EFFE GEEN CENT TE MAKKEN

EFFE GEEN CENT TE MAKKEN THEMA Geld DOEL Jongeren krijgen inzicht in hun consumptiegedrag. INHOUD TOTAAL 86 GET READY Online Energizer Gouden Goal 8 min. Starter Effe geen cent te makken 8 min. @WORK A Dagobert Discussie 10 min. B Consuwhat? 20 min. C Ga jij voor rood? 10 min. D Je geld of je leven 10 min. Mega Bite Geld & Geloof 10 min. MOVE OUT Re:flect Onschatbare waarde 5 min. Kick out Geld moet rollen 5 min. Chill out INTRODUCTIE Jongeren hebben veel geld te besteden. Tijdens de recessie wordt veel gesproken over geld en rondkomen met minder. Ga over dit onderwerp ook in gesprek met jongeren. Kunnen zij rondkomen van wat ze maandelijks te besteden hebben te besteden en hoe houden zij hun financiën eigenlijk bij? Hoe vinden ze het dat jongeren vaak als eerste worden ontslagen? Jongeren & geld Jongeren hebben gemiddeld 401 euro per maand te besteden. Van dat geld gaat een deel op aan vaste lasten zoals telefoon. 30 % van de ouders weet niet precies hoeveel geld hun kinderen eigenlijk te besteden heeft. Ze springen regelmatig bij als er een tekort ontstaat. 60 % van de jongeren komt wel eens geld tekort en 11 % houdt geen geld over om te sparen. Lenen & sparen 14 % van de jongeren leent geld; bedragen van tussen de 10 en 100 euro die geleend worden bij vrienden en ouders. Een derde van deze jongeren leent bedragen tussen de 100 en 500 euro. Het geleende bedrag per maand stijgt met de leeftijd. Youth for Christ - Solid Friends 219

EFFE GEEN CENT TE MAKKEN Opvallend is dat meiden meer bezig zijn met sparen, maar jongens meer sparen en ook hogere bedragen opzij zetten. Van alle jongeren spaart 87 % een gemiddeld bedrag per maand van 138 euro. Inzicht 37 % van de jongeren maakt maandelijks een overzicht van inkomsten en uitgaven. Jongeren leren daardoor met een bepaald bedrag per periode rond te komen en kiezen bewust wat nodig is en wat niet. Jongeren die overzichten maken komen over het algemeen beter rond. Lager opgeleide jongeren komen eerder geld tekort. Bron: Financieel gedrag van jongeren; achtergronden & invloeden Nibud april 2008 Leiderstip: Leuk om de ruimte in geldsferen te krijgen. Vraag bij een bank of ze nog folders / posters over hebben. Hang aan de muur allemaal geldtips door jongeren voor jongeren. Kijk op: www.nibudjong.nl Bijvoorbeeld: In plaats van bellen kun je ook sms-en. Met een bundel kun je veel geld besparen. En wat dacht je van MSN-en: gaaf en gratis! Vraag je zakgeld in twee delen. Dan kun je niet alles al in de eerste week uitgeven. Aan het begin van het jaar kun je belasting terugvragen die je het jaar ervoor hebt betaald. Koop je schoolspullen een week nadat het nieuwe schooljaar is begonnen: dan zijn veel artikelen behoorlijk afgeprijsd! 220 Youth for Christ - Solid Friends

GET READY ONLINE Atlijd geld tekort? Weet je niet waar het blijft? Of zit je bovenop je centen en heb je een hoog saldo op je spaarrekening... Test wat voor geldtype jij bent! Vraag jongeren per e-mail te kijken welk geldtype ze zijn. Vertel hen dat je het de volgende Solid Friends avond hebt over geld, flappetappe, geldwolven, consumptiegedrag en of geld nu echt gelukkig maakt! De test is te vinden op: www.nibudjong.nl ENERGIZER GOUDEN GOAL 8 Kopieer op karton (zie werkblad) een aantal geldbiljetten en euromunten. Zorg ook voor dropmunten, chocolade eurobriefjes (Jamin), kartonnen rondjes en twee basketbaldoelen. Maak met behulp van zakdoeken knapzakjes. Zorg dat je het geld verdeelt over de knapzakjes, echter in minstens 3 knapzakjes zitten alleen kartonnen rondjes. Jongeren proberen een gouden goal te scoren, waardoor ze steeds rijker worden! Activiteit Verdeel de groep in twee teams. Vertel dat de teams gaan basketballen maar niet met ballen maar knapzakjes. Stuiteren is er niet bij, maar scoren wel! Na iedere goal mag het team de knapzak openmaken en kijken of ze geld hebben. Het team dat het hoogste bedrag heeft gescoord verdiend een enorm applaus en mag de winst opeten natuurlijk! STARTER EFFE GEEN CENT TE MAKKE 8 Laat als het mogelijk is een stukje (via uitzending gemist) zien van Effe geen cent te makke. Het programma waarin De Frogers een maand lang leven op bijstandniveau. De Frogers leverde al hun luxe in en moesten een maand lang rondkomen van het minimum inkomen: slechts 1.201 euro. Tel daar nog kindertoeslag bij op en trek er de huur, gas, elektra en alle andere vaste lasten vanaf, dan blijft er 607 euro over om met z n vieren van te leven. Ze omschrijven het zelf als een leerzame ervaring, waarmee ze ook aandacht vroegen voor de Voedselbank. Jongeren bedenken hoe belangrijk de rol van geld in hun leven is. Activiteit Vraag aan de jongeren hoe ze deze actie van De Frogers vinden. Kun jij je voorstellen dat je zelf zoiets zou doen? Stel dat jouw inkomen opeens een maand lang 70 % minder zou worden dan het nu is. Bespreek wat de impact daarvan zou zijn. Wat kun je nog wel doen en wat niet? Is minder geld hebben ook een kwestie van wennen? Stel dat je echt voor langere tijd minder geld te besteden zou hebben bijvoorbeeld door werkloosheid. Zou dat je minder gelukkig maken? 221

EFFE GEEN CENT TE MAKKEN Leiderstip: Serveer tijdens het kijken van het programma muntdropjes. @ WORK DAGOBERT DISCUSSIE 10 Jongeren vormen een mening over geld. Activiteit Vraag of de jongeren in kleine groepjes willen gaan zitten. Vraag hen samen te discussiëren over: 1. Hoe belangrijk vind jij geld? Druk het eens uit in een cijfer van 1-10. 2. Maakt geld gelukkiger? Geef een concreet voorbeeld. 3. Zou de wereld er zonder geld anders uitzien en hoe dan? 4. Steeds meer mensen kopen alleen producten waarvan ze weten dat ze eerlijk tot stand zijn gekomen. Mensen worden niet uitgebuit door weinig loon, er wordt rekening gehouden met het milieu en er wordt zo economisch mogelijk geproduceerd. Fair Trade producten zie je in steeds meer supermarkten en in de Wereldwinkel. Hoe belangrijk vind jij het om Fair Trade producten te kopen? Waarom? Wat mag het je kosten? 5. Wat voor geldtype ben jij? Hoe kwam jij uit de test (Online)? 6. Zonder bijbaantje zou ik het niet redden. Wat zou je dan moeten laten staan? 7. Spaar jij en waarom vindt je dat belangrijk? 8. Sparen je ouders voor jou? 9. De recessie voel ik in mijn portemonnee. Leg uit ja/nee 10. Mijn geldtip is Vraag na de discussie aan ieder groepje een mening over een vraag. Vertel Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat geld wel degelijk gelukkiger maakt. Mensen in arme landen scoren veel lager op de geluksmeter dan mensen in rijke landen. Ook binnen Nederland zijn rijke mensen een stuk gelukkiger dan mensen met minder geld. Na het winnen van een flinke som zijn mensen gelukkiger. Maar ze zullen minder gelukkig worden dan ze aanvankelijk hadden verwacht, omdat ze snel wennen aan het grote bedrag. Dat geldt ook voor rijkeluiskindjes. Zij zijn niet anders gewend dan rijkdom en zij worden dus niet extra gelukkig. Mensen die net iets minder bezitten dan degenen met wie ze omgaan, voelen zich wat ongelukkiger. Datzelfde geldt voor degenen wier inkomen niet groeit. Als je jaren ergens werkt en er nauwelijks op vooruit gaat, zorgt dit voor een afname van het geluk. 222 Youth for Christ - Solid Friends

Je moet altijd zorgen dat mensen positief worden geprikkeld, uitgedrukt in een toename van geld. Maar geluk is volgens het onderzoek niet helemaal afhankelijk van het hebben van geld. Uiteindelijk wegen zaken als goede relaties en gezondheid een stuk zwaarder dan euro s. Bron: Elsevier CONSUWHAT? 20 Zorg dat er voor iedere tiener een invulwerkblad is en kopieer voor iedere jongere 40,- aan eurobiljetten. Maak een kraampje waarop je allerlei artikelen zet die jongeren vaak kopen. Bijvoorbeeld: Make-up, prepaid kaart, haarlak, gel, muntjes voor het uitgaan, games, cd s, snoep, snacks, buskaart, kleding, spaarpot, vakantiegids, magazines, hobby bijv. schilderspullen / voetbal, cadeautjes, goed doel. Natuurlijk is er een hamer nodig. Jongeren maken hun inkomsten en uitgaven inzichtelijk door een begroting. Activiteit Geef alle jongeren 40,- aan weekgeld. Vertel dat je een veiling organiseert. Jongeren kunnen alvast even in de kraam kijken naar de producten. Bepaal als veilingmeester een minimum prijs voor ieder product en laat jongeren bieden. Eenmaal andermaal verkocht! Geef na de veiling aan iedere jongeren het werkblad consuwhat? Geef hen een paar minuten de tijd om in te vullen waar zij hun geld aan uitgeven. Vraag jongeren die flink geboden hebben tijdens de veiling of dezelfde materialen ook voor komen op hun eigen lijstje en geven ze daar nu veel of weinig aan uit? Leuk om te zien of realiteit en veiling overeen komen! Vertel Door het maken van begrotingen krijg je meer inzicht in je (maandelijkse) inkomsten en uitgaven. 37 % van de jongeren maakt maandelijks een overzicht. Ze leren daardoor met een bepaald bedrag per periode rond te komen en ook een keuze te maken tussen wat nodig is en wat niet. Jongeren die hun uitgaven beheren, kunnen over het algemeen beter rondkomen. Leiderstip: Leuk als je op de beamer de vergelijkingen kunt laten zien met wat andere jongeren te besteden hebben en uitgeven. Dit kan je zien op: www.nibudjong.nl / wat geven anderen uit. GA JIJ VOOR ROOD? 10 Zorg voor pennen en een spaarpot als prijs. 1 rood bakje met allemaal rode briefjes, een groen bakje met groene briefjes en een geel bakje met gele briefjes. Houd als leider een lijstje bij met daarop de volgende punten: pre-paid kaart - brommer rijbewijs vakantie kleding - auto snack - nieuwe tv laptop ipod mobiel huis 223

EFFE GEEN CENT TE MAKKEN Wii complet digitale fotocamera blikje fris vervoerskaart make-up brommerverzekering cadeau. Vertel Jongeren krijgen inzicht in waar zij voor sparen of lenen. Veel jongeren lenen geld van hun ouders, vrienden of later bij een bank. Uiteindelijk lijkt lenen je direct iets op te leveren, maar kost het je veel meer door de rente die je moet betalen. Uit onderzoek blijkt dat jongeren vaak wel lenen, maar niet weten hoeveel ze dat kost, terwijl dat er nu net voor zorgt dat iets uiteindelijk veel duurder wordt! Sparen betekent kopen als je het kunt betalen en geld hebben voor onvoorziene uitgaven. Sparen levert je ook geld op, want je krijgt rente van een bank. Direct uitgeven, niet sparen en niet lenen kan ook. Je hebt dan alleen geen extra geld als je onverwachts een bepaalde uitgave moet doen. Activiteit Geef alle jongeren een pen. Na het horen van een aankoop ren je naar een bakje en kies je een papiertje: ga je lenen (rood) sparen (groen) of uitgeven (geel). Als je leent, schrijf je op het briefje waarvoor. Het moet wel waarheidsgetrouw zijn. Er zijn vast uitgaven bij waar je voor moet lenen! Vraag na afloop jongeren het aantal rode kaartjes te tellen. Wie is de verliezer? Hij moet iets inleveren! Met lenen geef je meer weg dan je hebt! Vraag ook wie er het meeste groene kaartjes heeft? Geef hem een grappige spaarpot. Sparen levert op. Leiderstip: Controleer na afloop het aantal briefjes dat de jongeren hebben. Dit mogen er nooit meer dan 20 zijn Het zou tof zijn als je deze activiteit kunt beginnen door op de beamer het filmpje flat screen te laten zien dat op YouTube staat. Het laat op een grappige manier zien wat de gevolgen zijn van lenen. Of zoek op Youp van t Hek - Lenen, lenen, betalen, betalen. JE GELD OF JE LEVEN 10 Zorg voor een Bijbel en bereid het verhaal goed voor. Probeer aan een etalagepop te komen of maak anders van karton een levensgrote persoon. Zorg voor 2 spuitbusjes met goudverf. Jongeren ontdekken dat Jezus je hart wil en dat dit belangrijker is dan wat dan ook. Lees Het verhaal van de rijke jongeling Marcus 10: 17-22 224 Youth for Christ - Solid Friends

Vertel De jongeman was geïnteresseerd genoeg in Jezus om te vragen hoe je nu in de hemel kon komen. Eigenlijk gaf hij aan dat hij daar al volop voor aan het werk was. Hij houdt veel geboden al zijn leven lang. Maar Jezus kijkt dwars door hem heen, recht in zijn hart. De jongen denkt in verdienen en wil zo ook zijn schat in de hemel kopen. Goed gedrag zal wel wat opleveren, meent hij. Maar Jezus weet dat hij zijn hart heeft gezet op het geld. Als je geld belangrijker is dan Jezus dan is je hart al bezet. Jezus geeft hem een fantastische kans. Verkoop het, deel met de armen! Kom terug en volg mij. Eigenlijk zegt Jezus: zet je hart niet op geld, maar ga voor mij en dat krijg je voor eeuwig goud! Maar triest genoeg is het hart van de jongen niet vol van Jezus, maar van goud. Hij droop af terug naar zijn geld. Activiteit Vraag 2 vrijwilligers en laat hen de etalagepop of kartonnen persoon bedekken met goud verf. Vraag hen om het hart van de persoon als laatste vol te spuiten met goud. Vraag de jongeren of ze voor zichzelf willen bedenken of Jezus hun hart heeft en hun prioriteit. MEGA BITE GELD & GELOOF 10 Zorg voor een Bijbel. Jongeren ontdekken dat geloven effect heeft op je consumptiegedrag. Activiteit Laat jongeren in kleine groepjes lezen Lucas 19: 1-10 Vraag hen om samen in discussie te gaan over de volgende vragen: Wat is het effect van het bezoek van Jezus bij Zacheüs? - Voor Zacheüs? - Voor mensen in zijn omgeving? - Voor collega s - Voor Jezus? Vertel Als Jezus je hart heeft, dan gaat er iets veranderen in je prioriteiten. Je ziet dat op een fantastische manier bij Zacheüs. Een fraudeur die in no time wordt ontmaskerd. Jezus heeft geen woord gezegd en opeens laat Zacheüs zien dat hij op de hoogte is van de wetten van Mozes. Lees Exodus 21:37 Geloven heeft effect op je portemonnee. Stelen en geloven kan niet door één deur. Stinkend rijk zijn en voor een ander niets overhebben ook niet. Als je hart gericht is op Jezus, laat de Heilige Geest je zien waar het in je leven aan hapert. Het kan betekenen dat je je geld anders gaat beheren en besteden, zoals Zacheüs dat deed. Leiderstip: Vertel als leider hoe jouw geloof effect heeft op je consumptiegedrag. Denk aan duurzame middelen, goede doelen, enz. 225

EFFE GEEN CENT TE MAKKEN MOVE OUT RE:FLECT ONSCHATBARE WAARDE 5 Kopieer voor iedere jongere een Jezusbiljet (zie werkblad). Probeer dit af te drukken op kartonnen goud of zilverpapier en zorg voor pennen. Jongeren schrijven op een Jezusbiljet wat het effect van hun geloof is op hun consumptiegedrag. Vertel Rijkdom is een cadeau. God gunt ons het beste en wil bij ons zijn. Psalm 91:15-16 Roep je mij aan, Ik geef antwoord, in de nood zal Ik bij je zijn, je bevrijden en met roem overladen, je overvloed geven van dagen. Ik zal je redding zijn. Activiteit Geef alle jongeren een Jezusbiljet. Geef jongeren de gelegenheid om op de achterkant van het Jezusbiljet te schrijven welk effect geloven heeft op hun uitgaven. Daag jongeren uit om het Jezusbiljet in hun portemonnee te bewaren bij de echte biljetten. Leiderstip: Als het binnen je groep kan, is het tof om samen met de jongeren God te danken voor alles wat wij ontvangen. Nederland behoort tot één van de rijkste landen ter wereld. KICK OUT GELD MOET ROLLEN 5 Zorg voor een heleboel dropmunten. Een aquarium of grote bak water met daarin een klein glaasje. Zorg voor een prijsje: chocolade bankbiljetten (Jamin). Jongeren mogen tijdens dit spel smijten met geld. Activiteit Laat jongeren hun duim op de ene kant van de dropmunt zetten en proberen deze zover mogelijk naar de andere kant van de ruimte te krijgen. Als ze aan de overkant zijn, moeten ze de dropmunt in het bakje dat in het aquarium staat mikken. De winnaar krijgt chocolade bankbiljetten. CHILL OUT tips Speel vanavond eens een spelletje Monopolie met de jongeren. Of deel je grootste miskoop ooit. Filosofeer: wat als je die grote prijs wint. 226 Youth for Christ - Solid Friends

GOUDEN GOAL

CONSUWHAT? EFFE GEEN CENT TE MAKKEN Voorbeeld van Consuwhat? van Saar (15) Inkomsten per maand Baantje 15,- Zakgeld 20,- Kleedgeld 50,- Totaal 85,- Uitgaven per maand Kralen & tekenpapier 12,- Snoep 8,- Kleding 40,- Sparen 5,- Cadeautje 10,- Make-up 10,- Totaal 85,- Inkomsten per maand Uitgaven per maand Totaal Voorbeeld van Consuwhat? van Saar (15) Inkomsten per maand Baantje 15,- Zakgeld 20,- Kleedgeld 50,- Totaal 85,- Uitgaven per maand Kralen & tekenpapier 12,- Snoep 8,- Kleding 40,- Sparen 5,- Cadeautje 10,- Make-up 10,- Totaal 85,- Inkomsten per maand Uitgaven per maand Totaal Youth for Christ - Solid Friends

ONSCHATBARE WAARDE Jezus Jezus Jezus Jezus

ONSCHATBARE WAARDE EFFE GEEN CENT TE MAKKEN Youth for Christ - Solid Friends