Investment Highlights week 31 Datum: 8 augustus 216 Bank of England grijpt in De Bank of England (BoE) verwacht dat het Verenigd Koninkrijk aan de vooravond staat van een scherpe economische terugval. Voor de BoE reden om hard in te grijpen. De bank verlaagde de rente en verraste met het opnieuw opstarten van het obligatie-opkoopprogramma. De aangekondigde stimulansen van de Japanse overheid vielen uiteindelijk tegen. De Amerikaanse banencijfers verrasten met een sterke stijging. Aandelen sloten de week licht positief af en de Duitse 1-jaarsrente steeg licht naar circa -,7%. Belangrijkste Economische data week 3 Indicatoren duiden op sterke economische terugval in het Verenigd Koninkrijk door de Brexit. De Brexit heeft echter weinig impact op de wereldwijde economische vooruitzichten (zie grafiek 1); De BoE verlaagt de rente en vergroot het obligatieopkoopprogramma; Amerikaanse banen (non farm payrolls) verrasten met een sterke groei (zie grafiek 2) < Lees verder op pagina 2 en 3> Overig Nieuws week 3 De eerder aangekondigde stimulansen van de Japanse overheid vielen tegen; < Lees verder op pagina 3> Ontwikkelingen financiële markten week 3 De S&P 5 bereikt een nieuwe all time high Japanse 1-jaarsrente stijgt sterk, terwijl Britse 1- jaarsrente daalt naar een nieuw dieptepunt Ingeprijsde volatiliteit op laagste niveau van het jaar < Lees verder op pagina 4> Vooruitblik op week 32 In de Verenigde Staten komen cijfers uit over de arbeidsproductiviteit en kosten, detailhandelsverkopen en het consumentenvertrouwen In Europa komen cijfers uit over de industriële productie en de economische groei (bbp) over het tweede kwartaal van de eurozone In China komen cijfers uit over de inflatie, de import/export, detailhandelsverkopen en de industriële productie Grafiek 1 Sterke daling economische groei VK verwacht 65 6 55 5 45 4 35 aug-13 feb-14 aug-14 feb-15 aug-15 feb-16 Grafiek 2 Sterke groei Amerikaanse banen 12 8 4 PMI Eurozone PMI VS PMI VK Payrolls (RA, x1) Werkloosheid(%) 26 28 21 212 214 Tabel 1 Selectie economische cijfers week 31 Act. Exp. Prev. VK: BoE rentebesluit,25%,25%,5% VK: composite PMI 47,5 47,7 47,7 EZ: composite PMI 53,2 52,9 52,9 EZ: Retail sales (j-o-j) 1,6% 1,8% 1,6% CH: manufacturing PMI 49,9 5, 5, VS: ISM manufacturing 52,6 53, 53,2 VS: IS non-manufacturing 55,5 55,9 56,5 VS: Non-farm payrolls 255k 18k 292k VS: Unemployment rate 4,9% 4,8% 4,9% VS: avg. earnings (m-o-m),3%,2%,1% Act. = Actual = meest recente cijfer, Exp. = Expectation = marktverwachting, Prev. = Previous = cijfer vorige periode 6 4 2-2 -4-6 -8-1 Achmea Investment Highlights
Impact Brexit wordt zichtbaar Brexit raakt Britse economie De gevolgen van het Brexit-referendum worden zichtbaar in het Verenigd Koninkrijk. De economische vooruitzichten zijn fors verslechterd. Diverse indicatoren duiden op een scherpe daling van de economische groei over het derde kwartaal. Zo daalde de inkoopmanagersindex van de Britse maakindustrie (PMI manufacturing) van 52,4 naar 48,2, het laagste niveau sinds begin 213, terwijl 49,1 verwacht werd. Hoewel de export profiteert van het gedaalde Britse pond, lijdt de binnenlandse economie onder de onzekerheid van de Brexit. De inkoopmanagersindex van de dienstensector (PMI services) kwam nog lager uit, op 47,4. In lijn met de verwachting. Ook de constructiesector heeft het zwaar. Door de onzekerheid die de Brexit gecreëerd heeft, worden veel nieuwe projecten uitgesteld. De inkoopmanagersindex van de constructiesector daalde van 46, naar 45,9, het laagste niveau sinds juni 29. De BoE heeft haar groeiverwachtingen voor het Verenigd Koninkrijk drastisch bijgesteld. Voor 216 wordt een groei verwacht van 1,6% en voor 217 van,8%. Vóór het Brexit-referendum verwachtte de BoE nog een groei van 2,% over 216 en 2,2% over 217. BoE verlaagt rente naar historisch laag niveau Conform verwachting kondigde de Bank of England (BoE) verder verruimende maatregelen aan. Eerder die dag publiceerde de Guardian nog een ingezonden brief van 35 economen. Zij riepen op om in plaats van de rente te verlagen direct geld te pompen in infrastructurele projecten, belastingen te verlagen en/of geld direct aan huishoudens uit te delen. Feitelijk een oproep voor helikoptergeld. Deze oproep werd (vooralsnog) voor kennisgeving aangenomen. Voor het eerst sinds maart 29 verlaagde de BoE de rente. Van,5% naar een historisch laag niveau van,25%. Daarbij werd aangegeven dat de rente dit jaar zeer waarschijnlijk verder verlaagd wordt. Hierbij is % als een duidelijk ondergrens gesteld. Negatieve rente wordt niet nagestreefd. Het doel van de renteverlaging is om de leenkosten voor huishoudens en het bedrijfsleven verder te verlagen. Omdat de renteniveaus dichtbij nul liggen, wordt het lastig voor financiële instellingen om de spaaren depositorentes verder te verlagen. Om toch hun leentarieven te kunnen verlagen, kondigde de BoE een Term Funding Scheme (TFS) aan ter waarde van 1 miljard. Hierdoor kunnen deze financiële instellingen zelf geld lenen tegen rentetarieven nagenoeg gelijk aan de beleidsrente. BoE verrast met verhoging van opkoopprogramma Naast de (unanieme) renteverlaging kondigde de BoE (niet unanieme) aan dat het opkoopprogramma voor obligaties opnieuw wordt opgestart. De komende zes maanden gaat de BoE voor 6 miljard aan staatsobligaties kopen. Dit komt boven op het bestaande obligatie-opkoopprogramma ter waarde van 375 miljard. Daarnaast koopt de BoE de komende 18 maanden ook nog voor maximaal 1 miljard aan bedrijfsobligaties op. Deze maatregelen dienen vooral de economie van de benodigde impulsen te voorzien. Opvallend is dat de BoE wel verwacht dat de inflatie, vanwege de sterke daling van het Britse pond, gaat oplopen. Rond 218 kan de inflatie zelfs boven het nagestreefde niveau van 2% uitkomen. Inflatie boven dit niveau zal getolereerd worden. Het belang van het aanjagen van vraagzijde van de economie is momenteel groter. De (Halifax) huizenprijzen in het Verenigd Koninkrijk daalden in juli met 1,%, terwijl een daling van,2% verwacht werd. Amerikaanse banencijfers verrassen positief Het aantal nieuwe banen (non-farm payrolls) kwam in juli uit op 255., veel hoger dan de verwachte 18.. Het aantal banen over juni werd daarnaast nog licht omhoog bijgesteld met 5. banen naar 292.. Ondanks de sterke stijging van het aantal nieuwe banen, bleef het werkloosheidspercentage op 4,9%, terwijl 4,8% verwacht werd. Dit duidt erop dat meer mensen zich op de arbeidsmarkt hebben gemeld. Ook de arbeidsparticipatie nam toe van 62,7% naar 62,8%. De wekelijkse nieuwe uitkeringsaanvragen kwamen uit op 269., iets hoger dan de verwachte 265.. De lonen stegen in juli met,3%, waardoor de groei jaar op jaar uitkomt op 2,6%. Al met al ontwikkelt de arbeidsmarkt zich nog steeds vrij gunstig. De Markit PMI Manufacturing steeg van 51,3 naar 52,9, in lijn met de verwachting en het voorlopige cijfer. Dit beeld wordt grotendeels bevestigd door de ISM manufacturing (zie tabel 1). De Markit PMI Services eindigde gelijk aan vorige maand op 51,4, hoger dan de verwachting van 51, en het voorlopige cijfer van 5,9. Deze index blijft qua niveau achter bij de ISM non manufacturing (zie tabel 1). De Amerikaanse economie moet het momenteel vooral hebben van de consument. De inkomens (personal income) stegen ook in juli weer, met,2%. Ook de bestedingen (personal spending) stegen in juli, met,4%. De ontwikkelingen in de industriële sector zijn minder sterk. Vooral vanwege de sterke dollar en de grote voorraden. Zo daalden de durable goods orders en de factory orders in juli met respectievelijk 3,9% en 1,5%, beide iets minder negatief dan verwacht. Renteverhoging Fed nog ongewis Mede door de onrust die de uitslag van het Brexitreferendum creëerde op de financiële markten is een renteverhoging van de Fed vooralsnog uitgebleven. De impact van de Brexit op de Amerikaanse economie lijkt echter zeer beperkt. Ook zijn de financiële markten ondertussen gestabiliseerd. De economische ontwikkelingen in de Verenigde Staten zijn gunstig, vooral aan de consumentenzijde. De inflatiecijfers zijn weliswaar nog gematigd, maar blijven wel stabiel. Zo kwam de Achmea Investment Highlights 2/5
prijsindex van de consumentenbestedingen exclusief food & energy (PCE core index) uit op 1,6% j-o-j, in lijn met de verwachting en gelijk aan de voorgaande maand. De kans op een renteverhoging in december, zoals ingeprijsd op de futuresmarkten, is afgelopen week toegenomen van 31% naar 39%. Diverse lokale Fed-presidenten gaven afgelopen week aan dat een renteverhoging later dit jaar could be appropriate, maar wel afhankelijk van de economische ontwikkelingen. Dallas Fed-president Kaplan gaf aan dat een renteverhoging in september zelfs niet uitgesloten is. Hierbij blijft de Fed de enige centrale bank die niet meer in de verruimende modus zit. Naast de BoE verlaagde ook de Australische centrale bank (RBA) de rente met,25% naar een nieuw laagterecord van 1,5%. Eurozone kabbelt door De impact van het Brexit-referendum lijkt vooralsnog beperkt op de economie van de eurozone. Zo kwam de definitieve PMI Markit manufacturing uit op 52,. Dit was hoger dan verwachting en hoger dan het voorlopige cijfer, beide 51,9. De definitieve PMI Markit services steeg van 52,8 naar 52,9. Ook deze was hoger dan verwachting en hoger dan het voorlopige cijfer, beide 52,7. De economische ontwikkelingen in de eurozone zijn vooral gunstig in Duitsland, in de perifere landen duiden de indicatoren wel op afnemende groei. De detailhandelsverkopen (retail sales) in de eurozone bleven in juni onveranderd, conform verwachting. Jaar op jaar groeiden deze 1,6%. De inflatie in de eurozone blijft laag. De producentenprijzen (PPI) stegen in juli wel boven verwachting met,7%. Jaar op jaar daalden deze echter met 3,1%. Ook in Nederland blijft inflatie uit. Sterker nog, voor het eerst sinds 3 jaar was er sprake van een daling van het prijsniveau. De jaar op jaar inflatie kwam uit op -,3%. China stabiliseert, Japan hapert De economische situatie in China lijkt verder te stabiliseren. De PMI manufacturing daalde licht van 5, naar 49,9, terwijl de Caixin PMI manufacturing juist steeg van 48,6 naar 5,6. De PMI non-manufacturing steeg van 53,7 naar 53,9, terwijl de Caixin PMI services juist daalde van 52,7 naar 51,7. In Japan steeg de Nikkei PMI services van 49,4 naar 5,4. Ook de Nikkei PMI manufacturing steeg van 48,1 naar 49,3. Ondanks de stijging blijft het niveau laag. De Japanse export lijdt onder de sterke Japanse yen. Maar ook de binnenlandse vraag is zwak. De Japanse autoriteiten kondigden daarom een stimuleringsprogramma aan om de economie van nieuwe impulsen te voorzien. Opmaat naar helikoptergeld in Japan "We want to accelarate Abenomics in co-operation with the BoJ." Aldus Taro Aso, minister van Financiën van Japan. Stimuleringsprogramma Japan valt tegen De Japanse premier Abe kondigde vorige week een nieuw groot stimuleringspakket voor de economie aan met een omvang van circa 28 biljoen. Omgerekend naar euro bedraagt dit 24 miljard (ongeveer 6% van het bbp). Een gigantische omvang, maar een nadere blik op de details van dit programma, die de afgelopen week naar buiten kwamen, resulteerde in enige teleurstelling. Een groot deel van dit pakket is namelijk vervanging van de bestaande stimuleringsuitgaven. De werkelijke nieuwe additionele overheidsuitgaven bedragen slechts 6,2 biljoen, waarvan 4,6 biljoen (circa,9% van het bbp) voor het huidige fiscale jaar (tot en met eind maart 217) bestemd is. Hiervan zal ook niet alles direct in de reële economie sijpelen. Al met al zal het effect op de economische groei vooralsnog beperkt zijn. In ieder geval loopt Japan voorop bij een wereldwijd zichtbare naar een losser begrotingsbeleid. Eén-tweetje Aso en Kuroda Opvallend is dat Taro Aso en Haruhiko Kuroda (president van de Bank of Japan) gezamenlijk lijken op te trekken. Hierbij spreken ze over synergie tussen de beleidsmaatregelen van de overheid en die van de centrale bank. Door de nauwere afstemming tussen de BoJ en de overheid lijkt de stap naar helikoptergeld nog dichterbij gekomen. Al eerder kondigde de BoJ een comprehensive assessment van zowel het kwantitatieve verruimingsbeleid (QE) als van het negatieve rentebeleid (NIRP) aan bij de volgende vergadering in september. Er tekenen zich hierbij twee kampen af. Eén die verwacht dat het inflatiedoel van 2% kostte wat het kost bereikt moet worden. Hierbij is verdere monetaire verruiming is noodzakelijk. Het tweede kamp denkt juist dat de autoriteiten het inflatiedoel van 2% niet meer realistisch achten. Verdere monetaire verruiming is in dat geval niet de oplossing. Mogelijk wordt NIRP beëindigd. Mocht president Abe inderdaad de handdoek in de ring gooien dan zou dat een sterke transformatie van Abenomics, die de afgelopen drie jaar voornamelijk dreef op het monetaire beleid, betekenen. Als Japan werkelijk draait naar een stimuleringsbeleid dat bestaat uit een innige samenwerking tussen overheid (begrotingsbeleid) en centrale bank (monetair beleid), komt helikopter geld heel dichtbij. Het is zeer twijfelachtig of Abe en Kuroda deze weg durven te bewandelen. Achmea Investment Highlights 3/5
Ingeprijsde volatiliteit blijft dalen Verdere monetaire verruiming van de BoE zorgde voor een nieuw laagterecord van de 1-jaars Britse rente. De Japanse 1-jaars rente steeg juist door onzekerheid over de toekomst van het monetaire beleid. Aanvankelijk zetten de eerste helft van de week een aantal trends door: dalende aandelenkoersen van Europese financiële instellingen en een daling van de olieprijs. Halverwege de week draaide het sentiment weer en werden deze trends gekeerd. Vooral het Amerikaanse banencijfer aan het eind van de week werd positief ontvangen. De S&P 5 zette weer een nieuwe all time high neer. Rentedaling in VK, rentestijging in Japan De 1-jaars Britse rente daalde gedurende de week naar,63%, een historisch laagterecord. Uiteindelijk noteerde de 1-jaarsrente aan het eind van de week,67%. Door de rentedaling stond ook het Britse pond weer verder onder druk. In Japan gebeurde juist precies het tegenover gestelde. Onzekerheid over het monetaire beleid leidde tot een stijging van de 1-jaars rente (zie grafiek 3). Japanse beleggers zitten vooral in het kamp dat denkt dat het inflatiedoel niet meer realistisch is en dat het ruime monetaire beleid niet de oplossing is. De veiling van de 1-jaars staatobligaties (JGB S) mislukte uiteindelijk, waardoor de 1-jaars rente sterk steeg van -,19 naar -,1%. Aan het eind van de week noteerde de Japanse 1-jaars rente -,9%. Nieuwe all time high S&P 5 Halverwege de week draaide het sentiment op de financiële markten. Eerst werd de monetaire verruiming van de BoE positief ontvangen, later in de week de Amerikaanse banencijfers. Uiteindelijk eindigde de S&P 5 de week op een stand van 2183, een nieuwe all time high (zie grafiek 4). Ook zijn de bedrijfscijfers gemiddeld beter dan verwacht. Mede door de gunstige macroeconomische cijfers steeg de Amerikaanse dollar ten opzichte van onder andere de euro. Wereldwijde aandelen lieten in lokale valuta een licht positief rendement zien. De meeste regio s behaalden licht positieve rendementen. Alleen Japanse aandelen vormden een uitzondering met een rendement van -2,9%. Vooral de stijging van de Japanse yen was daarvan de oorzaak. Ingeprijsde volatiliteit laag, olieprijs herstelt Door het positieve sentiment herstelde ook de olieprijs weer. Aanvankelijk daalde de olieprijs (Brent) tot net boven de $41 per vat, maar noteerde deze aan het eind van de week boven de $44 per vat. Ook de aandelenkoersen van Europese financials herstelden. Aanvankelijk kregen deze nog forse klappen door het naijlen van de stress tests. Euro-staatsobligaties lieten een licht negatief rendement zien. De Duitse 1-jaars rente steeg van -,12% naar -,7%. Vrijwel alle kredietcategorieën lieten een positief rendement zien. Alleen Investment Grade Credits behaalden een licht negatief rendement. Al met al ligt het sentiment op de financiële markten er positief bij. Na de sterke opleving van de volatiliteit door het Brexit-referendum is deze inmiddels sterk genormaliseerd. Sterker nog, de ingeprijsde volatiliteiten staan op de laagste niveaus van het jaar (zie grafiek 5). Grafiek 3 Britse 1-jaars rente daalt, van Japan loopt op 2, 1,5 1,,5, -,5 dec-15 feb-16 apr-16 jun-16 Grafiek 4 S&P 5 bereikt nieuwe all time high 225 2 175 15 125 1 75 Japan 1-jaars rente S&P 5 Grafiek 5 Ingeprijsde volatiliteit op lage niveaus VK 1-jaars rente 5 dec-95 dec- dec-5 dec-1 dec-15 6 4 2 S&P 5 Eurostoxx MSCI Emerging Markets dec-13 jun-14 dec-14 jun-15 dec-15 jun-16 Achmea Investment Highlights 4/5
Achmea Investment Management - Investment Strategy Postadres Postbus 866 37 AW Zeist Bezoekadres Handelsweg 2 377 NH Zeist www.achmeainvestmentmanagement.nl Chief Strategist Wim Barentsen willem.barentsen@achmea.nl Auteurs: Alex van den Berg alex.van.den.berg@achmea.nl Maurice Geraets maurice.geraets@achmea.nl Coen van de Laar coen.van.de.laar@achmea.nl Frank van Weegberg frank.van.weegberg@achmea.nl De auteurs van de Achmea Investment Highlights rouleren wekelijks over de afdeling Investment Strategy. De auteur van deze week: Alex van den Berg Disclaimer Achmea Investment Management B.V. ( Achmea IM ) heeft de informatie in dit document met zorg samengesteld. De informatie is alleen bestemd voor gekwalificeerde beleggers en/of professionele beleggers zoals bedoeld in de Wet op het financieel toezicht (Wft). Dit document is of bevat (i) geen aanbod of uitnodiging om financiële instrumenten te kopen, te verkopen of te verhandelen, (ii) geen beleggingsaanbeveling of beleggingsadvies, (iii) geen juridisch, fiscaal of ander advies. Achmea IM raadt u af een (beleggings)beslissing uitsluitend te baseren op de informatie in dit document. Raadpleeg in voorkomende gevallen een juridisch, fiscaal of andere adviseur. Achmea IM is niet aansprakelijk voor schade die het gevolg is van zo n (beleggings)beslissing. De informatie in dit document is (mede) gebaseerd op informatie die Achmea IM van betrouwbaar geachte informatiebronnen heeft verkregen. Achmea IM garandeert niet de betrouwbaarheid van die bronnen en de juistheid en volledigheid van de van die bronnen verkregen informatie. De informatie in dit document is puur informatief en u kunt daaraan geen rechten ontlenen. Alle informatie is een momentopname, tenzij uitdrukkelijk anders is aangegeven. Het verstrekken van dit document na de oorspronkelijke publicatiedatum is geen garantie dat de hierin opgenomen informatie op die latere datum nog juist en volledig is. Achmea IM heeft het recht om deze informatie zonder aankondiging te wijzigen. Het noemen van rendementen op beleggingen in dit document dient uitsluitend als uitleg en toelichting. Achmea IM spreekt daarmee geen verwachting uit over het rendement of koersverloop van die beleggingen. De waarde van uw belegging kan fluctueren en in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. U mag de informatie in dit document alleen voor eigen persoonlijk gebruik kopiëren. U mag de informatie niet overnemen, vermenigvuldigen, distribueren of openbaren zonder schriftelijke toestemming van Achmea IM. Alle informatie (teksten, foto s, illustraties, grafisch materiaal, handelsnamen, logo s, woord- en beeldmerken) blijft eigendom van of in licentie bij Achmea IM en wordt beschermd door auteursrecht, merkenrecht en/of intellectueel eigendomsrecht. Er worden geen rechten of licenties overgedragen bij gebruik van of toegang tot deze informatie. Uitgegeven door: Achmea Investment Management B.V., statutair gevestigd te Zeist en kantoorhoudende te Zeist (Handelsregister nr. 1859537). Achmea IM is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten ("AFM") in Amsterdam als een beheerder van beleggingsinstellingen als bedoeld in artikel 2:65a Wft en is onder deze vergunning bevoegd tot het verlenen van de beleggingsdiensten als opgenomen in het door de AFM gehouden register. Achmea Investment Highlights 5/5