STÄDTEBAU? STÄDTE BAUEN OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987) Städtebau ist das planvolle und sinnvolle Bauen von Städten. SANIERUNG STADTUMBAU NEUBAU REVITALISIERUNG INTENSIVIERUNG UMNUTZUNG UMSTRUKTURIER UNG - "die räumlich-funktionale Organisation von Grund und Boden - der Entwurf oder die Komposition des Stadtgrundrisses - der Entwurf der Ausgestaltung des öffentlichen Raums - die Bebauungsregeln"* GREENFIELDS SIEDLUNGSBAU NEUES IMAGE NEUE KNOTEN ABRISS + NEUBAU RÜCKBAU BROWNFIELDS BRAND BUILDING Wahrig, Deutsches Wörterbuch * Heeling 1997, in: Heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 FUNKTIONEN - NUTZUNG - PROGRAMM - EIGENTUMSVERHÄLTNISSE - ÖFF. INFRASTRUKTUR -... FUNKTIONEN - NUTZUNG - PROGRAMM - EIGENTUMSVERHÄLTNISSE - ÖFF. INFRASTRUKTUR -... BODEN - WASSER - FAUNA/FLORA - ENERGIE - VER/ENTSORGUNG - LANDSCHAFT -... BODEN - WASSER - FAUNA/FLORA - ENERGIE - VER/ENTSORGUNG - LANDSCHAFT -... CONTENT CONTENT PARZELLIERUNG - DICHTE - GEBÄUDETYPOLOGIE - GESTALTUNGSVORGABEN - MATERIALITÄT -... ERSCHLIESSUNG - ÖFFENTLICHER RAUM - STRASSENPROFILE - LANDSCHAFTSARCHITEKTUR -... DESIGN PARZELLIERUNG - DICHTE - GEBÄUDETYPOLOGIE - GESTALTUNGSVORGABEN - MATERIALITÄT -... ERSCHLIESSUNG - ÖFFENTLICHER RAUM - STRASSENPROFILE - LANDSCHAFTSARCHITEKTUR -... DESIGN PARZELLIERUNG - DICHTE - GEBÄUDETYPOLOGIE - GESTALTUNGSVORGABEN - MATERIALITÄT -... ERSCHLIESSUNG - ÖFFENTLICHER RAUM - STRASSENPROFILE - LANDSCHAFTSARCHITEKTUR -... DESIGN PROZESSDESIGN - PROZESSMANAGMENT - STAKEHOLDERMANAGMENT - REGELWERKE -... AUFGABEN/PROBLEMDEFINITION - PHASIERUNG - FLEXIBILITÄT - STORY - IMAGE - IDENTITÄT -... CONCEPT Seite1
FUNKTIONEN - NUTZUNG - PROGRAMM - EIGENTUMSVERHÄLTNISSE - ÖFF. INFRASTRUKTUR -... BODEN - WASSER - FAUNA/FLORA - ENERGIE - VER/ENTSORGUNG - LANDSCHAFT -... CONTENT PARZELLIERUNG - DICHTE - GEBÄUDETYPOLOGIE - GESTALTUNGSVORGABEN - MATERIALITÄT -... framework infill: structure + typology voids: public space + landscape + roadscapes GESTALTUNG DETAIL PROZESS RAHMEN ERSCHLIESSUNG - ÖFFENTLICHER RAUM - STRASSENPROFILE - LANDSCHAFTSARCHITEKTUR -... DESIGN PROZESSDESIGN - PROZESSMANAGMENT - STAKEHOLDERMANAGMENT - REGELWERKE -... AUFGABEN/PROBLEMDEFINITION - PHASIERUNG - FLEXIBILITÄT - STORY - IMAGE - IDENTITÄT -... access + connectivity storyline + imaging + communication PUBLIC TRANSPORT + PARKING KONTROLLE AUSFÜHRUNG LAISSER-FAIRE VISION CONCEPT technical infrastructure + sustainability STRATEGY policy + social infrastructure phasing-out + flexibility + open-endedness FRAGEN ANTWORTEN GESTALTUNG PROZESS DETAIL RAHMEN KONTROLLE LAISSER-FAIRE AUSFÜHRUNG VISION AMSTERDAM AMSTERDAM 1538 FRAGEN ANTWORTEN GRACHTENGORDEL 1613-1662 Vogelschau von Amsterdam von Cornelis Anthoniszoon, 1538, aus: DRO Amsterdam, Metropool in ontwikkeling, PlanAmsterdam, 4/2008 Amsterdam zwischen Ij und Haarlemmermeer, Karte von Covens, 1649, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam waterbestendig, PlanAmsterdam, 2/2008 Seite2
Karte von Covens, 1649 - aus:heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 links: Plattegrond van de oude en nieuwe roying der stede Amsterdam' Fragment van het ontwerp voor de tweede helft van de grachtengordel van Daniël Stalpaert, 1662 rechts: Fragment van de kaart van Amsterdam van Gerrit de Broen, 1732, een van de laatste kaarten waarop de huizen in perspectief getekend zijn aus:heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 links: Luftbild Amsterdam mit Grachtenring, www.wikipedia.nl rechts: Jacob Bosch, Caarte waarin vertoont werd de plattegrond van de Nieuwe Plantage, 1682 PLAN ZUID 1915 links: Grundeigentum der Stadt Amsterdam, 1986. gelb: städtisches Eigentum, rot: Erbpacht (ab 1900), weiss: Privateigentum. aus: aus:heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 rechts: Amsterdam, Grachtengordel, 2006. Foto Christian Salewski H. Berlage, Plan Zuid, 1915, Vogelflugperspektive von Osten und Plan H. Berlage, Plan Zuid, 1915 links: Strassenprofile, nach Joseph Stübben, Städtebau, 1890. rechts: L. Försters Ringstrassenentwurf für Wien 1858, nach Joseph Stübben, Städtebau, 1890. aus:heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 H. Berlage, Plan Zuid, 1915, Detail Parzellierung und Bebauung Seite3
links: M.J.E. Lippits en N.H.W. Scholte, woningbouwblok Amsterdam Zuid 1919-1923, overzicht maquette. www.nai.nl AUP - ALGEMEEN UITBREIDINGSPLAN 1935 rechts: entree woningbouwblok, huidige situatie. Rechts: zicht op binnenstraat vanaf het binnenterrein, huidige situatie. www.nai.nl links: W.G. Witteveen, uitbreidingsplan voor Amsterdam-West, 1924-1925 rechts: C. van Eesteren, schematische weergave van de optimale relatie tussen hoogbouw en verkeersvoorzieningen, 1926, axonometrisch perspectief in vogelvlucht. links: Th.K. van Lohuizen, Gewestelijk onderzoek, demographische Entwicklung 1900-1928, 1930 rechts: Het Gewest Amsterdam, Vorbildplan für die C.I.A.M., 1932 links: Amsterdam, schematisch verkeersplan voor de toekomstige westelijke stadsuitbreiding, 25 april 1929 rechts: C. van Eesteren, schets voor Amsterdam-West, juli-augustus 1929 Algemeen Uitbreidingsplan van Amsterdam 1935 AUP 1935 - 'Toekomstige voorzeining van de verschillende stadsdelen met parken en algemeene recreatieterreinen' - Planologisch onderzoek diende ter verantwoording van de opzet van het stedebouwkundige plan en resulteerde in (met namen kwantitatieve) eisen. Bovenstaande tabel toont de hoeveelheden park en groenvoorzieningen die opgenomen dienen te worden in het AUP, uitgaande van de onderzoeksresultaten welke aangeven dat per hoofd van de bestaande bevolking 3,5 m2 groen en per hoofd van de toekomstige bevolking 4,5 m2 groen nodig zou zijn en tevens dat de maximale afstand van een park tot woningen 400 meter mocht bedragen. links: Algemeen Uitbreidingsplan, südlicher Stadtteil gesehen aus Nordosten, Vogelflugperspektive. www.efl-stichting.nl, Zugriff 29.09.2008 rechts: Osdorp, gebaut ab 1958 links: Algemeen Uitbreidingsplan, kaart C, intercommunale verbindingen rechts: Amsterdam, uitbreidingsplan Tuinstad Slotermeer, 1939 Seite4
FLEVOLAND 1957-1968 links: Strukturkarte Niederlande, Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening, 2001 rechts: Windkarte, Sturm vom 09. November 2007 links: Überschwemmungen in den Niederlanden am 09. November 2007 rechts: Fernsehberichterstattung zu den Überschwemmungen in den Niederlanden am 09. November 2007 links oben: Zuiderzee im 18. Jahrhundert. links unten: Zuiderzee, 1904 rechts: Plan Lely, 1920. www.osplatform.nl 13. Jahrhundert / 17. Jahrhundert / 19. Jahrhundert, de Stelling 1874; Prinzip Polderentwässerung. aus: DRO Amsterdam, Amsterdam waterbestendig, PlanAmsterdam, 2/2008 oben: Zuiderzee im 1./10./13./15./17./19. Jahrhundert. unten links: Testpolder Andijk. mitte unten und rechts unten: Bau des Aflsluitdijk 1932. alle: www.osplatform.nl LELYSTAD 1967 ALMERE 1976 Afsluitdijk, 2003. Foto: Rotterdam International Architectural Biennial 2004 links: Satellitenaufnahme Flevoland, 2008. GoogleEarth rechts: Strassenkarte Flevoland, 2008. http://nl.wikipedia.org/wiki/afbeelding:osm_-_provincie_flevoland.png Seite5
links: Blokjeskaart, Tweede Nota Ruimtelijke Ordening, 1966 rechts: Decentrale concentratie, Tweede Nota Ruimtelijke Ordening, 1966 links: Cornelis van Eesteren, Skizzen zu den Zuiderzeewerken, 1952 rechts: Cornelis van Eesteren, Skizzen zur städtebaulichen Struktur der Ijsselmeerpolder, 1952 Lelystad, 1960 Lelystad, 1971 Lelystad, 1981 Lelystad, 1989 Lelystad, 2000 Lelystad, 2003 Lelystad, 2006 Seite6
links: strategischer Entwurf für Almere mit 100.000, 150.000 oder 250.000 Einwohnern, 1970 IJPLEIN 1980 rechts oben: Almere, 2008. GoogleEarth. rechts unten: Almere, Bau des neuen Zentrums, 2002. www.stadshart.nl van den Broek en Bakema, Plan Pampus, 1965 Nördliches Ijufer, historisches Luftbild. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Nördliches Ijufer, GoogleEarth 2008 und historisches Luftbild. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Office for Metropolitan Architecture, Wettbewerb Parc de la Villette, 1982 OOSTELIJK HAVENGEBIED 1990-2000 Nördliches Ijufer, GoogleEarth 2008 Südliches Ijufer. Foto: Mirande Phernambucq, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008 Seite7
Borneo, Sporenburg, KNSM und Java von Osten, historisches Luftbild. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 links:bird's eye view of the North Sea Canal, colour lithograph Ennik and Binger, 1876. aus: Buurman, Marlies; Kloos, Maarten (eds.), Impact. Urban Planning in Amsterdam after 1986, Amsterdam: Arcam, Architectura & Natura 2005. rechts: Sumatrakade, the wharf of the KNSM (Royal Netherlands Steamship Company), in 1963.Foto: Frits Weeda, Stadsarchief Amsterdam. aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008 Ceres Terminal, Westpoort, Amsterdam. aus: DRO Amsterdam, Maakbare stad?, PlanAmsterdam, 2/2005 A 10 AMSTERDAMER RING 1990 Ijufer, historisches Luftbild. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Östliches Hafengebiet Amsterdam, Bebauung und Architekten, aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 JAVA EILAND KNSM EILAND JAVA EILAND KNSM EILAND Südliches Ijufer. Foto: Mirande Phernambucq, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008 oben: Java eiland, 2008. aus: DRO Amsterdam, Maakbare stad?, PlanAmsterdam, 2/2005 unten: städtebaulicher Plan von Soerd Soeters, 1992. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Seite8
links: Ästhetische Überlegungen zu Parzellengrösse und Strassenrhythmus. rechts: Studie zu Parzellengrösse und Haustypologie für Steigereiland, Ypenburg. aus:heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 links: Java, Kanalbebauung, 2006. Foto: Christian Salewski rechts:java, Bebauung an der Ij, 2008. http://www.oostelijkhavengebied.nl/: links: Ton Venhuizen, Jan-Schaefer-Brug, 1997/2001. aus: aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 rechts: Kopf von Java, 2007. aus: DRO Amsterdam, Projectgroep Zuidelijke IJ-oever, Stedenbouwkundig Plan Driehoek Kop Java, 2007 SPORENBURG BORNEO EILAND BORNEO EILAND SPORENBURG Diener & Diener, Wohnhaus Hoogkade, KNSM eiland, 1995/2001 Südliches Ijufer. Foto: Mirande Phernambucq, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008 Blick nach Westen über KNSM zu Zeeburgereiland, Foto: rovorm, aus: DRO Amsterdam, Het Zeeburgereiland, PlanAmsterdam, 7/2007 Geschichte, Konzepte 1989/1970s/1985/1990/1990 östliches Hafengebiet. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Borneo/Sporenburg, Grundlegendes städtebauliches Prinzip, 1992. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Seite9
Wohndichten in Amsterdam. aus:heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 Borneo/Sporenburg, West 8, Städtebaulicher Plan, 1998. www.west8.nl Jan van Goyen, Blick auf Dordrecht, 1853 Blick auf Sporenburg. www.west8.nl West 8, Borneo/Sporenburg, städtebauliches Prinzipien, 1998. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 links oben: MLP Architects/Llouis Mateo, Wohnhaus auf Borneo, 1995/2000 aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 links unten: Frits van Dongen, de Architecten Cie., Wohnhaus The Whale auf Sporeburg, 1995/2001. rechts: Strassen auf Sporenburg. Fotos Hans Haijtema, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008 Borneo/Sporenburg, West 8, Städtebaulicher Plan, Freiräume, 1998. www.west8.nl KCAP, Wohnhaus auf Sporenburg, 1994/1998. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Borneo/Sporenburg, West 8, Städtebaulicher Plan, Scheepstimmermanskade, 1998. www.west8.nl Seite10
Borneo/Sporenburg, West 8, Städtebaulicher Plan, Luftbild und Drachenbrücke, 2008. www.west8.nl Architectural criticism usually limits itself to a critique of the building around completion date. Most of the buildings in the Eastern Harbour District have been up long enough to allow for discussion of the experience of daily use as well, which in my case, as a resident of the Java Island, is a personal experience. Aside from the unmistakable satisfaction of living in an environment that was designed with so much care and attention for architectural and urban-planning quality, as a resident I also experience the odd dualism that characterizes this area: in terms of density, appearance and location right next to the centre of Amsterdam, it is urban, yet at the same time, because housing almost entirely dominates, it is simply a suburb. [...] The Eastern Harbour District, like all suburbs in the Netherlands, is inhabitated by the working middle class. This means a suburban quiet reigns here over weekdays between nine and five o clock, which even the steadily increasing number of children in the area does little to disturb so far. So it is a blessing that, for years, hardly a day has gone by without some architecture tourism. Strolling and cycling around, these tourists at least bring some life to the area. OOSTELIJKE HANDELSKADE Hans Ibelings 2003 aus: Eastern Harbour District Amsterdam : urbanism and architecture, texts: Abrahamse, Jaap Evert; et al., Rotterdam: NAI Publishers ; 2003 Oostelijke Handelskade, 1910. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 links: Oostelijke Handelskade im Bau, Foto: rovorm, aus: DRO Amsterdam, Stadsvorm Amsterdam, PlanAmsterdam, 1/2006 rechts: Oostelijke Handelskade, 1980s. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 links: Nielsen, Nielsen & Nielsen, Muziekgebouw a `t Ij, Oostelijke Handelskade, 2004. Foto: Mirande Phernambucq. aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008 mitte und rechts: Veembroederhof, Gewerbe, Oostelijke Handelskade. Fotos Hans Haijtema, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008 links: Oostelijke Handelskade im Bau rechts: Claus en Kaan, Wohngebäude Gibraltar, Oostelijke Handelskade. http://www.oostelijkhavengebied.nl/ links: besetztes Lagerhaus Afrika, Oostelijke Handelskade. www.oostelijkhavengebied.nl rechts: Wohnungen für 3.600 Euro besetzt, 2008. www.nieuwsuitamsterdam.nl Entwicklung der Wohnungspreise in Amsterdam, 2000 und 2005. aus: DRO Amsterdam, Stadskennis - Planologie nieuwe stijl, PlanAmsterdam, 2/2007 Seite11
Nielsen, Nielsen & Nielsen, Muziekgebouw a `t Ij, Oostelijke Handelskade, 2004. aus: DRO Amsterdam, Maakbare stad?, PlanAmsterdam, 2/2005 VINEX 1995-2005 IJBURG 1996-2015? Amsterdam, GoogleEarth 2008 20 KE Lärmbelästigungs-Kontur des Flughafen Amsterdam-Schiphol. aus: DRO Amsterdam, Stadsvorm Amsterdam, PlanAmsterdam, 1/2006 Ijburg im Bau, aus: DRO Amsterdam, Centrumeiland Ijburg, PlanAmsterdam, 2/2004 Ijburg, städtebaulicher Plan, Frits van Dongen, de Architecten Cie., 1999. www.cie.nl Ijburg, städtebaulicher Plan, Frits van Dongen, de Architecten Cie., 1999. www.cie.nl Ijburg, städtebaulicher Plan, Ebenenkonzept, Frits van Dongen, de Architecten Cie., 1999. www.cie.nl Seite12
Layer. Prinzip, Jordaan/Amsterdam, Bijlmer/Amsterdam, Prinsenland/Rotterdam. aus:heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 Ijburg, Haveneiland links oben: landwirtschaftliches Standardflurstück aus West-Niederlanden 110m x 1250m zwischen Entwässerungssräben. mitte oben: Polder Gerverskop und Kockengen mit Standardflurstücken rechts oben: Simon Stevin, Idealstadt, 1590. unten: Analyse der Transformation des Standardflurstückes zu städtischen Baufeldern. aus:heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 Ijburg, städtebauliches Konzept Blockbebauung, Frits van Dongen, de Architecten Cie., 1999. www.cie.nl oben: Ijburg, Haveneiland unten: Ijburg, Rieteiland West Ijburg, temporärer Strand. Foto: RoVorm, aus: DRO Amsterdam, Stadsvorm Amsterdam, PlanAmsterdam, 1/2006 NDSM WERFT NDSM werf, www.ndsm.nl NDSM werf, www.ndsm.nl Seite13
de Architecten Cie., Dienst Ruimtelijke Ordening Amsterdam, Strategie und Entwicklungsleitbild NDSM werf 2008 AMSTERDAM METROPOOL CORNELIS DOUWESTERREIN BUIKSLOTERHAM HAMERSTRAATGEBIED IJBURG ZEEBURGEREILAND IJBURG STEIGEREILAND IJOEVERS MARKERMEER NDSM-WERF OVERHOEKS SIXHAVEN TOLHUISTUIN IJPLEIN ZUIDAS NORD ZUID LIJN SILODAM STATIONSEILAND KNSM EILAND HOUTHAVENS WESTERDOKSEILAND OSTERDOKSEILAND JAVA EILAND BORNEO AIRPORT CITY OOSTELIJKE HANDELSKADE PIET HEINKADE SPORENBURG Entwicklung der Ijoever, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008 Oosterdokseiland, Rendering der zukünftigen Bebauung, Bild: CIIID, aus: DRO Amsterdam, Oosterdokseiland, PlanAmsterdam, 5/2004 links: Schiphol Airport, Blick nach Norden Richtung Amsterdam, 2006. www.nl.wikipedia.org rechts: Frits van Dongen, de Architecten Cie., städtebaulicher Plan, Zuidas Amsterdam. www.cie.nl Steffen Nijhuis, TU Delft, Wassertstände um Amsterdam, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam waterbestendig, PlanAmsterdam, 2/2008 STÄDTE BAUEN? Amsterdam Metropool, Dienst Ruimtelijke Ordening Amsterdam 2007 West 8, Markeroog, 1. Preis, Wettbewerb Tegen de stroom in! der Eo-Wijers-Stiftung, 2006 Seite14
NEUBAU GREENFIELDS SIEDLUNGSBAU NEUE KNOTEN SANIERUNG STADTUMBAU REVITALISIERUNG INTENSIVIERUNG UMNUTZUNG ABRISS + NEUBAU RÜCKBAU BROWNFIELDS UMSTRUKTURIER UNG NEUES IMAGE BRAND BUILDING L histoire des grandes villes n est qu une succession d adaptations aux circonstances [...] utilisées avec opportunité. Il semble qu il y ait des instants particulièrement psychologiques pour entreprendre de grandes opérations d urbanisme. Ces instants peuvent être définis comme la rencontre de besoins affirmés et de moyens d exécution puissants. À cet opportunisme des évènements se superposent à un moment donné, une volonté, un plan d action concerté dont la durée d exécution peut devoir s échelonner sur une longue durée. Robert Mallet-Stevens, Georges-Henri Pingusson et.al. 1936 OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987) Un stade olympique à Paris, l Architecture d aujourd hui, no. 2, février 1936 aus: Grands projets urbains en Europe. Conduire le changement dans les metropoles, Les Cahiers de l IAURIF, No. 146, Mars 2007, p. 5 FUNKTIONEN - NUTZUNG - PROGRAMM - EIGENTUMSVERHÄLTNISSE - ÖFF. INFRASTRUKTUR -... BODEN - WASSER - FAUNA/FLORA - ENERGIE - VER/ENTSORGUNG - LANDSCHAFT -... CONTENT The questioning of limits has replaced the search for totality. Michel Foucault PARZELLIERUNG - DICHTE - GEBÄUDETYPOLOGIE - GESTALTUNGSVORGABEN - MATERIALITÄT -... ERSCHLIESSUNG - ÖFFENTLICHER RAUM - STRASSENPROFILE - LANDSCHAFTSARCHITEKTUR -... DESIGN PROZESSDESIGN - PROZESSMANAGMENT - STAKEHOLDERMANAGMENT - REGELWERKE -... AUFGABEN/PROBLEMDEFINITION - PHASIERUNG - FLEXIBILITÄT - STORY - IMAGE - IDENTITÄT -... CONCEPT STRATEGY OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987) OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987) OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987) OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987) Seite15
OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987) OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987) STÄDTEBAU framework + strategy voids: public space + landscape + roadscapes voids: public space + landscape + roadscapes voids: public space + landscape + roadscapes PUBLIC TRANSPORT + PARKING storyline + imaging + communication PUBLIC TRANSPORT + PARKING storyline + imaging + communication PUBLIC TRANSPORT + PARKING policy + social infrastructure technical infrastructure + sustainability policy + social infrastructure Seite16
framework + strategy framework + strategy framework + strategy infill: structure + typology infill: structure + typology infill: structure + typology access + connectivity voids: public space + landscape + roadscapes storyline + imaging + communication PUBLIC TRANSPORT + PARKING technical infrastructure + sustainability policy + social infrastructure access + connectivity voids: public space + landscape + roadscapes storyline + imaging + communication PUBLIC TRANSPORT + PARKING technical infrastructure + sustainability policy + social infrastructure phasing-out + flexibility + open-endedness access + connectivity voids: public space + landscape + roadscapes storyline + imaging + communication PUBLIC TRANSPORT + PARKING technical infrastructure + sustainability policy + social infrastructure phasing-out + flexibility + open-endedness framework + strategy infill: structure + typology access + connectivity voids: public space + landscape + roadscapes storyline + imaging + communication Städtebau ist simultan Schachspielen. Kees Christiaanse PUBLIC TRANSPORT + PARKING technical infrastructure + sustainability policy + social infrastructure phasing-out + flexibility + open-endedness Seite17