Jargonlijst arbeidsmarkt Onderstaande lijst bevat zowel Vlaamse als Nederlandse begrippen die veel voorkomend zijn in discussies en beleid omtrent de arbeidsmarkt. Er is niet geprobeerd volledigheid na te streven; bovendien geven de omschrijvingen een globale indicatie wat het begrip of de regeling inhoudt, zodat voor deelnemers aan de studiedag op 7 oktober 2008 duidelijk is wat met bepaalde termen in Vlaanderen dan wel Nederland wordt bedoeld. Activering van de werkloosheidsuitkering Beleid waarbij men het geld dat betaald wordt voor werkloosheidsuitkeringen gebruikt voor het scheppen van nieuwe banen Activiteitsgraad De effectieve beroepsbevolking (dit is het aantal werkenden + het aantal werkzoekenden) ten opzichte van de bevolking op beroepsactieve leeftijd (15 tot en met 64 jaar) Activiteitsval (financiële) / armoedeval Elke regeling die ertoe leidt dat de personen met een of andere uitkering financieel ontmoedigd of beperkt worden om de stap naar de arbeidsmarkt te zetten Algemene heffingskorting Iedere werknemer (en uitkeringsgerechtigde) heeft recht op de algemene heffingskorting. Het betreft een korting op de te betalen belasting (vast bedrag). Voor 65-plussers geldt een lager bedrag dan voor mensen tot 65 jaar. AOW(-uitkering) Algemene Ouderdomswet. Iedereen van 65 jaar en ouder heeft recht op een (gedeeltelijke) AOW-uitkering. Welk percentage iemand van de AOW-uitkering ontvangt is afhankelijk van het aantal jaren dat hij of zij tussen het 15 e en 65 e levensjaar in Nederland woonachtig was. Arbeidskorting De arbeidskorting is een fiscale regeling die geldt voor alle werkenden en betreft een percentage van het inkomen uit werk (bedrag is gemaximeerd). Banenactieplan Overheidsplan om meer banen te scheppen Beleidsprogramma Het beleidsprogramma is de concrete uitwerking van het Coalitieakkoord (gepresenteerd op 14 juni 2007).
- 2 - Bijstand(uitkering) Iedereen die rechtmatig in Nederland woont kan onder bepaalde voorwaarden in aanmerking komen voor een bijstandsuitkering. Een bijstandsuitkering kan worden aangevraagd als iemand niet genoeg inkomen of vermogen heeft om in het levensonderhoud te voorzien en ook geen recht heeft op een andere uitkering. De bijstandsuitkering wordt verleend totdat er weer een baan is gevonden. De bijstandsuitkering wordt aangevraagd bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI), die de aanvraag doorstuurt naar de gemeente waar de aanvrager woont. De Wet Werk en Bijstand (WWB) wordt uitgevoerd door gemeenten. (zie leefloon (Vlaanderen)) Brugpensioen Uitstapregeling voor oudere werknemers die bestaat uit een werkloosheidsvergoeding ten laste van de sociale zekerheid en een aanvullende vergoeding ten laste van de werkgever. Brugpensioen wordt geregeld bij CAO. Canada Dry Regeling waarbij een werknemer die volgens de werkloosheidsreglementering niet voldoet aan de voorwaarden om het statuut van bruggepensioneerde te krijgen, van zijn werkgever bovenop de werkloosheidsvergoeding toch een vergoeding krijgt toegekend onder dezelfde voorwaarden als een bruggepensioneerde. Deze regeling werd sterk aan banden gelegd door het Generatiepact. Centraal Planbureau (CPB) Een onafhankelijke Nederlandse instelling die onder andere ramingen maakt over de ontwikkeling van de Nederlandse economie en de gevolgen van het overheidsbeleid. Verder maakt het CPB economische analyses die relevant zijn voor de beleidsvorming in Nederland. Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) Het CWI brengt werkzoekenden en werkgevers bij elkaar. Werkzoekenden kunnen bij het CWI terecht voor (ondersteuning bij) het vinden van werk of de aanvraag van een bijstands- of WW-uitkering. Werkgevers kunnen bij het CWI terecht voor personeelsbemiddeling. Bovendien kan het CWI ingeschakeld worden om de ontslagvergunning te verlenen. Coalitieakkoord Akkoord waarin de plannen van het huidige kabinet (bestaande uit de partijen CDA, PvdA en de ChristenUnie) op hoofdlijnen zijn weergegeven (gesloten op 7 februari 2007). Commissie Arbeidsparticipatie De Commissie Arbeidsparticipatie heeft op 16 juni 2008 een rapport uitgebracht met aanbevelingen die er toe moeten leiden dat in Nederland meer mensen aan het werk gaan (of mensen meer uren gaan werken) en de werking van de arbeidsmarkt verbetert. Het betreft
- 3 - aanbevelingen gericht op zowel de korte als de lange termijn. De commissie was ingesteld door de minster van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Competenties Competenties zijn de kennis, de vaardigheden, de attitudes en de ervaring van een persoon. Kennis (vaktechnische kennis, talenkennis,...) is wat iemand weet en kent over specifieke gebieden. Vaardigheden stellen iemand in staat om te handelen en een specifieke taak te verrichten. Voor het vervullen van functies worden bepaalde attitudes en een bepaald gedrag ook belangrijk geacht, bijvoorbeeld "leervermogen" of "in team kunnen werken". Ervaring verwijst naar het praktisch gebruik van kennis, vaardigheden en attitudes. Competent zijn slaat op het vermogen om in een bepaalde situatie, in een bepaalde rol, met een bepaalde taak en met bepaalde eisen gepast te handelen Competentiemanagement Geheel van activiteiten gericht op het aantrekken, inzetten, evalueren en ontwikkelen van competenties van individuen (en teams) om zo bij te dragen aan het resultaat van de onderneming. Competentiebeheer kan de tewerkstellingskansen van werknemers in een bedrijf, een sector of op de ruimere arbeidsmarkt stabiel houden of verhogen, bijdragen tot de persoonlijke ontwikkeling van de werknemers en de kwaliteit van de arbeid verbeteren Doorwerkbonus Idee van het Nederlandse kabinet (gepresenteerd in de begroting voor 2009) om mensen te stimuleren tot de AOW-leeftijd door de laten werken. Betreft een bonus voor 62-plussers die doorwerken. De bonus loopt op met de leeftijd en het inkomen (gemaximeerd op bijna 4600 euro) Flexicurity Samensmelting van de Engelse woorden flexibility ('flexibiliteit') en security ('zekerheid'). Het slaat op de combinatie van flexibele arbeidsregels met een hoge sociale bescherming. Als voorbeeld wordt vaak Denemarken aangehaald. Daar zijn de aanwervings- en ontslagvoorwaarden erg beperkt, maar worden tegelijkertijd werkzoekenden actief begeleid om snel een nieuwe baan te vinden. Generatiepact Het Generatiepact is een beleidstekst waarin de federale regering van Verhofstadt II een zestigtal maatregelen uiteenzet waarmee ze de vergrijzingsproblematiek wil aanpakken. Het gaat om maatregelen die de activiteitsgraad moeten doen stijgen, zoals het optrekken van de leeftijd voor het brugpensioen en het verlagen van de loonlasten voor bepaalde leeftijdscategorieën. De titel van het pact geeft weer dat de verschillende generaties opgeroepen worden tot solidariteit: de ene generatie moet voor de andere zorgen.
- 4 - Gewaarborgd minimum maandinkomen Inter-professioneel afgesproken minimumloon dat toegepast moet worden voor alle werknemers uit de privésector. Het bedrag is vastgesteld bij CAO en wordt verminderd voor jonge werknemers (< 21 jaar). Vaak worden in de sectoren meer voordelige loonafspraken gemaakt. Individuele Beroepsopleiding (IBO) Opleiding op de werkvloer voor werkzoekenden in een bedrijf of organisatie, begeleid door de VDAB. Het bedrijf engageert zich de om de werkzoekende te begeleiden, het afgesproken opleidingsprogramma uit te voeren en de werkzoekende na de opleiding in dienst te nemen voor onbepaalde duur (= minstens zolang als de opleiding geduurd heeft).de werkzoekende krijgt een percentage van het gangbare loon voor de functie uitbetaald (samengesteld uit werkloosheidsuitkering en een stijgende productiviteitspremie betaald door de werkgever). Inter-professioneel akkoord (IPA) Afspraken op federaal niveau tussen de sociale partners i.v.m. loon en arbeidsvoorwaarden die gelden voor alle werknemers uit de privé sector. Om de twee jaar wordt een IPA afgesloten (ook wel centraal akkoord genoemd) Invoegbedrijf Vlaamse beleidsmaatregel met tijdelijke overheidsondersteuning gericht op werklozen die niet onmiddellijk op de reguliere arbeidsmarkt terechtkunnen maar toch voldoende mogelijkheden hebben om op korte termijn in een aangepaste reguliere arbeidsmarktsituatie te functioneren Invoeginterim Activeringsmaatregel van de federale overheid om moeilijk te plaatsen werknemers via uitzendkantoren ter beschikking te stellen voor inschakeling op de arbeidsmarkt Jobkanaal Is een gratis wervingsinstrument om geschikte personen uit de kansengroepen vijftigplussers, allochtonen en mensen met een handicap te vinden voor openstaande vacatures binnen ondernemingen. Jobkanaal is een initiatief van Voka, UNIZO en VCSPO met de steun van de Vlaamse overheid en in samenwerking met Gsiw (Gent Stad in Werking). VDAB, SLN, VVSG en Arbeidstrajectbegeleiding zijn partners van Jobkanaal. Knelpuntberoep Beroep met vacatures die moeilijk worden ingevuld
- 5 - Knelpuntvacature Vacature waarvoor bedrijven en organisaties moeilijk een "geschikte" werknemer vinden; d.w.z. een moeilijk in te vullen vacature Landingsbanen Uitgroeibanen Leefloon Een sociale uitkering die een minimuminkomen waarborgt aan personen met weinig of geen bestaansmiddelen Leeftijdsbarema Koppeling van loon of vergoeding aan de stijgende leeftijd Leerwerkloketten Loket waar werknemers, werkgevers en mensen met een uitkering terecht kunnen voor advies over scholing en loopbaan. Leerwerkplicht (tot 27 jaar) Vanaf 1 juli 2009 krijgen jongeren van 18 tot 27 jaar geen bijstandsuitkering meer. Jongeren die zich melden voor een uitkering krijgen van de gemeente een persoonlijk aanbod dat bestaat uit scholing, werk of een combinatie van beide. Levensloopregeling Ingevoerd op 1 januari 2006. Werknemers hebben het wettelijk recht om via de levensloopregeling een deel van hun bruto salaris te sparen voor een periode van onbetaald verlof. De jaarlijkse inleg en de totale opbouw zijn gemaximeerd op respectievelijk 12 procent bruto jaarloon en 210 procent van het bruto jaarsalaris. Voor welke reden verlof op wordt genomen is niet van belang. Loonbonus Een bonus van maximaal 2.200 netto (geïndexeerd) die kan toegekend worden als er binnen een onderneming of een groep van ondernemingen ofwel een welomschreven groep van werknemers een vooropgestelde collectieve doelstelling binnen een afgesproken termijn bereikt wordt. De bonus is alleen onderworpen aan een solidariteitsbijdrage van de werkgever voor de sociale zekerheid. Loonkostensubsidie
- 6 - Subsidie die door de overheid (voor een bepaalde periode) wordt verstrekt aan werkgevers als zij mensen uit een kwetsbare groep op de arbeidsmarkt in dienst nemen. Daarbij kan worden gedacht aan onder andere (gedeeltelijk) arbeidsongeschikten en langdurig werklozen. Loopbaanbegeleiding Zie: loopbaandienstverlening Loopbaandienstverlening Trajectbegeleiding waarbij in een aantal fases antwoorden worden gezocht voor allerlei individuele vragen over de (levens)loopbaan: combinatie gezin en arbeid, de werkomgeving, de jobinhoud. Meerbanenplan Actieplan van de Vlaamse regering met bijkomende arbeidsmarktmaatregelen voor de periode 2006-2009, met onder meer: tewerkstellingspremie 50-plussers, ervaringsclubs werkzoekende 50-plussers, begeleiding bij herstructureringen. Hierover werd en wordt overleg gevoerd met de Vlaamse sociale partners in het VESOC. Minimumloon Het loon waarop iedereen tussen de 23 en 65 jaar minimaal recht heeft. Voor mensen jonger dan 23 jaar geldt het minimumjeugdloon. Miljoenennota De toelichting op de Rijksbegroting. In de Miljoenennota worden de belangrijkste plannen en keuzes van het kabinet toegelicht en samengevat. Bovendien bevat de Miljoenennota een overzicht van wat alle plannen kosten. Tot slot worden ook de (verwachte ontwikkelingen in de) economische en financiële situatie beschreven. Nepstatuut Minderwaardig arbeidsstatuut Nuggers Niet-uitkeringsgerechtigden. Mensen die niet werken, niet ingeschreven staan als werkzoekende en tevens geen recht hebben op een uitkering. Naar schatting zijn er ongeveer 1,7 miljoen mensen die kunnen worden beschouwd als nugger. Een deel van deze groep mensen zou wel willen werken. Opleidingscheque Cheque die door een bedrijf ( werkgeverscheque) of een werk-nemer ( werknemerscheque) kan aangekocht worden om opleiding mee te betalen bij een door de Vlaamse overheid
- 7 - erkende opleidingsverstrekker. De overheid subsidieert de helft van de cheque ( voor kortgeschoolde werknemers in bepaalde gevallen de volledige cheque) Opleidingsfonds Een paritair sectorfonds waarin minimum de 0,10 % middelen voor risicogroepen - die de sector aan opleiding moet besteden worden gestort, naast andere tussen de sociale partners afgesproken opleidingsmiddelen. Het beheer van het fonds gebeurt door de werkgevers en de werknemers van de sector. Zij tekenen er een opleidingsbeleid (en soms breder een competentiebeleid) mee uit voor de sector. Vergelijkbaar met de O&O-fondsen in Nederland. Opleidingskrediet Aanmoedigingspremies die Vlaanderen geeft aan de werknemers voor het volgen van een opleiding. Het compenseert het bijhorende inkomensverlies Opleidingsval Situatie waarin het voor personen financieel niet aantrekkelijk is om een inspanning te leveren om beroepsopleiding te volgen Pact van Vilvoorde Vertegenwoordigers van het middenveld en de Vlaamse regering ondertekenden dit pact op 22 november 2001. Het Pact van Vilvoorde vormt het hoogtepunt van de Vlaamse Conferenties. Tijdens de Vlaamse Conferenties tussen maart en november 2001 werden de uitdagingen, trends en doelstellingen voor Vlaanderen in 2010 bepaald. De thema's leren, ondernemen, werken, cultuur, zorg en milieu kwamen aan bod. Na afloop van deze conferenties maakte de Vlaamse regering zich sterk om tegen 2010 samen met de Vlaamse sociale partners de doelstellingen voor de 21ste eeuw te verwezenlijken Participatieplaatsen Het Nederlandse kabinet is voornemens om gemeenten en UWV de mogelijkheid te geven om aan bijstandsgerechtigden, langdurig werklozen (langer dan een jaar) en (gedeeltelijk) arbeidsongeschikten een participatieplaats aan te bieden. Mensen kunnen dan maximaal twee jaar werkervaring op doen met behoud van uitkering. Participatietop Het Nederlandse kabinet, de Stichting van de Arbeid en de Vereniging Nederlandse Gemeenten hebben op 27 juni 2007 een akkoord gesloten om de arbeidsparticipatie in Nederland structureel op een hoger niveau te krijgen. De partijen hebben zich aan 3 belangrijke uitdagingen gecommitteerd: het effectieve aanbod van werknemers vergroten, het creëren van kansen voor kwetsbare groepen en de versterking van het aanpassingsvermogen van de arbeidsmarkt.
- 8 - Passende arbeid Het werk dat een werkloze moet accepteren als vervanging van zijn oude baan als hij zijn uitkering niet wil verliezen. Voor het recht op een werkloosheidsuitkering geldt dat mensen die na 1 juli 2008 werkloos zijn geworden of worden ook werk dat onder hun uitkerings- en/of opleidingsniveau ligt moet accepteren (met evt. tijdelijke aanvulling van de uitkering door het UWV) als zij langer dan een jaar werkloos zijn. Primaire arbeidsongeschiktheid De arbeidsongeschiktheid voor men definitief (volledig of gedeeltelijk) invalide wordt verklaard Sectorale CAO Wettelijk vastgelegd akkoord voor alle werknemers van één of meer sectoren of van alle privébedrijven Sectorconvenant En overeenkomst tussen de Vlaamse overheid en de sociale partners van de sectoren waarin staat dat de Vlaamse overheid werk zal maken van een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt, van een degelijk opleidingsbeleid in bedrijven en van diversiteit op de werkvloer. De Vlaamse overheid steunt de sectoren hierin via loonsubsidiëring voor de sectorconsulenten Sectorconsulent Staat in voor de realisatie van de doelstellingen uit de sectorconvenant, zoals geconcretiseerd in een actieplan, op vlak van diversiteit en kansengroepen, leven lang leren en aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt Sociale economie Dat deel van het bedrijfsleven dat de realisatie van bepaalde maatschappelijke meerwaarden (zoals bijv. tewerkstelling van risicowerklozen) vooropstelt boven winstmaximalisatie Sociale partners in Vlaanderen Representatieve organisaties van de werkgevers (BB, UNIZO, Verso, Voka-Vlaams Economisch Verbond) en de werknemers (ABVV, ACLVB, ACV) Startbanenplan Systeem dat de verplichting oplegt om een bepaald percentage jongeren (-26 jaar) tewerk te stellen; hier tegenover staan sociale bijdrageverlagingen. Het vervangt de vroegere 'jongerenstage'. Bedrijven met meer dan 50 werknemers zijn verplicht om 3% jongeren (-26) aan te werven. Voor overheidsbedrijven en ondernemingen in de non-profit sector is dit 1,5%.
- 9 - Gehandicapten, allochtonen en jongeren in een regeling van alternerend werken en leren tellen dubbel Stichting van de Arbeid Het landelijk overlegorgaan van de centrale organisaties van zowel werknemers als werkgevers in Nederland. Tewerkstelling Werkgelegenheid Trajectbegeleiding Begeleiding van een werkzoekende naar werk met verschillende stappen (informeren, opleiding, solliciteren) waarbij het traject aangepast wordt aan de behoeftes van de werkzoekende Tripartiet overleg Overleg tussen overheid, werkgevers en werknemers, bijv. in VESOC Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) Het UWV valt onder de verantwoordelijkheid van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en verzorgt de werknemersverzekeringen (onder andere WW, WIA, Wajong). Het UWV heeft (samen met het CWI) ook als taak om mensen zonder werk zo snel mogelijk weer naar werk te begeleiden, bijvoorbeeld door mensen te stimuleren en te helpen of re-integratiebedrijven in te schakelen die uitkeringsgerechtigden ondersteunen om werk te vinden. Vacaturegraad Het aantal vacatures als percentage van het aantal banen van werknemers. VESOC Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité, een tripartiet overleg tussen werkgevers, werknemers en de Vlaamse overheid Voor- en najaarsoverleg Periodiek overleg over belangrijke sociaaleconomische vraagstukken tussen het bestuur van de Stichting van de Arbeid en het kabinet. Wajong-regeling (Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering jonggehandicapten) De Wajong zorgt voor een uitkering op minimumniveau voor arbeidsongeschikten (18 jaar en ouder) die geen beroep kunnen doen op de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen
- 10 - (WIA) omdat ze geen arbeidsverleden hadden toen ze arbeidsongeschikt werden. Het gaat om mensen die vóór hun 17 e jaar arbeidsongeschikt zijn en om studenten (ouder dan 17) die tijdens hun opleiding arbeidsongeschikt raken. De hoogte van de uitkering hangt af van de leeftijd en de mate van arbeidsongeschiktheid. Werkbaarheidsgraad Het aandeel werknemers op de arbeidsmarkt met een job die vanuit het oogpunt van gezondheid, welbevinden, leermogelijkheden én werk-privé-balans als kwalitatief OK kan beoordeeld worden Werkbaarheidsmonitor Een meetsysteem om het arbeidsklimaat in Vlaamse bedrijven en instellingen te evalueren. Enkele belangrijke aandachtspunten van de enquête zijn psychische gezondheid, het welbevinden op het werk, de leermogelijkheden en de balans tussen privé-leven en werk. Om de drie jaar zijn er vervolgmetingen gepland om zo de evolutie van de arbeidskwaliteit in kaart te kunnen brengen. Werkbonus Een persoonlijke bijdragevermindering voor werknemers met lage lonen om op die manier hun nettoloon op te krikken (en dus het verschil tussen loon en sociale uitkeringen te vergroten) zonder de brutoloonlast voor de werkgever te verhogen. Het stelsel is van toepassing op werknemers van wie het brutoloon niet meer bedraagt dan 2 076,63 Euro per maand. Werkloosheidsval Treedt op als iemand in een objectief of subjectief financieel mindere gunstige situatie verzeilt door te gaan werken, dan wanneer hij/zij in de werkloosheid zou blijven WEP-Plus Vlaamse tewerkstellingsmaatregel die erop gericht is om langdurig werklozen (+ 2 jaar) een werkervaring aan te bieden in de niet-commerciële sector. Werkgevers die deze langdurig werklozen één jaar werkervaring bieden, ontvangen van de Vlaamse overheid een tegemoetkoming bovenop de federale tegemoetkomingen. Deze toelage dient als bijdrage in de loonkosten en begeleidings- en opleidingskosten van de werkzoekende. De regeling is uitdovend. Projecten die lopen, lopen voort, maar er komen geen nieuwe meer bij. Werkgelegenheidsgraad De verhouding tussen het aantal jobs en het aantal bewoners op beroepsactieve leeftijd
- 11 - Werkloosheidsval Probleem dat werklozen door een te klein verschil tussen uitkering en loon niet geneigd zijn om een baan aan te nemen omdat dat weinig financieel voordeel oplevert Werkloosheidswet (WW) Iemand die (gedeeltelijk) werkloos wordt kan het inkomensverlies voor een bepaalde periode opvangen met een WW-uitkering. Er zijn wel voorwaarden verbonden aan het ontvangen van de uitkering, onder andere het beschikbaar blijven voor ander werk. De hoogte en duur van de uitkering zijn afhankelijk van het arbeidsverleden (de maximale duur is 38 maanden). Werkzaamheidgraad / netto arbeidsparticipatie Het aantal werkenden ten opzichte van de bevolking op beroepsactieve leeftijd (15 tot en met 64 jaar) Wet sociale werkvoorziening (WSW) Mensen die door hun arbeidshandicap niet in een gewone baan kunnen werken, kunnen op grond van de WSW aangepaste arbeid verrichten in WSW-bedrijven dan wel begeleid werken in regulieren bedrijven. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de WSW. Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) Wet bedoeld voor werknemers die (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt zijn. Uitgangspunt in de wet is wat mensen nog wel kunnen: werknemers en werkgevers worden (financieel) gestimuleerd er alles aan te doen om werknemers die gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn aan het werk te helpen of te houden. De wet bestaat uit een deel voor werknemers die gedeeltelijke arbeidsgeschikt zijn (WGA; Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten) en een deel voor mensen die geheel arbeidsongeschikt zijn (IVA; Regeling inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten) Ziekteval Treedt op wanneer personen die in de een of andere vorm een specifieke vervangingsuitkering ontvangen op basis van gezondheidsbeperkingen ontmoedigd of beperkt worden om economisch actief te worden. Door SERV ook wel "activiteitsval" genoemd. Zie ook: financiële activiteitsvallen Zzp-er Zelfstandige zonder personeel.