Secretarieel jaarverslag 2015 - Bestuurszaken - Werk & studiegroepen - Bijzondere waarnemingen Ronald Sprokkereef, secretaris, maart 2016
Secretarieel jaarverslag 2015: bestuurszaken (1) Algemeen & natuurbeleving: 265 leden (11 meer dan in 2014). Landelijke trend; licht dalend. 22 excursies: o o Lezingen: o o elke maand de eerste maandagochtend wandeling met gemiddeld 12 deelnemers per keer. Sinds 1998 nog steeds een groot succes! 2 publieksexcursies 2 Algemene lezingen met 52 bezoekers. 2 Lezingen dagvlinderwerkgroep, 2 x libellenwerkgroep. Belangrijke stappen centralisatie en rubricering archief KNNV Haarlem o Anneke Koper & Joop Mourik hebben hard gewerkt om het verspreide, ontoegankelijke archief in beeld te brengen. Natuurstudie De basiscursus veldbiologie was zeer succesvol; 18 enthousiaste deelnemers. Floracursus (5 avondsessies & 3 excursies) in juni trok 14 deelnemers De werkgroepen voor libellen, dagvlinders, vrienden Kennemerstrand en de studiegroepen voor planten, nachtvlinders, padden, wasplaten, zwammen en houtzwammen zetten hun monitoringwerk voort. Alle groepen deden verslag en maakten prachtige foto s.
Secretarieel jaarverslag 2015: bestuurszaken (2) Natuurbescherming: KNNV heeft diverse malen de publiciteit gezocht inzake impact langdurige damhertenvraat in de AWD. o o Joop Mourik, 2015. Bloemplanten en dagvlinders in de verdrukking door toename van Damherten in de AWD. De Levende Natuur 116 4:85-190 Op 13 augustus leidde Joop een verslaggever rond om de gevolgen van de hertenvraat in de AWD te tonen en te bespreken: Trouw, 1 september 2015 Damherten eten de duinen leeg. o Joop Mourik, 2015. Veenmosveldjes in de kalkrijke duinen. Duin 2015-4: 6-7. Organisatie van Landelijke Natuurwerkdag op 7/11 op het Kennemerstrand met ruim 40 deelnemers. Zichtbaarheid KNNV: - De KNNV heeft, zoals elk jaar, weer meegedaan aan het Voorjaars- en Najaar evenement op Ter Kleef. - Diverse publieksexcursies georganiseerd voor libellen; AWD 28 juni en Middenduin op 19 juli. - Nationale Nachtvlindernacht (10 & 11/09, AWD) waar veel niet-leden, waaronder vele jongeren, op af kwamen. - De afdeling Haarlem heeft een presentatie verzorgd tijdens de jubileumviering van 25 jaar Milieudefensie Haarlem.
Secretarieel jaarverslag 2015: werk/studiegroepen - Plantenstudiegroep, jaarverslag 2015 (Joop Mourik) - Houtzwammen studiegroep KNNV afd. Haarlem, jaarverslag 2015 (Leo van der Brugge) - Zwammen studiegroep Koningshof verslag 2015 (Alfons Vaessen) - Wasplaten studiegroep verslag 2015 (Harm Snater) - Paddenstudiegroep verslag 2015 (Anneke Koper) - Dagvlinderwerkgroep verslag 2015 (Pipo Nicolas) - Nachtvlinders, studiegroep, verslag 2015 (Dik Vonk) - Libellenwerkgroep verslag 2015 (Frans Koning) - Werkgroep Vrienden van het Kennemerstrand, verslag 2015, (Marc Janssen)
Plantenstudiegroep verslag 2015 (1) AWD: botanische waarde ernstig bedreigd door continue hertenvraat 2015: afsluiting 50 jaren botanische inventarisatie van km-blokken. Momenteel 8 actieve deelnemers. Door continue hertenvraat waren er maar weinig zaden en bloemen. 6 KM blokken werden het hele seizoen intensief geïnventariseerd. Aantal soorten varieerde van 120 (ruim) 220. Achteruitgang van 35% ten opzichte van periode 1996 2005. Excursies: 15/05: Eiland van Rolvers; door hertenvraat vrijwel niets te zien; 17/08: Grote Zwarteveld; door combinatie van afplaggen/chopperen en vraat door de herten waren resultaten zeer mager. Niet meer teruggevonden: Steenanjer, Bevertjes, Dotterbloem en Rietorchis. Koningsvarens door vraat op sterven-na-dood. Als redmiddel zijn rasters erom heen geplaatst. Koningsvarens in quarantaine, Groot Zwarteveld, Joop Mourik Koningsvaren
Plantenstudiegroep verslag 2015 (2) Kennemerstrand: botanische weelde Groenknolorchis Inventarisatie: Permanente kwadraten van 4-6 m2 (sinds 2011) opnieuw opgenomen. Vegetatie van 15 plots omschreven. Twee telplots van Honingorchis opnieuw uitgebreid onderzocht met nauwkeurige metingen van individuele planten. 6 Actieve leden aangevuld met heel enthousiaste leden van de KNNV WEO. Plantendemografie : Nieuwe soorten in 2015 onder andere Dubbelloof, Veenpluis, Hondskruid (8 e orchideeënsoort!!!) Topjaar voor Groenknolorchis; 2374 getelde exemplaren. In 2014 slechts 730. De Honingorchis ontplofte in het 2 e jaar van waarneming met tenminste 524 bloemstengels (21 in 2014) en ongetwijfeld nog een veelvoud van moeilijk vindbare rozetten. Uniek in Nederland. Publicaties: Joop Mourik, 2015. Bloemplanten en dagvlinders in de verdrukking door toename van Damherten in de AWD. De Levende Natuur 116 4:85-190 Op 13 augustus leidde Joop een verslaggever rond om de gevolgen van de hertenvraat in de AWD te tonen en te bespreken: Trouw, 1 september 2015 Damherten eten de duinen leeg. Joop Mourik, 2015. Veenmosveldjes in de kalkrijke duinen. Duin 2015-4: 6-7
Plantenstudiegroep verslag 2015 (3): Kennemerstrand Dubbelloof Veenpluis Bokkenorchis Hondskruid Bijenorchis Honingorchis Vleeskleurige orchis
Studiegroep houtzwammen 2015 (1) De werkgroep: De werkgroep bestaat uit 11 leden. Van half januari half november, met een zomerstop van half maart tot half september, zijn 14 verschillende terreinen op dinsdagmorgen bezocht in de AWD. Met kleinere groep op vrijdagen; 6 verschillende terreinen bezocht in 2015. In 2015 ongeveer evenveel soorten als 2014; licht stijgende lijn. Mede door microscopie werk van enkele leden die meer naar de Asco s en zgn. korstjes kijken. In het voorjaar gemiddeld 45 soorten per keer en in het najaar gemiddeld 55 soorten. Weersinvloed op houtzwammen heel beperkt. De houtzwammen: enkele leuke waarnemingen (rode lijst soorten): Spatelhoorntje (Calocera pallidospathulata), Leerachtige korstzwam (Porostereum laevigatum), Purperrode franjehoed (Psathyrella bipellis). Aantal soorten 2015 2014.
Studiegroep houtzwammen 2015 (2) Voor 2016: continueren inventarisatie van de verschillende terreinen. Leuke waarnemingen (rode lijstsoorten): Purperrode franjehoed (Leyduin) Leerachtige knotszwam Spatelhoorntje
Studiegroep zwammen Koningshof 2015: prima jaar De werkgroep: Al 10 jaren actief. Momenteel 12 leden. Gemiddeld aantal deelnemers excursies 9; Vanaf 05/08 t/m 23/12: 12 inventarisaties in de Koningshof. Door de werkgroep zijn 395 soorten op naam gebracht (374 in 2014, 288 in 2013, 240 in 2012) Een totaaloverzicht is beschikbaar. De naamgeving is conform de Standaardlijst van Nederlandse paddenstoelen 2013. Aantal soorten sinds 2011: 537. Hiervan 80 nieuw voor Koningshof. Groot deel ter plekke op naam gebracht; overige met de microscoop thuis. In 2015 zijn 89 Rode lijstsoorten waargenomen (in 2011: 25 2012: 19, 2013: 31, 2014: 51, 2015: 89), waarvan 20 voor het eerst in 2015, 2 ernstig bedreigd (Appelgeurrussula, Purperbruine aardtong) en 20 bedreigd. 2015 was een goed paddenstoelenjaar. Gemiddeld # soorten per excursie 91 (laagste: 27 op 5/08, hoogste op 4/10 met 151 soorten). De werkgroep wil in 2016 weer op Koningshof inventariseren. # soorten: totaal en rode lijst 287 223 241 374 395 537 Tot. # soorten Rode lijst Tot. # 11 15 25 19 31 69 89 89 2011 2012 2013 2014 2015 Cum. t/m 15
Studiegroep zwammen Koningshof 2015: smaakmakers! Duivelsbroodrussula Foto s: Alfons Vaessen Witte kluifzwam Rimpelige koraalzwam Hazenpootje Schotelkluifzwam
Studiegroep wasplaten 2015 (1) De werkgroep: 13e jaar van dit onderzoek in de AWD gedaan door een goed voorbereide groep, met 27 enthousiaste personen in 59 proefvlakken. Niet alle proefvlakken waren geschikt; vernielde zwamvlokken door niet goed uitgevoerd onderhoud. 2 Instructie-excursies onder leiding van Leo Jalink. Leo en Harm hebben de nodige microscopische (na-) determinaties gedaan voor de andere deelnemers. Leo brengt mondeling verslag uit op vrijwilligersavond van Waternet na analyse van de verzamelde, gezamenlijke gegevens. Foto s van Theo Out
Studiegroep wasplaten 2015 (2) De wasplaten: De nazomer begon in juli/augustus voor enkele wasplaatsoorten om vervolgens te stagneren tot half oktober als gevolg van wegblijvende regen; toen die weer op gang kwam verschenen toch weer op de meeste plaatsen Knotszwammen, Wasplaten, Koraalzwammen en Aardtongen, maar uiteindelijk is najaar 2015 een schraal jaar geworden. In 2015; hetzelfde aantal soorten, minder vruchtlichamen; Vreemde wittige knotszwam waargenomen. Nog in onderzoek bij de deskundigen. 2016: Het onderzoek door de wasplatenwerkgroep wordt komend jaar voortgezet. Foto s van Theo Out
Paddenstudiegroep 2015 (1): herstel na dieptepunt 2014 Ontwikkeling levende amfibieën 2006 2015 in aantallen Brouwerskolkweg Gewone pad Bruine kikker Groene kikker Kl.watersalamander Totaal 238 44 654 687 431 282 301 162 203 223 365 41 64 92 0 1362 1.303 Paddentrek kwam vroeg op gang. De eerste gewone padden werden reeds op 20/02 gesignaleerd. Opnieuw relatief lang paddentrekseizoen. Topemmer wederom 17A met 178 gewone padden. Herstel t.o.v. 2014, maar wel minder dan 2012 & 13. Ondanks onderbrekingen tijdens de trekperiode deden de gewone padden (+23%), bruine kikkers (+26%) en kleine salamanders (10 ex. ) het beter. Totaal voor Brouwerskolkweg, Korte Zijlweg en Bloemendaalseweg 1802 levende dieren (Brouwerskolk 1629). Het aantal verkeersslachtoffers bedroeg 27 (1,5% van het totaal). 779 1.069 1.128 1.619 481 2.105 1.616 616 2.237 1.080 223 57 0 2 2 3 0 5 0 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 264 1629
Paddenstudiegroep 2015 (2): actiefoto s van betrokkenen Opmerkingen: Van Gemeente Bloemendaal materiaal ontvangen voor het uitvoeren van voorbereidende werkzaamheden. Enkele tunnelingangen werden door hen hersteld. Er zijn waarschuwingsborden 'Paddenwerkzaamheden' geplaatst aan de Brouwerskolkweg. Bruine kikker met de Bruine-vlekken-ziekte, die zich overigens voornamelijk bij padden manifesteert. Verschillende ouders met kinderen kwamen assistentie verlenen bij het overzetten van de amfibieën.
Dagvlinderwerkgroep: 2015 een treurjaar (1) De werkgroep: De dagvlinders zijn gemiddeld 19 weken, vanaf 1 april - 1 oktober geteld. Geteld: in de AWD 16 routes (272 secties), in het NPZK 8 routes (137 secties) en in omliggende duin- en bosgebieden 6 routes (90 secties). Jaarsom van getelde dagvlinders was 8485, een nieuw dieptepunt in de afgelopen 24 jaar. Dit betekent dat per telling gemiddeld minder dan 1 vlinder per sectie gezien is ofwel gemiddeld 18 vlinders per standaardroute van 1 kilometer. Verschillen in de dagvlinderaantallen en variëteit tussen enerzijds intensief beheerde AWD en NPZK en anderzijds randgebieden Kennemerstrand, Middenduin, Elswout en Overplaats worden steeds groter. Soortdichtheid AWD/NPZK 7,8 per route vs. 24,4 overige gebieden Oorzaken: Intensief beheer gericht o.m. op het op gang brengen van zandverstuiving (verdwijnen van ruigte vegetatie, struweel en bosvorming) heeft een negatieve impact; In AWD wordt deze negatieve impact nog verder versterkt door de vraatzucht van de damherten.
Dagvlinderwerkgroep: 2015 een treurjaar (2) De vlinders: Daling van onder meer Zwartsprietdikkopje, Bruin zandoogje (landelijk stabiel); liefhebbers van struweelranden en grassenruigten; Dieptepunt van rode lijstsoorten Kleine Parelmoervlinder en Bruin Blauwtje met resp. 139 en 128 getelde vlinders. Hiermee slechts 10% van dichtheid van 1996. Helaas ook een slecht jaar voor Duinparelmoedervlinder, de Aardbeivlinder en Bruine Eikenpage (door intensieve vraat vrijwel verdwenen). Gemiddelde jaarsom 2015 van typisch rode lijst duinvlinders slechts 17% van de jaarsom van 1996. Veel stof tot nadenken inzake toekomst vlinders en andere bloemzoekende insekten in de duinen. Enige lichtpuntje; de Keizersmantel (gezien op giftige nectarplant Jacobskruiskruid) Bruin zandoogje Bruine Eikenpage Aardbeivlinder Zwartsprietdikkopje
Nachtvlinderstudiegroep: vele waarnemingen (1) De vlinders: 1x /maand inventarisatie bezoekerscentrum NPZK, Zeeweg, Bloemendaal op avonden met droog weer, weinig wind, > 10 graden, hoge luchtvochtigheid. Groep van 4 vaste en 11 variabele tellers. 14x geteld van 7/03 15/12. In totaal 227 soorten op naam; 167 macro, 60 micro. Waarnemingen verwerkt op waarneming.nl met foto. 17 vrij zeldzame en zeldzame soorten. Opvallende bijvangsten: Gewone mestkever, Pikzwarte Waterkever, Neushoornkever, Hoornaarwespen. Extra: tijdens Nationale Nachtvlindernacht op de vinkenbaan in AWD, 2x Stadskweektuin Haarlem, Thijsse s Hof (80 soorten) en rondom gemeentehuis Bloemendaal, Opvallende waarnemingen: Eerste meldingen van vlinders eikenprocessierups; Kadeni stofuil (zeer zeldzame soort); eerste waarneming in Nederland boven de grote rivieren. Hoornaar Vlinder eikenprocessie rups Kadeni stofuil Neushoornkever
Nachtvlinderstudiegroep: de kleurrijke acteurs. Klein avondrood Herculesje Kleine hageheld Pauwoogpijlstaart Braamvlinder Ligusterpijlstaart
Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland 2015 (1): Ontwikkeling soorten/aantallen 2002-2015 70.000 # soorten # exemplaren 35 60.000 60.953 30 50.000 40.000 30.000 20.000 25.149 32.838 22.908 43.867 40.564 44.534 50.982 34.480 29.098 26.631 22.402 32.238 25 20 15 10 10.000 28207 5 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 31 Soorten waargenomen en 28.207 individuen. 1373 Larvenhuidjes van 16 soorten en 23 levende larven van 3 soorten (vooral AWD). Bij Juffers was het Lantaarntje de algemeenste soort. Bij de echte libellen de Viervlek. Opvallend: Veel Zuidelijke keizerlibellen (79) ivt 12 in 2014; Opnieuw voortplanting Gevlekte witsnuitlibel geconstateerd door middel van larvenhuidje (Grote Middenplas); Aantal larvenhuidjes gevonden van de Noordse witsnuitlibel; Na 7 jaren weer een Vuurlibel weergenomen (1 ex.) Vuurlibel 2015 0
De Libellen: Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland 2015 (2): Toename Zuidelijke Keizerlibellen; Opvallende waarneming Vuurlibel op route Duin- en Kruidberg; Tengere grasjuffer route Schapenkamp; 11 Blauwe Glazenmakers en Smaragdlibel op route Spinnekop Werkgroep 3 Excursies: 14/06, 28/06 & 19/07. 2 Lezingen 24/04 (E van Hijum) & 30/10 (W. Reinbout) 2016: Plannen om geheel Zuid-Kennemerland te inventariseren; 5 Excursies ingepland, 18/04 kick-off telseizoen (Harm Niesen) 26/04 extra scholingsavond Tengere grasjuffer
Werkgroep Vrienden van het Kennemerstrand 2015 Voor het beheer van droge duin (maaibeheer en verwijderen duindoorn) zijn diverse natuurwerkdagen georganiseerd; met hulp van vele vrijwilligers en apparatuur van Landschap Noord-Holland. Ook is de hulp ingeroepen van de SEB (= Stichting Ecologisch Beheer); er zijn diverse duintjes gemaaid, duindoorns en wilgen verwijderd. In het najaar zijn de vochtige duinvalleien gemaaid door Ekogron en het maaisel in het zuidelijke, zeer vochtige deel massaal opgeruimd door vrijwilligers tijdens de Nationale Natuurwerkdag op 5/11. Met bijna 40 deelnemers een groot succes. Er zijn gesprekken gaande met provincie Noord-Holland, Natuurmonumenten, Stichting Duinbehoud en Kennemerstrand BV voor natuurbeheer op lange termijn. Onder te brengen bij Natuurmonumenten. Eveneens mogelijk nieuwe eigenaar op termijn. Honingorchis Baardmannetje
Keizersmantel KNNV afdeling Haarlem e.o.: secretarieel jaarverslag 2015: bijzondere waarnemingen Honingorchis Vuurlibel Smaragdlibel Groenknolorchis Herculesje Pauwoogpijlstaart
secretarieel jaarverslag 2015: bijzondere waarnemingen Duivelsbroodrussula Walstrobremraap Wattengal Kleine watersalamander Honingorchis
De complete verslagen vindt u op: http://www5.knnv.nl/knnv-afdeling-haarlem-enomstreken/werkgroepen Baardmannetje Waterral