Palfijn nr 19 ZOMER 2015 nieuws MEDISCH INFORMATIEMAGAZINE
Inhoud Voorwoord Gloednieuwe Medische Beeldvorming 3 Goede scores behandeling borstkanker 5 FOCUS: Preoperatief traject: voorbereid en veilig naar een ingreep 6 Snel, eenvoudig en online zicht op uw patiëntendossiers 8 IN DE KIJKER: Zorgprogramma Geriatrie 9 FOTOREPORTAGE Welkom in het nieuwe Palfijn 12 Evar: Endovasculair herstel van abdominale aorta aneurysma s 14 Nieuwe dienst Gastro-enterologie 16 NIEUW IN DIENST Dr. Ingrid Bruggeman 18 Dr. Thomas De Bo 18 Dr. Sarah Deseyne 18 Dr. Thomas Van Erps 18 Prof. Dr. Bieke Lambert 19 Dr. Frank Temmerman 19 Dr. Bieke Van Den Bossche 19 Beste Het volledige vernieuwde AZ Jan Palfijn Gent draait reeds een half jaar opnieuw op volle toeren. De afgelopen jaren hebben we sterk ingezet om Jan Palfijn als het ware een facelift te bezorgen. Dit zowel op vlak van infrastructuur als op vlak van interne werking. Zo is de dienst Medische Beeldvorming één van de paradepaardjes van het vernieuwde ziekenhuis geworden. Een volledig gedigitaliseerde omgeving zorgt er voor een verhoogde service naar de patiënt, naar onze huisartsen en naar andere collega s. Het artsenkorps van zes radiologen bundelt alle gekende technieken en koppelt dit aan een klantvriendelijke service. Naast een kwalitatieve werking, houdt men vast aan een beleid van korte wachttijden en snelle informatiedoorstroming. Maar we bouwen ook verder. Zo werken we elke dag verder om ons artsenkorps uit te breiden. In dit magazine kan u zelf al enkele vruchten van onze inspanningen vinden. Met plezier stellen we heel wat nieuwe artsen aan u voor, elk met hun eigen specialisatie. Zij zullen mee hun schouders onder het vernieuwde ziekenhuis zetten en onze toekomst mee vorm geven. Hopelijk kunnen we hierbij ook op uw steun rekenen. Rudy Coddens Voorzitter Op de cover Veel interesse tijdens onze opendeurdag op de Dag van de Zorg. Meer foto's op pagina 12-13 COLOFON Medisch informatiemagazine voor huisartsen en zorgverleners Redactieraad: dr. Tom Bovyn, dr. Yves Depaepe, dr. Bruno Heyndrickx (hoofdgeneesheer), mevr. Marleen Porto-Carrero (bestuurder-directeur), dr. Philippe Uytterhaegen en dr. Valerie Verstraeten Eindredactie en layout: Communicatiedienst AZ Jan Palfijn Gent Foto's: Studio Edelweiss (p. 3, 11), Isabel Pousset (p. 4, 5L, 6, 13, 16, 17), www. paulbert.be (p. 9, 10), Filip Erkens (p. 12) VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Rudy Coddens Watersportlaan 5, 9000 GENT communicatie@janpalfijngent.be 2 PALFIJN.NIEUWS nr 19 zomer 2015
Gloednieuwe Medische Beeldvorming hoogtechnologische zorg met aandacht voor patiëntencomfort. De dienst Medische Beeldvorming werd één van de opvallendste verwezenlijkingen van de gerenoveerde ziekenhuissite. De dienst werd volledig ontworpen en getekend naar de nieuwste normen en noden van de 21ste eeuw. Technologie, patiëntvriendelijkheid en toegankelijkheid staan er centraal. verhoogt. De nieuwe locatie maakt de samenwerking met de Spoed ook sneller en efficiënter dan voorheen. Alle zalen zijn ruim bemeten om niet alleen het comfort van de patiënt maar ook dat van het personeel te verhogen. De specifieke mogelijkheden maken de toestellen ook vlotter toegankelijk voor o.a. kinderen, bejaarden, zwaarlijvige patiënten of patiënten met een rolstoel (fig. 1 en 2, p. 4) INGANG VIA PARKING Toegankelijkheid en privacy Bij de uittekening van het nieuwe AZ Jan Palfijn Gent werd de inplanting van de Medische Beeldvorming grondig herbekeken. De nieuwe Medische Beeldvorming kreeg een volledig nieuwe bestemming op het gelijkvloers, tussen de Spoed en de inkomhal. Ambulante patiënten melden zich vanuit de inkomhal onmiddellijk aan op de dienst zelf. Patiënten vanuit de Spoed of uit de verpleegafdelingen komen binnen langs een andere ingang, wat het gevoel van privacy AMBULANCES SPOED MEDISCHE BEELDVORMING INGANG VIA WATERSPORTLAAN AZ Jan Palfijn Gent, verdieping 0: vlotte toegankelijkheid Medische Beeldvorming zomer 2015 nr 19 PALFIJN.NIEUWS 3
1. 2. 3. Technologie 1. Conventionele radiologie en echografie De vernieuwde dienst beschikt over drie ruime zalen voor conventionele radiologie, een CT-scan en drie echografieruimten. De conventionele röntgenzalen zijn volledig digitaal waarbij één zaal werd uitgebreid met een volledige digitale 3D-ophanging en muraal statief. Eén zaal staat doelbewust vlak naast de MRI zodat patiënten voor een arthro-mri na hun punctie zich bijna niet moeten verplaatsen voor het MRI onderzoek zelf. Daarnaast werd geïnvesteerd in een nieuwe telezaal met flat panel detectoren. Deze zaal focust op verlaagde dosis waarbij scopie zo goed als overbodig is dankzij een speciaal camerasysteem. De 64-slice multidetector CT-scan combineert een substantiële dosisverlaging met een nog betere beeldkwaliteit. Het toestel is uitgewerkt met een unit om CT-geleide puncties uit te voeren voor bioptname of evacuerende puncties. De drie echografietoestellen, waarvan 1 op de mammografie, maken het mogelijk dat na de diagnostische mammografie vlot een complementaire echografie kan gebeuren. Waar nodig en op vraag van de behandelende arts worden infiltraties of procedures onder echo-geleide uitgevoerd. 2. MRI De MRI-afdeling is een aparte unit binnen de dienst en beschikt over een aparte wachtruimte. De afdeling is uitgerust met toestellen van de nieuwste generatie. Het hoogst aantal mogelijke kanalen en de laatste generatie antennes bieden de radiologen een uitermate goede beeldkwaliteit. Op zeer flexibele wijze kunnen multipele coils gelijktijdig en automatisch worden gebruikt. 3. Borstdiagnostiek De dienst Medische Beeldvorming van het AZ Jan Palfijn Gent is reeds vele jaren een erkend centrum voor screeningsmammografieën. Bij de renovatie werd dan ook ruime aandacht besteed aan borstdiagnostiek. De dienst beschikt nu over een full field digitaal mammografietoestel (afb. 3), uitgerust met een nieuwe detector en low dose röntgenbuis. De patiënt geniet van een hoger comfort dankzij een kortere borstcompressie en een halvering van de stralingsdosis. Ook hier een verbeterde beeldkwaliteit dankzij een beter penetratievermogen doorheen de borstklier en een verhoogd contrast. Letsels kunnen in een vroeger stadium ontdekt worden. Het toestel is daarenboven uitgerust met een stereotaxie-module, wat toelaat om biopsieën van kleine mammografische letsels zoals microcalcificaties uit te voeren. Ook is het nu mogelijk om vacuüm assisted core biopten uit te voeren, wat toelaat om grotere stukjes borstweefsel weg te nemen. Het toestel is eveneens in staat om radio-opake clips te plaatsen, nuttig voor de chirurg. De patiënt neemt hierbij steeds een liggende houding aan. Hiervoor is een specifiek uitgeruste tafel aanwezig om de patiënt het nodige comfort te bieden. 4. Mobiel toestel Patiënten die niet tot op de dienst geraken, worden nu aan bed onderzocht met een mobiel digitaal toestel (afb. 4). Het betreft voornamelijk patiënten op Intensieve Zorgen en Recovery, maar ook bijvoorbeeld op Neonatologie. Het resultaat wordt onmiddellijk afgelezen op het Radiology Information System. 4 PALFIJN.NIEUWS nr 19 zomer 2015
Goede scores bij behandeling van borstkanker Net als vele andere ziekenhuizen werkt het AZ Jan Palfijn Gent mee aan het Vlaams Indicatorenproject (VIP²), een samenwerkingsverband tussen de Vlaamse overheid, ICURO, Zorgnet Vlaanderen en de Vlaamse vereniging van hoofdartsen. Snelle uitwisseling beelden Radiologische beelden en verslagen worden snel ter beschikking gesteld aan huisartsen. Jan Palfijn doet hiervoor beroep op PACSonWEB, een beveiligd online platform waarop men eenvoudig kan inloggen. Als huisarts surft u hiervoor naar http://rx.janpalfijn.be. U hoeft hiervoor niets te installeren. Het gebruik is gratis. SYNOPSIS De nieuwe dienst Medische Beeldvorming is een van de steunpilaren van het gerenoveerde Jan Palfijnziekenhuis. Op basis van een gedigitaliseerde infrastructuur werd de service naar patiënt en externe partners geoptimaliseerd. Het artsenkorps van zes radiologen bundelt alle gekende technieken en koppelt dit aan een patiëntvriendelijke werking. Naast een kwalitatieve werking, houdt men vast aan een beleid van korte wachttijden en snelle informatiedoorstroming. 4. Het AZ Jan Palfijn Gent kreeg de resultaten van de meting inzake borstkankerindicatoren voor de periode 2009-2010-2011. Tijdens deze periode bedroeg de vastgelegde relatieve overleving voor patiënten met een invasieve borstkanker, gemeten drie jaar na behandeling, gemiddeld 87,3%. Dit betekent dat bijna 9 op de 10 van onze patiënten, drie jaar na een behandeling in het kader van borstkanker, nog in leven zijn. Een duidelijk positieve score. Naar de toekomst toe neemt het ziekenhuis verder initiatief om dit cijfer nog te verbeteren. CONTACT Radiologie: 09 224 82 01 CT-scan: 09 224 80 03 MRI-scan: 09 224 80 04 Auteurs: Dr. Nick Baelde, radioloog T 09 224 84 65 Dr. Philippe Uyterhaegen, radioloog T 09 224 84 68 voorjaar 2015 nr 19 PALFIJN.NIEUWS 5
FOCUS Preoperatief traject: voorbereid en veilig naar een heelkundige ingreep Het preoperatief traject bereidt de patiënten op een efficiënte manier voor op een geplande heelkundige ingreep. Een nauwe samenwerking tussen specialist-geneesheren, anesthesisten, het verpleegkundig departement en huisartsen staat hierbij centraal. Dit resulteert in een upto-date patiëntendossier en een vlotte informatiedoorstroming naar alle betrokken zorgverleners. De dienst Orthopedie startte een jaar geleden reeds met de uitrol. Na een positieve evaluatie zijn intussen ook de collega s van de Urologie, Neurochirurgie, Gynaecologie, Pneumologie, NKO en Heelkunde ingestapt. Een logisch traject Het Preoperatief traject start bij de geneesheer-specialist. Indien de specialist een chirurgische ingreep vooropstelt, gaat de patiënt aansluitend langs bij een verpleegkundige van het Preoperatief Consult. Dit consult is gratis. Samen met de verpleegkundige wordt het preoperatieve dossier doorgenomen en aangevuld waar nodig. De patiënt kan er terecht met vragen over de hospitalisatie, de ingreep of de te verwachten nazorg. Noodzakelijke preoperatieve onderzoeken zoals bloedafname, ECG en radiologie worden door de preoperatief verpleegkundige opgevolgd. Voor de planning en de uitvoering van de onderzoeken zelf kan de patiënt terecht bij de huisarts of indien nodig in het ziekenhuis. De resultaten worden door de verpleegkundige van het Preoperatief Consult bij het dossier gevoegd. Eens het dossier 6 PALFIJN.NIEUWS nr 19 zomer 2015
volledig, wordt het gecontroleerd door de anesthesist. De dag voor de opname gaat het dossier naar de hospitalisatieafdeling. De verpleegkundigen kunnen de opname van de patiënt zo in de best mogelijke omstandigheden voorbereiden. DOORVERWIJZING HUISARTS Preoperatieve onderzoeken Preoperatieve onderzoeken worden zo weinig mogelijk op de dag van de opname uitgevoerd. Om spanningen bij de patiënt en wachttijden in het ziekenhuis te vermijden, worden deze onderzoeken in de periode voor de opname ingepland. Patiënten verkiezen hierbij vaak om een of meerdere onderzoeken bij de vertrouwde huisarts uit te voeren. Dit wordt tijdens het Preoperatief Consult genoteerd om verdere opvolging mogelijk te maken en het dossier tijdig en volledig bij de anesthesist te krijgen. Het ziekenhuis maakt het de huisarts op diverse manieren mogelijk om de resultaten van de onderzoeken door te sturen: ``Via een mailbericht naar het Preoperatief Consult: preopconsult@janpalfijngent.be ``Via de beveiligde netwerken van Medibridge en Hector. Sociale Dienst: financiële informatie en ontslagplanning Niet enkel het medische luik wordt tijdens het preoperatieve consult besproken. Er is ook een administratief en sociaal luik. Zo krijgt de patiënt tijdens het consult informatie over de te verwachten kostprijs, de verschillende kamerkeuzes en de mogelijkheden tot eventuele nazorg. In nauwe samenwerking met de Sociale Dienst en de Sociaal-administratieve Cel, wordt voor elke patiënt een zo vlot mogelijke zorg voorzien. Ook eventuele problemen worden tijdens het gesprek in kaart gebracht en aangepakt. Op deze manier kan bijvoorbeeld de verzekerbaarheid nog in orde gesteld worden, of kan er reeds uitgekeken worden naar een plaats in een revalidatiecentrum. Zicht op het medicatiegebruik Het medicatieschema van de patiënt maakt een belangrijk deel uit van het preoperatieve dossier. Ook hier staat samenwerking met de huisarts centraal. Het Jan Palfijnziekenhuis engageert zich hiervoor in het TraM-project, een initiatief rond transmuraal medicatiebeleid van de Koninklijk Oost-Vlaamse Apothekersgilde. CONSULTATIE CHIRURG 1 PREOPERATIEF CONSULT VERPLEEGKUNDIGE CONTROLE DOSSIER ANESTHESIST ADMINISTRATIEVE VOORINSCHRIJVING SOCIALE DIENST PREOPERATIEVE ONDERZOEKEN HUISARTS MIN. 48 UUR VOOR OPNAME VOLLEDIG PREOPERATIEF DOSSIER OP AFDELING 24 UUR VOOR OPNAME patiënt preoperatief dossier (1) Bij thuisconsultatie wordt, indien nodig, een afspraak gemaakt voor een preoperatieve raadpleging. zomer 2015 nr 19 PALFIJN.NIEUWS 7
Tijdens het Preoperatief Consult krijgt de patiënt een medicatieschema mee dat samen met de huisarts of thuisapotheker ingevuld kan worden. Dit verkleint de kans op medicatiefouten en bevordert transmurale kennisoverdracht. Wanneer dit schema aan het preoperatieve dossier wordt toegevoegd, heeft ook de anesthesist een duidelijk beeld van het medicatiegebruik en kan er ingegrepen worden indien nodig. up-to-date preoperatief dossier zijn ook de zorgverleners goed voorbereid. De rol van de huisarts als vertrouwd aanspreekpunt voor de patiënt, is hierin belangrijk. Op de afdelingen Orthopedie, Urologie Neurochirurgie, Gynaecologie, Pneumologie, NKO en Heelkunde is het traject reeds goed ingeburgerd met positief resultaat. SYNOPSIS Het AZ Jan Palfijn Gent streeft ernaar om de patiënt goed voorbereid en in alle rust te verwelkomen op de dag van opname. Met de invoering van het preoperatieve traject creëren we voor de patiënt een centraal aanspreekpunt waar hij of zij terecht kan voor alle informatie over de ingreep, de opname, het ontslag en de nazorg. Ook het financiële luik wordt toegelicht aan de patiënt. Door de samenstelling van een CONTACT PREOPERATIEF CONSULT preopconsult@janpalfijngent.be 09 224 88 10 Auteurs: Dr. Yves Depaepe, orthopedist Jona Bemindt, Cel Kwaliteit Snel, eenvoudig en online zicht op uw patiëntendossiers Het AZ Jan Palfijn Gent biedt u via de portaalsite van CoZo de mogelijkheid om beelden en verslagen van onderzoeken online vanuit uw thuispraktijk te consulteren. Ook de historiek van eerdere onderzoeken zijn er terug te vinden. CoZo, het Collaboratief Zorgplatform is gegroeid uit het overleg tussen de vier Gentse ziekenhuizen. Ondertussen wordt het georganiseerd door het Ministerie van Volksgezondheid en het nationale e-health-project. De toepassing laat u toe om op een eenvoudige en snelle manier (via het webportaal of in de toekomst vanuit uw eigen applicatie) een overzicht te verkrijgen van huidige en vroegere brieven, verslagen, resultaten van laboonderzoeken, beeldvorming en medische opdrachten, SUMEHR s, van al uw patiënten. Het gaat dus om meer informatie dan u reeds eventueel elektronisch ontving. Ook kunt u informatie over patiënten uit andere regionale zorgplatformen rechtstreeks opvragen. CoZo werkt zowel op desktops, laptops, smartphones als andere devices. Rechten van de patiënt Gegevens in de portaalsite zijn voor zorgverstrekkers enkel beschikbaar na de toestemming van de patiënt. Patiënten op hun beurt hebben automatisch toegang tot de medische informatie voor protocollen en resultaten, brieven van artsen en algemene medische informatie zoals beelden, vaccinatiegegevens en medicatieschema (onder.pdf-vorm). Ze voeren hiervoor een onderzoeksnummer, geboortedatum en code in. meer informatie: www.cozo.be 8 PALFIJN.NIEUWS nr 19 zomer 2015
IN DE KIJKER Zorgprogramma Geriatrie Het AZ Jan Palfijn Gent kan buigen op een jarenlange ervaring op het gebied van geriatrische zorg. Het ziekenhuis heeft het grootste aantal erkende geriatrische bedden in Gent (122) en werkt continu aan een kwalitatieve en doelgerichte omkadering van de geriatrische patiënt binnen het Zorgprogramma Geriatrie. Hierbij is ook de samenwerking met externe partners, zoals de huisarts en de Woonen Zorgcentra, van groot belang. De samenwerking met het UZ Gent is in deze context contractueel verankerd en biedt voor de patiënten een belangrijke meerwaarde. De geriatrische patiënt Een geriatrische patiënt wordt niet louter gedefinieerd op basis van leeftijd. Zo is er een groot verschil tussen een 90-jarige met een fysiek en mentaal goede conditie en een sterke sociale omkadering en een 70-jarige diabetespatiënt met fysieke beperking in een sociaal isolement. Enkel oudere patiënten die naast hun leeftijd ook een risicoprofiel vertonen, worden opgenomen in het zorgprogramma. Dit profiel wordt gekenmerkt door een aantal specifieke medische en/of psychosociale randvoorwaarden die bepalend zijn voor de algemene weerbaarheid van de patiënt: - fragiliteit en beperkte homeostase, - actieve polypathologie, - verstoorde farmacokinetica, - gevaar voor functionele achteruitgang, - gevaar voor deficiënte voeding, - neiging tot inactiviteit en bedlegerigheid, - en psychosociale problematiek. zomer 2015 nr 19 PALFIJN.NIEUWS 9
Het geriatrisch zorgprogramma Net omwille van dit bijzondere profiel vraagt de geriatrische patiënt een multidisciplinair gerichte aanpak die wordt vertaald in een zorgprogramma met 5 pijlers: 1. een erkende dienst voor geriatrie, 2. een geriatrisch consult, 3. een geriatrisch dagziekenhuis, 4. een dienst interne liaison, 5. en een dienst externe liaison. Met het zorgprogramma beoogt het ziekenhuis steeds een terugkeer naar huis of het thuisvervangend milieu. Hiervoor focust het programma vooral op het verbeteren van de functionele mogelijkheden, het verhogen van de levenskwaliteit en het behoud van de zelfredzaamheid. Geriatrische zorg in het nieuwe Jan Palfijn 1. Erkende dienst voor geriatrie Bij de renovatie van het ziekenhuisgebouw werden alle geriatrische afdelingen gecentraliseerd op verdieping 5. Op dit niveau kunnen de patiënten ook meteen terecht in de gloednieuwe dagzaal om gemeenschappelijke activiteiten te doen. De revalidatiezalen bevinden zich in de buurt zodat verplaatsingen doorheen het gebouw voor de geriatrische patiënt tot een minimum zijn herleid. Onze G-afdelingen zijn acute diensten waar geriatrische patiënten met acute pathologie geholpen worden. Ze worden er omringd door een team bestaande uit een geriater, ergotherapeut, kinesitherapeut, medewerker van de sociale dienst, logopedist, diëtist en verpleegkundigen. Wekelijks wordt er een multidisciplinaire teamvergadering gehouden. Bij ontslag wordt een uitgebreid ontslagdocument opgemaakt voor de huisarts, met onder meer diagnose, verloop van de opname, alle relevante resultaten van onderzoeken en consulten, medicatievoorstel bij ontslag, verpleegkundige zorgen en kinesitherapie-instructies indien nodig. Ook de familie, mantelzorg en eventueel vertegenwoordiger van het woon- en zorgcentrum wordt uitgebreid geïnformeerd. 2. Het geriatrische consult: na verwijzing huisarts Een raadpleging bij een geriater van het ziekenhuis heeft als doel advies te verlenen aan de huisarts en de familie. Dit kan zowel voor patiënten die nog thuis wonen als voor patiënten in een residentiële woonsituatie. Afhankelijk van de vraag wordt de consultatie multidisciplinair samengesteld. De verwijzing gebeurt steeds door de huisarts. 3. Het Geriatrisch Dagziekenhuis Het Geriatrisch Dagziekenhuis is een aparte entiteit binnen het ziekenhuis en heeft een capaciteit van 6 bedden. De daghospitalisatie richt zich naar de geriatrische patiënt waarvoor een langdurige hospitalisatie niet aangewezen is. Dit kan zijn om diagnostische redenen (bijv. meerdere onderzoeken op een dag), om therapeutische redenen (bijv. intraveneuze toediening van medicatie) of om redenen van revalidatie (fysiek of cognitief). Tijdens hun dagopname kunnen de geriatrische patiënten in een comfortabele en rustige omgeving verblijven in afwachting van hun therapie of revalidatie. Verwijzing gebeurt door de huisarts of een andere externe arts en dit steeds in overleg met de geriater. Van zodra alle resultaten beschikbaar zijn, meestal de opnamedag zelf, wordt een verslag bezorgd aan de huisarts. Na de renovatie beschikken alle geriatrische afdelingen nu over nieuwe therapie- en dagzalen. Foto: SP-afdeling Psychogeriatrie 10 PALFIJN.NIEUWS nr 19 zomer 2015
tractueel verankerd. De beide ziekenhuizen hebben een engagement om samen, elk op basis van hun specifieke en complementaire expertise, de best mogelijke zorg aan te bedien aan de oudere patiënt. Zo staat het UZ Gent borg voor de zeer acute, sub -specialistische zorg en beantwoordt het AZ Jan Palfijn Gent aan de vraag naar meer algemene en chronische opvolging en revalidatie. Het UZ Gent stuurt patiënten met een geriatrisch profiel, die al dan niet op een G-afdeling verblijven, door naar Jan Palfijn. Door de beschikbaarheid van een groot aantal G- en SP-bedden is hier een hospitalisatie mogelijk in een afdeling met de nodige kennis van de geriatrische problematiek. De verdere opvolging kan nog steeds gebeuren door een staflid van het UZ Gent, in casu prof. dr. M. Petrovic. Patiënten krijgen zo de juiste zorg op de juiste plaats mét de juiste kennis en ervaring. 4. De Interne Liaison Geriatrie De Interne Liaison Geriatrie (ILG) bestaat uit een gespecialiseerd team van ziekenhuismedewerkers en geriaters. Zij gaan langs bij patiënten ouder dan 75 jaar, die opgenomen zijn op een niet-geriatrische afdeling. Het team spoort hierbij specifieke problemen op, zoals valaccidenten en ondervoeding. De ILG verleent advies aan zowel de betrokken verpleegafdeling en de behandelende artsen als aan de familie of de mantelzorger. Aan de hand van de bekomen resultaten wordt een individueel zorgplan opgesteld en opgenomen in het patiëntendossier. De huisarts ontvangt hiervan steeds een schriftelijk verslag. 5. De Externe Liaison Geriatrie De Externe Liaison Geriatrie maakt de overgang van een ziekenhuisverblijf naar de thuis(vervangende) situatie zo vlot mogelijk. Het team werkt op basis van samenwerkingsverbanden met onder meer lokale dienstencentra en woon- en zorgcentra. Samenwerking met UZ Gent en andere externe partners De dienst Geriatrie stelt zich op als een partner in de zorg. Samen met onder meer huisartsen, woonzorgcentra, lokale dienstencentra, thuiszorgdiensten en mantelzorgers werken ze aan de best mogelijke zorg voor de geriatrische patiënt. Op deze manier kan het principe van to cure groeien naar een to care voor de kwetsbare oudere. SYNOPSIS De zorgverlening van het AZ Jan Palfijn Gent richt zich reeds decennialang voor een belangrijk deel op de geriatrische patiënt. Zij kunnen vertrouwen op onze specifieke ervaring binnen het zorgprogramma geriatrie. Het doel is steeds een terugkeer naar huis of het thuisvervangend milieu. Het ziekenhuis werkt hiervoor nauw samen met andere zorginstellingen zoals woon- en zorgcentra, lokale dienstencentra en het UZ Gent. CONTACT Verpleegafdeling Geriatrie: 09 224 81 12 Geriatrisch consult: 09 224 81 12 Geriatrisch Dagziekenhuis: 09 224 83 63 dagziekenhuis.geriatrie@janpalfijngent.be online document op www.janpalfijn.be Interne Liaison Geriatrie: 09 224 87 47 interneliaisongeriatrie@janpalfijngent.be Auteur: Dr. Marleen Smet, Geriater T 09 224 80 77 De samenwerking met het UZ Gent is reeds jaren con- zomer 2015 nr 19 PALFIJN.NIEUWS 11
WELKOM IN HET NIEUWE JAN PALFIJN De voorbije maanden konden personeelsleden, bezoekers, patiënten en zorgverleners het nieuwe Jan Palfijn achter de schermen bekijken. Hoogtepunten waren ongetwijfeld de officiële opening (eind 2014), de Avond van de Huisarts (maart 2015) en natuurlijk de Dag van de Zorg (maart 2015). Tijdens deze laatste opendeurdag ontvingen we Vlaams minister Jo Vandeurzen, samen met meer dan 1.500 geïnteresseerden. De officiële opening gebeurde in aanwezigheid van Daniël Termont (burgemeester Stad Gent), Koen Schoonjans (Celhoofd Financieringscontrole FOD), Marleen Porto-Carrero (bestuurder-directeur) en Rudy Coddens (voorzitter). Stadsdichter David Troch schreef voor deze gelegenheid het gedicht 'onderhuids'. 12 PALFIJN.NIEUWS nr 19 zomer 2015
Tijdens de Dag van de Zorg stonden de deuren van het ziekenhuis wagenwijd open. Aan de hand van interactieve infostanden en rondleidingen in hoogtechnologische diensten zoals de Centrale Sterilisatie, de Medische Beeldvorming en het Operatiekwartier toonden artsen en verpleegkundigen hun zorgverlening. Iedereen kon tijdens de dag zijn persoonlijke zorgwens op een hartje schrijven en ophangen. Deze mooie boodschappen zijn nog te lezen in onze inkomhal. zomer 2015 nr 19 PALFIJN.NIEUWS 13
EVAR: Endovasculair herstel van abdominale aorta aneurysma s Endovasculair aneurysma herstel (EVAR) is momenteel de voorkeursbehandeling voor een Abdominaal Aorta Aneurysma (AAA). Door deze minimaal invasieve techniek zijn ook oudere patiënten en patiënten met hoge comorbiditeit die een open chirurgisch herstel niet zouden overleven, toch behandelbaar. Onder meer in het licht van een vergrijzende bevolking groeit het belang van deze techniek nog steeds, ook binnen het AZ Jan Palfijn Gent. Abdominaal Aorta Aneurysma Een abdominaal aorta aneurysma (AAA) wordt gedefinieerd als een aortadiameter van tenminste anderhalf maal de diameter gemeten op het niveau van de renale arteriën. Voor de abdominale aorta betekent dit vanaf een diameter van 3 cm. Beïnvloedende factoren in de prevalentie van AAA zijn leeftijd (> 55 jaar), geslacht (4-5 keer frequenter bij mannen) en ras (2 keer meer bij blanken). Ook roken, arteriële hypertensie, atherosclerose en familiale predispositie zijn bepalend. Zeldzamere oorzaken zijn infecties als salmonella en syfilis, het syndroom van Marfan of het syndroom van Ehlers-Danlos. Het risico op een ruptuur wordt vooral beïnvloed door de diameter van het aneurysma en neemt exponentieel toe (zie tabel). Het risico is eveneens afhankelijk van de expansiesnelheid en is hoger bij vrouwen. Symptomatologie De meerderheid van de abdominale aorta aneurysmata heeft weinig tot geen symptomen en wordt vaak inciden- tieel ontdekt bij ultrasonografie, abdominale CT of MRI, uitgevoerd voor andere doeleinden. De patiënt met een geruptureerd AAA presenteert zich klassiek met abdominale pijn of rugpijn, hypotensie en een pulsatiele abdominale massa. Ruptuur van het aneurysma veroorzaakt meestal een exsanguinatie en diepe, instabiele hypotensie. Slechts ongeveer 50 procent van de patiënten met geruptureerde AAA s bereikt het ziekenhuis levend. Van deze patiënten overleeft 50 procent de urgente ingreep niet. Diagnostiek Het klinisch onderzoek kan een pulsatiele, uitzettende massa op of boven de umbilicus (de aorta bifurceert op het niveau van de navel) onthullen. Duplex-onderzoek geniet de voorkeur voor screening, beoordeling en het volgen van abdominale aorta aneurysmata wegens een sensitiviteit die de 100 procent benadert. De resultaten zijn echter onderzoekersafhankelijk en geven regelmatig geen accurate weergave van de iliacale arteriën die ook aneurysmatisch kunnen zijn. Een CT-angiografie is de gouden standaard in de preoperatieve setting. Het maakt een betere beoordeling mogelijk van de anatomie van het aneurysma (met eventueel supra-renale uitbreiding) en de positie ten opzichte van renale, mesenterische en iliacale arteriën. AAA Diameter (cm) < 4 0 4-5 0,5-5 5-6 3-15 6-7 10-20 7-8 20-40 > 8 30-50 Ruptuur risico (%/jaar) Range of Potential Rupture Rates for a Given Size of Abdominal Aortic Aneurysm. J Vasc Surg. 2003; 37:1106-1117. 14 PALFIJN.NIEUWS nr 19 zomer 2015
Behandeling Bij middelgrote AAA (< 5,5 cm) is een regelmatige opvolging door middel van beeldvorming geïndiceerd (watchfull waiting). Volgende preventieve maatregelen zijn ten zeerste aan te raden: stoppen met roken, reductie van cardiovasculaire risicofactoren zoals hypertensie (bètablokker) en dyslipidemie (statine) en de opstart van trombocytenaggregatieremmers (ASA). Behandeling is geïndiceerd voor asymptomatische AAA s vanaf een diameter 5,5 cm voor mannen en vanaf 5 cm voor vrouwen. Vanaf deze diameter bestaat een reële kans op ruptuur (zie eerdere tabel). Open chirurgisch herstel componenten die opgevouwen zitten in een werkkanaal (delivery sheath) worden via de A femoralis communis in de lies ingebracht. Interventie gebeurt onder continue radioscopische controle. De endoprothese is opgebouwd uit een stent, bedekt met een ondoorlaatbare laag PTFE (polytetrafluoroethyleen). Eenmaal in de aorta, wordt het systeem ontplooid. De endoprothese maakt hierbij contact met de bloedvatwand proximaal en met de iliacale vaatwand distaal. De endoprothese wordt nadien verankerd. Op deze manier wordt de aneurysmazak uitgesloten van de bloedstroom en de bijbehorende druk in de aorta. EVAR versus open chirurgisch herstel Onderzoek in vier grote gerandomiseerde studies (EVAR I en II, Dream, Over en Open trial) waar EVAR en de open chirurgische interventie werden vergeleken, tonen bij EVAR een duidelijke reductie van de peri-operatieve mortaliteit (gedurende de eerste dertig dagen), een snellere postoperatieve recuperatie, een korter hospitalisatieverblijf en een snellere terugkeer naar de dagelijkse activiteiten. Er is geen significant verschil in lange termijn overleving tussen beide technieken. Klassiek is er de open chirurgische interventie waarbij via een xypho-pubische laparatomie een exclusie van het aneurysma wordt bekomen door het inhechten van een gebifurceerde greffe. Dit kan langs transabdominale of retroperitoneale toegangsweg. Dit is een zeer erkende techniek met goede lange termijn resultaten maar belangrijke peri-operatieve mortaliteit. Mogelijke complicaties zijn: acuut nierfalen, distale embolisatie, wondinfectie, colonischemie, vorming van valse aneurysmata, aortaduodenale fistels, graft infectie, en peri-operatieve bloeding. SYNOPSIS Het endovasculair aneurysma herstel geniet in vele gevallen de voorkeur tegenover een open chirurgisch herstel. Studies wijzen onder meer op een verminderde kans op complicaties en een sneller postoperatief herstel. De afwezigheid van grote littekens op de buik is eveneens een plus. Oudere patiënten en patiënten met hoge comorbiditeit die een open herstel niet zouden overleven, zijn toch behandelbaar met EVAR. Voor meer informatie kunt u terecht bij de dienst Heelkunde van het AZ Jan Palfijn Gent. Endovasculair herstel (EVAR) CONTACT Raadplegingen Heelkunde: 09 224 87 83 Auteur: Dr. Dries Vandeweyer, vaat- en thoracale heelkunde EVAR is een minimaal invasieve techniek. Endoprothese T 09 224 84 92 zomer 2015 nr 19 PALFIJN.NIEUWS 15
Nieuwe dienst Gastro-enterologie Zorgverlening op maat van de patiënt Bij de totaalrenovatie van het ziekenhuis stonden kwaliteit en patiëntencomfort voorop. Onder meer de vernieuwde dienst voor gastro-enterologie kreeg alle troeven in handen om dit waar te maken. Zowel de consultatieruimtes, het volledig uitgeruste internistisch dagziekenhuis als de endoscopische onderzoeksruimten bevinden zich nu vlak naast elkaar, op de derde verdieping. Voor verpleegkundigen en artsen betekent dit alvast efficiënter werken, voor de patiënt tijdswinst en een betere zorg. De integratie van de verschillende aspecten van maag-, darm- en leverziekten op één verdieping minimaliseert de verplaatsingen en bevordert de interne informatiestroom. Een patiënt die de consultatieruimte verlaat, wandelt 20 meter verder meteen een onderzoeksruimte binnen. Vlak ertegenover bevindt zich het daghospitaal. diagnose verkregen worden. Tijdens een poliklinische raadpleging voor maag-, darm- en leverziekten is het bijvoorbeeld mogelijk om, volgend op een echografisch onderzoek, meteen een endoscopisch onderzoek te laten aansluiten. Dit betekent dat het medisch probleem van de patiënt in één enkele consultatie opgelost of ten minste georiënteerd is. De inplanting van het internistisch dagziekenhuis en een eigen afdeling voor volautomatische desinfectie van endoscopen vlak naast de onderzoeksruimtes maakt de cyclus raadpleging-onderzoek-daghospitalisatie compleet. De patiënt moet op geen enkel ogenblik de dienst verlaten en wordt gedurende de ganse dag door dezelfde zorgverleners bijgestaan. Ook diverse paramedici zoals onco-verpleegkundigen, onco-diëtisten en psychologen staan er ter beschikking van de patiënt. Internistisch dagziekenhuis In het dagziekenhuisdeel worden de patiënten voor enkele uren gehospitaliseerd voor complexere onderzoeken of voor interventies die een sedatie vereisen. Daarnaast worden er ook patiënten opgenomen die een intraveneuze behandeling nodig hebben zoals transfusie, ijzertoediening, ontstekingsremmende medicatie voor chronisch inflammatoir darmlijden en ook chemotherapie. Doordat alle apparatuur voorhanden is, kan snel een 16 PALFIJN.NIEUWS nr 19 zomer 2015
Divers scala onderzoeksmogelijkheden De afdeling voor maag- en darmziekten biedt volgende onderzoeksmogelijkheden aan: ``Diagnostische gastroscopie en coloscopie. Naar wens van de patiënt kan dit met faryngeale anesthesie of intraveneuze sedatie. ``Echografische toepassingen: externe en endoscopische echografie voor diagnostiek met beeldvorming en puncties, alsook voor therapeutische toepassingen zoals drainages door interne stenting. ``Endoscopische behandeling van galweg- en pancreaskanaalproblemen door middel van ERCP (endoscopische retrograde cholangio-wirsungografie) toepassingen. ``Videopilcamera-onderzoeken voor het opsporen van dunne darmbloedingen. ``Functionele testen van de motoriek van de slokdarm en het anaal sfinctercomplex met stationaire manometrieën en 24-uurs ph-impedantiemetingen, zo gewenst gecombineerd met een 24-uurs manometrie voor het opsporen van niet-verklaarde refluxklachten, prikkelhoest en incontinentieproblemen. SYNOPSIS Dankzij een inrichting op maat van de patiënt, kwalitatief hoogstaande medische infrastructuur en een breed arsenaal aan onderzoeksmogelijkheden, biedt de dienst Gastro-enterologie een efficiënte zorgverlening. Snellere onderzoeksresultaten en diagnosestelling bevorderen de informatiedoorstroom naar de huisarts. CONTACT Dagziekenhuis: 09 224 83 31 Afspraken: 09 224 81 12 Auteur: Dr. Steven Sas, Gastro-enteroloog T 09 224 80 77 zomer 2015 nr 19 PALFIJN.NIEUWS 17
NIEUW IN DIENST DR. THOMAS DE BO ORTHOPEDIE STRAAT 312 T 09 224 80 70 DR. SARAH DESEYNE PNEUMOLOGIE STRAAT 112 T 09 224 88 64 Dr. Deseyne studeerde geneeskunde aan de Universiteit Gent en promoveerde in 2014 als pneumoloog. Ze volgde opleiding in het universitair ziekenhuis van Gent en het AZ Sint-Jan te Brugge. Dr. Deseyne legt zich ook toe op diagnostiek en behandeling van obstructieve slaapapnoe/hypopnoesyndroom. Daarnaast heeft ze ook een bijzondere interesse voor interstitiële longpathologie. DR. INGRID BRUGGEMAN GASTRO-ENTEROLOGIE Dr. De Bo studeerde in 2008 af aan de Universiteit Gent als arts. Hij promoveerde als specialist in de orthopedische chirurgie in 2014. Tijdens zijn assistentschap resideerde hij in het Sint-Andriesziekenhuis Tielt, in het Sint-Augustinusziekenhuis Wilrijk en in het Universitair Ziekenhuis Gent. Nadien volgde een fellowship in het AZ Monica Deurne. Dr. De Bo bekwaamde zich daarnaast in de sportgeneeskunde en toont bijzondere interesse in heup-, enkel- en voetpathologie en sportletsels. DR. THOMAS VAN ERPS UROLOGIE STRAAT 213 T 09 224 82 48 STRAAT 112 T 09 224 81 88 Dr. Bruggeman studeerde geneeskunde aan de Universiteit Gent en promoveerde dit jaar als gastro-enteroloog. Ze genoot haar opleiding in het UZ Gent en het OLV Aalst. Ze bekwaamde zich, naast de algemene gastroenterologie, eveneens in hepatologie en digestieve oncologie. Dr. Van Erps studeerde in 2008 af aan de Vrije Universiteit Brussel. Daarna specialiseerde hij zich in de urologie aan de Universitätsklinik Aachen, onder leiding van prof. dr. A. Heidenreich. Tijdens deze opleiding ging veel aandacht naar de oncologische urologie, en in het bijzonder naar prostaatkanker. In 2011 werkte hij een jaar voor prof. dr. B. Tombal aan de UCL St. Luc Woluwe. Dr. Van Erps behaalde zijn diploma als Facharzt in der Urologie in maart 2014. 18 PALFIJN.NIEUWS nr 19 zomer 2015
DR. BIEKE VAN DEN BOSSCHE NUCLEAIRE GENEESKUNDE STRAAT 211 T 09 224 83 05 PROF. DR. BIEKE LAMBERT NUCLEAIRE GENEESKUNDE STRAAT 211 T 09 224 83 05 Dr. Van Den Bossche studeerde in 2001 af als arts aan de UGent. In de vier volgende jaren legde ze zich toe op wetenschappelijk werk rond moleculaire beeldvorming voor therapiepredictie bij borstkankerpatiënten en was ze een jaar werkzaam aan de universiteit La Sapienza in Rome. In september 2005 behaalde dr. Van Den Bossche haar doctoraat. Haar klinische opleiding omvatte een jaar interne geneeskunde op de diensten reumatologie en medische oncologie aan het UZ Gent en twee jaar nucleaire geneeskunde aan het AZ St.-Lucas Gent en het UZ Gent. Sinds mei 2009 is dr. Van Den Bossche ook actief op de dienst Nucleaire Geneeskunde van het AZ Maria Middelares Gent. Prof. dr. Lambert studeerde af als arts aan de UGent (2001). In het kader van een onderzoeksbeurs naar nieuwe nucleaire behandeltechnieken behaalde ze in 2005 een doctoraatsproefschrft over de intra-arteriële behandeling van levertumoren met radionucliden. Prof. dr. Lambert genoot haar opleiding Nucleaire Geneeskunde in Groningen en Gent. In het UZ Gent hielp prof. dr. Lambert mee in de uitbouw van de zorg rond schildklierkanker, neuroblastoma, neuro-endocriene pathologie, levertumoren en prostaatkanker. Ze is in het UZ Gent ook docent en werkt er één dag in de week in het PET-centrum. Prof. dr. Lambert is ook lid van de dienst Nucleaire Geneeskunde in het AZ Maria Middelares. DR. FRANK TEMMERMAN NUCLEAIRE GENEESKUNDE STRAAT 211 T 09 224 83 05 VACATURES Om ons medisch toekomstbeleid verder uit te werken zijn wij op zoek naar geneesheer-specialisten voor onder andere volgende disciplines: ``Geriaters (2 artsen in associatief verband) ``Oftalmoloog ``Neuroloog ``Endocrinoloog Dr. Frank Temmerman studeerde in 1978 af als arts aan de UGent. In 1984 verkreeg hij de erkenning Radiotherapie en Nucleaire Geneeskunde. Hij was gedurende een jaar werkzaam als nuclearist in het Elisabethziekenhuis in Turnhout en vanaf 1986 als radiotherapeut, oncoloog en nuclearist in de toenmalige Sint-Jozefkliniek te Gentbrugge. Na de recente sluiting van de dienst Nucleaire Geneeskunde op campus Sint-Jozef, blijft hij - naast zijn activiteit binnen het AZ Jan Palfijn Gent - ook nog werkzaam in het AZ Maria Middelares. ``Reumatoloog ``Gynaecoloog ``Spoedarts met brevet acute geneeskunde of Urgentiearts Meer informatie? www.janpalfijn.be Assistenten in opleiding kunnen zich eveneens kandidaat stellen. zomer 2015 nr 19 PALFIJN.NIEUWS 19
Palfijn nieuws Jaarverslag 2014: beschikbaar vanaf juli ``Lees online op www.janpalfijn.be