Samen met alle burgers op weg naar een toekomstbestendige en zorgzame gemeente Algemene Beschouwingen 2014 Marion van der Kleij Jack Cremers Egid van Houtem 31 oktober 2014 1
Tussenbegroting Voorzitter we behandelen vandaag de eerste begroting van deze nieuwe coalitie. Tijdens de formatie werd ons duidelijk gemaakt dat we niet veel nieuws te verwachten hadden, de oude coalitie van CDA en Fractie Franssen was heel tevreden met zichzelf en zou op dezelfde weg doorgaan. Toch werd door het college verschillende malen het argument gebruikt dat dit een soort tussenbegroting zou worden. Het coalitieakkoord moest nog worden ingepast en de raad werd dit voorjaar dan ook een inhoudsloze kadernota gepresenteerd, die door het college met weinig enthousiasme werd verdedigd. Hier ligt nu de nieuwe begroting ter bespreking, weer 25 procent dikker dan die van 2013 die weer 15 procent dikker was dan die van 2012. Helaas zegt dat niet veel over de inhoud. Weer mist GroenLinks een visie, een stip op de horizon, een ambitie voor de toekomst. Het college probeert dit te verdoezelen met de gebruikelijke halleluja verhalen over positieve saldi, gehaalde bezuinigingen en spectaculaire, geldverslindende hap snap plannen. Kijkend naar de inhoud stellen wij ons de vraag: wordt er werkelijk bezuinigd? Het antwoord is voor ons duidelijk: nee. Het gros van de zogenaamde bezuinigingen komt voort uit onderuitputting. De bij voorgaande begrotingen door deze raad toegekende budgetten die niet omgezet zijn in concreet beleid, laat staan dat ze uitgevoerd zijn. En ja, dan houd je geld over en kan je volgend jaar weer bezuinigen. En zo blijven we onszelf, maar ook de burgers zand in de ogen strooien. Dat wordt ook in de hand gewerkt door de manier waarop ook deze begroting weer is opgesteld met een aantal beleidsalternatieven waarvoor wel geld wordt gevraagd, maar waar geen echt plan achter lijkt te zitten. Wegenfonds Eén uitzondering, bij het wegonderhoud is wel sprake van een echte bezuiniging. GroenLinks heeft zich de afgelopen jaren steeds gekeerd tegen de 12 miljoen die naar de reconstructies van de wegen is gegaan. Na onze vragen in het voorjaar is gebroken met de traditie steeds meer geld in asfalt te stoppen en een bezuiniging in de begroting op te nemen op wegonderhoud. Er wordt ons zelfs een nieuw beleidsplan wegen beloofd. Een positieve ontwikkeling. OZB geen belastingverlaging Dan de trots gepresenteerde belastingverlaging voor de burger. Laten we hierover onze burgers het eerlijke verhaal vertellen. De OZB gaat niet omlaag, maar omhoog! Een duidelijke lastenverhoging dus maar gecamoufleerd door de twee andere posten van de totale gemeentelijke aanslag: riool en afvalstoffenheffing. Door deze verhoging worden we wat de OZB betreft een duurdere gemeente, de vraag is of we dat moeten willen? En dat de afvalstoffenheffing omlaag gaat kun je nauwelijks een verdienste noemen van deze (en met name de vorige) coalitie. De prijzen van de afvalverwerking staan al jaren hevig onder druk en dit levert voor de gemeentes een stevige besparing op die zij niet mogen blijven oppotten, laat staan elders besteden, maar die terug moet naar de burger die al jaren teveel betaalt. Louter een koekje van eigen deeg dus. Om daadwerkelijk stappen te zetten op dit gebied dienen wij de motie duurzamer afvalbeleid in, om met name de al jaren toegezegde voorlichting van de grond te krijgen en zodoende de burger ervan te overtuigen dat een duurzaam afvalbeleid loont. Ook in de beurs! 2
Cultureel erfgoed Verheugend is het dat we in de beleidsalternatieven twee onderdelen tegenkomen die moeten zorgen voor het behoud van ons erfgoed. Allereerst het archeologiebeleid, waarbij ik wil aantekenen dat ik hoop dat dit serieus genomen gaat worden en niet slechts een minimale invulling geeft aan een wettelijke verplichting. Maar vooral ook de reservering voor het behoud van cultuurhistorische objecten. Uit de vele uitingen van de diverse heemkundeverenigingen en onlangs bij de activiteiten op liefst twee monumentendagen hebben we weer mogen zien hoe groot de betrokkenheid maar ook de kundigheid van veel van onze dorpsgenoten is. Maar er was ook te horen hoe groot de frustratie dan is wanneer bij belangrijke beslissingen deze mensen gepasseerd worden en er zaken worden uitgevoerd op advies van een zogenaamde monumentencommissie van buiten. Vandaar onze motie monumentencommissie om die anonieme commissie af te schaffen en te vervangen door een eigen commissie van betrokken burgers. Op deze wijze, en nu citeer ik de toelichting, levert dit voorstel een bijdrage aan zowel de toeristische uitstraling van onze gemeente als aan de betrokkenheid van de eigen inwoners bij hun leefomgeving. (einde citaat).want hier is het recent nogal eens mis gegaan. Positief? Laat ik beginnen dat ik veel van de voorstellen uit de afgelopen 5 jaar dat ik raadslid ben terug heb mogen lezen in de voorliggende begroting. Het bestrijden van herrie toerisme en overlast door toertochten. Het toepassen van slimme verlichting, het echt onderzoeken van parkeergedrag, de roep om sneller internet en natuurlijk het ondernemersloket. Plannen die wij goedgemutst, maar kritisch zullen volgen. Helaas is het wat ons betreft geen feest, verre van, voor wie de ernst van de maatschappelijke veranderingen onder ogen durft te zien. De leeftijdspiramide staat straks op zijn kop en dat is aanpassen geblazen. VZ de Krimpuitkering loopt volgend jaar af. En wat hebben we ermee gedaan? Gewoon op de lopende rekening gezet en uitgegeven. De krimp, zo blijkt duidelijk uit de vele bijlages, houdt duidelijk nog niet op. Je zou zelfs kunnen stellen dat het ergste nog moet komen. En het extra geld daarvoor is nu op. Een gemiste kans om klappen als gevolg van de krimp en maatschappelijke veranderingen op te vangen. Maar de redding is nabij wij gaan immers Parkeerplaatsen revitaliseren! 3
Parkeerplaatsen VZ, Een blauw bordje met een P, een bankje met prullenbak, een wandel of mountainbike routebord en een verhard stuk grond. Dat is wat volgens ons rudimentair een parkeerplaats is. Moet je zoiets revitaliseren? Is dat dan niet gewoon een chique woord voor opknappen? Wij horen graag waarom u 150.000,- nodig denkt te hebben om parkeerplaatsen te revitaliseren? Beleidsalternatief reclamebeleid Als GroenLinks willen we graag bedrijvigheid ondersteunen zonder dat dit ten koste gaat van de natuur. Beperken van wildgroei aan reclameborden voor evenementen is daarom zeker iets wat we kunnen steunen, Gaat het hier om elektrische borden werkend op zonne-energie? Met weinig lichtvervuiling? Zorgen we dat er steun van ondernemers en verenigingen is voor dit plan? Voor welke kernen? Wij denken dat het wel een luxe is, maar wachten graag uw antwoord af. Burgerparticipatie Als men mij zou vragen hoe het met zelfsturing in Gulpen-Wittem gaat, zou ik aan de hand van signalen die uit onze kernen komen moeten spreken over het optuigen van een nieuw vergaderorgaan met politieke trekken. VZ, Natuurlijk is het goed als oud-raadsleden niet in een zwart gat vallen na hun periode in de raad, maar om op dorpsniveau mini-raadjes te gaan stichten lijkt me niet de bedoeling, zeker niet wanneer dit meestal leden van de meest regenteske partij van het land betreft, lees: het CDA. Burgerparticipatie werkt juist goed bij concrete projecten met burgers, met het zoeken naar verbreding en inclusief opereren, burgers zitten volgens GroenLinks niet te wachten op grote dorpsontwikkelingsplannen, dan zat de tribune hier maandelijks wel vol. Is het college met ons van mening dat de focus van de zelfsturing gericht moet zijn op het behalen van concrete resultaten? Een kans op dit vlak is bijvoorbeeld het saneren van sportcomplexen. Zo bestaat er in Reijmerstok de wens om het sportcomplex te behouden voor verschillende activiteiten. Hier kunnen burgers aan de slag met hun eigen omgeving en concreet resultaat behalen wanneer men daarover breed in de kern het gesprek aangaat zonder meteen te vervallen in regels en grote plannen. Ziet het college dit ook als kans? Wij zijn als GroenLinks vooral bang voor het scenario waarbij de burger vooral de problemen, die de gemeente over de schutting kiept, mag oplossen. Dus als de decentralisatie vraagt om meer poetshulpen, dat dit dan vanuit de burgers moet komen, waarbij vergeten wordt dat die mensen zelf al werken. Ze moeten straks ook de straten schoon houden, bloemenperkjes wieden, de wensbus besturen, ondertussen elkaar betalend in Riedling credits. Buurman kunt u mij helpen met de boodschappen? Jazeker, dat is 5 credits. Met dit douceurtje voor Wethouder Laheij, wordt participatie een lapmiddel en zonder dat er daadwerkelijke zelfsturing tegenover staat. Alles ligt immers vast in het dorpsontwikkelingsplan. Zelfsturing is prima, zolang het maar volgens onze regels gebeurt lijkt het devies. Kan het college ons van het tegendeel overtuigen? 4
Centrumplan Gulpen VZ, Grote ambities leven er op het vlak van de revitalisering van de kern Gulpen, er wordt een flink bedrag uitgetrokken, waarvoor de Gulpkade een make-over kan krijgen, zeker wanneer de wethouder de gedeputeerde genoeg weet te prikkelen. Eerdere voorstellen mede door ons gedaan om met ondernemers aan de slag te gaan leiden tot op heden nergens toe en er staren ons vlak voor het VVV drie gapende leegtes van winkelpanden aan. Niet bepaald beeldkwaliteit. Een verhuispremie klinkt positief, maar is dat idee al eens gepolst bij ondernemers in de periferie en hoe groot is deze groep? Een college zonder ideeën lost de zaken gewoon op met geld zo is mijn wellicht voorbarige discussie. 6 ton uit onze begroting om precies te zijn. En waar we voor 75.000 euro bij het ALP project nog een klankbordgroep in het leven roepen, moeten we hier maar vertrouwen dat het goed komt. Hoe denkt u dat aan te gaan pakken? Als het plaatje klopt komen de ondernemers vanzelf. Build it and they will come. Niet dus, denken wij. Maak gebruik van de positieve bijeenkomsten over de wegwerkzaamheden en ga verder in gesprek met de ondernemers om te kijken wat mogelijk is. Misschien wel met minder middelen. Wie over een centrumplan in Gulpen praat kan toch niet voorbij gaan aan de discussie rondom een Gulpens gemeenschapshuis en de Timpaan? Weten we al wat we daarmee aan moeten? Waarom worden deze zaken niet in een adem met het centrumplan genoemd? Wij komen hier zo bij het voortgezet onderwijs op terug. Want dat is toch eigenlijk de locatie van het tweede Gulpense centrum. Kunnen daar verbindingen worden gelegd? Onderwijs In het basisonderwijs hebben de ontwikkelingen de plannen inmiddels ingehaald en is er een actualisatie nodig, omdat de school in Slenaken al dicht is en de school in Reijmerstok een wellicht zelfde lot beschoren is in 2016. Toch blijft een een stevige vinger aan de pols ook in andere kernen aan de orde. En wanneer er een fusieschool komt in gemeente Eijsden-Margraten waar de kinderen uit Reijmerstok heen gaan, bent u dan bereid mee te betalen? Wat in het basisonderwijs te lang onbesproken is gebleven, is bij het het Sophianum Nijswiller al sinds 2008 onderwerp van gesprek. Gek genoeg lijken de plannen voor het gebouw belangrijker dan de plannen voor onze kinderen. Er is sinds 2009 geen budget gereserveerd voor het maken van een uni-locatie in Gulpen. Waanzin! Na de schertsvertoning van de raadsconferentie over onderwijs in september, waar de wethouder sprak over verhuizen in 2015. Gelukkig hebben we de foto s nog, want dit werd later natuurlijk weer ontkend. Er wordt nu een budget voorgesteld maar hoe kunnen wij als raad beoordelen of dit voldoende is voor het realiseren van een uni-locatie op korte termijn waarbij ook aan de wettelijke eisen voor bewegingsonderwijs kan worden voldaan? Wij willen voor alle partijen op korte termijn duidelijkheid en dienen daarom de motie behoud kwalitatief onderwijs in. 5
Wij willen met GroenLinks duidelijkheid voor onze kinderen over de toekomst van het VMBO in het Heuvelland. Maak daarbij een slimme combinatie met de roep om een gemeenschapsvoorziening en het mes snijdt aan twee kanten, bredere functionaliteit voor de bibliotheek en een betere verbinding met het centrum. Willen wij een centrumfunctie blijven vervullen; dan moeten we daar voor kiezen. Op een redelijke termijn, en als de school het wil en het lukt zelfs al in 2015. Ook als dat met meer budget moet. Het is namelijk een principiële keuze voor hoogwaardig onderwijs, voor een aantrekkelijke woongemeente en een levende kern in Gulpen. Gulperberg Voorzitter, ineens krijgt het dossier Gulperberg een onverwachte wending. Blijkbaar ziet de eigenaar geen toekomst in een toeristische ontwikkeling op de huidige locatie onder de voorwaarden die de raad heeft gesteld. Het is mooi dat de wethouder niet stil heeft gezeten en actief op zoek is gegaan naar oplossingen. Het college vraagt 200.000 voor de renovatie. Daarover hebben wij nog een aantal vragen. Hoe is dit bedrag tot stand gekomen en bedoeld? Om de provincie over de streep te trekken? Hoe staat de provincie tegenover deze ontwikkeling? Welke invulling heeft de wethouder voor ogen? Hoe wordt dit plan geïntegreerd in de opdracht van de raad aan het college wat betreft de invulling van de vastgestelde gebiedsvisie? Is dit geld alleen bedoeld voor de sanering van de schandvlek? Voorziet het college nog meer kosten voor verdere uitvoering van de opwaardering van de Gulperberg, zoals scheiden van wandel- en fietsroutes en het terugdringen van verkeersbewegingen? Hoe wordt de natuurspeeltuin hierin geïntegreerd? Groene Hart Mechelen GroenLinks maakt zich al sinds 2006 druk om een speelplek in Mechelen. In de vorige raadsperiode werd het burgerinitiatief in de kern getorpedeerd door het plan van de portefeuillehouder om het Groene Hart in Mechelen te ontwikkelen. GroenLinks heeft daar altijd veel vraagtekens bij geplaatst. Wij lezen hier niets meer over in de begroting. Hoe staat het hiermee? Kunnen we niet terug naar het oorspronkelijke plan: een speelplek voor de kinderen? Sociaal domein Zoals bekend krijgt de gemeente er per 1 januari 2015 een groot en verantwoordelijk takenpakket bij. Een taak die, naar wij aannemen alle raadsfracties in deze raad, serieus nemen en het tot hun verantwoordelijkheid rekenen er alles aan te doen dat de kwetsbaren onder onze burgers de komende jaren de zorg, aandacht en ondersteuning krijgen die zij nodig hebben. Daarom is de fractie GroenLinks zeer teleurgesteld dat wij als raad niet in staat zijn gebleken zonder politieke patstellingen de verordeningen WMO en Jeugdzorg vast te stellen. Onze burgers verdienen meer. Onze burgers verdienen een raad met politici die over hun eigen schaduw kunnen heen stappen, die raadsbreed naar oplossingen zoeken en elkaar hierin serieus nemen. Tijdens de raadsvergadering van 16 oktober is gebleken dat deze raad dit niet kan. Een beschamende vertoning. Waar in vele gemeenten in ons land raadsbrede moties en amendementen worden aangenomen om het voor de burgers beter te maken, blijft deze raad hangen in oude structuren van coalitie oppositie en het beschermen van een wethouder. Wij hebben tijdens de genoemde raadsvergadering geen reacties, laat staan antwoorden, 6
gekregen op onze vragen en voorstellen en leggen ze daarom vandaag nogmaals voor aan het college. Graag ontvangen wij uw reactie op de volgende acht punten: 1. Er wordt zo spoedig als mogelijk een folder samengesteld waarin met eenvoudige, begrijpelijke taal stapsgewijs wordt uitgelegd wat de nieuwe wetgeving voor inwoners betekent. 2. Het college legt de raad voor 1 juni 2015 een beleidsplan Mantelzorg en Vrijwilligers voor waarin vergoedingen, bijvoorbeeld in de vorm van vouchers en andere vormen van ondersteuning zijn verankerd. 3. Het Persoongebonden Budget blijft stevig verankerd ook in beleidsplannen vanaf 2016, waarbij zorg verleend door familie en andere naasten ook wordt opgenomen in het beleid. Dit in samenhang met het beleidsplan Mantelzorg. 4. In 2015 wordt er geen verandering doorgevoerd wat betreft Huishoudelijke Hulp. In de beleidsplannen 2016 en verder wordt een voorstel opgenomen hoe neveneffecten zoals vermindering signalering en kans op toenemen eenzaamheid worden voorkomen. Een vouchersysteem behoort hierbij tot de mogelijkheden 5. Voor 1 juni 2015 legt het college een plan voor waaruit duidelijk wordt hoe inwoners breed worden betrokken bij de verdere beleidsvorming van de drie decentralisaties. Daarin wordt ook duidelijk welke rol de adviesraden hierbij spelen en is onderzocht of een overkoepelende adviesraad op Maastricht Heuvelland niveau zinvol is. Vergaande integratie van de WMO, Jeugdzorg en Participatiewet is hierbij het uitgangspunt. 6. Het college legt de raad voor 1 juni 2015 een plan voor over hoe de ombudsfunctie wordt vormgegeven. Dit om juridisering van de processen te voorkomen en elke inwoner, ook degenen die niet de juridische weg kunnen of willen doorlopen, op een laagdrempelige manier hun verschil van mening kunnen voorleggen. De ombudsvrouw / man / commissie speelt ook een belangrijke rol bij het monitoren van het nieuwe WMO en Jeugdzorgbeleid. 7. GroenLinks maakt zich zorgen over de ambtelijke capaciteit om al deze plannen te kunnen vormgeven. Wij verwachten dat meer capaciteit nodig is om kwaliteit van zorg voor onze inwoners te kunnen garanderen. 8. Tenslotte maakt GroenLinks zich zorgen om de privacy van onze inwoners. Hoe gaat de gemeente als regisseur van de processen om met de privégegevens van de inwoners. Wij vragen het college om voor 1 juni 2015 te komen met een voorstel hiertoe. 7
Centraal in de drie decentralisaties staat de burger, als zorgvrager, zorgverlener, zorgondersteuner, of creatieve geest die oplossingen weet te bedenken waar een overheid niet aan denkt. Dat noemt men ook wel de participatiesamenleving, al zijn wij wat huiverig om deze term nog te noemen. Wij geloven niet dat de participatiesamenleving de verzorgingsstaat kan vervangen, maar wij geloven wel in een transformatie waarbij de burger echt centraal staat. Als overheid heb je daar lef en geloof in de kracht van je burgers voor nodig. GroenLinks gelooft wel in de kracht van burgers en daarom dienen wij het amendement 1% voor burgerinitiatieven in. Budgetkring De armoede in Nederland neemt toe. Onderzoek heeft laten zien dat armoede verlammend werkt op allerlei manieren. Als je elke dag moet overleven heb je het zwaar. Je hebt zorgen om je gezin, je kinderen of je partner. Je komt in een sociaal isolement. In een aantal gemeenten in Nederlands draait een prachtig project met de naam Budgetkring. Binnen dit project leren mensen hoe zij hun leven anders kunnen inrichten, het bestedingspatroon aanpassen, het geluk uit andere dingen halen en geldzorgen te delen met anderen. GroenLinks stelt voor om de komende drie jaren 15.000 euro te bestemmen voor het opzetten van budgetkringen in onze gemeente. (zie www.budgetkring.nl) Toekomst van Gulpen-Wittem Dat brengt ons tot ons laatste punt van zorg dat wij op deze plaats al vaker hebben geuit. Dat betreft de toekomst van onszelf als raad en als gemeente. GroenLinks constateert dat er steeds meer van ons af wordt georganiseerd, in GR-en of andere samenwerkingsverbanden. Waar in DB s en AB s besluitvorming plaatsvindt waar de raad vaak achteraf nog wat over mag vinden. Binnen het sociale domein is dat echt een punt van zorg, zeker als het college samenwerkingsverbanden gebruikt om eigen verantwoordelijkheid te ontlopen. Als de raad de komende jaren slechts te horen krijgt dat wij door het samenwerkingsverband Maastricht Heuvelland geen eigen besluiten meer kunnen nemen, dat wij slaafs het beleid zullen volgen van Maastricht en daar als gedweeë honden achteraan hobbelen, dan is er sprake van een democratisch probleem en moet wat onze partij betreft zelfs de vraag over het bestaansrecht van onze gemeente worden opgeworpen. Een Heuvellandgemeente binnen de stedelijke driehoek Maastricht, Sittard-Geleen en Parkstad. Zal het er ooit van komen? Ego s en gebrek aan politieke durf in de regio staan deze ontwikkeling in de weg. 8
Gulpen-Wittem is een gemeente waar zelfsturing inhoudt dat er politieke praatgroepjes gevormd worden op dorpsniveau. Gulpen-Wittem is een gemeente waar 6 jaar over de toekomst van het schoolgebouw in Nijswiller wordt gedacht, maar de leerlingen van die school worden vergeten. Gulpen-Wittem lost revitalisering van het centrum van Gulpen op met geld, maar niet samen met haar burgers. Gulpen-Wittem ziet burgerparticipatie als handige kostenbesparing bij zaken als groenonderhoud. Gulpen-Wittem is een gemeente die met alle nieuwe zorgtaken wel meer van de burgers vraagt, maar hen niet de ruimte geeft om zelf oplossingen aan te dragen. Gulpen-Wittem is een gemeente waar de raad over vele thema s geen democratische zeggenschap meer heeft en een wethouder die zich daar ook nog achter verschuilt. Gulpen-Wittem is een gemeente die haar bestaansrecht aan het verliezen is Dat is niet het Gulpen-Wittem waar GroenLinks zich hard voor wil maken, vandaar onze moties en amendementen. Wij geven de moed niet op en kijken uit naar een goede inhoudelijke discussie hierover in onze raad. fractie GroenLinks Marion van der Kleij Egid van Houtem Jack Cremers 9