Renovatie Nieuw Middelburg Partners: Woongoed Middelburg Hulshof Architecten Bouwgroep Peters Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg Complex 128 - Fase 1
Renovatie Nieuw Middelburg Inhoud Inleiding Ontwerp Uitvoering Resultaat Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012 De eerste fase van complex 128 aangegeven op luchtfoto
Renovatie Nieuw Middelburg Inleiding In opdracht van woningcorporatie Woongoed Middelburg heeft Hulshof Architecten in samenwerking met Linssen en van Asseldonk in 2009 een onderzoek uitgevoerd naar 350 huurwoningen in Middelburg, genaamd Schatgraven in Nieuw Middelburg. Het betrof in deze wijk 152 woningen in complex 128, de Rode Buurt, 98 woningen in complex 129, de Blauwe Buurt, en 84 duplexwoningen in complex 132, aangevuld met 16 woningen uit complex 130. Het Schatgraven was een onderzoek met de buurt en de eigenaar, corporatie Woongoed Middelburg, naar de cultuur van de buurt, de huizen en de waardevolle aspecten hiervan. Tevens is dit onderzoek gebruikt om de technische staat van de huizen goed in beeld te brengen en de problemen goed te analyseren. Inventarisatie van de woningtypes van het totale aantal te renoveren woningen De eerste fase van complex 128 is met het oranje vak aangegeven Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Renovatie Nieuw Middelburg Na afronding van het onderzoek kreeg Hulshof Architecten in de eerste helft van 2010 de architectenopdracht voor de renovatie van de eerste cluster van complex 128, totaal 39 woningen. De uiteindelijke renovatie kan in 266 woningen beslaan, dit zijn alle woningen uit de complexen 128, 129 en 130. De uitvoering van het vervolg wordt ontwikkeld naar aanleiding van de ervaringen van de 1 e fase. De woningen zijn vooroorlogs en gebouwd in 1921. Enkele noemenswaardigheden hierbij zijn de bouwstijlen van de Amsterdamse school, het decoratieve metselwerk, de verscheidenheid woningtypen en de bijzondere dakvorm. De stedenbouwkundige opzet van de gesloten bouwblokken met bijzondere hoekoplossingen geven de buurt een aangenaam karakter. Historische afbeelding Zeeuws Archief Nieuw Middelburg, één van de eerste uitbreidingswijken buiten de vesting van Middelburg, is een buurt met een sterke sociale binding. De bewoners zijn over het algemeen tevreden over hun woonsituatie en de onderlinge verhoudingen zijn vaak hecht. Een aantal bewoners woont al decennia in de wijk, en hebben ook familie in de buurt wonen. Tegenover deze tevredenheid staat de achteruitgang van de woningen zelf. Bewonersavond Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Renovatie Nieuw Middelburg Ontwerp Omdat de woningen niet op palen zijn gefundeerd, komen verzakkingen en scheurvormingen in het metselwerk voor. De bijzondere Mansarde dakvorm met oranje dakpannen en verholen goten, is in de loop der jaren gevoelig geworden voor vochtproblemen die de levensduur van de constructie beïnvloeden. Naast deze bouwtechnische problemen zijn er in de loop der jaren ook steeds minder mensen per woning gaan wonen; de woningen worden woontechnisch anders gebruikt dan vroeger. Woningopnames bij bewoners thuis Tijdens de periode van het Schatgraven is op verschillende manieren onderzoek gedaan naar de woningen. Via diverse archieven zijn de ontstaanshistorie, typologische indeling, geologie en de levensloop met eerdere renovaties van de huizen uitgezocht. Met woningopnames zijn de bouwtechnische, woontechnische, architectonische en ruimtelijke aspecten verkend. Door middel van wijkwandelingen en bijeenkomsten met bewoners konden hiernaast ook de stedenbouwkundige plus- en knelpunten in kaart gebracht worden. Bewonersavond Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Renovatie Nieuw Middelburg Met al deze informatie zijn diverse ingreepniveaus en scenario s voor de renovatie ontwikkeld en onderzocht. Belangrijk hierbij waren het toekomstperspectief voor de korte en langere termijn, de kwaliteitsverbetering, de investeringskosten, de mogelijkheden voor uitvoering in bewoonde staat en de verduurzaming tot een energielabel A. Het bestaande energielabel was D en de onderzoeken hadden uitgewezen dat het realiseren van een energielabel A naast goede isolatie en kierdichting ook een zuinige installatie en ventilatiebeheersing noodzakelijk maakte. Dit is heel zorgvuldig in het ontwerp geïntegreerd. De ventilatieroosters in de voorgevels zijn onzichtbaar gemonteerd in de voorzetwanden boven de kozijnen of achter de lijsten van de dakranden bij de dakkapellen. Energiemaatregelen renovatie Nieuw-Middelburg complex 128 fase 1 De in principe gekozen renovatie-ingreep (0-plus-niveau) bestaat voor een groot deel uit onderhoud, maar ook het verbeteren van bouwfysische kenmerken en de energieprestaties van de woningen. De slechte staat van de elementen en de omvang van de beoogde ingreep bieden een kans om deze op een duurzame manier te ontwikkelen. Uitleg van de renovatie aan bewoners gebeurde o.a. door middel van 3d -afbeeldingen van de modelwoning Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Renovatie Nieuw Middelburg De gemiddelde tussenwoningen van het complex 128 zijn globaal doorgerekend in het EPA-labelsysteem, waarbij G het laagste energielabel is en A++ het hoogst mogelijke. In de oude staat zou een gemiddelde tussenwoning kunnen variëren tussen label D en label G. Voor het behalen van een groenverklaring, om in aanmerking te komen voor de financiële voordelen van het Groenfonds van SenterNovem, is een verbetering tot Label B voldoende. De extra kosten voor het behalen van label A zijn hierbij gering, zeker vergeleken met de totale investering en de meerwaarde die het de woningen zal opleveren. Daarom is Label A-realisatie het doel van de ingreep. Het uitgangspunt voor de ingreep is een handhaving van circa 30 jaar. Wellicht is met een geringe investering in de toekomst een verlenging hiervan mogelijk, dit hangt ook nauw samen met de praktijk en maatschappelijke ontwikkelingen. Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Renovatie Nieuw Middelburg Met de renovatie wordt gestreefd naar een energielabel A, wat een energiebesparing tussen 40 en 45 procent kan opleveren. Het verschil in energiebesparing tussen Label A en B is ongeveer 10 procent. Vanaf Label B zijn, voor het behalen van Label A, de (dak)isolatie en alle kierdichtingen verder geoptimaliseerd en gecombineerd met een zelfregulerend mechanisch ventilatiesysteem. Het succesvol handhaven van Label A hangt ook sterk samen met het gedrag van bewoners. Daar zijn instructies en gebruiksaanwijzingen gemaakt en wordt bij de sleuteloverdracht een demonstratie gegeven. Het aandeel van de investering in energiemaatregelen in de totale kosten van de renovatie-ingreep bedraagt 30 procent. Hieronder is in een opsomming de context hiervan nader gedefinieerd, waarbij de kosten voor energiemaatregelen een opsomming zijn van alle kosten met betrekking tot de isolaties en kierdichtingen van het dak, de gevels, het kozijnwerk en de vloer, plus de kosten van het zelfregulerend ventilatiesysteem. Hierbij is op te merken dat deze kosten soms deel kunnen uitmaken van een bouwsysteem, zoals raamkozijnen, voorzetwanden en sommige dakbedekking. Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Renovatie Nieuw Middelburg nul-plus-niveau Bouwkosten ingreepniveau 59.000,- Stiko 76.264,- excl. btw 90.000,- incl. btw Energiemaatregelen 17.400,- excl. btw Aandeel in kosten 30% Uit bovenstaand overzicht valt te concluderen dat de investeringen in energiemaatregelen best een gewichtig onderdeel van de kosten van de gehele ingreep vormen. Nadere uitleg bij de isolatiemaatregelen Om een Label A of B te bereiken, moet in feite de hele buitenschil van de woning geïsoleerd worden. Hierbij gaat het om de begane grondvloer, de gevels en het dak. Het is hierbij het eenvoudigst om de woningen aan de binnenzijde isoleren, maar vergt hierbij wel een zeer goede ventilatie, in verband met de vochthuishoudingen in de constructies. Belangrijk hierbij is dat de dampremmende laag tussen de bestaande constructies en de nieuwe isolaties op de juiste plek zit, zodat er geen vocht naar binnen kan, maar het geheel wel kan ademen. Bij de te isoleren constructies, de kruipruimte en de trappen wordt daarom ook de ventilatie verbeterd. Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Renovatie Nieuw Middelburg In de rekenmodellen voor Label A is uitgegaan van een aantal isolatieprincipes: - dakisolatie met een Rc-waarde 4,2: schuimplaten - gevelisolatie inclusief voorzetwand met een Rc-waarde 3,1: steenwol/metalstud/gipsplaten - begane grondvloerisolatie met een Rc-waarde 2,6: - dakkapelisolatie met een Rc-waarde 3,5: schuimplaten Voor het kozijnwerk (ramen en deuren) is het belangrijk dat de kierdichting tussen de kozijnen en het metselwerk en tussen de ramen en de kozijnen verbeterd wordt. Omdat hier op veel plekken vochtproblemen en rot houtwerk voorkomen en ook het glas (enkelglas of dun dubbelglas) op veel plaatsen vervangen dient te worden, worden in alle kozijnen nieuwe raamwerken met HR ++ glas gezet. Deze worden zo ontworpen, dat deze veel beter bij het beoogde gevelbeeld passen (esthetisch) dan de huidige ramen. Het vervangen van de ramen en het glas is ook van groot belang voor een betere ventilatie van de woningen. Er worden meer te openen delen ontworpen, en in combinatie met de nieuwe voorzetwanden aan de binnenkant van de gevels, kunnen zelfregulerende ventilatieroosters op een onopvallende plek ingepast worden. Deze maken deel uit van het nieuw aan te brengen mechanische ventilatiesysteem, wat ook de condensproblemen (en geuroverlast) in badkamers en keukens tegengaat. Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Renovatie Nieuw Middelburg Uitvoering Met Bouwgroep Peters uit Middelburg is na voorselectie uit 6 aannemers het uitvoeringsplan gemaakt. Daarbij is het principe van ketenintegratie en LeanPlannen toegepast. Dit was voor alle deelnemers, inclusief de opdrachtgever en de architect, een nieuwe werkwijze. Het gaat om samenwerking en kennisontwikkeling door een transparante houding en ontwikkeling. Met de hoge duurzaamheidsambitie van Woongoed Middelburg en de combinatie daarvan met de ketenintegratie is een optimaal uitvoeringsproces gerealiseerd en een prachtig resultaat opgeleverd. Bouwgroep Peters is de spin in het web van de uitvoering en heeft met de bouwpartners de uitdaging goed opgepakt. Per fase wordt de uitvoering verder geoptimaliseerd om de verliezen te beperken en de snelheid te behouden. Per woning is de uitvoeringsduur 5 weken. Voor de bewoners betekent dit dat zij een week voor de start uitverhuizen naar een tijdelijke woning en dan 6 weken later de sleutel weer krijgen. Planning en uitvoering van het totale aantal te renoveren woningen gebeurt in fasen: clusters van ca. 40 woningen. De eerste fase van complex 128 is met rood aangegeven Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Renovatie Nieuw Middelburg Om de aanpak te testen en uit te vinden welke bewerkingen kritisch waren is er met twee woningen als model voorgebouwd. Dit leverde op dat duidelijk werd waar de asbesthoudende isoleerlagen de uitvoering in de weg zaten. Ook is daaruit gebleken dat alle kozijnen vervangen moesten worden omdat de zoutaantasting, vooral door het vocht dat door het zout wordt vastgehouden juist waar dat niet hoort, de kwaliteit ernstig had aangetast. Met TNO is laag voor laag de asbestinventarisatie nader onderzocht om de uitvoering daar goed op af te stemmen. Voor de sloop van oude kozijnen en dakonderdelen is eerst rond deze constructies gesaneerd. Naast de veiligheid tijdens de uitvoering is ook de veiligheid voor de bewoners onderzocht. Met de ingreep wordt voldaan aan de eisen van 2012. In bewoonde situaties bleek dat er voor de ingreep geen sprake was van gevaar bij normaal gebruik van de woning, wel fijn voor de periode voor de renovatie. Jasmijnstraat: - linkerzijde (fase 2) voor de renovatie - rechterzijde (fase 1) na oplevering De ketensamenwerking heeft tot veel vertrouwen in elkaars werk en intenties geleid en dat heeft een prachtig resultaat en heel tevreden bewoners opgeleverd. Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Renovatie Nieuw Middelburg Resultaat Het behoud van het complex, het resultaat van de renovatie laat dat nog eens zien, is de basis van duurzaamheid. Jaren praten over sloop zijn hiermee voorbij. Het ketenproces om tot de details van de aanpak te komen op zich levert een enorme bijdrage aan duurzaamheid. De planontwikkeling met de bewoners en de onderhoudsdienst van de corporatie samen met de architect en in de uitvoeringsvoorbereiding ook met de bouwers, is de drager van de aanpak. De ingreep met de realisatie van Label A, ten minste drie labelsprongen, maakt langdurig behoud mogelijk. Inmiddels is voor alle woningen het Label-A certificaat verkregen. Naast duurzaam materiaalgebruik, is het hemelwater afgekoppeld van het vuilwaterriool en is het project op een duurzame manier uitgevoerd, kort en efficiënt. De uitvoering met ketenintegratie draagt bij aan de zorg voor het project en heeft met de opname van de gebruikers in de keten bijgedragen aan het duurzame gebruik in de toekomst. Jasmijnstraat na oplevering Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Renovatie Nieuw Middelburg Resultaat Brochure Duurzaamheid Renovatie Nieuw Middelburg 26 januari 2012
Energie Prestatie Advies voor woningen globale berekening voor een gemiddelde tussenwoning met 1,63p/hh 128 1/14
Opdrachtgever Hulshof Architecten voor Woongoed Middelburg Datum rapport 11-08-2010 Adviesbureau Adres PKW Postadres Postbus 2977 2601 CZ Delft Bezoekadres: Hooikade 13, Delft Telefoon 015-2853090 Email info@pkw-delft.nl Adviseur Adviseursnummer Handtekening K44884 Software EPA-W Stand-Alone Softwarehuis Vabi Software BV Versie interface 2.01 (Jan 20 2010) Versie rekenkern 2.00 (09-12-2009) 2/14
Samenvatting De woning in gebied 128, een gemiddelde woning genomen, heeft het energielabel D (EI = 1,86). Hierbij staat een A++ label voor een zeer energiezuinige woning en een G-label voor een zeer onzuinige woning. Om de huidige staat van de woning te verbeteren, kunt u één van onderstaande pakketten met maatregelen uitvoeren. U kunt uw keuze afwegen op basis van investering, terugverdientijd, energielabel, besparing op energiekosten en CO2- reductie. Pakket Energiebesparing [%] E.label Scenario 1: alles zonder vloerisolatie 41,5 B Scenario 2: alles met vloerisolatie 46,0 A 3/14
Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Inhoudsopgave... 4 1 Inleiding... 5 1.1 Opdracht en doelstelling... 5 1.2 Leeswijzer... 5 2 Beschrijving van de woning... 6 2.1 Algemene gegevens... 6 2.2 Bouwkundige eigenschappen... 6 2.3 Installatietechnische eigenschappen... 9 3 Energiegebruik huidige situatie... 10 3.1 Het Energie Prestatie Certificaat... 10 3.2 Het berekende energiegebruik... 10 3.3 Controle met werkelijk gasverbruik... 10 4 Energiebesparingsadvies... 12 4.1 Energie Prestatie Advies... 12 4.2 Overzicht van de pakketten... 12 4.3 Energetische gevolgen... 13 4/14
1 Inleiding 1.1 Opdracht en doelstelling In opdracht van Hulshof Architecten heeft PKW een EPA uitgevoerd voor een gemiddelde tussenwoning van gebied 128. 1.2 Leeswijzer In dit rapport vindt u een compleet energiebesparingsadvies voor uw woning. Eerst wordt in hoofdstuk 2 de huidige staat van het gebouw beschreven. In dit hoofdstuk vindt u een overzicht van de bouwkundige constructies, de verwarmingsinstallatie en andere gegevens van de woning voor het energieonderzoek. Voorts komt in hoofdstuk 3 de energieprestatie van het woning aanbod. Naast het energielabel dat verplicht is bij verhuur en verkoop van de woning, wordt ook het gas, elektrisch en warmtegebruik van de woning in de huidige situatie in kaart gebracht. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 het energieadvies behandeld. Met behulp van verschillende maatregelpakketten krijgt u inzicht in de mogelijke energiebesparingen, comfortverbeteringen, kosten, baten en terugverdientijden. 5/14
2 Beschrijving van de woning 2.1 Algemene gegevens De onderstaande beschrijving heeft betrekking op de volgende woning: Adresgegevens Straat + nr. PC + plaats Type woning Rijwoning tussen Type dak Hellend dak Eigendom Eigenaar Bouwjaar 1921 Inspectie 1 april 2010 De woning beschikt over de volgende netto gebruiksoppervlaktes: Netto gebruiksoppervlaktes Begane grond 39,2 m 2 1 e verdieping 33,3 m 2 Totaal 72,5 m 2 Onderstaande gegevens hebben betrekking op het gedrag van de huidige bewoners. Deze waarden hebben geen invloed op de bouwkundige en installatietechnische kwaliteit van de woning, maar hebben wel invloed op het energiegebruik. Bewonersgedrag Aantal bewoners 1,63 - Gemiddelde 16,5 C binnentemperatuur Warmteproductie 6,0 W/m 2 (verlichting en apparatuur) Ventilatiecorrectiefactor 1,00 - Elektrische kookplaat Nee - 2.2 Bouwkundige eigenschappen 2.2.1 Luchtdichtheid van de woning Kierdichting zorgt voor een betere luchtdichtheid van een woning. Hierdoor ontsnapt minder warmte ongewenst uit de woning, met lagere stookkosten als resultaat. In de woning is kierdichting toegepast op: 6/14
Onderdelen met kierdichting Draaiende delen Nee Nok van het dak Nee Kozijnen Nee Doorvoeren dak/gevel Nee Meterkast doorvoeren Nee Aansluiting dak/gevel Nee Kruipluik Nee Naden in dakplaten Nee 2.2.2 Bouwkundige constructies In de woning komen de volgende types constructies voor: Constructie Type Rc [m 2.K/W] U [W/m 2.K] ZTA [%] vloer hout Vloer 0,12 vloer beton Vloer 1,40 steensgevel binnenisolatie Gevel 0,94 enkel glas Raam 5,20 80 dubbel glas Raam 2,90 70 deur Deur 0,12 plat dak Plat/hellend dak 0,40 hsb zijwang Gevel 0,24 vloer hout onverw. zolder Vloer 1,39 hellend dak geisoleerd Plat/hellend dak 1,32 hellend dak onverw. zolder Plat/hellend dak 0,19 Hierbij zijn voor het energiecertificaat de volgende beslissingen volgens het ISSO beslisdiagram genomen: Constructie Beslissingen vloer hout Geen isolatie vloer beton 5 cm isolatie steensgevel binnenisolatie 3 cm isolatie enkel glas Hout of kunststof Enkel glas dubbel glas Hout of kunststof Dubbel glas deur Deur plat dak Geen isolatie Spouw hsb zijwang Geen isolatie vloer hout onverw. zolder 5 cm isolatie hellend dak geisoleerd Isolatiedikte onbekend Bouwperiode 1975-1983 hellend dak onverw. zolder Geen isolatie Uitleg: De Rc-waarde is de thermische weerstand van een constructie. Hoe hoger deze waarde, hoe beter de isolerende werking. De U-waarde is de warmtegeleidingcoëfficiënt, deze wordt gebruikt voor ramen of onverwarmde zolders. Hoe hoger deze waarde, hoe slechter de isolerende werking. Voor een constructie moet ofwel de Rc-waarde ofwel de U-waarde bekend zijn. De ZTA-waarde staat voor het percentage zonlicht dat door het raam daadwerkelijk binnentreedt. 7/14
De genoemde typen constructies komen als volgt in de woning voor: Bouwdeel A [m 2 ] Constructie Grenst aan Oriëntatie vloer hout 23,1 vloer hout Grond of kruipruimte vloer beton 16,1 vloer beton Grond of kruipruimte voorgevel mw 13,3 steensgevel Buitenlucht binnenisolatie achtergevel mw 11,9 steensgevel Buitenlucht binnenisolatie hellend dak geisoleerd 15,9 hellend dak geisoleerd Buitenlucht plat dak 2,3 plat dak Buitenlucht hsb zijwang 1,0 hsb zijwang Buitenlucht deuren 7,3 deur Buitenlucht enkel glas voorgevel (Noord- 3,3 enkel glas Buitenlucht Noord-West West) enkel glas achtergevel (Zuid- 5,0 enkel glas Buitenlucht Zuid-Oost Oost) dubbel glas voorgevel (Noord- 3,0 dubbel glas Buitenlucht Noord-West West) vloer hout (Onverwarmde zolder) 33,0 vloer hout onverw. zolder Onverwarmde ruimte hellend dak (Onverwarmde zolder) 38,5 hellend dak onverw. zolder Buitenlucht 2.2.3 Serre en/of balkonafdichting In de woning is de volgende serre of balkonafdichting aanwezig: Serre en/of balkonafdichtingen Type 1 N.v.t. Type 2 N.v.t. Oriëntatie 1 N.v.t. Oriëntatie 2 N.v.t. Ventilatie 1 N.v.t. Ventilatie 2 N.v.t. 8/14
2.3 Installatietechnische eigenschappen 2.3.1 Ventilatie De woning heeft de volgende voorzieningen voor ventilatie: Ventilatie Systeem Natuurlijk Ventilatoren N.v.t. Warmteterugwinning N.v.t. 2.3.2 Ruimteverwarming De verwarmingsinstallatie van de woning ziet er als volgt uit: Verwarming Systeem Individueel Toestel(len) HR100-ketel Aanvoertemperatuur Hoog (boven 55 C) 2.3.3 Warm tapwater bereiding De woning heeft de volgende voorziening voor warm tapwater: Warm tapwater Systeem Hoofdtoestel Keukenboiler Douche Besparende douchekop Vaatwasser Bad Individueel Combitap HR Nee Ja Nee Nee Nee 2.3.4 Toepassing van zonne-energie In de woning wordt zonne-energie als volgt benut: Opp. [m 2 ] Systeem Oriëntatie Hoek - 9/14
3 Energiegebruik huidige situatie 3.1 Het Energie Prestatie Certificaat In het kader van de Europese regelgeving (EPBD) bent u verplicht om, bij verkoop of verhuur van de woning, een energiecertificaat te overhandigen. Dit energiecertificaat bevat een energielabel en is tien jaar geldig. Deze woning heeft het volgende energielabel: Energiecertificaat Energielabel D Energie-index 1,86 Energiegebruik 64.037 MJ (883,3 MJ/m 2 ) Verbeteropties - Vloerisolatie (of verbetering) - Gevelisolatie (of verbetering) - HR beglazing plaatsen - Kierdichting - Zonneboiler 3.2 Het berekende energiegebruik Met behulp van een computerapplicatie is het energiegebruik voor de woning berekend. Hierbij is rekening gehouden met het bewonersgedrag (aantal bewoners, binnentemperaturen, verlichting en ventilatie) van de woning. Omdat het energiegebruik door weerverschillen het ene jaar anders is dan het andere jaar, is uitgegaan van het referentieklimaat TRY De Bilt. Hierdoor wordt het energiegebruik uitgerekend voor een gemiddeld klimaatjaar. Deelpost Gas [m 3 ] Elektr. [kwh] Warmte [GJ] Primair [MJ] CO2 [kg] Verwarming 1.123 0 0 39.505 Tapwater 262 0 0 9.224 Hulpenergie 0 240 0 2.218 Verlichting 0 435 0 4.015 PV 0 0 0 0 Totaal 1.386 675 0 54.963 2.848 3.3 Controle met werkelijk gasverbruik In onderstaand schema wordt het werkelijke gasverbruik van de woning vergeleken met het berekende verbruik. Op deze wijze kan de nauwkeurigheid van de invoergegevens en de berekeningsresultaten worden vastgelegd. Voor het totale gasverbruik heeft uw adviseur een werkelijke gasafrekening van de woning geraadpleegd. Het deelverbruik voor koken is geschat met behulp van de gezinsgrootte. Voorts is het deelverbruik voor tapwater berekend aan de hand van de tapwaterinstallatie en bewonersgedrag. Tenslotte is het resterende gasverbruik van rekening voor ruimteverwarming. 10/14
Deelposten Werkelijk gasverbruik [m 3 ] Berekend gasverbruik [m 3 ] Afwijking [%] Koken 65 65 0,0 % Tapwater 262 262 0,0 % Verwarming 1.007 1.007 0,0 % Totaal 1.334 1.334 0,0 % In de EPA methode wordt altijd gerekend met een referentieklimaat, namelijk TRY De Bilt. Om de werkelijke meterstanden van een energierekening te kunnen vergelijken met de resultaten van een EPA berekening, zijn de resultaten van de berekeningen gecorrigeerd met onderstaande klimaatgegevens. Klimaatgegevens Klimaatlocatie Vlissingen Aantal dagen 365 Aantal graaddagen 2.346 11/14
4 Energiebesparingsadvies 4.1 Energie Prestatie Advies Naast het verplichte energiecertificaat, heeft uw EPA-adviseur ook een maatwerk advies voor uw woning gemaakt. In dit advies worden pakketten van energiebesparende maatregelen gepresenteerd. Hierbij krijgt u zowel inzicht in de mogelijke energiebesparingen als in de financiële gevolgen van de pakketten voor uw woning. 4.2 Overzicht van de pakketten In onderstaand overzicht vindt u de omschrijving van de door uw adviseur opgestelde pakketten. Een pakket bestaat uit een of meerdere maatregelen, die een energetische verbetering en/of een comfortverbetering voor uw woning opleveren. In de bijlagen vindt u een gedetailleerde omschrijving van de maatregelen. In deze bijlagen vindt u ook de voordelen en eventuele aandachtspunten van maatregelen. Pakket Scenario 1: alles zonder vloerisolatie Scenario 2: alles met vloerisolatie Maatregelen - enkel glas -> HR++ glas - dubbel glas -> HR++ glas - gevel isoleren - hellend dak isoleren - plat dak isoleren - zijwangen isoleren - kierdichting - kierdichting - deur isoleren - VMV - vloer zolder isoleren - vloerisolatie - enkel glas -> HR++ glas - dubbel glas -> HR++ glas - gevel isoleren - hellend dak isoleren - plat dak isoleren - zijwangen isoleren - kierdichting - kierdichting - deur isoleren - VMV - vloer zolder isoleren Pakket Energiebesparing [%] E.label Scenario 1: alles zonder vloerisolatie 41,5 B Scenario 2: alles met vloerisolatie 46,0 A 12/14
4.3 Energetische gevolgen 4.3.1 Energielabel Voor elk pakket met maatregelen is een nieuw energielabel berekend. In onderstaand diagram vindt u per pakket de nieuwe energie-index. Energie-index per maatregelpakket Scenario 2: alles met vloerisolatie (A) 1,03 Scenario 1: alles zonder vloerisolatie (B) 1,11 Huidig (D) 1,86 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 energie-index [-] 4.3.2 Energiebesparing Onderstaand diagram toont u hoeveel procent elk pakket jaarlijks aan energie bespaard. Hierbij is rekening gehouden met uw werkelijke gebruik van de woning. Uw adviseur heeft namelijk met behulp van uw meterstanden een inschatting gemaakt van de uw werkelijk binnentemperaturen. 13/14
Energiebesparing per maatregelpakket Scenario 2: alles met vloerisolatie 46,05 Scenario 1: alles zonder vloerisolatie 41,53 39 40 41 42 43 44 45 46 47 besparing [%/jaar] 4.3.3 Energiebesparing per energiedrager Tenslotte vindt u in onderstaande tabel een overzicht van de energetische besparingen voor de verschillende energiedragers (gas, elektriciteit en warmtelevering). Pakket Gasverbruik [m 3 /jaar] Elek. verbruik [kwh/jaar] Warmteverbruik [GJ/jaar] CO2 kg/jaar] Huidig 1.386 675 0 2.848 Scenario 1: alles zonder 691 849 0 1.710 vloerisolatie Scenario 2: alles met vloerisolatie 620 849 0 1.585 Pakket Scenario 1: alles zonder vloerisolatie Scenario 2: alles met vloerisolatie Gasbesparing [% tov huidig] Elek. verbruik [% tov huidig] Warmteverbruik [% tov huidig] CO2 [% tov huidig] 50,1-25,8 0,0 40,0 55,2-25,8 0,0 44,4 14/14