Nebest Adviesgroep B.V. Marconiweg 2 T 085 489 01 00 4131 PD Vianen F 085 489 01 01 Postbus 106 E info@nebest.nl 4130 EC Vianen I www.nebest.nl Participatieplan CO2-Prestatieladder Opdrachtgever Nebest Adviesgroep B.V. Rapportnummer 2016/P1400-004/rap04 v1.0 Status Definitief Rapportdatum 23 juni 2016 Autorisatie Naam Paraaf Datum Auteur Wilma Melchers 23 juni 2016 Vrijgave Ingar Luttik 23 juni 2016 IBAN NL47 RABO 0153 2696 85 BIC RABONL2U BTW NL005369605B01 HR 23063774 Op al onze werkzaamheden is de Rechtsverhouding opdrachtgever - architect, ingenieur en adviseur DNR 2011 van toepassing. Deze voorwaarden liggen op ons kantoor ter inzage en zijn ook in te zien op onze website (www.nebest.nl).
Rapportnummer : 2016/P1400-004/rap04 v1.0 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 3 2 PARTICIPATIES... 4 2.1 Branchevereniging... 4 2.2 Platform Inspectiebranche... 4 2.3 Bouwend Nederland... 4 2.4 CUR-adviescommissie Duurzame en betrouwbare betonconstructies... 4 2.5 Procesbegeleiding Bosch Beton BV... 5 2.6 Opdrachtgevers... 6
Rapportnummer : 2016/P1400-004/rap04 v1.0 3 1 INLEIDING Dit document heeft betrekking op invalshoek D (Participatie) zoals beschreven in het Handboek CO2- Prestatieladder 3.0 (versie 10 juni 2015). Nebest wil actief op de hoogte blijven van, en zo mogelijk actief bijdragen aan de ontwikkelingen binnen ons vakgebied op het gebied van milieumanagement en verbetering van milieuprestaties in het algemeen en CO2-reductie in het bijzonder. In dit document wordt beschreven op welke wijze Nebest hieraan invulling geeft.
Rapportnummer : 2016/P1400-004/rap04 v1.0 4 2 PARTICIPATIES 2.1 Branchevereniging Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud (NVDO) is in eerste instantie het aangewezen platform om aansluiting te zoeken als het gaat om verbetering van milieuprestaties binnen de branche. Deze branchevereniging is samengesteld uit zowel kleine als grote partners in de markt waaronder Nebest. Kenmerkend voor deze branchevereniging is dat de deelnemende bedrijven veelal autonoom werken aan verbetering van hun eigen bedrijfsprocessen en daarbij uit concurrentieoverwegingen, niet de samenwerking zoeken. Dit geldt ook voor het tot stand brengen van initiatieven op basis van normeisen zoals de CO2-Prestatieladder. Vanuit NVDO staan milieuprestaties en CO2-reductie dan ook niet hoog op de agenda. 2.2 Platform Inspectiebranche Dit platform, binnen de NVDO, is een initiatief van ingenieursbureaus en opdrachtgevers gericht op de communicatie over kwaliteit en uniformiteit van inspecties. Nebest is een van de initiatiefnemende partners van dit platform. Binnen dit platform worden alle onderwerpen besproken die binnen de deelnemende bedrijven spelen. Als onderwerpen op het gebied van milieuprestaties en CO2-reductie aan de orde komen worden deze besproken. 2.3 Bouwend Nederland Bedrijven in de bouwsector hebben een CO2-Database ontwikkeld. De aanleiding voor een aantal bouwbedrijven om deze database op te zetten was de komst van de CO2-Prestatieladder. Nebest heeft ook haar CO2-emissies in deze CO2-Database (www.duurzameleverancier.nl) ondergebracht. 2.4 CUR-adviescommissie Duurzame en betrouwbare betonconstructies Meer en meer doet de vraag opgeld of we voldoende duurzaam én betrouwbaar bouwen. Robuust als robuust nodig is, zonder onaangename verrassingen. Een aspect dat bij nieuwe materialen makkelijk onderbelicht kan worden (experimenten duren lang en zijn (dus) kostbaar) zijn de tijdsafhankelijke eigenschappen, zowel de mechanische (krimp, kruip) als de eigenschappen die de levensduur voor een belangrijk deel bepalen. De aandacht voor Duurzaam Bouwen' ( sustainability ) is een aspect dat niet onvermeld kan blijven: de zaak en noodzaak om materialen toe te passen die de CO2-footprint (of een andere milieu-indicator) van beton kan verlagen, is evident. Het gebruik van nieuwe bindmiddelen en toeslagmaterialen in beton mag niet leiden tot betonconstructies die meer onderhoud vergen en/of een lagere duurzaamheid ( durability ) hebben. Wanneer aan een betonconstructie voortijdig schade ontstaat en frequent onvoorzien onderhoud moet worden uitgevoerd, ten gevolge van het toepassen van exotische materialen, dan wordt daardoor de mogelijk initiële reductie van de milieubelasting teniet gedaan. Ook het kostenaspect verdient aandacht: in het kader van het Levenscyclus-denken gaat het niet alleen om de investering, maar moeten de kosten over de gehele levenscyclus worden beschouwd: Total Costs of Ownership ( LCC).
Rapportnummer : 2016/P1400-004/rap04 v1.0 5 Analoog aan hetgeen gesteld is over de milieubelasting die over de gehele levensduur van een object moet worden beschouwd, geldt dit dus ook voor de kosten. In dat opzicht lopen ecologische en economische belangen gelijk op: voor een slecht ontwerp nu (vanuit durability en sustainability oogpunt) levert wordt later de rekening gepresenteerd. Er is een adviescommissie samengesteld (deelnemende bedrijven onder andere TU Delft, SBRCURnet, Rijkswaterstaat en SGS Intron). Het doel van deze commissie is het opstellen van een SBRCURnet publicatie met (algemeen geldende) procedures, keuringscriteria en bepalingsmethoden om het gebruik van alternatieve bindmiddelen, vulstoffen en toeslagmaterialen voor betonmortel en betonproducten mogelijk te maken. Daarmee wordt een bijdrage gegeven aan de gezochte beheersbaarheid in de interactie tussen kwaliteitsborging, uit het oogpunt van veilige en functionele betonconstructies en duurzaamheid, bij voorbeeld door het benutten van specifieke eigenschappen van alternatieve grondstoffen (denk o.a. aan vliegas en geopolymeren). Het resultaat is de publicatie "Beoordelingsmethodiek geschiktheid alternatieve grondstoffen voor beton". Deze publicatie biedt procedures, keuringscriteria en bepalingsmethoden om het gebruik van alternatieve bindmiddelen, vulstoffen en toeslagmaterialen voor betonmortel en betonproducten mogelijk te maken. Naast de beschrijving van een algemene procedure zijn in deze publicatie de principes van beoordelingswijzen, relevante bepalingsmethoden en toetsingscriteria aangegeven. Hierbij is eveneens invulling gegeven aan het begrip circulariteit, dat ook voor de betonsector van groot belang is. Met deze publicatie is een eind gekomen aan de CUR-adviescommissie "Duurzame en betrouwbare betonconstructies". 2.5 Procesbegeleiding Bosch Beton BV Delta Concrete Consult B.V. (dochterbedrijf van Nebest Adviesgroep B.V.) is gevraagd een fabrikant van prefab-betonelementen op materiaalkundig en productietechnisch gebied te adviseren over de introductie van geopolymeerbeton als alternatief voor traditioneel (op Portlandcement-gebaseerde) beton. Dit betreft Bosch Beton BV uit Kootwijkerbroek; een prefab-betonelementen fabrikant die, met gestandaardiseerde L-vormige en U-vormige gewapende betonnen producten, als marktleider met deze producten de agrarische sector en de infrasector bedient met respectievelijk opslagsystemen voor landbouwproducten en keerwanden. Kenmerkend prestatieaspect van hun productenlijn in met name agrarische toepassingen, is de noodzakelijk hoge zuurbestendigheid als gevolg van vroegtijdig contact met natte landbouwproducten zoals snijmaïs, kuilvoer, etc. waar een tamelijk extreme zuurbelasting uit volgt. Niet alleen het uiterlijk, maar ook de technische levensduur wordt onder expositiecondities opvallend snel bedreigd door in veelvoorkomende gevallen 10 tot 15 jaar (in plaats van 50-75 jaar) reeds einde levensduur te zien optreden. Van geopolymeerbeton, een sinds circa 5 jaar nieuw betonsoort bestaand uit traditionele toeslagmaterialen en een nog grotendeels experimentele variant op het traditionele bindmiddel portlandcement, bestaat uit aardalkalimetalen en siliciumverbindingen waarmee een extreem alkalische activering (> ph 14) vervolgens een bijzonder hoge zuurbestendigheid van dit beton koppelt aan een interessant milieuprofiel door een opvallend lage carbon footprint van het hele product. Hiermee lijkt een belofte van zowel technische duurzaamheid als ecologische duurzaamheid in één bindmiddelsysteem verenigd te kunnen worden. Van dit bindmiddelsysteem zijn echter voorlopig geen lange termijn prestaties bekend en de bestaande regelgeving rond veilig, functioneel en duurzaam ontwerp van traditioneel beton en gewapende betonconstructies vertoont voorlopig nog grote ervarings- en kennislacunes om grootschalige marktintroducties snel te zien plaatsvinden.
Rapportnummer : 2016/P1400-004/rap04 v1.0 6 In heel West-Europa bestaat hiermee in de beton-bouwwereld géén praktische grootschalige ervaring, maar in Nederland is, via een MVO-Nederland platform waarin CO2-reductie in de bouwketen wordt nagestreefd, een commissie actief geweest waarin de specifieke voordelen werden beschouwd waardoor dit ook in Nederland onder de aandacht kwam van infrabouwers die actief in DBFMcontracten voor de overheid de evidente EMVI-voordelen hiervan onderkenden en dit nader gingen onderzoeken. Delta Concrete Consult B.V. heeft ervaring met bereiding en verwerking van geopolymeerbeton in stortvolumes tot 24 m 3 bereidt in een traditionele betoncentrale en verwerkt op een infrabouwplaats in een experimentele toepassing voor meerjarige prestatiemonitoring voor Rijkswaterstaat en ProRail. Deze ervaring, met zowel het droge als met het natte productieproces, wordt nu ingebracht bij Bosch Beton bv. Delta Concrete Consult B.V. wil dit ervaringsinzicht inbrengen en combineren met inzet van gelicenseerde NIBE-software voor calculatie van het eco-kwantum cfm. DuBoCalc, GreenCalc, BREEAM en/of LEED -gevalideerde validatiecriteria om voor grote opdrachtgevers binnen op te geven systeemgrenzen de MilieuKostenIndicatoren (MKI) te helpen becijferen. 2.6 Opdrachtgevers Voor onze grootste opdrachtgever, Rijkswaterstaat, zitten we in een samenwerkingsverband met Arup Nederland B.V.. Binnen deze samenwerking worden kansen besproken voor CO2-reducerende maatregelen. Daarnaast geven wij op verzoek van onze opdrachtgevers duurzame adviezen op het gebied van ontwerpen, beheer en onderhoud, et cetera.