Techniek Heb je Techniek in huis? In samenwerking met: Namen bouwteam: Klas: Leerkracht:
KIJKWIJZER De teksten en opdrachten van dit techniek-project werden geschreven en opgesteld door het Proweto-team van het Provinciaal Instituut Lommel. Ze zijn geschikt vanaf het zesde leerjaar van het lager onderwijs en hebben volgende doelen: jongeren onderzoekend en ontwerpend laten werken in teamverband creativiteit stimuleren planmatig leren werken begeleid zelfstandig leren via projectwerking ICT vaardigheden trainen veilig en nauwkeurig leren omgaan met oa enkele kleine elektrische machines ouders betrekken in techniekprojecten De opdracht is een afsluitend techniek-project waarbij huisjes op schaal gebouwd worden, rekening houdend met een aantal voorwaarden. In de huizen worden er onder andere kleine elektrische schakelingen gebouwd en moet er wat onderzoek gebeuren naar sanitair toe. Meerdere huisjes kunnen op hun beurt een straat of gehucht vormen (bijvoorbeeld het gehucht van de basisschool). Meer informatie is terug te vinden op de website WWW.PROWETO.BE/basisonderwijs/Dremelprojecten Volgende opdrachtenpictogrammen zullen vanaf nu in de bundel verschijnen. Ze betekenen: Opdrachten uit te voeren in de klas in overleg met de leerkracht (burgemeester). Opdrachten en overleg met leerlingen (bouwteam) onderling. Opdrachten thuis uit te voeren in overleg met de ouders (architecten). Dit project vereist eerder verworven techniekcompetenties, mogelijk uit de bundels van het ontdek techniektalent-project (www.ontdektechniektalent.be). blz. 3
Minimale materiële vereisten: De volgende machines van Dremel zijn wenselijk: (indien niet ter beschikking, andere handgereedschappen gebruiken) Graveertoestel met lettermal Dremel engraver Dremel figuurzaag Dremel Moto Saw Lijmpistool Dremel 910 inclusief lijmstiften Bankschroef Dremel Multi-vise Overige benodigde gereedschappen: Meetlat of liniaal cirkelmal Platte vijl, platte schroevendraaier, stanleymes Potlood en stift waarmee op PVC-schuim kan geschreven worden Aanvullend universele bankschroeven Veiligheidsbril Lijm (Pritt) kalkpapier Elektrische componenten: 1x drukknop, 1 x schakelaar, 2 x lamp + lamphouder, 1 x zoemer, verbindingssnoeren, 1 x batterijhouder, 3 x 1,5 V AA-batterijen, lusterklemmen Overige materialen 4 x houten balkjes 10x10 x 50 mm (steunen verdieping) PVC-schuimplaten volgens tekening verkrijgbaar bij Opitec Alu-plaatjes (beugel schakelaars straatnaam - huisnummer) ICT: Opmaak woning: muren ramen deuren dak - grondplannen garagepoort tuinbestrating (www.proweto.be) Overige: In het lokaal zijn verder voldoende ruimte en materialen voorzien om praktische vaardigheden in te oefenen blz. 4
Inleiding Tijdens dit project ga je met je klas een straat uit je dorp bouwen. Met een aantal medeleerlingen ga je in groepjes (min 2 max 4) als een heus bouwteam huisjes fabriceren. Je houdt rekening met een aantal tips, plannen, opdrachten en op voorhand vastgelegde bouwvoorwaarden die je krijgt van de burgemeester (leerkracht). Je kan altijd advies van architecten (ouders) vragen. Met behulp van kunststof materiaal (PVC-schuim) zal het huis gebouwd worden. Hiervoor moet je verscheidene gereedschappen gebruiken, dit zijn zowel manuele als elektrische. Om een goed kwalitatief eindproduct te verkrijgen, dien je nauwkeurig te werken en aandacht te besteden aan het juiste gebruik van de gereedschappen. Hierbij let je uitdrukkelijk op je eigen veiligheid en op die van de medeleerlingen. Algemene opdrachten: Vul de vragen in, lees goed alle instructies, overleg regelmatig, maak duidelijke afspraken en wees vooral creatief. Op de website: www.proweto.be/basisonderwijs/projecten/hebjetechniekinhuis kan je meer details en tools vinden die je helpen je opdrachten te volbrengen. Veel succes en vooral veel plezier. blz. 5
1. De burgemeester bepaalt je algemene bouwvoorwaarden. Stap 1: Overleg volgende zaken met de burgemeester (meester/juf) (details: www.proweto.be/basisonderwijs/projecten/hebjetechniekinhuis) Met welke medeleerlingen mag je de bouwwerken starten en vorm je een bouwteam? o o o o Op de website onder de link beeldmateriaal kan je nagaan hoe het huisje er straks gaat uitzien. Welke bouwkavel in de straat heb je gekregen? (Dit is ook je huisnummer.) o Huismodellen bouwkavel 2. Brainstorming in groepjes! Stap 2: Ga met je medeleerlingen even samenzitten en overleg over de volgende opgaves en keuzes die je zal moeten maken. Vul ook onderstaande vragen even in. Zoek op adhv www.proweto.be/basisonderwijs/projecten /hebjetechniekinhuis Welke plattegronden hebben jullie gekozen? (omcirkel) GV1 - GV2 - VD1 - VD2 Kies je huisindeling blz. 6
Hoe noemt men iemand (beroep) die grondplannen uittekent? Aan welke geografische kant ligt de voordeur van je woning? Deze kan je ook terugvinden bij beeldmateriaal op de website.. Welke steensoort heb je gekozen om de gevels te bekleden? o.. Welk metselverband is dit? (Lesbundel Techniek als fundering, die te downloaden is op www.ontdektechniektalent.be) o Hoe noemen we de persoon (beroep) die van stenen en cement een muur kan maken?.. Welke vorm zullen de ramen in je huis krijgen? o.. Met of zonder tussenverdelingen? Welke kleur geef je de ramen: (probeer eens uit op de prowetowebsite/bouwmaterialen) o Tint rood in %:.. o Tint groen in %: o Tint blauw in %:... In welke materialen worden ramen gemaakt?.... Welk materiaal zouden jullie kiezen?. o Waarom?.. Welk beroep oefent iemand uit die van hout ramen en deuren kan maken?.. Welke beglazing kies je voor de ramen? (Enkel glas dubbel glas tripel glas) blz. 7
o Waarom?.. Ontwerp je deur. Welke kleur geef je de deur? (proweto-site/bouwmaterialen) deuronderdeel Roodtint % deurprofiel deurpaneel deurklink Groentint % Blauwtint % Hoeveel vensters plaats je in de deuren? Deurtype Voordeur Achterdeur Aantal vensters Welke dakbedekking kies je?. Zou je het dak van je woning in het echt isoleren? Ja Nee o Welke dikte van isolatie zou je kiezen? 6 cm 12 cm 16 cm Waarom? Als je iemand wil laten komen om een dak te maken, bel ja naar een Welke garagedeur ga je plaatsen (indien van toepassing)?. Nu moeten de gevels verdeeld worden om deze te bouwen. Het huis heeft een voorgevel, achtergevel, linkergevel en rechtergevel. Wie doet welke gevel? (namen van leerlingen invullen) o Voorgevel:. o Achtergevel:.. o Linkergevel:... o Rechtergevel: De leerlingen met de linker- en rechtergevel doen ook elk een dakhelft. Iedereen krijgt nu zijn/haar gevel en eventueel dakhelft mee naar huis voor de volgende opdracht. Vraag de kunststof plaatjes (PVC-schuim) die hiervoor moeten dienen aan de juf/meester. Deze zal in het kort uitleggen wat de opdracht is. blz. 8
3. Overleggen met de architect (ouders)!!! Stap 3: Teken in potlood ramen en deuren in je gevel en (eventueel) in het dak. Hou rekening met volgende aspecten: de geografische ligging van je gevel, je gekozen grondplan (kamerindeling) en de schaal van het model. Tracht de afmetingen van ramen en deuren zo realistisch mogelijk in te schatten en teken ze op de juiste plaats en op de juiste hoogte (elke verdieping is 3m hoog). Overleg met de architect (je ouders). Noteer de afmetingen van de ramen die je getekend (gekozen) hebt in onderstaande tabel. Raamnummer Kamer Afmeting op schaal Aantal (b x h) Voorbeeld Living Raam: 6 x 4 cm 1 1 2 3 4 5 6 Teken nu de gekozen ramen en deuren op je gevel. Stap 4: Ga met je bouwteam even samenzitten en plaats de gevels tegen elkaar zodat het een huis vormt. Controleer even of de ramen en deuren die door jullie gekozen en getekend zijn (op advies van de architecten) kunnen kloppen en of iedereen er zich mee kan verzoenen. Vraag de burgemeester erbij als de discussies te hoog oplopen. Wanneer iedereen akkoord is, gaan we de ramen en deuren uit de gevels moeten verwijderen. Hier gebruiken we de elektrische figuurzaag van Dremel voor en een vijl die je bij je leerkracht kan afhalen. Span je werkstuk tijdens het vijlen in de bankschroef in. blz. 9
4. Motorische vaardigheden inoefenen Stap 5: Zaag de ramen en deuren rustig en netjes uit, let hierbij vooral op de veiligheid!!! Hoe ga je dit best doen? De leerkracht demonstreert de ondersteunende filmpjes op www.proweto.be 1) Zaag de uitgetekende ramen en deuren weg. Werkwijze: Boor eerst wat startgaten met een kolomboormachine of acuu-boormachine. Neem de Dremel Moto Saw en zaag je uitgetekende vlakken weg. Blijf enkele millimeters binnen het potloodlijntje. Hiervoor dien je het zaagje zelf telkens opnieuw in te spannen. De begeleidende leerkracht zal je tonen hoe je dit doet. Zet je veiligheidsbril op tijdens het zagen. 2) Werk de uitgesneden vlakken af met de vijl. Werkwijze: Vijl tot de potloodlijntjes net weg zijn. Vijl de hoekjes van de ramen mooi recht. blz. 10
Zijn van alle gevels alle uitgesneden vlakken mooi afgewerkt en goed afgebraamd? Controleer elkaars werk. Alles OK? Dan gaan we het huisje vorm geven door gevels en plattegronden met elkaar te verbinden via lijmverbindingen. Stap 6: Grondplannen op de bodemplaten lijmen. Print je gekozen plattegronden voor het gelijkvloers en het eerste verdiep vanaf de website Proweto uit. Knip deze uit en lijm ze op de grondplaten (PVC schuimplaten 8mm) die je aan de leerkracht vraagt. (de grootste grondplaat is de benedenverdieping) Stap 7: Lijm de gevels tegen elkaar. (video op proweto-site) Lijm de gevels samen met de bodemplaat tot een huis. Gebruik de houten latjes om de hoeken te verstevigen. Overleg even hoe je dit best aanpakt zodat alle wanden en versteviginglatjes mooi aansluiten. De versteviginglatjes dienen om de verdiepingsplaat op te leggen. Gebruik hiervoor het lijmpistool Dremel 910 met de bijhorende lijmstiften. Tip: laat het lijmpistool voldoende opwarmen voordat je met lijmen start. Test eerst uit op karton om de droogtijd van de lijm in te schatten. blz. 11
Let op: de lijm is zeer heet als die uit het pistool komt. Opletten voor brandwonden!!! Stap 8: Lijm het dak. Lijm het dak op dezelfde manier met de warmtelijm. Tip:Zorg ervoor dat de meegeleverde dakverbindingen tussen de wanden passen. Allemaal tevreden over het resultaat tot dusver? 5. Naar de bouwmarkt Stap 9: Print je gevels uit. Ga naar de website van Proweto en maak je muren aan. Je had reeds een steensoort gekozen. Hou rekening met de afmetingen van je wanden. (Hou ook rekening met de dikte van de platen!!) Print de PDF s van de wanden in kleur uit en knip ze vervolgens uit. blz. 12
Stap 10: Lijm de afdrukken van de stenen muren op je huisje. Dit kan met eenvoudige lijm. Stap 11: Snij voorzichtig de openingen uit. Gebruik hiervoor een scherp mes. Wel opletten voor snijwonden!! Stap 12: Print al je ramen uit op kalkpapier. (vraag dit aan je leerkracht) blz. 13
De afmetingen werden al eerder individueel bepaald en in groepsverband geëvalueerd. Je moet de ramen wel iets groter ingeven, anders kan je ze niet lijmen!! Meet de effectieve openingen even na en tel hier enkele milimeters aan alle zijden erbij. Stap 13: Knip alle ramen uit en lijm ze op de juiste plaatsen. Stap 14: Doe dit nu ook zo voor de deuren, eventueel de garagepoort en het dak. Verdeel de taken!!! blz. 14
De eerste opdracht is klaar Je hebt een huis gebouwd naar je eigen smaak. Nu moeten er nog nutsvoorzieningen komen zoals sanitair en elektriciteit. 6. Waar komt de sanitair Hoe noemen we iemand die sanitaire installaties installeert? blz. 15
. In elk huis hebben we water nodig en afvoerbuizen om dit water te laten wegvloeien. Stap 15: Ga individueel (in overleg met je architect) eens na waar overal sanitair moet voorzien worden in je huis. Druk hiervoor je grondplannen nog eens af en kleur volgende bolletjes in: o Rood bolletje: warm water o Blauw bolletje: koud water o Grijs bolletje: afvoerbuis Voorbeeld: Stap 16: Aanduiden van sanitair in jullie huis. Leg de verschillende ingetekende grondplannen van je bouwteam even naast elkaar en vergelijk de resultaten. Overleg welke aansluitingen allemaal nodig zijn voor jullie huisje. Vraag nu de stickerstrip aan je leerkracht en plak de bolletjes (rood blauw grijs) op de juiste plaatsen op de plattegronden van jullie huisje. Nu rest ons nog de elektrische installatie te voorzien. blz. 16
7. Laat de lamp branden Stap 17: Verdeel met je bouwteam volgende elektrische opdrachten: Opdracht Waar Leerling 1. Belschakeling benedenverdiep 2. Lichtschakeling 1 living Korte beschrijving opdrachten: 1) Belschakeling: Als aan de voordeur op de knop gedrukt wordt, gaat de bel zolang tot de knop losgelaten wordt. 2) Lichtschakeling: In de living moeten 2 lampen komen hangen, de bediening gebeurt via 1 schakelaar aan de deur. Als één van de lampen stuk gaat, moet de andere blijven werken. De batterijhouder met batterijen is je bron en plaats je in een vrije ruimte. Volgende componenten zijn ter beschikking: 1 zoemer 1 schakelaars - 1 drukknop 1 batterijhouder 3 AA batterijen 2 lamphouders 2 lampjes aansluitdraad lusterklemmen Stap 18: Bouw de schakeling die je gekozen hebt met de voorziene componenten. Sluit de nodige componenten aan op je bank en kijk of je schakeling werkt. (zoals bij de lesbundel Het is me Wat(t)) Laat de werking door de leerkracht controleren. Indien het niet direct lukt, roep je de hulp in van je collega s van het bouwteam. Samen ben je altijd slimmer. blz. 17
Wanneer de schakeling werkt, kan je ze in het huis aanbrengen. Voer uit. Enkele voorwaarden: Stap 19: Bouw de schakelingen in het huisje. Bediening bel aan voordeur, buitenkant Bel monteren in ruimte die hiervoor best geschikt is Verlichting in de living op de plaats monteren waar jij deze in het echt ook zou plaatsen Bediening licht van de living aan een ingangsdeur van de living De batterijhouders en klemmen strookjes plaats je best waar er ruimte is Om de schakelaars in het huisje te kunnen monteren, zal je eerst beugeltjes moeten maken. Gebruik daarvoor de alu stripjes en bewerk deze tot bruikbare beugels voor de schakelaars. Resultaat moet zijn als foto: Tip: best eerst de gaten boren. Nu ben je klaar om de elektrische kringen in huis te plaatsen. Gebruik de juiste gereedschappen en machines om deze elektrische stroomkringen te monteren. Werk veilig, in overleg, rustig en bedachtzaam. blz. 18
6. Straatnaam en huisnummer voorgevel. Stap 20: Geef je huis een huisnummer en plak de straatnaam op de Gebruik hiervoor de aluminium plaatjes. Graveer de straatnaam en huisnummer mbv de Dremel Engraver (Gebruik liefst een letter-, cijfermal) Werk de plaatjes mooi af (ontbramen hoekjes afronden opblinken). Span de stukjes op in de Dremel bankschroef. Lijm de plaatjes nadien met het warmtelijmpistool op de juiste plaatsen tegen de voorgevel. blz. 19
Wat denk je van het resultaat? Hoe zou je jezelf quoteren? Criteria Leerkracht Leerling Uitzicht huis /10 /10 Werking /10 /10 installatie Inzet /10 /10 De voorziene opdrachten zijn nu uitgevoerd en het huisje is nu eigenlijk klaar, maar er zijn nog enkele accenten die zeker mogen toegevoegd worden als er hier nog tijd voor over is. 7. Eigen creativiteit (Uitbreiding) Stap 21: De Final Touch. Deze activiteiten zijn volledig zelf te bepalen. Enkele mogelijkheden zijn: Maken en hangen van dakgoten afvoerpijpen (maken met rietjes) Plaatsen van een omheining (stokjes en vliegengaas) Bouwen van een schoorsteen. Aanbrengen van een straatverlichting en/of tuinverlichting (Led s in rietje, ) Aanleggen van de tuin en bestrating. (Lijmen van steentjes, boompjes maken, verfwerken, ) Plaatsen van een poort (eigen creatie) Andere. Kijk op internet of je afbeeldingen, tekeningen, ideeën kan vinden die je als leidraad kan gebruiken. Zoek even uit welke materialen je hiervoor nodig hebt. Probeer zoveel mogelijk van thuis mee te brengen. Indien je iets speciaal wil proberen en hiervoor iets nodig hebt, contacteer de burgemeester of de architect. Een tip voor materialen: www.opitec.nl ankerschool blz. 20
8. Uitbreiding: de straat inrichten Stap 22: Maak een straat met de verschillende huisjes. Plaats alle huisjes volgens huisnummer op een grondplaat Kleur een weg in met de nodige verkeerssignalering (verkeersborden, wegmarkering, ). 9. Evaluatie Wat vond je van het project? Vul je even onderstaande evaluatietabel in. blz. 21
Ik vond het maken van het project leuk. Ik weet nu iets meer over technische beroepen. Ik heb zorgvuldig en veilig leren werken. Het samenwerken in groepjes ging vlot. Mijn kennis over bouw, elektriciteit en sanitair is vergroot. Graag zou ik in de toekomst nog technische projecten doen. Competenties W I A/V V I W lln lkr lln lkr lln lkr blz. 22
Meer info over het project proweto, bijbehorende educatieve links, de verschillende partners, andere leerinhouden en meer vindt u op: www.proweto.be Het project proweto is een initiatief van het provinciaal instituut Lommel (Provil) en de Lommelse basisscholen. Deze bundel werd mede mogelijk gemaakt door volgende partners. Dit lespakket werd door medewerkers van Provil ontwikkeld en is vrij te gebruiken. Graag horen we wel reacties van u als u dit project ook aan het uitvoeren bent. Auteur: Mark Vandeweyer mvandeweyer@provil.be Met de hulp van vakleerkrachten van Provil. blz. 23