Maatschappelijk opvoeden via de nieuwe Drank- en Horecawet in de gemeente Hardenberg

Maatschappelijk opvoeden via de nieuwe Drank- en Horecawet in de gemeente Hardenberg Melinde Beverwijk Jeanine de Schutter Hogeschool Windesheim Pedagogiek VT Zwolle, januari 2012

GEMEENTE HARDENBERG Maatschappelijk opvoeden via de nieuwe Drank- en Horecawet Melinde Beverwijk en Jeanine de Schutter september 2011 januari 2012 Dronten, januari 2012 Jeanine de Schutter (s1032209) Melinde Beverwijk (s1001492) Klas 4D HBO Pedagogiek Windesheim Zwolle Minor: Opvoedingsondersteuning Onderzoek voor: Gemeente Hardenberg Alcoholpreventie Begeleiders: Rob Bovens Geeske Roos Jacqueline Veldman 2

Voorwoord Wij, Melinde Beverwijk en Jeanine de Schutter, hebben dit product geschreven naar aanleiding van het onderzoek dat we voor de gemeente Hardenberg hebben uitgevoerd. Vanwege de wijzigingen die zullen plaatsvinden in de Drank- en Horecawet, zal de gemeente de taken van de voedsel en warenautoriteit overnemen betreffende de toezicht en handhaving van de DHW. Dit is een grote taak die op de gemeente afkomt. Wij hebben ons tijdens het onderzoek toegespitst op de beroepsdoelgroep: supermarkteigenaren en organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen van de gemeente Hardenberg. Middels dit onderzoek hebben wij geprobeerd erachter te komen hoe deze controles, die de gemeente uit zal voeren op het gebied van de handhaving van de nieuwe DHW, het beste vorm kunnen krijgen. Om deze omschakeling voor zowel de gemeente als de beroepsdoelgroep zo gemakkelijk mogelijk te laten verlopen, hebben wij dit onderzoek gedaan. Wij zijn bij dit onderzoek terecht gekomen door Rob Bovens, lector verslavingspreventie bij het Windesheim. Hij heeft tevens dit onderzoek begeleidt. Vanuit de gemeente Hardenberg hebben we hulp gehad van Geeske Roos, projectleider alcoholpreventie. We willen een aantal mensen bedanken die het maken van deze scriptie mogelijk hebben gemaakt. - Rob Bovens, lector verslavingspreventie Windesheim. We willen Rob bedanken voor de begeleiding bij ons onderzoek. - Geeske Roos, projectleider alcoholpreventie gemeente Hardenberg. Geeske willen we bedanken voor haar hulp tijdens ons onderzoek. - Supermarkteigenaren uit de gemeente Hardenberg We willen de supermarkteigenaren bedanken voor het invullen van de enquête en het deelnemen aan de interviews. - Organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen uit de gemeente Hardenberg We willen de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen bedanken voor het invullen van de enquête. - Eveline Doornhegge, adviseur regio Overijssel Koninklijke Horeca Nederland We willen Eveline Doornhegge bedanken voor het invullen van onze vragenlijst. - Simon Zoetebier, voorzitter afdeling Hardenberg Koninklijke Horeca Nederland We willen Simon Zoetebier bedanken voor het invullen van onze vragenlijst. - Jos Nijenhuis, contactpersoon afdeling Bouwen en Milieu gemeente Hardenberg We willen Jos Nijenhuis bedanken voor het invullen van de vragenlijst. - Jacqueline Veldman, begeleider vanuit de opleiding We willen Jacqueline bedanken voor haar begeleiding vanuit de opleiding. - Marjolein Reijners, coördinator minoren pedagogiek Windesheim We willen Marjolein bedanken voor haar hulp in het begin van ons onderzoek. 3

Inhoudsopgave Omslag 1 Titelblad 2 Voorwoord 3 Inhoudsopgave 4 Hoofdstuk 1: Inleiding 7 Hoofdstuk 2: Achtergrondinformatie 9 2.1 Gemeente Hardenberg 9 2.2 Fris over drank 10 2.3 Drank- en Horecawet 11 2.3.1 Huidige Drank- en Horecawet 2.3.2 Nieuwe Drank- en Horecawet Hoofdstuk 3: Probleemstelling, opzet en uitvoering van het onderzoek 12 3.1 Probleemstelling 12 3.2 Opzet van het onderzoek 12 3.3 Uitvoering van het onderzoek 13 Hoofdstuk 4: Resultaten van het veldonderzoek 15 4.1 Hoe gaat de beroepsdoelgroep op dit moment om met alcoholpreventie? 15 4. 1.1 Hoe gaan de supermarkteigenaren op dit moment om met alcoholpreventie? 4.1.2 Hoe gaan de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen op dit moment om met alcoholpreventie? 4.2 Hoe staat de beroepsdoelgroep tegenover de wijzigingen in de Drank- en Horecawet en zien zij het als hun taak, hier een bijdrage aan te leveren? 20 4.2.1 Hoe staan de supermarkteigenaren tegenover de wijzigingen in de Dranken Horecawet? 4.2.2 Hoe staan de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen tegenover de wijzigingen in de Drank- en Horecawet? 4.3 Hoe bereidt de beroepsdoelgroep zich voor op de komst van de nieuwe Dranken Horecawet? (op het gebied van doorschenken, wederverstrekking, leeftijdscontrole <16, reclamebeperking) 23 4.3.1 Hoe bereiden de supermarkten in de gemeente Hardenberg zich voor op de komst van de nieuwe Drank- en Horecawet? 4.3.2 Hoe bereiden de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen in de gemeente Hardenberg zich voor op de komst van de nieuwe Drank- en Horecawet? 4.3.3 Wat verwacht de beroepsdoelgroep van de controles die door de gemeente Hardenberg uitgevoerd zullen worden. 4.4 Wat heeft de beroepsgroep nodig van de gemeente Hardenberg om alcoholpreventie te bevorderen? 27 4

4.4.1 Wat hebben supermarkteigenaren nodig van de gemeente Hardenberg om alcoholpreventie te bevorderen. 4.4.2 Wat hebben organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen nodig van de gemeente Hardenberg om alcoholpreventie te bevorderen. 4.5 Welke informatie van de beroepsdoelgroep heeft de gemeente Hardenberg nodig om de wettelijke taken op het gebied van alcoholpreventie uit te voeren? 29 4.5.1 Toezicht en controle Drank- en Horecawet 4.5.2 Wijzigingen in de Drank- en Horecawet 4.6 Welke mogelijke bijdrage kan worden geleverd aan alcoholpreventie in supermarkten in de gemeente Hardenberg? 31 4.6.1 Welke mogelijke bijdrage kunnen ouders leveren aan alcoholpreventie in supermarkten? 4.6.2 Welke mogelijke bijdrage kan de gemeente Hardenberg leveren aan alcoholpreventie in supermarkten? 4.6.3 Welke mogelijke bijdrage kunnen supermarkteigenaren leveren aan alcoholpreventie in hun supermarkten? 4.7 Welke mogelijke bijdrage kan worden geleverd aan alcoholpreventie tijdens evenementen in de gemeente Hardenberg? 34 4.7.1 Welke mogelijke bijdrage kunnen ouders leveren aan alcoholpreventie tijdens evenementen? 4.7.2 Welke mogelijke bijdrage kan de gemeente Hardenberg leveren aan alcoholpreventie tijdens evenementen? 4.7.3 Welke mogelijke bijdrage kunnen organisatoren/vergunningaanvragers leveren aan alcoholpreventie tijdens evenementen? Hoofdstuk 5: Resultaat van het literatuuronderzoek 36 5.1 Ontwikkeling pubers/adolescenten 36 5.2 Autoritatieve/democratische opvoedingsstijl 38 5.3 Communicatie met pubers 38 5.4 Omgaan met jongeren in de straatcultuur 41 5.5 Conclusie 42 Hoofdstuk 6: Conclusies en discussie 43 6.1 Conclusie 43 6.2 Discussie 46 Hoofdstuk 7: Aanbevelingen 48 7.1 Advies 48 7.2 Visie 51 Literatuurlijst 52 Urenverantwoording 53 Bijlage 1 Brief met bijlage over de Drank- en Horecawet 54 Bijlage 2 Brief van de wethouder 57 5

Bijlage 3 Enquête resultaten supermarkteigenaren 59 Bijlage 4 Enquête resultaten organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen 62 Bijlage 5 Interviews met supermarkteigenaren 67 Bijlage 6 Vragenlijsten Eveline Doornhegge en Simon Zoetebier 82 Bijlage 7 Vragenlijst Jos Nijenhuis 91 Bijlage 8 Artikel Albert Heijn Hardenberg 93 Bijlage 9 Plan van aanpak 95 Bijlage 10 Beoordelingsformulieren plan van aanpak 112 Bijlage 11 Beoordelingsformulier product 116 6

Hoofdstuk 1: Inleiding Er komt een wijziging in de Drank- en Horecawet (DHW). In januari 2012 zou de gewijzigde Drank- en Horecawet in werking treden. Inmiddels is dit uitgesteld en is nog niet precies duidelijk wanneer de wijziging officieel ingaat. Deze wet regelt o.a. een verantwoorde verstrekking van alcohol aan de burger. In de huidige wetgeving is het zo dat, op basis van deze wet, de Voedsel en Waren Autoriteit (een landelijke organisatie die moet toezien op de kwaliteit van voedsel, drank en genotmiddelen en de verstrekking daarvan. Dat doen ze met landelijke inspecteurs.) supermarkten, horecaondernemingen, sportkantines, jeugdsoosen en grootschalige evenementen controleert. In de nieuwe wetgeving zullen dit inspecteurs van de gemeente gaan doen. Dat is een forse taak die op de gemeente af gaat komen. Het werk van de gemeente zal gemakkelijker worden gemaakt, als degenen bij wie ze de controles uitvoeren, zelf ook een stapje extra zetten en gemotiveerd zijn om mee te helpen aan alcoholpreventie. Wij hebben ons tijdens het onderzoek gericht op de supermarkteigenaren en de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen in de gemeente Hardenberg. Door meningsverschillen over de eisen vanuit de opleiding en de wensen vanuit de instelling, is de start van het onderzoek stroef verlopen. Jacqueline Veldman was van mening dat de strekking van het onderzoek te weinig met pedagogiek te maken had. Wij zelf deelden deze mening niet en ook Rob Bovens was het hier niet mee eens. Jacqueline Veldman was het in eerste instantie niet eens met het inzicht dat opvoeden een maatschappelijke taak is. Nadat we de strekking van het onderzoek in overleg tussen alle partijen, met behulp van coördinator Marjolein Reijners, hebben aangepast, konden we aan de slag. We hebben onderzocht hoe de beroepsdoelgroep op dit moment omgaat met alcoholpreventie, hoe ze tegenover de wijzigingen in de DHW staan en in hoeverre ze het hun taak vinden om een bijdrage te leveren aan alcoholpreventie. Verder hebben we onderzocht wat de beroepsdoelgroep nodig heeft van de gemeente om alcoholpreventie te bevorderen, maar ook wat de gemeente nodig heeft van de beroepsdoelgroep om zijn wettelijke taken op het gebied van alcoholpreventie uit te kunnen voeren. Tevens hebben we onderzocht welke mogelijke bijdrage kan worden geleverd aan alcoholpreventie tijdens evenementen en in supermarkten door ouders, door de gemeente, door supermarkteigenaren en organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen. Als literatuuronderzoek hebben we gekozen om te onderzoeken hoe de beroepsdoelgroep jongeren kan aanspreken op hun gedrag als het om alcoholaankoop en alcoholgebruik gaat. We hebben gekeken of met name de literatuur met betrekking tot de autoritatieve opvoedingsstijl hierin aanknopingspunten biedt. Met deze verworven informatie proberen wij een antwoord te geven op onze hoofdvraag: Welke bijdrage kunnen supermarkteigenaren en organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen in de gemeente Hardenberg leveren, vanuit hun eigen rol, ten aanzien van alcoholpreventie onder jongeren die voor de wet nog geen alcohol mogen drinken, ter aanvulling op de thuisopvoeding?. We geven antwoord op de deelvragen in hoofdstuk vier. Het resultaat van het onderzoek is verwerkt in de conclusie in hoofdstuk zes. In hoofdstuk zeven geven we een advies aan de gemeente. We 7

zullen ons advies kenbaar maken door de onderzoeksresultaten middels dit product aan te bieden aan de gemeente Hardenberg. Wanneer er vraag naar is, kunnen we dit toelichten in een presentatie. Maatschappelijke relevantie Veel jongeren gebruiken al op jonge leeftijd alcohol. Alcohol zorgt voor steeds meer problemen onder jongeren. Tevens valt het op dat er op steeds jongere leeftijd (< 16 jaar) alcohol gedronken wordt. Landelijk, regionaal en lokaal neemt de aandacht voor de problematiek rond alcohol en jeugd toe. Gezien de problemen, is dit een terechte ontwikkeling. Het thema Alcohol en Jeugd vraagt naast een landelijke en regionale aanpak ook een lokale aanpak. Met de nieuwe wetsvoorstellen wil de overheid alcoholgebruik bij jongeren nog verder terugdringen. Wij hebben middels dit onderzoek geprobeerd de ondernemers in Hardenberg inzicht te geven in de nieuwe wetsvoorstellen en hoe ze deze kunnen integreren in hun huidige beleid op het gebied van alcoholverstrekking. Het beperken van en het voorlichten over alcoholgebruik is niet alleen de (opvoedkundige)taak van de ouders, maar de maatschappij draagt hier ook aan bij. We hebben supermarkteigenaren en organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen laten nadenken over welke bijdrage ze kunnen leveren aan alcoholpreventie en in hoeverre ze dit als hun taak zien. De beroepsdoelgroep kan bijdragen aan de opvoeding van jongeren, door vanuit hun eigen rol een bijdrage te leveren aan bijvoorbeeld alcoholpreventie. Definiëring van begrippen uit de probleemstelling/deelvragen Bijdrage: Bijvoorbeeld materiaalverstrekking, houding, afspraken, maatregelen, informatieverstrekking. Beroepsdoelgroep: Alle supermarkteigenaren en alle organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen in de gemeente Hardenberg. Alcoholpreventie: Voorkomen van het nuttigen van alcohol bij jongeren onder de 16 jaar. Voorkomen van overmatig drinken onder jongeren die volgens de wet alcohol mogen nuttigen. Deze alcoholpreventie draagt bij aan het verminderen van schadelijke gevolgen voor de gezondheid van de jongeren. KHN: Koninklijke Horeca Nederland DHW: Drank- en Horecawet Wederverstrekking: Wanneer iemand van zestien jaar of ouder alcohol koopt en dit doorgeeft aan jongeren onder de zestien. Deze persoon is verantwoordelijk voor wederverstrekking. 8

Hoofdstuk 2: Achtergrondinformatie 2.1 Gemeente Hardenberg De gemeente Hardenberg heeft zo n 60.000 inwoners, verspreid over de bijna dertig kernen van de gemeente. De centrale kernen zijn de stad Hardenberg (19.000 inwoners) en Dedemsvaart (12.000 inwoners). Grote kernen zijn Balkbrug, Gramsbergen, Slagharen en Bergentheim. Daarnaast is er een groot aantal kleine kernen. 1 Kernen: inwoners: Ane 540 Anerveen 158 Anevelde 45 Balkbrug 3868 Bergentheim 3438 Brucht 296 Bruchterveld 1160 Collendoorn 357 De Krim 2270 Dedemsvaart 12295 Den Velde 206 Diffelen 130 Gramsbergen 3040 Hardenberg 18653 Heemserveen 276 Holtheme 177 Holthone 76 Hoogenweg 408 Kloosterhaar 1500 Loozen 197 Lutten 2127 Marienberg 895 Radewijk 650 Rheeze 323 Rheezerveen 631 Schuinesloot 1054 Sibculo 1464 Slagharen 2931 Venebrugge 116 Totaal 59281 1 De gemeente Hardenberg (2011). Gemeente Hardenberg: Gun jezelf de ruimte. Geraadpleegd op 13 oktober 2011 uit Gemeentegids 2011-2012. 9

2.2 Fris over Drank 2 De gemeente Hardenberg vindt het belangrijk dat de Hardenberse jongeren gezond opgroeien. Daarom voert de gemeente een actieve alcoholmatigingscampagne onder de naam Fris over Drank. Met behulp van diverse initiatieven wil de gemeente het gebruik van alcohol bij jongeren in de leeftijd van 14 tot 24 jaar verminderen. Bijvoorbeeld door middel van de check 'Hoe fris is jouw keet?' en speciale polsbandjes voor evenementen en feesten. De uitkomsten van de meest recente GGD-Gezondheidsmonitor (2007) laten zien dat jongeren op jongere leeftijd meer en vaker drinken. Bovendien zijn ouders toleranter geworden als het gaat om het drinken onder de 16 jaar. Met de campagne Fris over drank wil de gemeente Hardenberg bereiken dat jongeren: - op latere leeftijd beginnen met drinken - minder drinken - minder vaak drinken Voor de campagne Fris over drank probeert de gemeente met zo veel mogelijk partijen samen te werken, zodat de alcoholmatigingsboodschap op veel plekken wordt uitgedragen. Rol ouders Niet alleen moet dit gebeuren door een gedragsverandering bij jongeren, maar ook bij hun ouders. Ouders spelen een belangrijke rol bij het alcoholgebruik van hun kinderen. Bovendien hebben zij veel invloed op het (drink)gedrag van hun kinderen. Meer dan zij zelf denken. Om ouders te ondersteunen worden regelmatig thema- en trainingsbijeenkomsten gehouden. Samenwerkingspartners Voor de campagne Fris over drank werkt de gemeente Hardenberg samen met: - Regiopolitie IJsselland - Tactus Verslavingszorg - GGD regio IJsselVecht - Provincie Overijssel - Ministerie van BZK 2 De gemeente Hardenberg (2011). Fris over drank. Geraadpleegd op 15 september 2011, van hardenberg.nl via de URL: http://www.hardenberg.nl/wonen-leven/fris-over-drank/. 10

2.3 Drank- en Horecawet 2.3.1 Huidige Drank- en Horecawet De Drank- en Horecawet regelt de verkoop van alcohol in Nederland. 3 Belangrijke punten uit de Drank- en Horecawet: - Er is onderscheid tussen zwak alcoholhoudende drank (minder dan 15% alcohol) en sterke drank (meer dan 15% alcohol). - Om alcohol te schenken moeten horecagelegenheden een vergunning hebben. Ook verkopers van sterke drank zijn verplicht een vergunning te hebben (vergunning moet bij gemeente worden aangevraagd). - Om alcohol te mogen verkopen is het verplicht te controleren op leeftijd (16 jaar en ouder voor zwak alcoholhoudend drank, 18 jaar en ouder voor sterke drank). - Tankstations en winkels die geen levensmiddelen verkopen mogen geen alcohol verkopen. - Wil een sportvereniging alcohol verkopen dan is hij verplicht om huisregels in de kantine te hebben en moeten barvrijwilligers een cursus hebben gevolgd. Dit moet zijn vastgelegd in een zogenaamd Bestuursreglement 2.3.2 Nieuwe Drank- en Horecawet De Tweede Kamer heeft onlangs besloten dat er een wijziging gaat plaatsvinden in deze Drank- en Horecawet met als doel het drankgebruik onder jongeren te verminderen. Belangrijke punten uit de Drank- en Horecawet die gaan wijzigen: - Jongeren onder de 16 jaar (zij mogen volgens de wet nog geen alcohol drinken) kunnen beboet worden als zij in de openbare ruimte drank bij zich hebben. Dit kan op straat gebeuren maar ook in stations, winkelcentra of cafés. Op deze manier worden jongeren zelf verantwoordelijk voor alcoholgebruik of bezit. - De burgemeester kan vervolgens detailhandelaren die binnen 1 jaar drie keer betrapt zijn op het verkopen van alcohol, aan jongeren onder de 16 jaar, een tijdelijk verbod opleggen als het gaat om alcoholverkoop. - Waar eerder het toezicht van de Drank- en Horecawet nog bij de VWA (Voedsel en Waren Autoriteit) lag, gaat dit toezicht nu naar de gemeenten. - Gemeenten mogen horecasluitingstijden verbinden aan toegangsleeftijd. - Gemeenten krijgen de mogelijkheid om prijsacties als happy hours te beperken. - Gemeenten moeten alcoholverkoop in sport- en andere kantines bij verordening reguleren. - Het vergunningstelsel wordt gemakkelijker gemaakt. Een ondernemer hoeft niet meer bij elke wijziging opnieuw een wijziging van de vergunning aan te vragen. Zij melden de wijzigingen op een algemene landelijk website met een register. 3 De Rijksoverheid (2011). Alcohol in de wet. Geraadpleegd op 22 september 2011, van rijksoverheid.nl via de URL: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/alcohol/alcohol-in-de-wet 11

Hoofdstuk 3: Probleemstelling, opzet en uitvoering van het onderzoek 3.1 Probleemstelling Welke bijdrage kunnen supermarkteigenaren en organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen in de gemeente Hardenberg leveren, vanuit hun eigen rol, ten aanzien van alcoholpreventie onder jongeren die voor de wet nog geen alcohol mogen drinken, ter aanvulling op de thuisopvoeding? Deelvragen 1. Hoe gaat de beroepsdoelgroep op dit moment om met alcoholpreventie? 2. Hoe staat de beroepsdoelgroep tegenover de wijzigingen in de Drank- en Horecawet en zien zij het als hun taak, hier een bijdrage aan te leveren? 3. Hoe bereidt de beroepsdoelgroep zich voor op de komst van de nieuwe Drank- en Horecawet? (op het gebied van doorschenken, wederverstrekking, leeftijdscontrole <16, reclamebeperking) 4. Wat heeft de beroepsgroep nodig van de gemeente Hardenberg om alcoholpreventie te bevorderen? 5. Welke informatie van de beroepsdoelgroep heeft de gemeente Hardenberg nodig om de wettelijke taken op het gebied van alcoholpreventie uit te voeren? 6. Welke mogelijke bijdrage kan worden geleverd aan alcoholpreventie tijdens evenementen in de gemeente Hardenberg? o Door de ouders o Door de gemeente o Door de organisatoren/vergunningaanvragers van het evenement 7. Welke mogelijke bijdrage kan worden geleverd aan alcoholpreventie in supermarkten in de gemeente Hardenberg? o Door de ouders o Door de gemeente o Door de supermarkteigenaren Literatuurvragen: Op welke wijze (wijze van communiceren) kan de beroepsgroep jongeren aanspreken op hun gedrag als het om alcoholaankoop en alcoholgebruik gaat? Biedt met name de literatuur m.b.t. de autoritatieve opvoedingsstijl hierin aanknopingspunten? 3.2 Opzet van het onderzoek Onderzoeksmethode We hebben ervoor gekozen om een kwalitatief onderzoek uit te voeren. We hebben voor deze 12

methode gekozen, omdat ons onderzoek is niet gebaseerd op het verzamelen van cijfermatige gegevens, maar er wordt ingegaan op de achtergronden van de verzamelde gegevens. Wij wilden inhoudelijke informatie en ideeën vergaren bij de beroepsdoelgroep. Dit vergt een open en flexibele benadering en maakt dat we ons konden aanpassen aan de omstandigheden tijdens het onderzoek. Vergeleken met het kwantitatief onderzoek is het kwalitatief onderzoek weliswaar niet in cijfers uit te drukken, maar het is wél een methode waarbij wij in het veld onderzoek hebben gedaan door middel van enquêtes en interviews. 3.3 Uitvoering van het onderzoek Om de medewerking van de beroepsdoelgroep te vragen en kenbaar te maken dat wij onderzoek deden naar alcoholpreventie, hebben we een brief opgesteld die we naar alle supermarkteigenaren en organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen in de gemeente Hardenberg hebben gestuurd (bijlage 1). De wethouder heeft ook een brief geschreven waarin hij medewerking vraagt van de beroepsdoelgroep, dit was om de respons van onze enquête te vergroten (bijlage 2). Aangezien we achterliepen op schema, zijn we als eerste begonnen met het maken van de enquêtes en de brief die we moesten versturen. We deden dit, omdat we wisten dat dit veel tijd in beslag zou nemen. Meerdere mensen moesten hun goedkeuring geven aan de enquête die we verstuurden en we moesten de beroepsdoelgroep de tijd geven om het in te kunnen vullen. De maanden november en december zijn voor supermarkteigenaren drukke tijden in verband met sinterklaas en kerstmis. Om de respons van onze enquête zo groot mogelijk te maken hebben we de enquête online gezet via www.thesistools.nl. Dan zou het de beroepsdoelgroep de minste tijd kosten om mee te werken. We hebben de beroepsdoelgroep via de post een uitnodiging gestuurd, om deel te nemen aan de enquête. De respons op de enquête was helaas teleurstellend. Slechts twee supermarkteigenaren hadden de enquête ingevuld (van de zestien) en vier vergunningaanvragers (van de 27). Tevens zaten bij de reacties van de vergunningaanvragers twee negatieve reacties waarvan één zeer negatief. Inmiddels was er al veel tijd verstreken en hadden we weinig bereikt met ons onderzoek dusver. We hebben dit opgelost door supermarkteigenaren via de telefoon te benaderen of ze bereid waren om mee te werken aan interviews. Het is ons gelukt om vier supermarkteigenaren bereid te vinden om mee te werken. We hebben de interviews niet woord voor woord uitgewerkt, maar we hebben de relevante informatie uit de interviews wel letterlijk uitgeschreven. Deze interviews zijn bijgevoegd onder de bijlage 5. De relevante informatie en antwoorden die we nodig hadden voor ons onderzoek hebben we verwerkt in deze bijlage. Bij de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen kwamen we er achter dat er in 2010 bij deze zelfde doelgroep, al een uitgebreid onderzoek is geweest met ongeveer dezelfde strekking. Er is ons afgeraden om verder te gaan met deze doelgroep om te voorkomen dat de vergunningaanvragers onderzoeksmoe zouden worden. Tevens dachten we dat de negatieve reacties weinig konden toevoegen aan ons onderzoek. Bij deze doelgroep hebben we het opgelost door Eveline Doornhegge (adviseur regio Overijssel Koninklijke Horeca Nederland) en Simon Zoetebier (voorzitter afdeling Hardenberg Koninklijke Horeca Nederland) te benaderen voor interviews. Zij waren voor ons de juiste mensen om toch een antwoord op onze deelvragen te kunnen krijgen, omdat zij veel met de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen 13

werken en een beeld hebben van de belangen van de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen. Gezien de resterende tijd die we nog hadden en het drukke schema van Eveline Doornhegge en Simon Zoetebier was het niet mogelijk om interviews af te nemen. Zij hebben beiden via de mail een vragenlijst ingevuld. Wat ons betreft waren interviews een doeltreffendere manier geweest, maar tijdens het onderzoek zijn we afhankelijk van de medewerking van anderen. We hebben de deelvragen beantwoord met de vier ingevulde enquêtes, die we hebben gekregen en de verkregen informatie van Eveline Doornhegge en Simon Zoetebier. Verder hebben we Jos Nijenhuis van de gemeente Hardenberg benaderd, om vragen te beantwoorden over de informatie die de gemeente Hardenberg nodig heeft van de beroepsdoelgroep, om de wettelijke taken op het gebied van alcoholpreventie uit te voeren. Hij kon echter weinig antwoord geven op de vragen, omdat het nog niet duidelijk wanneer de wijzigingen in de DHW zullen ingaan. Het is voor de gemeente moeilijk om nu al te zeggen wat ze nodig gaan hebben van de doelgroep. De gemeente krijgt waarschijnlijk geen extra middelen om deze taak uit te voeren. Ze zijn nu eerst nog aan het kijken hoe ze dit kunnen vormgeven. Op deze deelvraag hebben we dus ook geen uitgebreid antwoord kunnen geven. Voor ons literatuuronderzoek hebben we gekozen om te zoeken naar aanknopingspunten uit de autoritatieve opvoedingsstijl, waarmee de beroepsdoelgroep jongeren kan aanspreken op hun alcoholaankopen en alcoholgebruik. We hebben de autoritatieve opvoedingsstijl gekozen, omdat deze opvoedingsstijl staat voor het hebben van duidelijke en strikte regels, maar toch een warme band creëren. Wij zijn van mening dat deze opvoedingsstijl het beste past bij de omgang met jongeren. We hebben gebruik gemaakt van de literatuur vanuit onze opleiding en Rob Bovens heeft uit zijn netwerk interessante literatuur aangeleverd voor de beantwoording van onze literatuurvraag. In paragraaf 6.2 komen we terug op de betekenis van de lage respons voor de waarde van het onderzoek. 14

Hoofdstuk 4: Resultaten van het veldonderzoek 4.1 Hoe gaat de beroepsdoelgroep op dit moment om met alcoholpreventie? In deze paragraaf gaan we kijken hoe de beroepsdoelgroep op dit moment omgaat met alcoholpreventie. De paragraaf bestaat uit twee delen; de supermarkteigenaren en de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen. Om antwoord te geven op de vraag hoe de beroepsdoelgroep omgaat met alcoholpreventie, hebben we gekeken naar hoe belangrijk ze alcoholpreventie vinden en welke maatregelen ze treffen op dit moment. We hebben hiervoor de resultaten uit de enquêtes en de interviews gebruikt en we hebben daarover contact gehad met twee medewerkers van de Koninklijke Horeca Nederland. 4.1.1 Hoe gaan de supermarkteigenaren op dit moment om met alcoholpreventie? Hoe belangrijk vinden supermarkteigenaren alcoholpreventie? De vier benaderde supermarkteigenaren zijn van mening dat er veel alcohol genuttigd wordt in Nederland. Ze vinden het schrikbarend hoeveel ze verkopen als bijvoorbeeld bier in de aanbieding is. Als er gekeken wordt naar de verschillende groepen in de samenleving, vinden de supermarkteigenaren dat het vooral de jongeren zijn die eruit springen. Dat er door de jeugd te veel gedronken wordt, daar zijn ze het over eens, en daar mag best aandacht aan geschonken worden. De aandacht in de media voor het overmatig alcoholgebruik mag volgens de supermarkteigenaren meer. Volgens hen is de jeugd zich niet bewust wat voor schade het aanricht in de hersenen. Ze vinden dat er meer aandacht besteed moet worden aan de gevolgen van alcohol op jonge leeftijd. Volgens de supermarkteigenaren mag er meer aandacht geschonken worden aan het verkeerde beeld dat is ontstaan van alcohol. Het staat voor gezelligheid en omdat je niet ongezellig wil zijn, doe je mee. Sociale druk speelt een grote rol en jongeren zijn zich niet bewust van de gevolgen, vinden ze. Eén supermarkteigenaar in Hardenberg geeft aan dat alcohol een complex probleem is, waarbij ook gekeken moet worden naar culturen, achtergronden en opvoeding. Hij vindt dat het probleem integraal opgepakt moet worden. Hij vindt, net als de andere supermarkteigenaren, alcoholpreventie een belangrijk onderwerp en doet hier zelf ook veel voor. Hij maakt zich geen zorgen over het feit dat de jongeren elders wel alcohol kunnen krijgen als ze het bij hem niet meekrijgen. Hij is van mening dat het op de lange termijn wel effect heeft, zolang je maar consequent blijft. De andere supermarkteigenaren zijn het hier niet allemaal mee eens. Ze houden zich aan de regels, maar als de jongeren buiten de supermarkt de drank verdelen, is het niet hun verantwoordelijkheid. De jongeren komen toch wel aan alcohol, vinden ze. Van de vier supermarkteigenaren die we gesproken hebben, vinden er drie dat de leeftijd om alcohol te kopen verhoogd mag worden naar achttien. Zij vinden dat als je zestien bent, je nog te kwetsbaar bent om zelf beslissingen te nemen. In groepen speelt sociale druk een grote rol en de grenzen worden al snel verlaagd. Jongeren willen meedoen, niet buiten de groep vallen. Dat is een belangrijk onderwerp als je zestien bent. Wanneer de leeftijdsgrens verhoogd wordt naar achttien jaar, zijn de jongeren al iets meer volwassen om deze beslissing te maken, vinden ze. Eén supermarkteigenaar vindt zestien jaar een prima leeftijd voor een biertje. Dat er pas sterke drank vanaf achttien jaar verkocht mag worden, vindt hij wel een goede regel. 15

Welke maatregelen treffen de supermarkteigenaren? De maatregelen die gecontroleerd worden door de Voedsel en Warenautoriteit, worden door alle supermarkten genomen. Dit zijn de leeftijdgrensstickers en de leeftijdscontrole bij de kassa. De leeftijdgrensstickers hebben alle supermarkten bij de ingang en de meesten ook bij de drankafdeling in hun supermarkt. De leeftijdscontrole bij de kassa worden bij twee supermarkten gemakkelijker gemaakt door gebruik te maken van een leeftijdwijzer. Deze leeftijdwijzer is uitgegeven door het CBL (Centraal Bureau Levensmiddelenhandel) en geeft overzichtelijk aan, vanaf welk geboortejaar de caissières alcohol mogen verkopen aan de jongeren. Verder zijn er twee supermarkten die hun kassapersoneel opleiden. Eén supermarkt maakt gebruik van het examen Soms moet je nee verkopen van het CBL, waarbij het kassapersoneel een certificaat behaalt dat ze op de hoogte zijn van regels op het gebied van alcoholpreventie. De andere supermarkt heeft een algemene opleiding voor het kassapersoneel, waarbij het onderwerp alcoholpreventie wordt meegenomen. Daar leert het kassapersoneel hoe de kassa en het systeem werkt, maar ook hoe ze met klanten moeten omgaan. Er is één supermarkt die het ook erg belangrijk vindt dat het kassapersoneel ouder dan zestien jaar is. Een supermarkteigenaar in Hardenberg vindt alcoholpreventie een belangrijk onderwerp en doet hier zelf veel voor. Hij heeft een project opgezet met nog twee andere supermarkten in Meppel en Hoogeveen waarbij ze proefaankopen doen bij elkaar. Elke week wordt er een mysteryshopper ingezet om alcohol te kopen. Dit doen ze om elkaar scherp te houden. Daarnaast heeft hij een speciale software geïnstalleerd op de kassa s, waarbij de caissière bewust moet aangeven of de identiteit gevraagd is bij alcoholaankopen. Ook spreekt deze supermarkteigenaar jongeren aan in zijn winkel. Daarbij vraagt hij niet alleen naar een identiteitsbewijs, maar hij probeert ook te achterhalen waarom de jongeren drank halen. Volgens hem is er een dieper onderliggend probleem voor ons als maatschappij...hoe kun je nou kinderen van vijftien, zestien, hoe kun je die nou in feite kwalijk nemen, ze worden binnen de hele jeugdcultuur en scholen gevormd, media vormen de kinderen en ouders zijn druk bezig hun hypotheek af te lossen. Ze hebben geen thuis, het is maatschappelijk probleem.. aldus de supermarkteigenaar. Een supermarkt in een dorpskern heeft normaal gesproken niet veel jeugd in de winkel. Wel hebben ze een tijdje last gehad van jongeren die op de vrijdagavond overlast bezorgden. Daarom heeft deze supermarkteigenaar de winkel op vrijdagavond dicht, om dit te voorkomen. De supermarkteigenaar in een andere dorpskern heeft overwogen om bepaalde drankjes niet meer te verkopen in zijn winkel. Maar aangezien hij de enige supermarkt in het dorp is en hij geen klanten wil verliezen, heeft hij dit niet gedaan. Als ik de enige ben die hier energie in steekt, dan gaan de klanten naar een ander aldus de supermarkteigenaar. Hij geeft aan dat wanneer dit landelijk opgepakt zou worden, dat bepaalde drankjes alleen door slijters verkocht mogen worden, hij wel mee wil werken. 4.1.2 Hoe gaan de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen op dit moment om met alcoholpreventie? Hoe belangrijk vinden organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen alcoholpreventie? Resultaten uit de enquête Zoals al eerder aangegeven, hadden we een zeer lage respons op de enquêtes. Van de vier reacties die we hebben gekregen op de enquête, heeft één persoon opvallend negatief gereageerd op de vragen. Zijn mening over de onderwerpen verschilt daarom ook sterk van de andere reacties. In 16

vergelijking met de andere respondenten, vindt hij duidelijk niet dat er teveel alcohol wordt genuttigd in Nederland. Ook vindt hij de aandacht die hieraan geschonken wordt in de media overdreven. Hij vindt alcoholpreventie niet het belangrijkste, want de jongeren komen toch wel aan alcohol, wat hij als alcoholverstrekker ook doet, vindt hij. Met de stelling als ouders niet meewerken, hoef ik ook niet aan alcoholpreventie te doen is hij eens/oneens. Dit geeft het vermoeden dat hij het wel enigszins als zijn taak ziet om aan alcoholpreventie te doen. Maar later in de enquête geeft hij echter aan dit niet als zijn taak te zien. Of supermarkten alcoholpreventie als hun taak zien, wordt verder over uitgeweid in paragraaf 4.2. Een andere respondent vindt alcoholpreventie in dusverre belangrijk dat hij het niet eens is met de stellingen wat ik als verstrekker van alcohol ook doe, jongeren komen toch wel aan alcohol en als ouders niet meewerken, hoef ik ook niet aan alcoholpreventie te doen. Hij is het eens/oneens met de stelling er wordt in Nederland te veel alcohol genuttigd, maar hij vindt wel dat de aandacht die hieraan geschonken wordt in de media overdreven is. Ook vindt hij dat de leeftijdsgrens niet verhoogd moet worden naar achttien jaar. Hij vindt het beleid wat er nu is goed en hij vindt dat we niet de leeftijdsgrens moeten verhogen. Laten we met z n allen ons best doen om de regels die er nu zijn goed te doen, dan hebben al heel veel bereikt aldus de organisator. Een vergunningaanvrager vindt alcoholpreventie wel belangrijk, maar hij ziet ook een grote taak voor de ouders. Hij heeft vrijwel alle stellingen beantwoordt met eens/oneens. Alleen de stelling of de leeftijdsgrens naar achttien jaar moet, heeft hij met oneens beantwoord. Het is jammer dat we deze respondent niet hebben kunnen spreken, zodat hij zijn mening kon uitleggen. Een evenementenorganisator is van mening dat alcoholpreventie belangrijk is, maar dat het een onderwerp is waar iedereen aan bij moet dragen. Het is ook de verantwoordelijkheid van de ouders, vindt hij. Bij de stelling als ouders niet meewerken, hoef ik ook niet aan alcoholpreventie te doen geeft hij ook aan zowel eens als oneens te zijn. Hij is het eens met de stelling wat ik als verstrekker van alcohol ook doe, jongeren komen toch wel aan alcohol en zegt Deze groep jongeren is zeer vindingrijk. Vergeet niet dat voor het stappen/evenement het meeste alcohol al wordt gedronken! De aandacht in de media voor het overmatig alcoholgebruik vindt hij niet overdreven. De stelling of er in Nederland te veel alcohol genuttigd wordt, heeft hij beantwoord met eens/oneens. Daarnaast geeft hij aan het niet nodig te vinden om de leeftijdsgrens te verhogen naar achttien jaar. Als we de verschillende respondenten met elkaar vergelijken, is het opvallend dat ze het op bepaalde gebieden eens zijn met elkaar, maar dat er ook veel verschillen zijn. Bij de stelling of er in Nederland teveel alcohol genuttigd wordt, zijn de meningen vrijwel gelijk. Drie van de vier respondenten hebben aangegeven eens/oneens te zijn met de stelling. Het is opvallend dat de respondenten vrijwel hetzelfde denken over alcoholgebruik in Nederland, maar dat ze totaal verschillend denken over de aandacht die daaraan wordt geschonken in de media. Bij de stelling wat ik als verstrekker van alcohol ook doe, jongeren komen toch wel aan alcohol hebben alle respondenten een andere mening. Twee van de vier geven aan het hiermee eens te zijn, één respondent geeft aan het hier niet mee eens te zijn en de andere respondent geeft aan eens/oneens te zijn met de stelling. De respondent die de vorige stelling heeft beantwoord met oneens, geeft ook aan oneens te zijn met de stelling als ouders niet meewerken, hoef ik ook niet aan alcoholpreventie te doen. De andere respondenten hebben hier eens/oneens op beantwoord. Alle respondenten geven aan dat de leeftijdsgrens niet verhoogd moet naar achttien jaar. Al zijn de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen totaal niet te vergelijken met de supermarkteigenaren, het is wel opvallend dat de ene doelgroep aangeeft dat de leeftijdsgrens wel 17

verhoogd mag worden naar achttien jaar, terwijl de andere doelgroep dat juist niet wil. Op die manier wordt zichtbaar dat iedereen met het thema alcoholpreventie te maken heeft, maar ieder vanuit een eigen invalshoek. Koninklijke Horeca Nederland Naast de reacties uit de enquêtes, hebben we ook contact gezocht met de Koninklijke Horeca Nederland (KHN). Daarvan hebben we een adviseur van de regio Overijssel (mevr. E. Doornhegge) gesproken en de voorzitter van de afdeling Hardenberg (dhr. S. Zoetebier). Ook hier zijn weer verschillen zichtbaar. Zo geeft dhr. Zoetebier aan, het niet eens te zijn met de stelling er wordt in Nederland te veel alcohol genuttigd, omdat er in het algemeen een redelijke controle is op alcohol misbruik, aldus dhr. Zoetebier. Mevr. Doornhegge daarentegen, geeft aan het wel eens te zijn met de stelling. Zij geeft aan dat er vooral door de jongeren te veel alcohol wordt genuttigd. Over de stelling dat de aandacht in de media voor het overmatig alcoholgebruik over dreven is zijn ze het beiden eens...onderzoek heeft uitgewezen dat het voor jongeren zeer schadelijk is en zeker de jongeren een groot probleem zijn voor ondernemers en politie als je te veel gedronken hebben, aldus dhr. Zoetbier. Mevr. Doornhegge deelt deze mening. Volgens haar draagt het bij aan het bewustwordingsproces bij jongeren dat alcoholgebruik zeer schadelijk is. Het was / is immers maatschappelijk aanvaard dat jongeren onder de 16 experimenteren met alcohol, aldus mevr. Doornhegge. Met de stelling wat ik als verstrekker van alcohol ook doe, jongeren komen toch wel aan alcohol zijn Doornhegge en Zoetebier het allebei eens. omdat jongeren op veel verschillende plekken aan alcohol kunnen komen waar minder controle is, zoals thuis, verenigingen en keten, zegt dhr. Zoetebier. Ook mevr. Doornhegge vindt dat jongeren toch wel aan alcohol komen. Onderzoek toont aan dat slechts 15% van de totale alcoholconsumptie in de horeca wordt genuttigd, aldus mevr. Doornhegge. Op de stelling als ouders niet meewerken, hoef ik ook niet aan alcoholpreventie te doen zijn ze het beiden niet eens. Alcoholmisbruik blijft eerste verantwoordelijkheid van de ouders om dit aan te pakken, maar bijdrage van horecaondernemers kan bijdragen aan bewustwordingsproces, zegt mevr. Doornhegge. Dhr. Zoetebier deelt deze mening. De opvoeding begint thuis en op jonge leeftijd en aan de horeca de taak om zich aan de regels te houden, vindt hij. Over de stelling De leeftijd om aan jongeren alcohol te kunnen verkopen moet naar 18 jaar verschillen de meningen. Mevr. Doornhegge is het niet eens met de stelling. Ze denkt dat er dan nog minder toezicht is op het gebruik van de jongeren. Volgens haar wordt het probleem niet opgelost als de leeftijdsgrens verhoogd zou worden. We constateren nu dat jongeren onder de 16 nog nauwelijks in de horeca willen verblijven, omdat ze dan streng gecontroleerd worden op alcoholgebruik. Jongeren willen kunnen drinken als ze uitgaan, aldus mevr. Doornhegge. Dhr. Zoetebier is het hier niet mee eens. Hij zou de leeftijdsgrens wel naar achttien willen verhogen, al heeft hij de twijfels of het op dit moment uit te voeren is. Als alternatief had hij bedacht om een maximum aantal drankjes te handhaven voor zestienjarigen. Welke maatregelen treffen de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen? Resultaten uit de enquête Van de vier organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen die de enquête hebben ingevuld, geven er drie aan gebruik te maken van polsbandjes tijdens het evenement. Ook hebben drie van de vier aangegeven dat de leeftijd wordt gecontroleerd bij de ingang en bij het verstrekken van alcohol. 18

Alle organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen geven aan dat er geen toezicht is op het weder verstrekken van alcohol tijdens een evenement. Koninklijke Horeca Nederland Dhr. Zoetebier geeft aan dat hij de leeftijdsgrens hanteert en dat hij stopt met schenken wanneer iemand al te veel op heeft. Volgens mevr. Doornhegge zouden organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen nog kunnen denken aan selectiebeleid, instructies voor het personeel en de flessen met meer dan 15% alcohol goed oormerken, zodat het voor iedereen goed zichtbaar is. Zelf neemt ze deel aan projecten als Happy Fris en Minder drank meer scoren, er worden vanuit de KHN regelmatig trainingen georganiseerd samen met Tactus en politie en er worden online cursussen aangeboden zoals Verantwoord Alcohol Schenken. 19

4.2 Hoe staat de beroepsdoelgroep tegenover de wijzigingen in de Drank- en Horecawet en zien zij het als hun taak, hier een bijdrage aan te leveren? In deze paragraaf gaan we kijken hoe de beroepsdoelgroep tegenover de wijzigingen in de Drank- en Horecawet staat en of zij het als hun taak zien, hier een bijdrage aan te leveren. Ook is deze paragraaf verdeeld in twee delen; de supermarkteigenaren en de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen. Om antwoord te geven op deze deelvraag hebben we de resultaten uit de enquêtes en interviews gebruikt en hebben we contact gehad met Simon Zoetebier en Eveline Doornhegge van de Koninklijke Horeca Nederland. 4.2.1 Hoe staan de supermarkteigenaren tegenover de wijzigingen in de Drank- en Horecawet? Voor de supermarkten gaat er weinig veranderen in de Drank- en Horecawet. De supermarkteigenaren zijn het eens met de wijzigingen in de wet, omdat ze het niet altijd eens zijn met de huidige regels in de Drank- en Horecawet. Zo vinden twee supermarkteigenaren het onterecht dat zij en andere alcoholverstrekkers een boete krijgen als ze alcohol verkopen aan jongeren onder de zestien. Ze vinden dat de jongeren zelf ook verantwoordelijk gemaakt moeten worden. Dat de jongeren onder de zestien in de nieuwe wet strafbaar zijn, wanneer ze alcohol in het bezit hebben op openbare plekken, vinden ze daarom een goede wijziging. Vrijwel alle supermarkteigenaren waren op de hoogte van de komst van de wijzigingen in de Dranken Horecawet. Uit de gesprekken die we hebben gevoerd met de supermarkteigenaren kwam naar voren dat ze zelf geen wijzigingen ervaren, maar dat deze er wel degelijk zijn. Ja op zich denk ik dat het voor de verkooppunten niet zoveel uitmaakt. Er word nu gecontroleerd door de voedsel en veiligheid wetten mensen, dus ja of dat nu door de gemeente gebeurt.. Ik denk dat er nu iets vaker gecontroleerd gaat worden aldus een supermarkteigenaar. Zien de supermarkteigenaren het als hun taak om een bijdrage te leveren aan alcoholpreventie? Uit de gesprekken is gebleken dat alle supermarkteigenaren het als hen taak zien om een bijdrage te leveren aan alcoholpreventie, al blijft de koper ook verantwoordelijk. De reden dat ze het als hun taak zien, is verschillend. Een supermarkteigenaar die de enquête heeft ingevuld, geeft aan dat hij een bedrage levert, omdat het moet, zo zijn de regels. Twee supermarkteigenaren die we gesproken hebben delen dezelfde mening. Ze houden zich aan de regels, maar de koper blijft zelf ook verantwoordelijk. Twee andere supermarkteigenaren daarentegen vinden het belangrijk dat er bewust met alcoholpreventie wordt omgegaan. als wij dus niet fanatiek controleren en dat zomaar laten gaan dan komt het ook niet goed denk ik want dan hebben ze gauw genoeg in de gaten dat dit verkooppunt, dat ze daar alcohol kunnen krijgen ( ) Want ik denk dat er vast verkooppunten zijn die misschien nergens naar kijken en dat maar laten gaan en dat vind ik niet goed aldus een supermarkteigenaar in een dorpskern. De supermarkteigenaar in Hardenberg doet zelf veel aan alcoholpreventie in zijn winkel, maar hij is er sterk van overtuigd dat het een maatschappelijk probleem is dat integraal opgepakt moet worden. Hij doet zelf zoveel mogelijk, omdat het naar zijn mening op de lange termijn altijd effect zal hebben. Vrijwel alle supermarkteigenaren zijn erover eens dat het een maatschappelijk probleem is wat ook door de ouders opgepakt moet worden. De ouders zijn verantwoordelijk voor de eigen kinderen. Dus die moeten er zeker wat aan doen aldus een supermarkteigenaar. Bij de vraag of ze zelf aan alcoholpreventie moeten doen, wanneer de ouders dit niet doen, wordt er verschillend gereageerd. 20

..verbeter de wereld, begin bij jezelf vindt een supermarkteigenaar. Dit vindt ook de supermarkteigenaar uit Hardenberg. Hij zegt dat als ouders de gevaren niet zien en de alcoholverstrekker, in dit geval de supermarkt, ziet deze gevaren wel, waarom hij dan niet aan alcoholpreventie zou moeten doen. Hij voelt zich verantwoordelijk daarvoor. Niet iedere supermarkteigenaar deelt deze mening. Zo vindt een supermarkteigenaar in een dorpskern dat hij niet de enige is die aan alcoholpreventie moet doen, het is een maatschappelijk probleem. 4.2.2 Hoe staan de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen tegenover de wijzigingen in de Drank- en Horecawet? Resultaten uit de enquête De vier organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen die de enquête hebben ingevuld waren niet allemaal op de hoogte van de komst van de wijzigingen in de Drank- en Horecawet. Twee hebben aangegeven wel op de hoogte te zijn. Hoe deze twee organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen tegenover de wijzigingen staan, is niet duidelijk. Ze zijn wel op de hoogte, maar het is voor hen nog niet helemaal duidelijk wat er precies gaat veranderen. Dit is allemaal nog in ontwikkeling. Koninklijke Horeca Nederland Dhr. Zoetebier, voorzitter van de afdeling Hardenberg van de Koninklijke Horeca Nederland, denkt dat de wijzigingen goed kunnen uitpakken, wanneer de gemeente reëel is en gelijke normen hanteert voor alle drankverstrekkende bedrijven en instellingen, dus ook de paracommerciële instellingen en keten. Mevr. Doornhegge, Adviseur regio Overijssel van Koninklijke Horeca Nederland, heeft nog haar twijfels over de wijzigingen. Op sommige onderdelen goed, op andere onderdelen is het nog maar afwachten of het goed uitpakt. Gemeente moeten nog verordeningen maken en de vraag is ook hoe ze met handhaving om zullen gaan. Gelet op de goede verstandhouding die ze heeft met de gemeenten, hoopt ze dat ze betrokken wordt in dat proces, zodat er meer draagvlak en begrip zal zijn bij de ondernemers, als de gemeente handhavend gaat optreden. Zien de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen het als hun taak om een bijdrage te leveren aan alcoholpreventie? Resultaten uit de enquête De organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen zien het niet allemaal als hun taak om een bijdrage te leveren aan alcoholpreventie. Eén organisator van een evenement ziet het wel als zijn taak om aan alcoholpreventie te doen. ik weet dat het niet goed is teveel te drinken en zeker niet op jonge leeftijd, zegt hij. Een andere respondent geeft aan het niet als zijn taak te zien. Hij vindt het ook een taak van de overheid. Volgens hem is er te weinig controle op de ouders die het toelaten dat hun kinderen zich bezatten in de keten. De twee overige respondenten geven aan het gedeeltelijk als hun taak te zien. Daarvan zegt één organisator dat er ook een taak bij de ouders ligt en de andere respondent geeft aan dat we het met z n allen moeten doen. Volgens hem moeten we de jongeren laten zien dat het niet goed is om alcohol te drinken onder de zestien jaar. Koninklijke Horeca Nederland 21

Dhr. Zoetebier geeft aan het dat het moeilijk is om als één persoon een bijdrage te leveren aan alcoholpreventie. Volgens hem moet dit collectief gebeuren. Als hij zou mogen antwoorden voor de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen, zegt hij:..alles wat een vergunning heeft, heeft maar 1 belang en dat is een goed en veilig evenement organiseren. Mevr. Doornhegge levert een bijdrage aan alcoholpreventie door: afspraken in convenanten en KVU*, geen happy hours, organiseren teenagerparty s, voorlichting op scholen en aan ouders, instructies voor personeel en ondernemers, we royeren leden die bewust en willens en wetens herhaaldelijk alcohol schenken aan jeugdigen. Spreken hen eerst aan en daarna eventueel royeren als er geen aanpassingen volgen. aldus mevr. Doornhegge. (*Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan) Ook geeft ze aan dat het schenken van alcohol aan jongeren of het teveel alcohol verstrekken niet een doel op zich is van de ondernemers. Ze zegt: Meeste ondernemers zijn er ook erg verantwoord mee bezig, maar het is een zeer lastig probleem. Veel jeugdigen drinken in of drinken tussentijds buiten en een laatste druppel in de horeca kan dan net teveel zijn. Ze geeft ook aan dat niet alle horecaconcepten of evenementen geschikt zijn voor goede identiteitscontroles. We zijn een dienstverlenende organisatie waar mensen zich thuis moeten voelen. aldus mevr. Doornhegge. Ze ziet het wel als een taak voor de ondernemers. Ze zegt: We lossen dit probleem niet op, maar kunnen en moeten wel een bijdrage leveren om misbruik te voorkomen en dat jeugdigen drinken. 22

4.3 Hoe bereidt de beroepsdoelgroep zich voor op de komst van de nieuwe Drank- en Horecawet? (op het gebied van doorschenken, wederverstrekking, leeftijdscontrole <16, reclamebeperking) In deze paragraaf gaan we kijken hoe de supermarkteigenaren en organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen zich voorbereiden op de komst van de Drank- en Horeca wet. Verder gaan we in op hoe supermarkteigenaren omgaan met verdenking van wederverstrekking, de leeftijdscontrole <16 en reclamebeperking. Voor de supermarkteigenaren hebben we in de interviews hiernaar gevraagd. Voor de organisatoren/vergunningaanvragers van evenementen hebben we de antwoorden uit de enquête gebruikt en laten we twee medewerkers van Koninklijke Horeca Nederland aan het woord. Tevens geven we een weergave van de verwachtingen van de beroepsdoelgroep over de controles die de gemeente uit zal gaan voeren ten aanzien van de nieuwe Drank- en Horecawet. 4.3.1 Hoe bereiden de supermarkten in de gemeente Hardenberg zich voor op de komst van de nieuwe Drank- en Horecawet? Eén eigenaar van de ondervraagde supermarkteigenaren was niet op de hoogte dat er een wijziging in de Drank- en Horecawet zou komen. De rest van de deelnemende supermarkteigenaren waren hier wel van op de hoogte. Ze waren op de hoogte gesteld door hun eigen organisatie. (C1000, Albert Heijn, Plus etc.) Deze ene respondent buiten beschouwing houdende, zijn de supermarkteigenaren niet zozeer bezig met voorbereidingen op wijzigingen in de wet Drank- en Horecawet. Ze geven aan dat de regels voor de supermarkteigenaren niet veranderen. Ze vinden het niet nodig om voorbereidingen te treffen, want ze voldoen al aan de eisen. Eén eigenaar uit een dorpskern geeft aan: Ik zou niet weten wat ik nog meer moet doen. Ik heb van die kaartjes hangen, bij de kassa de controle, wat kun je nog meer doen?. Verder geeft hij aan weinig jongeren in de winkel te hebben die alcohol kopen. In het centrum van Hardenberg zou het volgens hem een heel ander verhaal kunnen zijn. In het centrum zitten scholieren die na schooltijd langskomen en s avonds zijn er koopavonden waar jongeren op af komen. Een eigenaar uit het centrum van Hardenberg vertelt dat hij zich niet hoeft voor te bereiden, omdat hij, los van menselijke fouten, alles voor elkaar heeft. Hij is alert op het thema alcoholpreventie en neemt er ruim de tijd voor om te zorgen dat zijn winkel aan alle eisen voldoet. Hij geeft eerlijk toe: Dan kan het wel eens een keer gebeuren dat er iets tussendoor glipt. Maar dat gebeurt ook bij de douane bij Schiphol. Die zijn er helemaal op gefocust en dan denk ik van, dat kan bij ons ook gebeuren. Maar in principe gaan we ervoor. Een andere eigenaar meldt dat hij zijn personeel zal inlichten over het feit dat de controles overgedragen zullen worden naar de gemeentes en dat er wellicht ook vaker controles zullen zijn. Supermarkteigenaren lijken het overbodig te vinden om zich op de komst van de wijzigingen in de wet voor te bereiden omdat de eisen voor hun supermarkt niet veranderen. Hoe gaan supermarkteigenaren om met verdenking van wederverstrekking? Het valt op dat de benaderde supermarkteigenaren hier verschillend op reageren. Een supermarkt uit Hardenberg geeft aan dat zij jongeren aanspreken wanneer zij zien dat er buiten drank wordt uitgedeeld. Dat doet niet alleen de eigenaar, maar hij stimuleert ook zijn winkelpersoneel dit te doen. Hij ziet het als een maatschappelijke verantwoordelijkheid die je samen hebt en als iedereen hieraan meewerkt, is het effect groter. Twee andere eigenaren hebben hierover dezelfde mening. Als ze het zien gebeuren voor hun winkel, 23