INHOUDSOPGAVE Woord vooraf 3 Inleiding 13 Deel 1 Basisbegrippen en boekhoudprincipes 15 Wat is (algemeen) boekhouden? 17 Het conceptueel kader 19 2.1 Definitie 19 2.2 Doelstellingen van de boekhouding 19 2.3 Algemeen aanvaarde boekhoudprincipes 20 2.3.1 Definitie 20 2.3.2 Grondslagen voor de boekhouding en rapportering 20 2.3.3 Kwalitatieve kenmerken 22 Internationale standaarden en verplichtingen 25 3.1 Europees Systeem van Nationale en Regionale Rekeningen (ESR) 25 3.2 Classification Of the Functions Of Government (COFOG) 25 3.3 International Public Sector Accounting Standards (IPSAS) 25 3.3.1 Inleiding 25 3.3.2 De International Public Sector Accounting Standards (IPSAS) 26 Test 1 35 Deel 2 De samenvatting van de algemene rekeningen 39 Situering 41 De balans 43 2.1 Definitie 43 2.2 De activa 43 2.3 De passiva 44 2.4 Wettelijk schema 44 De staat van opbrengsten en kosten 47 3.1 Definitie 47 3.2 De opbrengsten 47 3.3 De kosten 47 3.4 Het overschot of tekort van het financiële boekjaar 48 3.5 Verwerking van het overschot of tekort van het boekjaar 48 3.6 Wettelijk schema 48 De toelichting 51 4.1 Definitie 51 4.2 De toelichting bij de balans 51 4.3 De waarderingsregels 51 4.4 De niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 52 4.5 Andere aanvullende informatie 52 4.6 Wettelijke schema s 53 INHOUDSOPGAVE 5
Test 2 56 Deel 3 Praktische werking van de boekhouding 61 Opdeling in boekhoudperiodes 63 Werken met dagboeken 65 2.1 Boekingsdocumenten 65 2.2 Wijze van inschrijving in boeken 65 Werken met rekeningen grootboek proef-en saldibalans 67 Inventaris 69 Hoofdstuk 5 Vereisten aan de boekhoudsoftware 71 Hoofdstuk 6 Bewaartermijnen 73 Test 3 74 Deel 4 De waarderingsregels en grondslagen 77 Vaststelling van de waarderingsregels 79 Algemene principes 81 Bepaling van het transactiemoment 83 Waardering bij erkenning: aanschaffingswaarde 87 4.1 Algemene regel 87 4.2 Aanschaffingsprijs 87 4.3 Ruilwaarde 87 4.4 Vervaardigingsprijs 87 4.5 Schenkingswaarde 87 4.6 Inbrengwaarde 88 Hoofdstuk 5 Waardering in latere boekjaren 89 5.1 Twee modellen 89 5.2 Afschrijvingen 89 5.3 Waardeverminderingen 90 5.4 Herwaarderingen 90 Hoofdstuk 6 Omrekening van vreemde valuta s 91 6.1 Waardering bij ontstaan 91 6.2 Wisselresultaten bij afwikkeling 91 6.3 Omrekening op inventarisdatum 91 Hoofdstuk 7 Schattingswijzigingen 93 Hoofdstuk 8 Gebeurtenissen na balansdatum 95 6 INHOUDSOPGAVE
Test 4 96 Deel 5 Inhoud en waardering van de (sub)rubrieken van de balans 101 Activa Vlottende activa 103 1.1 Rubriek Act. I.A.: Liquide middelen en geldbeleggingen 103 1.1.1 Algemeen 103 1.1.2 Inhoud rekeningen MAR 103 1.1.3 Waarderingsregels 104 1.1.4 Bijkomende informatieverschaffing 105 1.1.5 Boekhoudfiches 105 1.2 Rubriek Act. I.B.: Vorderingen op korte termijn 106 1.2.1 Algemeen 106 1.2.2 Inhoud rekeningen MAR 106 1.2.3 Waarderingsregels 108 1.2.4 Informatieverschaffing 109 1.2.5 Boekhoudfiches 109 1.3 Rubriek Act. I.C.: Voorraden en bestellingen in uitvoering 110 1.3.1 Algemeen 110 1.3.2 Inhoud rekeningen MAR 110 1.3.3 Waarderingsregels 111 1.3.4 Informatieverschaffing 113 1.3.5 Boekhoudfiches 113 1.4 Rubriek Act. I.D.: Overlopende rekeningen van het actief 113 1.4.1 Algemeen 113 1.4.2 Inhoud rubrieken MAR 113 1.4.3 Waarderingsregels 114 1.4.4 Informatieverschaffing 114 1.4.5 Boekhoudfiches 114 1.5 Rubriek Act. I.E.: Vorderingen op lange termijn die binnen het jaar vervallen 114 1.5.1 Algemeen 114 1.5.2 Inhoud rubrieken MAR 115 1.5.3 Waarderingsregels 115 1.5.4 Informatieverschaffing 115 1.5.5 Boekhoudfiches 116 Activa Vaste activa 117 2.1 Rubriek Act. II.A.: Vorderingen op lange termijn 117 2.1.1 Algemeen 117 2.1.2 Inhoud rekeningen MAR 117 2.1.3 Waarderingsregels 119 2.1.4 Informatieverschaffing 120 2.1.5 Boekhoudfiche 120 2.2 Rubriek Act. II.B.: Financiële vaste activa 120 2.2.1 Algemeen 120 2.2.2 Inhoud rekeningen MAR 121 2.2.3 Waarderingsregels 123 2.2.4 Informatieverschaffing 125 2.2.5 Boekhoudfiches 126 2.3 Rubriek Act. II.C.: Materiële vaste activa 126 2.3.1 Algemeen 126 2.3.2 Inhoud rekeningen MAR 128 2.3.3 Waarderingsregels 130 2.3.4 Informatieverschaffing 133 2.3.5 Boekhoudfiches 134 2.4 Rubriek Act. II.D.: Immateriële vaste activa 135 2.4.1 Algemeen 135 2.4.2 Inhoud rekeningen MAR 135 2.4.3 Waarderingsregels 136 INHOUDSOPGAVE 7
2.4.4 Informatieverschaffing 137 2.4.5 Boekhoudfiches 137 Passiva Schulden 139 3.1 Rubriek Pas. I.A.1.b & Pas. I.B.1.b: Financiële schulden 139 3.1.1 Algemeen 139 3.1.2 Inhoud rekeningen MAR 139 3.1.3 Waarderingsregels 140 3.1.4 Informatieverschaffing 141 3.1.5 Boekhoudfiches 141 3.2 Rubriek Pas. I.A.1.c & Pas. I.B.1.c: Diverse Schulden uit ruiltransacties 141 3.2.1 Algemeen 141 3.2.2 Inhoud rekeningen MAR 142 3.2.3 Waarderingsregels 144 3.2.4 Informatieverschaffing 144 3.2.5 Boekhoudfiches 144 3.3 Rubriek Pas. I.A.2 & Pas. I.B.2: Schulden uit niet-ruiltransacties 145 3.3.1 Algemeen 145 3.3.2 Inhoud rekeningen MAR 145 3.3.3 Waarderingsregels 146 3.3.4 Informatieverschaffing 146 3.3.5 Boekhoudfiches 146 3.4 Rubriek Pas. I.A.1.a & Pas. I.B.1.a: Voorzieningen voor risico s en kosten 147 3.4.1 Algemeen 147 3.4.2 Inhoud rekeningen MAR 147 3.4.3 Waarderingsregels 148 3.4.4 Informatieverschaffing 148 3.4.5 Boekhoudfiches 149 3.5 Rubriek Pas. I.A.3: Overlopende rekeningen van het passief 149 3.5.1 Algemeen 149 3.5.2 Inhoud rubrieken MAR 149 3.5.3 Waarderingsregels 150 3.5.4 Informatieverschaffing 150 3.5.5 Boekhoudfiches 150 3.6 Rubriek Pas. I.A.4: Schulden op lange termijn die binnen het jaar vervallen 150 3.6.1 Algemeen 150 3.6.2 Inhoud rekeningen MAR 150 3.6.3 Waarderingsregels 151 3.6.4 Informatieverschaffing 151 3.6.5 Boekhoudfiches 151 Passiva Rubriek Pas. II: Nettoactief 153 4.1 Overig nettoactief 153 4.1.1 Algemeen 153 4.1.2 Inhoud rekeningen MAR 153 4.1.3 Waarderingsregels 153 4.1.4 Informatieverschaffing 154 4.1.5 Boekhoudfiches 154 4.2 Herwaarderingsreserves 154 4.2.1 Algemeen 154 4.2.2 Inhoud rekeningen MAR 154 4.2.3 Waarderingsregels 154 4.2.4 Informatieverschaffing 154 4.2.5 Boekhoudfiches 155 4.3 Overgedragen overschot overgedragen tekort 155 4.3.1 Algemeen 155 4.3.2 Inhoud rekening MAR 155 4.3.3 Waarderingsregels 155 4.3.4 Informatieverschaffing 155 4.3.5 Boekhoudfiches 155 8 INHOUDSOPGAVE
4.4 Investeringssubsidies en -schenkingen 155 4.4.1 Algemeen 155 4.4.2 Inhoud rekeningen MAR 156 4.4.3 Waarderingsregels 156 4.4.4 Informatieverschaffing 156 4.4.5 Boekhoudfiches 157 Test 5 157 Deel 6 Inhoud en waardering van de (sub)rubrieken van de staat van opbrengsten en kosten 163 Kosten 165 1.1 Rubriek I.A.1 Goederen en diensten 165 1.1.1 Algemeen 165 1.1.2 Inhoud rekeningen MAR 165 1.1.3 Waarderingsregels 166 1.1.4 Informatieverschaffing 166 1.1.5 Boekhoudfiches 166 1.2 Rubriek I.A.2 Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen 167 1.2.1 Algemeen 167 1.2.2 Inhoud rekeningen MAR 167 1.2.3 Waarderingsregels 167 1.2.4 Informatieverschaffing 167 1.2.5 Boekhoudfiches 168 1.3 Rubriek I.A.3 Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen 168 1.3.1 Algemeen 168 1.3.2 Inhoud rekeningen MAR 168 1.3.3 Waarderingsregels 169 1.3.4 Informatieverschaffing 169 1.3.5 Boekhoudfiches 170 1.4 Rubriek I.A.4 Specifieke kosten sociale dienst OCMW 170 1.4.1 Algemeen 170 1.4.2 Inhoud rekeningen MAR 170 1.4.3 Waarderingsregels 171 1.4.4 Informatieverschaffing 171 1.4.5 Boekhoudfiches 171 1.5 Rubriek I.A.5 Toegestane werkingssubsidies 171 1.5.1 Algemeen 171 1.5.2 Inhoud rekeningen MAR 171 1.5.3 Waarderingsregels 171 1.5.4 Informatieverschaffing 172 1.5.5 Boekhoudfiches 172 1.6 Rubriek I.A.6 Andere operationele kosten 172 1.6.1 Algemeen 172 1.6.2 Inhoud rekeningen MAR 172 1.6.3 Waarderingsregels 172 1.6.4 Informatieverschaffing 173 1.6.5 Boekhoudfiches 173 1.7 Rubriek I.B Financiële kosten 173 1.7.1 Algemeen 173 1.7.2 Inhoud rekeningen MAR 173 1.7.3 Waarderingsregels 175 1.7.4 Informatieverschaffing 175 1.8 Rubriek I.C Uitzonderlijke kosten 175 1.8.1 Algemeen 175 1.8.2 Inhoud rekeningen MAR 175 1.8.3 Waarderingsregels 176 1.8.4 Informatieverschaffing 176 1.8.5 Boekhoudfiches 176 INHOUDSOPGAVE 9
Opbrengsten 177 2.1 Rubriek II.A.1 Opbrengsten uit de werking 177 2.1.1 Algemeen 177 2.1.2 Inhoud rekeningen MAR 177 2.1.3 Waarderingsregels 177 2.1.4 Informatieverschaffing 178 2.1.5 Boekhoudfiches 178 2.2 Rubriek II.A.2 Fiscale opbrengsten en boetes 178 2.2.1 Algemeen 178 2.2.2 Inhoud rekeningen MAR 178 2.2.3 Waarderingsregels 179 2.2.4 Informatieverschaffing 179 2.2.5 Boekhoudfiches 179 2.3 Rubriek II.A.3 Werkingssubsidies 179 2.3.1 Algemeen 179 2.3.2 Inhoud rekeningen MAR 179 2.3.3 Waarderingsregels 180 2.3.4 Informatieverschaffing 180 2.3.5 Boekhoudfiches 180 2.4 Rubriek II.A.4 Recuperatie specifieke kosten sociale dienst OCMW 180 2.4.1 Algemeen 180 2.4.2 Inhoud rekeningen MAR 180 2.4.3 Waarderingsregels 181 2.4.4 Informatieverschaffing 181 2.4.5 Boekhoudfiches 181 2.5 Rubriek II.A.5 Andere operationele opbrengsten 181 2.5.1 Algemeen 181 2.5.2 Inhoud rekeningen MAR 181 2.5.3 Waarderingsregels 182 2.5.4 Informatieverschaffing 182 2.5.5 Boekhoudfiches 182 2.6 Rubriek II.B Financiële opbrengsten 182 2.6.1 Algemeen 182 2.6.2 Inhoud rekeningen MAR 183 2.6.3 Waarderingsregels 184 2.6.4 Informatieverschaffing 184 2.6.5 Boekhoudfiches 184 2.7 Rubriek II.C. Uitzonderlijke opbrengsten 185 2.7.1 Algemeen 185 2.7.2 Inhoud rekening MAR 185 2.7.3 Waarderingsregels 185 2.7.4 Informatieverschaffing 185 2.7.5 Boekhoudfiches 185 Overschot/tekort van het boekjaar 187 3.1 Algemeen 187 3.2 Inhoud rekeningen MAR 187 3.3 Waarderingsregels 187 3.4 Informatieverschaffing 187 3.5 Boekhoudfiches 187 Test 6 188 Deel 7 Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 191 Definitie 193 10 INHOUDSOPGAVE
Bespreking verschillende rechten en verplichtingen 195 2.1 Zekerheden door derden gesteld voor rekening van het bestuur (rubriek 00) 195 2.1.1 Inhoud 195 2.1.2 Waarderingsregels 195 2.2 Persoonlijke zekerheden gesteld voor rekening van derden (rubriek 01) 195 2.2.1 Inhoud 195 2.2.2 Waardering 196 2.3 Zakelijke zekerheden gesteld op eigen activa (rubriek 02) 196 2.3.1 Inhoud 196 2.3.2 Waardering 196 2.4 Ontvangen zekerheden (rubriek 03) 196 2.4.1 Inhoud 196 2.4.2 Waardering 197 2.4.3 Boekhoudfiche 197 2.5 Goederen en waarden van derden gehouden door derden in hun naam, maar ten bate en voor risico van de boekhoudkundige entiteit (rubriek 04) 197 2.5.1 Inhoud 197 2.5.2 Waardering 197 2.6 Verplichtingen tot aan- en verkoop van vaste activa (rubriek 05) 197 2.6.1 Inhoud 197 2.6.2 Waardering 198 2.7 Termijnovereenkomsten (rubriek 06) 198 2.7.1 Inhoud 198 2.7.2 Waardering 198 2.8 Goederen en waarden van derden gehouden door het bestuur (rubriek 07) 198 2.8.1 Inhoud 198 2.8.2 Waardering 199 2.9 Aangegane, maar niet opgenomen kredieten (rubriek 08) 199 2.9.1 Inhoud 199 2.9.2 Waardering 199 2.9.3 Boekhoudfiches 199 2.10 Diverse rechten en verplichtingen (rubriek 09) 199 2.10.1 Inhoud 199 2.10.2 Waardering 200 Test 7 201 INHOUDSOPGAVE 11