Informatieenen Informatie Informatie en De sector & Milieu is is bereikbaar bereikbaarop opmaandag maandag t/m t/m vrijdag vrijdag De sector & Milieu De sector & Milieu is bereikbaar op maandag t/m vrijdag 08.30 uur tot 17.00 uur 08.30 uur tot 17.00 uur 08.30010 uur703 tot38 17.00 uur010 703 39 18 telefoon 32, fax telefoon 010 703 38 32, fax 010 703 39 18 telefoon 010 703 38 32, fax 010 703 39 18 Intern postadres: Intern postadres: Intranet: onder afdelingen Y & Milieu Intern postadres: Intranet: onder afdelingen YY Milieu Bezoekadres & Milieu: Nieuw Hoboren Intranet: onder afdelingen && Milieu Bezoekadres & Milieu: Nieuw Hoboren Bezoekadres & Milieu: Nieuw Hoboken Stralingsbeschermingseenheid DeStralingsbeschermingseenheid Stralingsbeschermingseenheid (SBE) (SBE) is is een een onderdeel onderdeel De De sector Stralingsbeschermingseenheid (SBE) is eenoponderdeel de & Milieu. De SBE is bereikbaar maandag t/m de sector & Milieu. De SBE is bereikbaar op maandag t/m de sector &tot Milieu. is bereikbaar op35maandag t/m vrijdag 8.00 17.30De uursbe (telefoon 010 703 00, e-mail: vrijdag 8.00 tot 17.30 uur (telefoon 010 703 35 00, sbe@erasmusmc.nl) vrijdag 8.00 tot 17.30 uur (telefoon 010 703 35 00, e-mail: sbe@erasmusmc.nl) e-mail: sbe@erasmusmc.nl) Voor melding incidenten met stralingsbronnen is de SBE ook Voor met buiten kantooruren bereikbaar opstralingsbronnen 010 703 35 00. isisde Voormelding melding incidenten incidenten met stralingsbronnen desbe SBE ook buiten kantooruren bereikbaar op 010 703 35 00. ook buiten kantooruren bereikbaar op 010 703 35 00. a a Zwangerschap & Straling & Milieu www.erasmusmc.nl/sbe www.erasmusmc.nl/sbe & &Milieu Milieu Met het uw Met het oog op uw gezondheid! gezondheid! Met het oog opoog eenop gezonde werkdag! Met het oog op veilig werken! versie 1-11-2011
De basis de werkzaamheden de sector & Milieu het Erasmus MC is neergelegd in een visie. Uitgangspunten deze visie zijn dat de klant centraal staat en dat de klant zelfredzaam is. Daaruit volgt dat & Milieu pro-actief voor instrumenten zorgt die de klant in staat stellen weloverwogen keuzes te maken op het gebied gezondheid, veiligheid, welzijn en milieu. & Milieu signaleert en adviseert, ondersteunt en begeleidt afdelingen en individuele medewerkers. a
De sector & Milieu adviseert en ondersteunt met betrekking tot maatregelen die medewerkers beschermen bij het uitoefenen hun werkzaamheden. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen bij het omgaan met gevaarlijke stoffen. Preventie en duurzaamheid zijn voor & Milieu sleutelbegrippen. Dat geldt ook voor kwaliteit: niet alleen op de korte, maar ook op de lange termijn. Voor de leesbaarheid spreken wij in onze folders medewerker en hij. We bedoelen hiermee nadrukkelijk medewerker/ster en hij/zij.
Zwanger en werken met ioniserende straling Bij zwangere vrouwen die beroepshalve aan ioniserende straling bloot staan, is de kans op een toename de stralingsdosis het ongeboren kind groter dan bij andere vrouwen. Omdat ongeboren kinderen niet vrijwillig kiezen voor blootstelling aan straling, besteden we in de stralingsbeschermingszorg bijzondere aandacht aan hen. Deze folder is bedoeld om zwangere vrouwen te informeren over de risico s voor het ongeboren kind bij het werken met ioniserende straling. Ook wordt kort beschreven hoe deze risico s kunnen worden beperkt. Bij het samenstellen deze folder is o.a. gebruik gemaakt de publicaties 30 en 31 de Nederlandse Vereniging voor Stralingshygiëne en is er uitgegaan dat de lezer over voldoende basiskennis in de stralingsbescherming beschikt. Ioniserende straling kun je niet zien, horen, ruiken, proeven en voelen. Zij is echter wel in het Erasmus MC aanwezig. Ioniserende straling wordt uitgezonden door radioactieve stoffen, röntgentoestellen en deeltjesversnellers. Wanneer mensen blootstaan aan ioniserende straling kan dit leiden tot beschadiging cellen. Hierdoor kan de cel zich niet meer delen of kan deze zich onbeperkt vermenigvuldigen. Het stralingsrisico voor de zwangere vrouw zelf is niet groter dan voor andere volwassen vrouwen. De stralingsbescherming richt zich dan ook op het ongeboren kind. Biologische effecten bij het ongeboren kind Sneldelende weefsels zijn gevoeliger voor straling dan andere weefsels. Omdat het embryo tijdens de ontwikkeling tot foetus vele celdelingen ondergaat, zijn ongeboren kinderen gevoeliger voor ioniserende straling dan volwassenen. De aard en de ernst het effect zijn afhankelijk de stralings dosis en het ontwikkel stadium het ongeboren kind.
1e week: pre-implantatiefase Bij de mens zijn in deze fase geen effecten waargenomen. De huidige inzichten zijn verkregen door dierexperimenten. Gedurende de pre-implantatiefase is -bij hogere dosis- het afsterven de vrucht het dominante effect. In sommige gevoelige fases (bijvoorbeeld enkele uren na de bevruchting) kan een hoge dosis (100 mgy of groter) leiden tot beschadiging de vrucht, waardoor de vrucht wordt afgestoten. De gevoeligheid voor straling neemt in de volgende dagen snel af. Indien de vrucht als gevolg een hoge stralingsdosis niet afsterft, komt deze op normale wijze tot ontwikkeling. In deze fase wordt de zwangerschap beëindigd voordat de vrouw weet dat zij zwanger is of verloopt de zwangerschap ongestoord. 2-8 weken: Organogenese Blootstelling aan straling in deze periode kan leiden tot misvormingen. Er wordt aangenomen dat misvormingen worden veroorzaakt door celdood, gevolgd door een vroegtijdige stop in de ontwikkeling het weefsel. Bij de mens zijn deze misvormingen echter zelden waargenomen, ook niet bij in de baarmoeder bestraalde kinderen bij het Tjernobylongeval en bij de atoombomoverlevenden. 8-38 weken: Foetale fase Als effect blootstelling in deze periode is een gebrekkige ontwikkeling de geestelijke vermogens, mentale retardatie, waargenomen. In de meest gevoelige periode neemt de intelligentiescore (IQ) af met ongeveer 30 punten per 100 mgy. Geen de eerder genoemde effecten treden op onder 100 mgy. Gehele periode: Kansgebonden effecten Bij kansgebonden effecten wordt de kans op het effect groter naarmate de ontgen stralingsdosis groter is. In de literatuur wordt voor het optreden leukemie/jeugdkanker als gevolg straling een risicogetal 0,006 % per mgy gemeld. De normale kanker incidentie bij levendgeborenen bedraagt 0,1 %. Stralingsbelasting in de werkomgeving en in het leefmilieu Door achtergrondstraling neemt de gemiddelde effectieve jaardosis een inwoner Nederland toe met ongeveer 2 msv. De gemiddelde effectieve dosis een blootgestelde werknemer in de gezondheidszorg bedraagt ongeveer 0,4 msv per jaar. De grootste groep (94%) heeft een gemiddelde effectieve dosis slechts 0,08 msv per jaar. Toepassingsgebieden waar per jaar relatief vaker een effectieve dosis 6 msv of meer wordt ontgen zijn: interventie radiologie, cardiologie, diergeneeskunde en in-vivo-onderzoek.
Vergelijking stralingsrisico s met andere risico s Oorzaak Effect Voorkomen [%] weefselreacties moeder rookt laag geboortegewicht 20 moeder drinkt 2 glazen per dag laag geboortegewicht 10 2-4 glazen per dag groeistoornissen, hersenbeschadiging 10 > 4 glazen per dag groeistoornissen, hersenbeschadiging 20 leeftijd moeder 20 jaar syndroom Down 0,04 35-39 jaar syndroom Down 1,5 rode hond tijdens zwangerschap problemen met o.a. hart en ooglens 67 diverse oorzaken spontane abortus 30-50 bestraling het embryo (1 msv) geen - bestraling in de 1e week (100 msv) prenatale sterfte 5 Kansgebonden effect diverse oorzaken kanker 0 bestraling foetus (1 msv) jeugdkanker 0,006
Wetgeving Het Besluit stralingsbescherming verplicht de werkgever ertoe om ervoor te zorgen dat de arbeidsomstandigheden zodanig zijn dat de equivalente dosis het ongeboren kind als gevolg het werk de moeder zo laag als redelijkerwijs mogelijk is. Aanvullend wordt geëist dat de equivalente dosis het ongeboren kind tussen de melding de zwangerschap aan de werkgever en de bevalling kleiner blijft dan 1 msv. Melding de zwangerschap Ter bescherming de gezondheid uw ongeboren kind is het belangrijk dat u de zwangerschap zo vroeg mogelijk meldt aan uw bedrijfsarts. Deze zal u zo nodig doorverwijzen naar de Stralingsbeschermingseenheid (SBE). Als de melding de zwangerschap achterwege blijft kan de werkgever geen bijdrage leveren aan de stralingsbeschermingszorg uw ongeboren kind. Als u wordt doorverwezen naar de SBE zal zij, tenzij dit anders is afgesproken, een schatting maken de mogelijke equivalente dosis uw ongeboren kind. Hiervoor kan onder andere gebruik worden gemaakt de persoonsdosimetrieresultaten u en uw collega s. Op grond de schatting de equivalente dosis wordt bepaald welke aanvullende maat regelen moeten worden genomen. De persoonsdosimeter draagt u af de melding de zwangerschap op buikhoogte. Dit geldt niet als u een loodschort draagt (u blijft de dosimeter boven het loodschort op de voorgeschreven plaats dragen). Als de aanleiding de extra stralingsbeschermingsmaatregelen komt te ver vallen (bv in geval een miskraam) of wanneer u geen gebruik meer wenst te maken het stralingsbeschermingsregiem (bv. bij zwangerschapsverlof) meldt u dit aan uw bedrijfsarts. Het stralingsbeschermingsbeleid het Erasmus MC voor handelingen met ioniserende straling door vrouwen is vastgelegd in het stralingsbeschermingsvoorschrift: Gedragsregels voor radiologische handelingen door (zwangere) vrouwen. Dit voorschrift kunt u krijgen bij uw toezichthoudend stralings - deskundige of via de website de SBE. Uiteraard kunt u, nog voordat u zwanger bent, contact op nemen met de SBE om meer informatie over dit onderwerp te krijgen.
Informatieenen Informatie Informatie en De sector & Milieu is is bereikbaar bereikbaarop opmaandag maandag t/m t/m vrijdag vrijdag De sector & Milieu De sector & Milieu is bereikbaar op maandag t/m vrijdag 08.30 uur tot 17.00 uur 08.30 uur tot 17.00 uur 08.30010 uur703 tot38 17.00 uur010 703 39 18 telefoon 32, fax telefoon 010 703 38 32, fax 010 703 39 18 telefoon 010 703 38 32, fax 010 703 39 18 Intern postadres: Intern postadres: Intranet: onder afdelingen Y & Milieu Intern postadres: Intranet: onder afdelingen YY Milieu Bezoekadres & Milieu: Nieuw Hoboren Intranet: onder afdelingen && Milieu Bezoekadres & Milieu: Nieuw Hoboren Bezoekadres & Milieu: Nieuw Hoboken Stralingsbeschermingseenheid DeStralingsbeschermingseenheid Stralingsbeschermingseenheid (SBE) (SBE) is is een een onderdeel onderdeel De De sector Stralingsbeschermingseenheid (SBE) is eenoponderdeel de & Milieu. De SBE is bereikbaar maandag t/m de sector & Milieu. De SBE is bereikbaar op maandag t/m de sector &tot Milieu. is bereikbaar op35maandag t/m vrijdag 8.00 17.30De uursbe (telefoon 010 703 00, e-mail: vrijdag 8.00 tot 17.30 uur (telefoon 010 703 35 00, sbe@erasmusmc.nl) vrijdag 8.00 tot 17.30 uur (telefoon 010 703 35 00, e-mail: sbe@erasmusmc.nl) e-mail: sbe@erasmusmc.nl) Voor melding incidenten met stralingsbronnen is de SBE ook Voor met buiten kantooruren bereikbaar opstralingsbronnen 010 703 35 00. isisde Voormelding melding incidenten incidenten met stralingsbronnen desbe SBE ook buiten kantooruren bereikbaar op 010 703 35 00. ook buiten kantooruren bereikbaar op 010 703 35 00. a a Zwangerschap & Straling & Milieu www.erasmusmc.nl/sbe www.erasmusmc.nl/sbe & &Milieu Milieu Met het uw Met het oog op uw gezondheid! gezondheid! Met het oog opoog eenop gezonde werkdag! Met het oog op veilig werken!