Gezondin de mond Mondzorgbijpersonenmet eenbeperking: eensituatieschets PROFDOMINIQUEDECLERCK BevolkingsstudiesMondgezondheid, Departement Mondgezondheidswetenschappen, KU Leuven Kindertandheelkunde & Bijzondere Noden, UZLeuven
Verenigde Naties VERDRAG INZAKE DE RECHTEN VAN PERSONEN MET EEN HANDICAP ARTIKEL1: Doel van dit Verdrag is het volledige genot door alle personen met een handicap van alle mensenrechten en fundamentele vrijheden op voet van gelijkheid te bevorderen, beschermen en waarborgen, en ook de eerbiediging van hun inherente waardigheid te bevorderen.
ARTIKEL 25: GEZONDHEID De Staten die Partij zijn erkennen dat personen met een handicap zonder discriminatie op grond van hun handicap RECHT HEBBEN OP HET HOOGST HAALBARE NIVEAU VAN GEZONDHEID.In het bijzonder : a) voorzien van hetzelfde aanbod met dezelfde kwaliteit en volgens dezelfde normen voor gratis of betaalbare gezondheidszorg en -programma s die aan anderen worden verstrekt,. b) waaronder vroegtijdig opsporen en, zo nodig, ingrijpen om het ontstaan van nieuwe aandoeningen te beperken en te voorkomen,.
c) deze gezondheidsdiensten zo dicht mogelijk bij de eigen gemeenschap van de mensen verschaffen, ook op het platteland; d) van vakspecialisten in de gezondheidszorg eisen dat zij aan personen met een handicap zorg van dezelfde kwaliteit verlenen als aan anderen, e). f) voorkomen dat gezondheidszorg, gezondheidsdiensten, op discriminatoire gronden vanwege een handicap worden ontzegd.
Watmet mondgezondheid(in Vlaanderen)? Beschikbare epidemiologische gegevens: Beperkt (aantal, regio, leeftijdsgroepen, type handicap, vaak instellingsgebonden, toevallige steekproeven,...) Representatief? Veralgemeenbaar? Vergelijking met doorsnee bevolking ontbreekt vaak
Mondgezondheid van Belgische Special Olympics atleten(so 2008) 687 participanten werden gescreend (40% vrouwen) Gemiddeldeleeftijd: 33 jaar (SD: +/- 13; range: 9-80; 52% < 35 jr) 13% pijnklachtterhoogtevan de mond 22% cariëslaesies 12% tekenen van tandtrauma 12% dringende verzorging nodig 27% niet-dringende verzorging Leroy R, DeclerckD, Marks L. The oral health status of Special Olympics athletes in Belgium. Community Dental Health 2012;29:68-73. Participantenzijnjonger, gezonder, minder beperkt, beterondersteunden geïntegreerd in maatschappij Ondanks best case scenario,... HOGE ZORGNOOD
Nationale survey in België Vanuit RIZIV: pilootstudie om basis te leggen van een mondzorgbeleid voor personen met bijzondere noden(pbn project) (kwetsbare ouderen, personen met een beperking) RIZIV Samenwerking professionele organisaties en universiteiten Nationale epidemiologische survey werd uitgevoerd in 2010 https://www.riziv.fgov.be/information/nl/studies/study56/.../study56.pdf
Nationale survey in België: personen met beperking 656 personen, informed consent 40%van participantenmet probleemter hoogtevan de mond 78% onvoldoende mondhygiëne; 68% tandsteen 56%onbehandeldecariësaanwezig(D 3 >0) (NB: in Belgische populatie vergelijkbare leeftijd: 34% - Bron: Nationale mondgezondheidsenquête, 2009) 33%had minder dan20 tandenin de mond (NB: in Belgische populatie vergelijkbare leeftijd: 16% - Bron: Nationale mondgezondheidsenquête, 2009) Leroy R, DeclerckD. Objective and subjective oral health care needs among adults with various disabilities. Clin Oral Invest 2013;17:1869-1878.
Anders danelders? Type van mondproblemenis nietverschillend, maar hun prevalentie en ernst véél hoger EN... bijna alle van deze problemen zijn voorkombaar! Mondhygiëne problematisch Hogere prevalentie en meer ernstige vormen van parodontale aantasting Méér onbehandelde cariës Hoger aantal ontbrekende tanden Anders PL, Davis EL. Oral health of patients with intellectual disabilities: a systematic review. Spec Care Dentist 2010;30:110-117.
Is dezesituatieuniekvoormondgezondheid? MAAR... MondzorgMEESTPREVALENTEZORGBEHOEFTEbijpersonenmet een beperking Lewis C, Robertson AS, Phelps S. Pediatrics2005;116:e426-e431. NEEN Ongelijkheden tussen personen mét en zonder beperkingen werden gerapporteerd in VERSCHILLENDE DOMEINEN GEZONDHEID VaakONOPGEMERKTEen/of SLECHT AANGEPAKTE medische problemen Personenmet beperkingengenietenniet van adequate PREVENTIEVE maatregelen Cooper SA, Melville C, Morrison J. People with intellectual disabilities. BMJ 2004;329:414-415. Lennox N, Bain C, Rey-CondeT, PurdieD, Bush R, PandeyaN. Int J Epidemiol2007;36:139-146.
Waar zit het probleem? BARRIÈRES voor mondzorg situeren zich op niveau van: persoon met beperking verzorgers/familie zorgverleners
Nationale survey in België PERSONEN MET BEPERKING (n=611): 42% rapporteerde barrières voor tandartsbezoek Angst (37%) Financiële implicaties(29%) Probleem met verplaatsing(29%) Geen geschikte tandarts(7%) Leroy R, DeclerckD. Objective and subjective oral health care needs among adults with various disabilities. Clin Oral Invest 2013;17:1869-1878.
VERZORGERS/FAMILIE: Belang van mondzorg voor algemene gezondheid & algemeen welbevinden onderschat Tandheelkundige zorg wordt als onaangenaam/ bedreigend gezien voor persoon met beperking Probleem om(geschikte) tandarts te vinden Financiële moeilijkheden https://www.riziv.fgov.be/information/nl/studies/study56/.../study56.pdf
TANDARTSEN (n=494): Onvoldoende training voor behandelen van mentaal beperkte personen(34%) Tijdsgebrek(43%) Gebrekaancoöperatievan patiënten(60%); moeilijkheden ovv communicatie met patiënten(58%) Geen assistentie beschikbaar(48%) Toegankelijkheid praktijk(10%); onaangepaste uitrusting(9%) Financiële problemen van patiënten(45%); onvoldoende vergoedingvan de tandarts(54%) https://www.riziv.fgov.be/information/nl/studies/study56/.../study56.pdf