Chemische contaminanten. Speerpunten en handhaving door de NVWA. Joyce de Stoppelaar

Chemische contaminanten Speerpunten en handhaving door de NVWA Joyce de Stoppelaar Coördinerend Specialistisch Inspecteur NVWA Divisie Consument & Veiligheid, Afdeling Toezichtontwikkeling.

De NVWA Handhaving contaminanten Importcontroles Meldingen en Rapid Alerts Vernieuwing en speerpunten 2016

Nederlandse Voedsel en Waren Authoriteit (NVWA) NVWA Hoofdkantoor in Utrecht

4 Historie

2015 Inspecteur - Generaal plv. Inspecteur - Generaal Directeur Directie Financiën & i nformatie Directeur Directie Strategie & ontwikkeling Directeur Directeur Hoofd Inspecteur Hoofd Inspecteur Hoofd Inspecteur Directeur Bureau Risico - beoordeling & o nderzoeks - programmering Divisie Klantcontact & d ienstverlening Divisie Veterinair & import Divisie Landbouw & n atuur Divisie Consument & veiligheid Divisie Inlichtingen & o psporingsdienst 5

Bekend van

Missie De NVWA bewaakt de veiligheid van voedsel en consumentenproducten de gezondheid van dieren en planten dierenwelzijn en handhaaft de natuurwetgeving 7

Contaminanten, wat zijn dat? Chemische stoffen waarmee voedsel verontreinigd kan zijn Agrarische contaminanten: Mycotoxines (aflatoxine B1, ochratoxine A, DON) Planttoxines (pyrolizidine alkaloiden (PAs), tropaanalkaloiden, glycoalkaloiden) Perchloraat 9

Contaminanten, wat zijn dat? (vervolg) Industriële contaminanten Zware metalen (lood, cadmium, methylkwik) Procescontaminanten PAKs, 3-MCPD Acrylamide Persistente stoffen (POPs) Dioxines en PCBs Broomhoudende brandvertragers 10

Handhaving op basis waarvan? HACCP toezicht buiten beschouwing gelaten Algemeen: General Food Law - Reg. (EC) 178/2002 Official Food and Feed Controls - Reg. (EC) 882/2004 Specifiek contaminanten: Maximum levels for contaminants Reg. (EC) 1881/2006. Increased Level of Official Controls - Reg. (EC) 669/2009. Emergency measures - Reg. (EC) 884/2014 Recommendations/statements Warenwetbesluit Bereiding en behandeling van Levensmiddelen art. 12, eerste lid. 11

Algemene Levensmiddelenverordening (EG) 178/2002 Bescherming van de gezondheid en consumentenbelang Effectief functioneren interne markt Voedselveiligheid is verantwoordelijkheid van exploitant, in alle schakels van de keten Traceerbaarheidsverplichting Meldplicht (artikel 19). Voorzorgprincipe Mogelijkheid tot noodmaatregelen Oprichting 12

Controle verordening (EG) 882/2004 Taken bevoegdheden handhaving Nationaal plan Importcontrole Speciale maatregelen import Referentielaboratoria 13

14 1881/2006

Handhaving op basis waarvan? (vervolg) Monstername Verordening (EG) 401/2006, bemonstering mycotoxinen Verordening (EG) 333/2007, bemonstering zware metalen, PAKs en 3-MCPD Verordening (EG) 589/2014, bemonstering dioxines en PCBs 16

Neem 100x 200g (= 20 kg)

Meng de 100 grepen en verdeel het geheel in 2x 10 kg monsters

Controle op verdeling in 2x 10 kilo

Mycotoxinen Mycotoxine Schadelijkheid Schimmel Levensmiddel Aflatoxinen B 1, B 2, G 1, G 2 Carcinogeen (lever) Aspergillus flavus Aspergillus paraciticus Noten, zuidvruchten, granen, rijst, mais Aflatoxinen M 1, M 2 Carcinogeen (lever) Dierlijk metabolisme Melk en zuivelproducten Ochratoxine A Carcinogeen (nier) Aspergillus ochraceus Penicillium verrocusom Trichothecenen (DON, NIV, T-2, DAS) Granen, mais, rijst, koffie, varkensvlees Braken, groei remming Fusarium graminearum e.a. Mais, gerst en andere granen Fumonisinen B 1, B 2, B 3 Carcinogeen (slokdarm) Fusarium monoliform Mais en granen Zearalenon Braken, minder eetlust Fusaria, o.a. graminearum Mais, gerst en andere granen Patuline Immunotoxisch Penicillium griseofulvum Fruit, m.n. appels Ergot Alkaloiden Ergotisme Claviceps purpurea Granen, m.n. rogge, rijst

Mycotoxin risk factors Type of commodity Country of Origin Weather situation country of origin Former results: incidents Company s own checks Public Health or Animal Health issues Import or inland sampling Sampling place: farmer collector compound feed producer

Product Waar in de keten? Mycotoxinen Noten (pinda s, pistache, hazelnoten, walnoten, paranoten) Zuidvruchten (rozijnen, gedr. abrikozen, vijgen) Granen Import, groothandel, detailhandel (ivm achterdeurprobleem) Idem Import en Nederlandse oogst Aflatoxinen, Ochratoxine A; survey met multimethode Aflatoxinen, Ochratoxine A; survey met multimethode Aflatoxinen, Ochratoxine A, DON, ergot alkaloiden (met multimethode) Mais Import en Nederlandse oogst Aflatoxinen, OTA, DON, fumonisinen, zearalenon, enniantines, beauvericine Specerijen en kruiden Import en achterdeur Aflatoxinen en Ochratoxine A Koffie, thee, zoethout Import en survey Ochratoxine A Babyvoeding Nederlandse productie Aflatoxine B1 en ochratoxine A Appelsap/vruchtensap Nederlandse productie Patuline Wijn, 23 bier, cacao Import en NL productie OTA en multimethode

Percentages > ML in 2010-2014 10 9 8 7 6 5 4 noten&zaden (ca. 2000) gedr. vruchten (ca. 500) granen & prod. (ca. 500) specerijen (ca. 300) koffie & thee (ca. 130) 3 2 1 0 2010 2011 2012 2013 2014

Zware metalen Groente en fruit Kruiden, voedingssupplementen Graanproducten (inclusief noedels) Pimba s (kleiachtige producten) Vis-vlees Melk Babyvoeding Klachten (dit kan van alles zijn) Arseen Cadmium Kwik Lood Zink Tin Aluminium (mineraal) Natrium / kalium 25

Voorbeeld: kwik in vis Norm: 1 mg/kg Kwik gehalte in zwaardvis 13 11 9 7 5 3 1 0,000 0,500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 mg/kg

Acrylamide monitoring resultaten frites 2014 Bereidings -locatie n Gemiddelde Standaard deviatie Mediaan Minimum Maximum Cafetaria 44 309 190 262 69 934 Keten 19 323 100 303 185 502 Totaal 63 313 167 275 69 934 27

Acrylamide monitoring resultaten 2014 Kruidnoten Indicatieve EU waarde: 200 µg/kg Standaard Jaartal n Gemiddelde deviatie Mediaan Minimum Maximum 2007 20 436 171 383 150 833 2008 20 302 172 239 25 699 2009 42 267 122 265 77 555 2010 45 241 150 200 26 582 2011 23 337 176 276 91 724 2012 51 252 169 276 21 644 2013 16 229 115 201 75 506 2014 36 166 102 133 31 396 28

Interventiebeleid Analyseresultaten in beproevingsrapport Bij overschrijding van ML: boete MAAR: rekening houden met meetonzekerheid! Meetonzekerheid: 50% voor mycotoxinen, 15% voor zware metalen Toepassing meetonzekerheid NVWA: bij > de norm + meetonzekerheid pas optreden ( zeker weten dat het fout is ) Bedrijfsleven: < de norm meetonzekerheid is goed ( zeker weten dat het goed is ), dus juist omgekeerd! 29

Begrippen Binnenbrengen In de handel brengen Invoer Douane

Officiële controle import D documenten controle O overeenstemmingscontrole M materiële controle

Materiele controle in de Rotterdamse haven

Bijzondere voorwaarden 669 verordening Verplicht geharmoniseerd Verplichte vooraanmelding aan de bevoegde autoriteit. Monstername op aangewezen punt van binnenbrengen Op in bijlage 1 aangewezen producten en landen (drie maandelijkse update) Vastgesteld percentage Ad-random geselecteerd Verplicht kostendekkende vergoeding Uitvoering importteam

Bijzondere voorwaarden (884/2014) Controle op aflatoxinen Verplichte vooraanmelding aan de bevoegde autoriteit. Verplichte geharmoniseerd Documenten op aangewezen punt van binnenbrengen Monstername op aangewezen punt van invoer Op in artikel 1 aangewezen producten en landen Vastgesteld percentage controles Ad random geselecteerd Verplicht kostendekkende vergoeding Uitvoering importteam Voorbeelden: pistachenoten uit Iran hazelnoten uit Turkije zaden van watermeloen uit Nigeria

Partij is oké? Ja? Partij is vrij voor de hele EU. Nee? Partij wordt geweigerd, mag de EU niet in. 37

Maatregelen bij foute zendingen Terugzending naar land van oorsprong (Verordening (EG) nr. 882/2004 artikel 21 eerste lid onder b) of onder c). Aanwenden voor andere doeleinden dan waarvoor zij oorspronkelijk was bedoeld (Verordening (EG) nr. 882/2004, artikel 19 eerste lid 1 onder a). Een behandeling of verwerking laten ondergaan met als doel de partij in overeenstemming te brengen met de eisen van de communautaire wetgeving (Verordening (EG) nr. 882/2004, artikel 20). Vernietigen (Verordening (EG) nr. 882/2004, artikel 21 tweede lid). 38

Meldingen vanuit bedrijven Verordening 178/2002: art. 14 1. Levensmiddelen worden niet in de handel gebracht indien zij onveilig zijn. 2. Levensmiddelen worden geacht onveilig te zijn indien zij worden beschouwd als: a. schadelijk voor de gezondheid b. ongeschikt voor menselijke consumptie Meldplicht vloeit voort uit Artikel 19 van de Verordening 178/2002 40

Voorbeelden uit de NVWA praktijk Schadelijke producten: - Te veel aflatoxine B1 op een partij grondnoten - Salmonella aanwezig op verse oregano of sesamzaad - Te veel kwik in een partij consumentenverpakkingen zwaardvis - Overschrijding van de ARfD bij een overschrijding van een MRL bij een partij groenten of fruit Ongeschikte producten: - Gele kleurstof niet toegelaten in pasta, maar wel in tal van andere levensmiddelen - Een (geringe) overtreding van een maximum limiet voor een bestrijdingsmiddel (geen overschrijding van de ARfD). Overweging: de MRL s zijn geen voedselveiligheidslimieten, maar gebaseerd op Good Agricultural Practice 41

Handelswijze NVWA GFL meldingen/rasff meldingen/resultaten bedrijfsonderzoeken Schadelijk, ongeschikt, nog niet bekend Oorzaak bekend? Van wie betrokken, aan wie geleverd? Andere Lidstaten (mogelijk) betrokken? Zo ja, > RASFF > alle info snel leveren: o Productidentificatie, lot nrs, foto, omschrijving o Volledige distributielijsten o Ondernomen acties door bedrijf, analyseresultaten, info afnemers Bij contaminanten meestal een stille recall (terughaalaktie) 43

Handhavingsregie Doel: prioriteren van projecten (doelgroepen / thema s) Doel: evalueren van de werkwijze & meten van het effect Evaluatie & effectmeting Risicoanalyse Doelgroepanalyse Doel: in kaart brengen van de doelgroep Doel: uitvoeren van de interventie Uitvoering Ontwikkeling handhavingsaanpak Doel: ontwikkelen effectieve Interventie & stellen van doelen 47

Plannen voor 2016 Implementatie handhavingsaanpak notenimporteurs Onderzoek mogelijkheden tot openbaarmaking Meer aandacht voor overige contaminanten Aandacht voor superfoods en insecten. Meer koppeling systeemtoezicht en monsternameprojecten Acrylamide blijft een speerpunt (discussies in Brussel) Aandacht handhaving (aankomende) nieuwe normen (bijv. arseen, PAKs, evt. tropaanalkaloiden) 48

Met dank aan Martien Spanjer Sjaak Blaak en Esther Enning Peter Verheijen Het NVWA lab 49

Dank voor uw aandacht Vragen?