deze fase bestaat uit de bouw van de zeewering en ruim de helft van de terreinen. De eerste bedrijven kunnen vanaf 2013 aan de slag. In de tweede fase, na 2013, worden de resterende terreinen aangelegd en geleidelijk in gebruik genomen. Vanaf 2013 kan de Rotterdamse haven weer twintig jaar vooruit. Naar verwachting zijn alle terreinen op Maasvlakte 2 in 2033 volledig uitgegeven. Figuur 1 geeft een beeld van hoe Maasvlakte 2 er tegen die tijd uit zou kunnen zien. Er is dan 1.000 hectare nieuw haven- en industrieterrein op Maasvlakte 2. De zeewering, de havens, de infrastructuur en de overige voorzieningen nemen eveneens circa 1.000 hectare in beslag. In totaal krijgt Maasvlakte 2 dus een omvang van 2.000 hectare (20 vierkante kilometer). Maasvlakte 2 komt er. Maar hoe precies? Kabinet en de Tweede Kamer hebben inmiddels besloten Maasvlakte 2 aan te leggen. De vraag óf Maasvlakte 2 er moet komen, ligt achter ons. Waar het nu om gaat, is de vraag: maar hóe dan precies? Dit is in de afgelopen periode uitgebreid onderzocht. Het resultaat hiervan is dat de plannen voor de aanleg, de inrichting en het gebruik van Maasvlakte 2 concreet zijn uitgewerkt. Vanaf nu gaat het om de laatste stappen voordat de bouw van Maasvlakte 2 kan beginnen. Ruim 6000 pagina s Eerder heeft al inspraak plaatsgevonden. Nu de onderzoeken zijn afgerond, komt er opnieuw een inspraakronde. En ook allerlei overleg, bijvoorbeeld op bestuurlijk niveau, en met anderszins betrokken partijen en organisaties. 2
Bovendien gaat de onafhankelijke Commissie voor de milieueffectrapportage beoordelen of het onderzoek voldoende informatie heeft opgeleverd om het milieubelang volwaardig mee te wegen in de uiteindelijke besluiten over aanleg en inrichting van Maasvlakte 2. De basis voor dit alles is een grote stapel documenten: ruim 6.000 pagina s in totaal! De belangrijkste documenten zijn: Een Bestemmingsplan dat als leidraad gaat dienen voor de inrichting en het gebruik van Maasvlakte 2. Aanvragen voor vergunningen voor de landaanwinning, de zandwinning op de Noordzee, en vergunningen in verband met natuurbescherming. Een Passende Beoordeling van de effecten op de Voordelta en andere beschermde natuurgebieden. Twee milieueffectrapporten leveren de ondersteunende informatie voor de besluitvorming over het Bestemmingsplan en de vergunningen: het MER Bestemming Maasvlakte 2 en het MER Aanleg Maasvlakte 2. Onderwerpen in deze Leeswijzer Bij ruim 6.000 pagina s aan informatie is een gebruiksaanwijzing geen overbodige luxe. Daarom hebben we deze Leeswijzer opgesteld. Die is bedoeld als hulpmiddel voor iedereen die zich nader in de materie wil verdiepen. De volgende onderwerpen komen aan de orde: Wat is de achtergrond van Maasvlakte 2? Wie zijn erbij betrokken? Wat zijn de hoofdpunten van het project? Hoe is het onderzoek aangepakt? En voor wie meer wil weten: welke informatie is waar te vinden?
Wat voorafging. En waar het nu om gaat. 2 ACHTERGROND EN BETROKKEN PARTIJEN Ruimtekort: vooral containers, ook chemie De Rotterdamse haven is de grootste haven in Europa en een van de grootste havens ter wereld. Op dit moment doen jaarlijks ruim 30.000 zeeschepen en circa 135.000 binnenvaartschepen de Rotterdamse haven aan. In de afgelopen tientallen jaren is de haven gestaag gegroeid. Maar de grenzen van de groei zijn bereikt: het bestaande havengebied zit zo goed als vol. Uitbreiding van de haven is nodig. Dat is de enige manier om te voorkomen dat Rotterdam straks nee moet verkopen aan huidige en toekomstige klanten. Het probleem van het ruimtetekort speelt vooral voor de containersector. Bedrijven die grootschalig containers opslaan en overslaan, hebben grote terreinen nodig. Voor een nieuwe, moderne en efficiënte containerterminal is een terrein van 60 hectare zo ongeveer het minimum. De terreinen moeten bovendien langs vaarwater liggen dat minimaal 20 meter diep is. Dat is diep genoeg voor de grootste containerschepen die er op dit moment zijn. En bij een diepte van 20 meter is de haven ook toegankelijk voor de nóg grotere containerschepen die in de toekomst gebouwd gaan worden. Chemische industrie heeft eveneens veel ruimte nodig. Voor chemische bedrijven is het van belang bij elkaar in de buurt te gaan zitten. Dan vormen ze een cluster. Binnen zo n cluster kunnen de verschillende bedrijven van elkaar profiteren. Het ene bedrijf kan dan bijvoorbeeld de restwarmte gebruiken die een naburig bedrijf over heeft. Clustering heeft zowel milieuvoordelen als bedrijfseconomische voordelen.
Het bestaande havengebied biedt geen ruimte meer voor grote nieuwe containerterminals en nieuwe chemische clusters. In Nederland zijn er ook geen andere havens met diep vaarwater die als een alternatief zouden kunnen dienen. Voorgeschiedenis: onderzoek, overleg en besluitvorming over de hoofdlijnen Voor de eerste plannen om de haven uit te breiden, moeten we terug naar de eerste helft van de jaren 90 van de vorige eeuw. Toen al begon zich voor het eerst af te tekenen dat er op termijn een ruimtetekort zou gaan ontstaan. Tegelijk werd in de jaren 90 duidelijk dat de verdere ontwikkeling van de haven hand in hand zou moeten gaan met een verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving in de regio. Een dubbele doelstelling dus. Deze dubbele doelstelling versterking van de mainport Rotterdam en verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving werd de inzet voor het Project Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR). Het PMR bestaat daarom uit drie deelprojecten: Maasvlakte 2, de aanleg van een nieuw havengebied inclusief de bijbehorende natuurcompensatie; Ontwikkeling van 750 hectare aan nieuwe natuur- en recreatiegebieden op Midden-IJsselmonde en ten noorden van Rotterdam; Bestaand Rotterdams Gebied: een serie projecten om het bestaande havengebied beter te benutten en de kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren. In 1998 klonk het startsein voor de officiële procedure voor PMR. Een procedure met alles erop en eraan: onderzoek naar milieueffecten, een analyse van maatschappelijke kosten en baten, overleg met betrokken partijen, inspraak, een positief advies van de Europese Commissie over de havenuitbreiding, besluitvorming op hoofdlijnen, beroepszaken, aanvullingen en actualiseringen, enzovoort. Het uiteindelijke resultaat is een kabinetsbesluit waarmee de Tweede Kamer en de Eerste Kamer hebben ingestemd. Dit is de Planologische Kernbeslissing Project Mainportontwikkeling Rotterdam, de PKB PMR (2006). Op weg naar uitvoering: de PKB geeft de richting aan, én de randvoorwaarden Wat is nu precies de betekenis van deze PKB voor het project Maasvlakte 2? De PKB geeft de richting aan, én de randvoorwaarden: De PKB maakt de realisatie van Maasvlakte 2 mogelijk. De PKB reserveert namelijk de ruimte die nodig is voor de aanleg van de landaanwinning.
Ook begrenst de PKB op de Noordzee een gebied waarbinnen de zandwinning voor Maasvlakte 2 moet gaan plaatsvinden. De PKB omschrijft het doel van het project: maximaal 1.000 hectare aan nieuwe terreinen, vooral bestemd voor aan diep vaarwater gebonden bedrijvigheid, op een landaanwinning die duurzaam wordt aangelegd, ingericht en gebruikt. De PKB bevat verschillende soorten randvoorwaarden. Onder meer voor de maximale milieubelasting en de effecten voor de natuur. Een harde randvoorwaarde is bovendien dat voor het scheepvaartverkeer de bereikbaarheid en de veiligheid te allen tijde ten minste op het huidige (hoge) niveau gehandhaafd blijven. De PKB besteedt speciale aandacht aan natuurcompensatie. De opgave is al het mogelijke in het werk te stellen om belangrijke negatieve effecten voor beschermde natuur te voorkomen. Blijkt aantasting van beschermde natuur echt onvermijdelijk te zijn, dan moet compensatie plaatsvinden. De PKB reserveert ruimte voor deze natuurcompensatie. Het gaat daarbij met name om een bodembeschermingsgebied op zee en duincompensatie. Wie zijn de betrokken partijen? Het Havenbedrijf Rotterdam N.V. is de initiatiefnemer van het project Maasvlakte 2. De milieueffectrapportages zijn uitgevoerd in opdracht van het Havenbedrijf. Het Havenbedrijf heeft tevens de vergunningaanvragen opgesteld. De gemeente Rotterdam is nu als eerste verantwoordelijk voor het Bestemmingsplan voor Maasvlakte 2. In een later stadium moet de provincie Zuid-Holland dit Bestemmingsplan goedkeuren. In verband met geluid behoeft ook het huidige Bestemmingsplan van de gemeente Westvoorne een gedeeltelijke aanpassing. Dat geldt overigens ook voor het huidige Bestemmingsplan van de bestaande Maasvlakte (Maasvlakte 81). Het spreekt voor zich dat andere gemeenten in de regio eveneens geconsulteerd zullen worden. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat is de beslissingsbevoegde overheidsinstantie voor de vergunningen voor de landaanwinning en de zandwinning. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit beslist over de vergunningen in verband met natuurbescherming. De rijksoverheid (Verkeer en Waterstaat) zorgt voor de regeling en uitvoering van de natuurcompensatie: bodembeschermingsgebied en duincompensatie. Insprekers en betrokken en/of belanghebbende organisaties kunnen tijdens de inspraakronde hun zienswijzen geven over de documenten. De onafhankelijke milieudeskundigen van de Commissie voor de milieueffectrapportage gaan beoordelen of de milieueffectrapporten voldoende informatie bevatten voor de besluitvorming over het Bestemmingsplan en de vergunningen. Deze Commissie neemt de inspraakreacties mee in haar oordeel.
Aanleg, bestemming, natuur 3 DE DRIE HOOFDPUNTEN VAN HET PROJECT Wat gaat er zoal gebeuren bij de aanleg, de inrichting en het gebruik van Maasvlakte 2? Bij dit grote project gaat het in hoofdzaak om drie punten. 1. Aanleg: landaanwinning en zandwinning Figuur 2 geeft het ontwerp van Maasvlakte 2 weer. De zeewering rondom Maasvlakte 2 is in totaal ongeveer 11 kilometer lang. Aan de noordzijde krijgt deze zeewering een harde toplaag (basalt, beton of stenen). Aan de westelijke zijde komt een 8 kilometer lange zachte zeewering van duinen, met strand daarvoor. Het binnengebied van Maasvlakte 2 wordt voor de zeescheepvaart bereikbaar gemaakt door de huidige Yantgzehaven door te steken. Voor de aanleg van de zeewering en de terreinen is een enorme hoeveelheid zand nodig. In totaal circa 350 miljoen m 3. Om de gedachten te bepalen: met 350 miljoen kuub zou je de De Kuip ruim 230 keer tot aan de bovenste rij van de bovenste ring met zand kunnen vullen. Bij het doorsteken van de Yantgzehaven en bij het op diepte brengen van de nieuwe havens, valt maximaal 60 miljoen m 3 zand te winnen. Het zand van deze interne winning wordt gebruikt. Maar er is nog heel veel extra nodig. Dat moet de bodem van de Noordzee gaan leveren. Sleephopperzuigers gaan de zandwinning op zee uitvoeren. Deze grote schepen zuigen via buizen het zand van de zeebodem op, ze slaan dit op in hun ruim, ze vervoeren het zand naar de plek van bestemming, en daar lossen ze het. Een belangrijk aandachtspunt is wáár de zandwinning moet plaatsvinden, binnen het zoekgebied dat de PKB daarvoor heeft Figuur 2: ontwerp Maasvlakte 2
begrensd. Winning op de kortst mogelijke afstand van Maasvlakte 2 heeft de voorkeur. De totale milieubelasting van de zandwinning is dan het kleinst. En voor de natuureffecten is dit een acceptabele keuze, zo is gebleken. Het merendeel van de werkzaamheden wordt uitgevoerd tussen 2008 en 2013. In deze periode worden de zeewering en ruim de eerste helft van de terreinen aangelegd. Die zijn samen goed voor zo n 80 procent van de zandvraag. Het restant van de aanleg en de zandwinning volgt in de periode na 2013. 2. Bestemming: inrichting en gebruik Aan de binnenzijde van de zeewering komt een zogenoemde infrabundel. Die bestaat uit een weg met 2 x 2 rijstroken, een dubbele spoorlijn, en een strook voor kabels en leidingen. Het strand aan de zeezijde van de zachte zeewering wordt toegankelijk voor recreanten. Er komen vijf strandopgangen en grote parkeerplaatsen. Op het harde deel van de zeewering worden windmolens voor energieopwekking geplaatst. Later komen er mogelijk ook windmolens op of langs de zachte zeewering. De terreinen van het binnengebied worden geleidelijk in gebruik genomen. Figuur 3 laat de verwachte invulling zien. Welk type bedrijvigheid (containers, chemie) uiteindelijk op welke plek terechtkomt, is op dit moment voor ongeveer de helft van Maasvlakte 2 aan te geven. De uiteindelijke volledige invulling hangt voor een deel af van de marktontwikkelingen. Bij het uitgeven van de terreinen kan het Havenbedrijf flexibel op deze marktontwikkelingen inspelen. Wel is nu al duidelijk dat de vraag vanuit de containersector het grootst is. Het grootste deel van het binnengebied zal dan ook nieuwe containerterminals gaan huisvesten. Pal naast de bestaande Maasvlakte komt een nieuw cluster van chemische bedrijven; het groen gekleurde gebied in het midden van figuur 3. Mogelijk komt er later nog een tweede chemiecluster bij in het noordwesten van het binnengebied. Figuur 3: mogelijke invulling Maasvlakte 2
Een flink deel van de containers die de zeeschepen aanvoeren, wordt overgeslagen naar andere zeeschepen voor verder transport naar andere zeehavens. Deze overslag van zeeschip naar zeeschip bedraagt momenteel zo n 30% van het containeraanbod in de Rotterdamse haven. Waarschijnlijk neemt dit percentage in de komende jaren verder toe. Het restant wordt getransporteerd naar het achterland. Het goederentransport vanaf Maasvlakte 2 naar het achterland, en vanuit het achterland naar Maasvlakte 2 vindt plaats via binnenvaartschepen, via het spoor en over de weg. Maasvlakte 2 is straks uitstekend bereikbaar voor binnenvaartschepen en goederentreinen. Het Havenbedrijf zet alles op alles om vervoer over water en per spoor te stimuleren. Bijvoorbeeld door hiervoor bepalingen op te nemen in de contracten voor de containerterminals die zich op Maasvlakte 2 gaan vestigen. Voor vervoer over de weg is vooral de A15 van belang. Tot aan het knooppunt Vaanplein wordt de A15 verbreed. Dat is noodzakelijk omdat het verkeer hier in de komende jaren hoe dan ook toeneemt, ongeacht of Maasvlakte 2 er wel of niet komt. De milieueffectrapportage heeft uitgewezen dat het verkeer van en naar Maasvlakte 2 slechts een geringe extra bijdrage levert: enkele procenten. In de Toelichting bij het Bestemmingsplan is het als volgt verwoord: Het in gebruik nemen van Maasvlakte 2 zal op zichzelf niet leiden tot een belangrijke afname van de bereikbaarheid in de regio, mede gelet op de capaciteitsvergroting van de A15.
Luchtkwaliteit is de laatste jaren een belangrijk aandachtspunt bij grote projecten. Dit speelt vooral bij projecten in gebieden waar de wettelijke grenswaarden voor luchtkwaliteit al dicht benaderd of zelfs overschreden worden. Is er sprake van overschrijdingen, dan mag een nieuw project er in principe niet toe leiden dat deze overschrijdingen verder toenemen. Op de Maasvlakte zelf wordt in de eindsituatie aan alle luchtnormen voldaan. De bijdrage aan de luchtverontreiniging als gevolg van Maasvlakte 2 op de achterlandverbindingen dient te worden gecompenseerd, aangezien op een aantal plaatsen al de huidige normen voor de luchtkwaliteit worden overschreden. Dit geldt met name langs gedeelten van de A15. Dit pakket maatregelen is in eerste instantie gericht op bronmaatregelen. Bijvoorbeeld het verbieden van vervuilende motoren in de binnenvaart, het langzamer varen van de binnenvaart en dynamisch verkeersmanagement. Mocht dit onvoldoende zijn, dan worden schermen langs de wegen geplaatst. Het rijk, de gemeente Rotterdam, de provincie Zuid-Holland en het Havenbedrijf gaan gezamenlijk een Overeenkomst Lucht afsluiten. Deze overeenkomst garandeert de tijdige uitvoering van de juiste maatregelen op de juiste plekken. Dit verschaft de zekerheid dat te allen tijde wordt voldaan aan de wettelijke vereisten voor luchtkwaliteit. 3. Natuurcompensatie: bodembeschermingsgebied en duincompensatie Europese regelgeving (Vogel- en Habitatrichtlijn) en Nederlandse wetgeving bevatten strikte regels voor natuurbescherming. Dit heeft belangrijke consequenties voor het project Maasvlakte 2: Eerst moet al het mogelijke in het werk gesteld worden om negatieve effecten voor beschermde gebieden en soorten te voorkomen of tot een minimum te beperken. En dat gaat ook gebeuren. Een voorbeeld hiervan is dat het uiteindelijke ontwerp van Maasvlakte 2 veel compacter is dan eerdere ontwerpen: 10
hoe compacter, hoe minder effecten. Ook de uitvoering van de zand winning is erop gericht de effecten zo veel mogelijk te beperken. Bijvoor beeld door diepe zand winputten te maken: minimaal 10 meter beneden de zeebodem. De oppervlakte aan tijdelijk verstoorde zee bodem is dan veel geringer. Effecten voor beschermde gebieden en beschermde soorten die echt onvermijde lijk zijn, vereisen compensatie. Een onvermijdelijk effect is dat Maasvlakte 2 ruimte in beslag neemt in de Voordelta. Dit is een beschermd natuurgebied. Het instellen van een bodem beschermings gebied van ten minste 25.000 hectare in diezelfde Voordelta gaat dit verlies compen seren. In dit bodembeschermings gebied zal geen boomkorvisserij meer plaats vinden. Dat is gunstig voor het bodemleven (bijvoorbeeld schelpdieren) en dus ook voor het voedsel aanbod voor verschillende soorten vogels. Bovendien komen er vijf rustgebieden rond zandplaten binnen dit gebied. Vogels en ook zeehonden profiteren daarvan. De instelling en het beheer van het bodembeschermings gebied maken de negatieve effecten van het ruimtebeslag door Maasvlakte 2 ruim schoots ongedaan. Daarnaast is het noodzakelijk nadelige effecten voor duingebieden te compen seren. Is Maasvlakte 2 eenmaal in gebruik, dan komt er meer scheepvaartverkeer. Luchtverontreiniging als gevolg van dit extra scheepvaartverkeer heeft naar ver wachting een negatieve invloed voor natuurwaarden die kenmerkend zijn voor duingebieden (met name Voornes Duin). Dit wordt ruimschoots gecompenseerd door voor de kust van Delfland een nieuw duingebied aan te leggen van 35 hectare. Deze duincompensatie valt te combineren met maatregelen die aldaar toch al nodig zijn om de kust te versterken. Zo snijdt het mes aan twee kanten. Het bodembeschermingsgebied in de Voordelta en de duincompensatie bij Delfland zorgen ervoor dat beschermde natuur per saldo niet te lijden heeft van de aanleg en het gebruik van Maasvlakte 2. Bij de uitwerking van de plannen is alles op alles gezet om negatieve effecten voor natuur te voorkomen of te beperken. Naast het bodem beschermings gebied en de duin compensatie zijn dan ook geen andere compensatie projecten noodzakelijk. Overigens: in hoofdstuk 2 van deze Lees wijzer stipten we al aan dat de aanleg van 750 hectare nieuwe natuuren recreatie gebieden rond Rotterdam even eens een onderdeel is van het Project Mainport ontwikkeling Rotterdam. Die nieuwe natuur- en recreatiegebieden leveren, samen met het deelproject Bestaand Rotterdams Gebied, een bijdrage aan de dubbele doel stelling van PMR. Deze projecten moeten daarom niet gezien worden als compensatie voor natuureffecten van de aanleg en het gebruik van Maasvlakte 2 maar als maatregelen voor de vergroting van de leefbaarheid. Voor de natuur effecten van Maasvlakte 2 zijn het bodem beschermingsgebied en de duin compensatie ruimschoots toereikend. Figuur 4: bodembeschermingsgebied en duincompensatie Delfland Duincompensatie Delfland Hoek van Holland Maasvlakte 2 Oostvoorne a elt d or Vo ed m r he c s g gs in i eb Hellevoetsluis Ouddorp be em od B Middelharnis Renesse 11
Twee milieueffectrapporten; allebei grondig en voorzichtig 4 DE AANPAK VAN HET ONDERZOEK Het Bestemmingsplan voor Maasvlakte 2 en de vergunningaanvragen zijn gebaseerd op milieueffectrapportages. Deze milieueffectrapportages zijn gebruikt om het project concreet uit te werken. En ze laten zien welke milieueffecten van belang zijn voor de besluiten die nu aan de orde zijn. Waarborgen voor zorgvuldigheid en kwaliteit Milieueffectrapportages moeten in Nederland aan hoge eisen voldoen. Er zijn tal van waarborgen voor kwaliteit en zorgvuldigheid. Ga maar na: Vooraf adviseert de onafhankelijke Commissie voor de milieueffectrapportage over de inhoud: welke alternatieven moeten beschouwd worden, welke effecten zijn van belang? De beslissingsbevoegde overheidsinstanties ( bevoegd gezag ) stellen op basis van dit advies de onderzoeksagenda vast: de Richtlijnen voor de inhoud van het MER. Is het MER gereed, dan beoordeelt het bevoegd gezag of het rapport aanvaardbaar is. Hierna is er een inspraakronde. Iedereen kan dan commentaar geven op het onderzoek. De Commissie voor de milieueffectrapportage voert vervolgens een toetsing uit: is de informatie juist, en is de informatie ook volledig genoeg om het milieubelang volwaardig te kunnen meewegen in de besluitvorming? Constateert deze Commissie dat er essentiële tekortkomingen zijn, dan betekent dit in de praktijk gewoonlijk dat er eerst nog aanvullend onderzoek verricht wordt. Pas daarna vindt de besluitvorming door de overheid plaats. Aparte milieueffectrapporten voor aanleg en bestemming Om het onderzoek hanteerbaar te maken, is het in tweeën geknipt: aanleg en bestemming. Die knip is logisch om ten minste drie redenen. Om te beginnen draait het bij de aanleg van Maasvlakte 2 vooral om allerlei uitvoeringstechnische kwesties. Dat gaat soms heel ver. Tot de grootte van de zandkorrels in de zachte zeewering aan toe om maar een voorbeeld te noemen. Bij de inrichting en het gebruik van Maasvlakte 2 gaat het veeleer om aangelegenheden in de sfeer van de ruimtelijke ordening, en veel minder om techniek. Een tweede verschil is dat er bij de aanleg en de bestemming van Maasvlakte 2 veelal heel andersoortige effecten een rol spelen. Het MER Aanleg bevat bijvoorbeeld een uitgebreid hoofdstuk over alle mogelijke effecten die Maasvlakte 2 kan 12
hebben voor de kustzone en de zee: golfbewegingen, stromingspatronen, erosieprocessen, slibtransporten, enzovoort. Dergelijke gegevens zijn beslist relevant voor de vergunningen voor de landaanwinning en de zandwinning. Maar voor het Bestemmingsplan voor Maasvlakte 2 is dit alles van ondergeschikt belang. En een voorbeeld van het omgekeerde: het MER Aanleg rept met geen woord over de effecten van Maasvlakte 2 voor het wegverkeer. Want daarop hebben het ontwerp van de landaanwinning en de uitvoering van de zandwinning geen enkele invloed. Wat Maasvlakte 2 gaat betekenen voor verkeer vanuit en naar het achterland, hangt vooral af van keuzes rond inrichting en gebruik. En daarom is verkeer in het MER Bestemming juist weer wél een belangrijk thema. Ten slotte is er een tijdsverschil. De aanleg van Maasvlakte 2 is de eerste stap. En de aanlegwerkzaamheden gaan ook als eerste effecten veroorzaken. Dat begint al in 2008. De hoofdmoot van de effecten van de aanlegwerkzaamheden is rond 2013 achter de rug. De effecten van het gebruik van Maasvlakte 2 beginnen daarentegen pas zo rond 2013 een rol te spelen, omdat tegen die tijd de eerste terreinen in gebruik zijn. Naast deze verschillen zijn er natuurlijk ook raakvlakken. De beide milieueffectrapportages zijn daarom parallel uitgevoerd, met uitwisseling van informatie over en weer. Beide rapporten besteden ook apart aandacht aan cumulatie ( opeenstapeling ) van effecten van aanleg en bestemming. Grondig Zonder enige overdrijvingen kunnen we stellen: het onderzoek is grondig aangepakt. Alle mogelijke effecten zijn de revue gepasseerd. Lucht, natuur, water, geluid boven water, geluid onder water, gebruiksfuncties, verkeer, landschap, licht, geur, veiligheidsrisico s, bodem, archeologie, recreatie. Deze effecten zijn vervolgens beoordeeld in het licht van bestaande én toekomstige (inter)nationale beleidskaders en -afspraken. Zo is bijvoorbeeld ten aanzien van de waterkwaliteit gekeken naar de mogelijke consequenties van de (Europese) Kaderrichtlijn Water. In het onderzoek zijn steeds de meest recente wetenschappelijke inzichten gebruikt. Zonodig zijn er workshops georganiseerd om deskundigen te raadplegen. In een aantal 13
gevallen is het onderzoek zelfs grensverleggend geweest. Bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van nieuwe modellen om de effecten voor kust en zee in kaart te brengen. En neem zoiets als onderwatergeluid. Bij dit onderwerp is eerst bepaald hoeveel geluid de zandwinschepen produceren en tot hoe ver dit geluid onder water reikt. Maar vervolgens is voor verschillende soorten (bruinvis, zeehond, kabeljauw) ook op een rij gezet wat en wanneer ze iets horen, en tot wat voor soort reactie dit aanleiding kan geven. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden. Kosten noch moeite zijn gespaard om alle feiten en cijfers op tafel te krijgen. Is er nog iets over het hoofd gezien? De inspraakreacties en de toetsing door de Commissie voor de milieueffectrapportage gaan daarover uitsluitsel geven. Maar voorlopig vertrouwen we erop dat alle effecten nu compleet in beeld zijn. Voorzichtig Bij vrijwel alle effectvoorspellingen is het zekere voor het onzekere genomen. Dat is een veilige, voorzichtige benadering. Zo n benadering gaat uit van: wat is nou het ergste wat er kan gebeuren? Het voordeel is dat de kans op tegenvallers dan zo goed als uitgesloten is. Daar staat wel tegenover dat veel effectvoorspellingen een overschatting van de werkelijke effecten te zien geven. Maar in onderzoek ten behoeve van besluitvorming is het nu eenmaal verstandiger effecten veiligheidshalve te overschatten dan ze te onderschatten. Monitoring- en evaluatieprogramma Vermeldenswaardig is ten slotte het uitgebreide monitoring- en evaluatieprogramma. Veldonderzoek en zogenoemde nulmetingen zijn in het najaar van 2004 gestart. De onderzoeken worden doorgezet tot het moment waarop de aanlegwerkzaamheden van start gaan, en ook na afloop van de aanleg om de effecten van de aanwezigheid en het gebruik van Maasvlakte 2 te monitoren en te evalueren. 14
Voor wie meer wil weten: 5 WAT IS WAAR TE VINDEN? Welkom op de site Voor een eerste kennismaking is het de moeite waard de site www.maasvlakte2.com te bezoeken. Want behalve de officiële documenten is daar nog veel meer te vinden: nieuwsberichten, foto s en kaarten, specifieke informatie over allerlei onderwerpen (recreatie, geluid, landschap, enzovoort). De site bevat ook een lijst met de meest gestelde vragen. Uiteraard met de antwoorden erbij, en met doorverwijzingen naar vindplaatsen voor nadere informatie. Wilt u meer weten? Dat kan. Er is informatie in overvloed: ruim 6.000 pagina s! Alle documenten zijn te vinden op www.maasvlakte2.com. Tijdens de inspraakronde kunt u de complete stapel ook inzien op een groot aantal plaatsen. Bijvoorbeeld de gemeentehuizen en de grote openbare bibliotheken in de regio. Verder bent u van harte welkom op de gecombineerde informatie- en inspraakbijeenkomsten die worden georganiseerd. Op welke adressen liggen de documenten ter inzage? Hoe kunt u reageren, en wat gebeurt er met uw reactie? Waar en wanneer zijn er informatiebijeenkomsten? Al dit soort praktische informatie wordt tijdig bekendgemaakt via advertenties. Op de sites www.maasvlakte2.com www.inspraakpunt.nl en www.rotterdam.nl/pmr staat deze informatie ook. Aanleg en bestemming: in de Toelichting op het Bestemmingsplan komt alles samen De Toelichting op het voorontwerp Bestemmingsplan (circa 100 pagina s) is een sleuteldocument. Wilt u een totaalbeeld hebben van alles wat er komt kijken bij zowel de aanleg als de bestemming van Maasvlakte 2? Dan zou u met de Toelichting kunnen beginnen. U vindt daarin onder meer informatie over nut en noodzaak van Maasvlakte 2, en een wat uitgebreidere beschrijving van de hoofdpunten van het project. Ook de belangrijkste resultaten van het effectenonderzoek (MER Aanleg en MER Bestemming) zijn in de Toelichting opgenomen. Vergunningaanvragen en Samenvatting MER Aanleg Er zijn drie vergunningaanvragen voor de aanleg van Maasvlakte 2. Die vergunningaanvragen zijn weliswaar niet heel erg dik, maar ze hebben wel een nogal technisch en juridisch karakter. Wilt u vooral meer weten over het ontwerp van de landaanwinning en de uitvoering van de zandwinning? Dan geven we u in overweging eerst de samenvatting van het MER Aanleg (circa 40 pagina s) te raadplegen. Vanuit die samenvatting kunt u desgewenst gericht op zoek gaan naar de meer gedetailleerde informatie in het Hoofdrapport MER Aanleg (ruim 400 pagina s). Samenvatting MER Bestemming Gaat uw belangstelling vooral uit naar de inrichting van Maasvlakte 2, het uitgeven van de terreinen, en de milieueffecten wanneer Maasvlakte 2 in gebruik is? Raadpleeg dan de samenvatting van het MER Bestemming (circa 30 pagina s). Van daaruit kunt u zich nader verdiepen in het Hoofdrapport over de bestemming van Maasvlakte 2 (circa 100 pagina s) en het uitgebreidere Effectrapport. Digitaal zoeken Wie snel de weg wil vinden in de documenten kan op de hierboven genoemde internetsites gebruik maken van de zoekfunctie en met behulp van trefwoorden meteen verwijzingen krijgen naar de betreffende hoofdstukken in de MER-en. 15
Colofon Deze Leeswijzer is een uitgave van Havenbedrijf Rotterdam N.V. Projectorganisatie Maasvlakte 2. De Leeswijzer is geen onderdeel van de officiële documenten over de aanleg en bestemming van Maasvlakte 2. De officiële documenten zijn te vinden op www.maasvlakte2.com.
16