Ontwerp en de publieke zaak
BEGELEIDINGSTEAM Carel de Reus voorzitter Atelier ZZ & voorzitter Dirk Baalman Arjan Bregman Geert Teisman Cilly Jansen
nu online: www.atelierzz.nl
VOORBEELDENTEAM 2013 Hans van Brummen vm lokaal bestuurder voorzitter Edwin Oostmeijer projectontwikkelaar Yttje Feddes landschapsarchitect Tom Bergevoet architect José van Campen planoloog Hoe wordt het ontwerpend vermogen ingezet ten behoeve van de ruimtelijke innovatie en de ruimtelijke kwaliteit van Nederland en welke rol speelt de regelgeving hierbij?
VOORBEELDEN 2013 Nieuwegein transformatie van leegstaande kantoren Arnhem, Klarendal revitalisatie aandachtswijk De Peel intensieve veehouderij in het landschap Parkstad Limburg experimenten in krimpregio Groningen, Meerstad vlottrekken gebiedsontwikkeling bij stadsuitbreiding
Transformatie van leegstaande kantoren Voorbeeld: Nieuwegein Zoomstede 13 35 Project: Transformatie kantoor Zoomstede 13-35, Nieuwegein Ontwerper: Jaco D. de Visser
Transformatie van leegstaande kantoren Voorbeeld: Nieuwegein Het huidige planningsstelsel is hoofdzakelijk uitgerust voor de nieuwbouwopgave. Hoe kan ruimtelijk ontwerp voor transformatie gefaciliteerd worden door de Omgevingswet? kantorenleegstand als percentage van de totale voorraad per gemeente in NL (2013)
Revitalisering aandachtswijk Voorbeeld: Arnhem, Klarendal Project: station Klarendal en herinrichting openbare ruimte Klarendalseweg Ontwerper: Peter Koelewijn / K3 Architectuur / Nanja Oliemans
Revitalisering aandachtswijk Voorbeeld: Arnhem, Klarendal Ruimtelijke branding werkt als motor van vernieuwing en gebiedseigenaarschap is hierbij een factor van belang. Kan de regelgeving een bijdrage leveren aan het inzetten van deze instrumenten? Overzicht aandachtswijken in Nederland
Intensieve veehouderij in het landschap Voorbeeld: De Peel Project: Pigs in space (ontwerpstudie) Ontwerper: van Paridon X de Groot
Intensieve veehouderij in het landschap Voorbeeld: De Peel In agrarische gebieden maken generieke regels de bedrijfsvoering soms onnodig moeilijk of zelfs onmogelijk. Is er op basis van een ruimtelijk ontwerp differentiatie in regeldichtheid mogelijk? Dichtheid aan vleesvarkens in Nederland
Experimenten in krimpregio Voorbeeld: Parkstad Limburg Project: IBA Parkstad Ontwerper: Bernadette Janssen (BVR) i.s.m. projectgroep IBA Parkstad
Experimenten in krimpregio Voorbeeld: Parkstad Limburg Voor regio s die kampen met krimp en sterk teruglopende leefbaarheid lijkt een IBA, waarbij een curator op basis van thema s nieuwe ontwikkelingen aanjaagt, een veelbelovende werkwijze. krimpprognose omtrent 2030 voor Nederland Welke wettelijke condities zijn daarvoor nodig?
Vlottrekken gebiedsontwikkeling bij stadsuitbreiding Voorbeeld: Groningen, Meerstad Project: zes frisse ideeën voor Meerstad (alternatieve verkenning) Ontwerper: één landschapsontwerper en zes architectenbureaus
Vlottrekken gebiedsontwikkeling bij stadsuitbreiding Voorbeeld: Groningen, Meerstad Het planningsstelsel, gericht op het bieden van garanties, is moeilijk in staat snel te reageren op onverwachte maatschappelijke ontwikkelingen. In Nederland ligt 38.000 hectare grond voor een gemiddelde periode van 10 jaar braak. Hoeveel ruimte moet de Omgevingswet bieden voor onvoorspelbaarheid en adaptieve planning?
ADAPTIEVE PLANNING Het planningstelsel ook het nieuwe stelsel onder de Omgevingswet is gebaseerd op controle, het uitsluiten van risico s en het bieden van rechtsbescherming. Dat staat haaks op de behoefte aan flexibiliteit en differentiatie. Biedt de Omgevingswet adequaat gereedschap voor adaptieve planning, waarin wordt vastgelegd wat op dat moment nodig is en wordt vrijgelaten wat later nog kan worden ingevuld? Biedt de Omgevingswet ruimte voor de Zwarte Zwanen?
JURISTEN EN ONTWERPERS Of is de wet daarbij van ondergeschikt belang? In praktijk lijken de regels in ieder geval van ondergeschikt belang. Plannen sneuvelen meestal niet op de regels maar op financiën, draagvlak, tegenwerking of onvermogen het proces verder te brengen. Regels kunnen wel lastig zijn als ze niet slim toegepast worden. Interpretatie blijft belangrijk. Daarvoor is het belangrijk om juristen en ontwerpers bij elkaar te brengen. Ontwerpers zelf hebben hier nog een weg te gaan.
HOGER SCHAALNIVEAU Opvallend is dat de ontwerpopgave op de hogere schaalniveaus niet goed wordt onderkend. Beleid en ontwerp zijn hier vaak gescheiden werelden. Op hogere schaalniveaus ontbreekt ook een opdrachtgever en een vereveningsmechanisme. Er is veel bottom-up kracht, maar die overstijgt meestal niet het individuele niveau. Hoe kan die kracht ingezet worden om te zoeken naar verbeteringen van het ruimtelijke systeem op hogere schaalniveaus?
Jaco de Visser Peter Koelewijn Wim Boetze Bernadette Janssen Ruut van Paridon Zoomstede Nieuwegein Klarendal Arnhem Meerstad Groningen Parkstad Heerlen De Peel Noord-Brabant
Paula Kemp ontwikkel/ontwerpteam Atelier ZZ advocaat BANNING nv
ONTWIKKEL/ONTWERPTEAM Nanne de Ru ontwerper Paula Kemp advocaat Leonie Janssen-Jansen planoloog Cilly Jansen architectuurhistoricus José van Campen planoloog Wouter Vanstiphout architectuurhistoricus/ voorzitter
Ontwerp en de publieke zaak