ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING MBO OPLEIDINGSNIVEAU ROC Tilburg te Tilburg Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) Juli 2014 3280511/7
BRIN: 25LZ Onderzoeksnummer: 276480 Onderzoek uitgevoerd in: April 2014 Conceptrapport verzonden op: 13 juni 2014 Rapport vastgesteld te Utrecht op: 4 juli 2014
INHOUD 1 Inleiding... 1 2 Conclusie en vervolg... 3 2.1 Conclusie... 3 2.2 Vervolg... 3 3 Resultaten... 5 Bijlagen... 9 Bijlage I Normering kwaliteitsgebiedenonderwijsproces en kwaliteitsborging.... 9 Bijlage II Beoordeling indicatoren Installeren ( Eerste monteur elektrotechnische installaties), crebo 94281... 11 3280511/7
1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs voerde in april 2014 een onderzoek naar kwaliteitsverbetering uit bij ROC Tilburg. Dit onderzoek heeft betrekking op de kwaliteit van het onderwijsproces en de kwaliteitsborging. De volgende opleiding is onderzocht: Gebied Onderwijsproces en Kwaliteitsborging 94281, Installeren ( Eerste monteur elektrotechnische installaties) Leerweg, niveau, locatie Leerweg bbl, niveau 3, locatie, Stappegoorweg 183, Tilburg De aanleiding voor het onderzoek naar kwaliteitsverbetering is het vervolgtoezicht zoals is opgenomen in het rapport van de Staat van de instelling dat op 14 februari 2013 is vastgesteld. In het onderzoek zijn tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijsproces en de kwaliteitsborging geconstateerd. Er was sprake van zwak onderwijs en nietnaleving van de wettelijke vereisten op het gebied van kwaliteitsborging. Het onderwijsproces was in 2013 zwak omdat het didactisch handelen onvoldoende was. Daarnaast vertoonde het onderwijsprogramma onvoldoende samenhang en was het niet goed afgestemd op de verschillen in onderwijsbehoeften van de studenten. Ook in de beroepspraktijkvorming schoot de begeleiding vanuit de opleiding tekort. Hoewel de, destijds nieuwe, directeur de tekortkomingen helder voor ogen had was de kwaliteitsborging beoordeeld als slecht. Dit kwam tot uiting in een onvoldoende beoordeling van plannen, continuïteit, verbeteraanpak, deskundigheidsbevordering en verankering. Sinds zijn aantreden was de tijd tekort geweest om gewenste en noodzakelijke verbeteringen door te voeren en een zichtbaar resultaat te presenteren. In dit onderzoek naar kwaliteitsverbetering hebben wij ons specifiek gericht op de indicatoren die eerder met een onvoldoende waren beoordeeld. Er zijn geen aanwijzingen het oordeel bij te stellen van de eerder als voldoende beoordeelde aspecten en indicatoren. Wij hebben gesprekken gevoerd met studenten en docenten. Daarnaast hebben we documenten onderzocht en onderwijsactiviteiten geobserveerd. Ook maakte een gesprek met de directie deel uit van het onderzoek naar kwaliteitsverbetering. In hoofdstuk 2 leest u de conclusie waaronder ook het eventuele vervolg voor de instelling. De resultaten van het onderzoek naar kwaliteitsverbetering kunt u lezen in hoofdstuk 3. De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader bve 2012. Dit is te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Hier is ook de werkwijze te vinden die de inspectie gebruikt bij onderzoeken naar kwaliteitsverbetering. De normering is als bijlage I toegevoegd aan dit rapport. Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 1 van 12
Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 2 van 12
2 Conclusie en vervolg In dit hoofdstuk geven we aan welke conclusie we trekken uit het onderzoek naar kwaliteitsverbetering en, indien van toepassing, het vervolg. 2.1 Conclusie Het onderzoek naar kwaliteitsverbetering heeft geleid tot het oordeel voldoende voor de kwaliteitsgebieden onderwijsproces en kwaliteitsborging. Dat betekent dat de inspectie geen aanleiding heeft vervolgonderzoek uit te voeren of afspraken met het college van bestuur en de directie te maken voor deze opleiding. 2.2 Vervolg De beoordeling leidt niet tot vervolgtoezicht. Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 3 van 12
Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 4 van 12
3 Resultaten In dit hoofdstuk geven we het oordeel over de onderzochte kwaliteitsgebieden. Daarna geven we hierop een toelichting. Het onderzoek naar kwaliteitsverbetering heeft geleid tot de volgende oordelen. Kwaliteitsgebied Goed Voldoende Onvoldoende 1. Onderwijsproces 4. Kwaliteitsborging Slecht Oordeel per aspect Hieronder geven we het oordeel over de aspecten van de onderzochte kwaliteitsgebieden weer. De oordelen over de aspecten die tijdens vorig onderzoek als voldoende zijn beoordeeld, zijn overgenomen. Een detaillering van het oordeel vindt u in bijlage II. Daarin is de beoordeling van de onderzochte indicatoren weergegeven. Kwaliteitsgebied Voldoende Aspect Gebied 1: Onderwijsproces Programma 1.1 Samenhang 1.2 Maatwerk Leren in de onderwijsinstelling 1.3 Didactisch handelen* 1.4 Leertijd Begeleiding 1.8 Zorg Leren in de beroepspraktijk 1.9 Beroepspraktijkvorming* Gebied 4: Kwaliteitsborging 4.1 Sturing* 4.2 Beoordeling* 4.3 Verbetering en verankering* 4.4 Dialoog en verantwoording De aspecten met een * zijn kernaspecten, zie bijlage I voor normering per gebied. Beschouwing Onvoldoende Algemeen Het team is er, samen met een enthousiaste en stimulerende directeur, in geslaagd in een relatief korte periode veranderingen door te voeren die leiden tot een aanzienlijke verbetering van de kwaliteit. Studenten en docenten zijn positief over het nieuwe onderwijsprogramma en de wijzigingen in de teamsamenstelling. De veranderingen in het pedagogisch klimaat leiden tot een groter gevoel van veiligheid en stimuleren studenten om een actieve rol te nemen in het onderwijsprogramma. Hoewel de beoordeling van de examinering en diplomering tijdens het vorige onderzoek positief was, is ook dit onderwerp bij de verbeterslag betrokken. Het team ervaart in toenemende mate dat het ieders en een gezamenlijke verantwoordelijkheid is om de kwaliteit van alle bouwstenen binnen de organisatie op orde te hebben. Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 5 van 12
Onderwijsproces Het onderwijsproces is voldoende omdat de ingezette veranderingen daadwerkelijk resultaat laten zien. Dit komt vooral tot uiting in een aangepast en doordacht onderwijsprogramma. De betrokken en enthousiaste docenten werken vanuit een gemeenschappelijk didactisch concept waardoor er voor studenten voldoende structuur en duidelijkheid bestaat. Het bbl karakter van de opleiding vraagt om een goede afstemming tussen theorie en praktijk om de motivatie van studenten tijdens een schooldag optimaal te houden. De docenten slagen hierin door een gedegen onderwijsprogramma waarin goed opgezette projecten de basis vormen voor het uitwerken van verschillende praktijkcases. Daarbij is de beroepspraktijk in de regio een belangrijk uitgangspunt. Hierdoor is de herkenbaarheid voor studenten groot en zijn zij in staat hun praktijkervaringen te koppelen aan de opdrachten. Het is positief dat ook de algemene vakken zoveel mogelijk praktijkgericht zijn en er een duidelijke afstemming is met de beroepsgerichte vakken. De samenwerking binnen het team en de afstemming met aanpalende teams leidt niet alleen tot enthousiasme bij de docenten, maar ervaren studenten ook als positief. Een aandachtspunt vormt de tijd die in het programma besteed wordt aan het practicum. Vanuit de doelstellingen om brede praktijkkennis op te bouwen en meer eigen verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen ontwikkeling, is het werken in het practicum een goed middel. Studenten geven echter aan dat zij tijdens het werk al veel praktijkervaring opdoen en zij missen een duidelijk zicht op de achtergrond en noodzaak van dit onderdeel. Differentiatie vindt vooral plaats bij Nederlands en rekenen, bij de beroepsgerichte vakken is het maatwerk vooral gericht op verdieping en verbreding. Door de verschillen in werkervaring bij bedrijven is het niveau tussen studenten onderling divers. Docenten slagen er over het algemeen goed in hierop in te spelen. De registratie van leervorderingen gebeurt in toenemende mate digitaal. Tussen studenten en docenten bestaat een intensief contact over de voortgang. Overleg tussen de docenten zorgt ervoor dat de voortgang van de studie voldoende wordt gemonitord. Hierdoor zijn studenten met een specifieke ondersteuningsbehoefte in beeld en kan waar nodig extra zorg ingezet worden. Het team zet zich op verschillende manieren in om de relatie met de beroepspraktijk te onderhouden en te verstevigen. Daarbij is de omschakeling naar competentiegericht opleiden een specifiek aandachtspunt. Het team ervaart veel medewerking en feedback vanuit het bedrijfsleven. De inrichting van de leeromgeving is een sterk punt van de opleiding. In samenwerking met bedrijven uit de regio is een practicum ingericht waarbij verschillende moderne technologieën beschikbaar zijn. Daarbij staan variatie en duurzaamheid centraal. Door de open inrichting en de vakkundige begeleiding kan er goed met en van elkaar geleerd worden. Studenten zijn positief over de inzet van docenten als zij bij het bedrijf ontslagen worden. De opleiding biedt een veilige thuisbasis die niet alleen aandacht heeft voor het ondersteunen op weg naar nieuw werk, maar ook de sociaal- emotionele aspecten van werkloos zijn serieus neemt. Kwaliteitsborging De kwaliteitsborging beoordelen we als voldoende. De noodzaak voor een goede kwaliteitsborging wordt door het team volmondig erkend. De sturing is zowel door Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 6 van 12
de plannen als de werkwijze van de directeur zichtbaar. De openheid waarin aan het verbeterplan gewerkt wordt is voor de docenten stimulerend. Zij nemen zelf verbeteringen ter hand op basis van onderbouwde plannen die aansluiten bij de visie en passen binnen de (financiële) mogelijkheden. Omdat de PDCA cyclus consequent wordt uitgevoerd ervaren teamleden deze als vanzelfsprekend. Door tijdig te beginnen is het mogelijk de cyclus volgens de opgezette systematiek uit te voeren. Het team ervaart daarbij nauwelijks knelpunten. Verbetering van de examinering en diplomering is instellingsbreed een belangrijk speerpunt. Binnen deze opleiding wordt de nieuwe examenstructuur eveneens ingevoerd. Ook worden de opdrachten in het praktijkexamen vervangen door een schoolexamen. De beoordeling is voldoende omdat naast de systematische evaluatie vanuit de kwaliteitszorgmedewerkers ook externe audits plaatsvinden. De docenten zijn tevreden over de mogelijkheden tot deskundigheidsbevordering. Daarbij is ook aandacht voor het volgen van docentenstages. Deze vormen een belangrijke bron voor het actueel houden van de eigen beroepskennis. Daarnaast bieden deze stages een functioneel platform voor de externe dialoog. De opleiding besteedt veel aandacht aan de interne dialoog met studenten en medewerkers. Voor de bbl studenten vindt deze voornamelijk op de lesdagen plaats, maar ook tijdens de bpv bezoeken komen informeel veel onderwerpen aan de orde die de kwaliteit van de opleiding betreffen. De studenten geven aan dat zij voldoende mogelijkheden hebben om invloed uit te oefenen op het onderwijsprogramma. Zij voelen zich hierin serieus genomen. Een aandachtspunt vormt de bespreking van resultaten uit enquêtes en onderzoeken. Studenten zeggen hier niet systematisch over geïnformeerd te worden. Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 7 van 12
Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 8 van 12
Bijlagen Bijlage I Normering kwaliteitsgebiedenonderwijsproces en kwaliteitsborging. Op basis van het onderzoek spreekt de inspectie oordelen uit waarbij zij gebruikmaakt van een normering. Deze bestaat uit: 1. Een normering per indicator: wanneer wordt voldaan aan de indicator? Hiervoor gebruikt de inspectie portretten: de aangetroffen situatie voldoet aan de indicator indien deze over het geheel genomen voldoet aan de beschrijving in het portret. Het gaat hier om een weging van het geheel met hantering van toleranties. 2. Een normering per aspect. 3. Een normering per kwaliteitsgebied. Deze normering wordt hieronder toegelicht. Voor de normering van het gebied Onderwijsproces zijn drie kernaspecten benoemd. De kernaspecten zijn: aspect 1.3 Didactisch handelen, aspect 1.7 Studieloopbaanbegeleiding en aspect 1.9 Beroepspraktijkvorming. Normering Onderwijsproces Goed Aan acht van de negen aspecten is voldaan. Aan alle kernaspecten is voldaan; daarbij is tevens aan alle indicatoren voldaan. De elementen in het portret worden op een uitstekende wijze uitgevoerd. Voldoende Aan zeven van de negen aspecten is voldaan. Aan alle kernaspecten is voldaan. Voor elk aspect aan alle indicatoren is voldaan, daarbij mag 1 indicator onvoldoende zijn als een aspect meer dan 2 indicatoren omvat. Er wordt voor het grootste deel aan de omschrijving van de portretten van deze indicatoren voldaan, waaronder de essentiële onderdelen. Onvoldoende Aan één of meer kernaspecten is niet voldaan. Aan drie, vier of vijf aspecten is niet voldaan. Slecht Aan geen van de kernaspecten is voldaan. Aan zes of meer aspecten is niet voldaan. Voor de normering van het gebied Kwaliteitsborging zijn drie kernaspecten benoemd. De kernaspecten zijn 4.1 Sturing, 4.2 Beoordeling en 4.3 Verbetering en verankering. Deze kernaspecten moeten alle drie voldoende zijn om een voldoende beoordeling te krijgen. Bij één of meer onvoldoende kernaspecten is de kwaliteitsborging onvoldoende. Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 9 van 12
Normering Kwaliteitsborging Goed Aan alle aspecten is voldaan. Aan alle indicatoren is voldaan. De elementen in het portret worden op een uitstekende wijze uitgevoerd. Voldoende Aan alle kernaspecten is voldaan. Aan alle indicatoren van deze aspecten is voldaan. Er wordt voor het grootste deel aan de omschrijving van de portretten van deze indicatoren voldaan, waaronder de essentiële onderdelen. Onvoldoende Aan twee aspecten is niet voldaan. Aan één of twee kernaspecten is niet voldaan. Slecht Aan drie of vier aspecten is niet voldaan. Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 10 van 12
Bijlage II Beoordeling indicatoren Installeren ( Eerste monteur elektrotechnische installaties), crebo 94281. Gebied 1: Onderwijsproces Voldoende Onvoldoende Aspecten Indicatoren Programma 1.1 Samenhang 1.1.1 Inhoud 1.1.2 Programmering 1.2 Maatwerk 1.2.1 Differentiatie Leren in de onderwijsinstelling 1.3 Didactisch 1.3.1 Interactie handelen* 1.3.2 Ondersteuning en begeleiding van de leeractiviteiten 1.3.3 Feedback op de leeractiviteiten en de leerresultaten Begeleiding 1.8 Zorg 1.8.1 Eerste- en tweedelijnszorg Leren in de beroepspraktijk 1.9 Beroepspraktijkvorming* 1.9.1 Voorbereiding studenten en bedrijven Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 11 van 12
Gebied 4: Kwaliteitsborging Voldoende Onvoldoende Aspecten Indicatoren 4.1 Sturing * 4.1.1 Plannen 4.1.2 Informatie 4.1.3 Continuïteit 4.2 Beoordeling * 4.2.1 Monitoring 4.2.2 Evaluatie 4.3 Verbeteringen 4.3.1 Verbeteraanpak verankering * 4.3.2 Deskundigheidsbevordering 4.3.3 Verankering 4.4 Dialoog en 4.4.1 Intern verantwoording 4.4.2 Extern Installeren (Eerste monteur elektrotechnische installaties) pagina 12 van 12