Wonen-zorg-welzijn in Borsele Op weg naar een Actieplan Wzw 2011-2015 Inforaad 13 januari 2011
Programma Opening door de burgemeester Presentatie mevrouw Zoontjens, senior adviseur van Companen Introductie interactieve aandeel raadsleden in groepen Discussie over actuele thema s in groepen, met deelname zorgaanbieders, Wmo- en Seniorenraad Plenaire terugkoppeling voor gehele raad Afsluiting door de burgemeester 2
Doel actieplan Overzicht van acties tot 2015 op samenhangende terrein Wonen-zorg-welzijn 3
Aanpak Startbijeenkomst met Klankbordgroep Wonen-zorgwelzijn: Focus Actieplan Opgaven Interviews met Wonen-zorg-welzijnpartijen over hun visie en plannen in Borsele en regio Inforaad: discussie mede op basis van interviewresultaten Opstellen actieplan 4
Focus Actieplan Zo lang mogelijk zelfstandig functioneren van burgers: Zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen Participatie in de samenleving Nemen eigen verantwoordelijkheid en benutten van eigen mogelijkheden om leven invulling te geven Maar ook: zorgzame samenleving: zorgen voor elkaar Tevens: Bieden passende professionele ondersteuning/zorg 5
Kader Actieplan 6
Gemeente Borsele Gemeente bestaat uit veel kernen van wisselende grootte Bevolkingskrimp met risico voor leefbaarheid Toename aantal 55-plussers: vergrijzing Diversiteit in samenstelling groep 55-plussers: vitaliteit, mobiliteit, inkomen etc. Dus diversiteit in leefstijl en woonwensen Toename zorgvraag ouderen: dementie Ontgroening: afname aantal jongeren door vertrek uit de gemeente 7
Ontwikkelingen in rijksbeleid: 33.614 grens voor toewijzingen sociale huurwoningen Ondersteunende begeleiding AWBZ naar Wmo: gemeente Borsele pakt dit in provinciaal verband op Verantwoordelijkheid Jeugdzorg naar gemeenten, bovendien jongeren met licht verstandelijk handicap over naar Jeugdzorg en dus naar gemeenten (Taskforce Jeugd Zeeland (gemeenten en zorginstellingen) pakt dit op) 8
Er is al veel in Borsele Vrijwilligershuis : Steunpunt Vrijwilligers en Mantelzorg Vrijwilligersservicecentrum Ouderen(advies)werk met diensten voor ouderen Algemeen Maatschappelijk werk Thuiszorginstellingen Intramurale zorginstellingen voor alle doelgroepen Woningcorporatie Klankbordgroep Wonen-zorg-welzijn: afstemming en samenwerking 9
Er gebeurt al veel in Borsele Gemeente bevordert particuliere woningaanpassingen: (80% woningvoorraad is particulier eigendom) lening Duurzame Woningverbetering: laagrentende lening Project Woon+++: informatie, advies en ondersteuning bij aanpassing van woningen, met inzet van vrijwilligers Dorpteam: interdisciplinair zorgteam bespreekt casussen en algemene wonen-welzijn-zorg problematiek Fonds Zorg en Welzijn (R&B Wonen, gemeente en SVRZ): bevordering van welzijnsactiviteiten in en rond woonzorgcomplexen 10
Woonvoorzieningen: huidig aanbod Geschikt wonen: Woonzorgcomplexen (zorgwoningen) in: s-gravenpolder (2), Heinkenszand(2) s-heerenhoek, in voorbereiding Ovezande en Nieuwdorp Nultredenwoningen in alle kernen Intramuraal (beschermd) wonen: Voor ouderen in de grotere kernen: Heinkenszand, Lewedorp, s-gravenpolder, s-heerenhoek Voor bijzondere doelgroepen (ruimschoots) aanwezig in 5 kernen (Borssele, Heinkenszand, Nieuwdorp, Nisse,) In voorbereiding: Heinkenszand: woonzorgcomplex met zorgwoningen en verpleeghuiszorg (=intramuraal ) Ovezande: woonzorgcomplex 11
A anbod plaatsen 2009 Plannen tot 2015 Aanbod 2015 Woningbouwplannen 2009 2015 Confrontatie vraag en aanbod verschillende woonzorgvormen in 2015 woninge n Nultredenwoningen Zorgwoningen 6 1 0 114 + 154 + 26 764 140 Beschermd wonen Ouderen 124 + 36 160 LG en/of VG 103 + 7 110 Psychische beperking 6-6 Totaal beschermd 233 + 43 276 12
Maar genoeg? Vraag/ aanbod en frictie 2015 Confrontatie vraag en aanbod verschillende woonzorgvormen in 2015 Vraag 2015 Aanbod 2015 Frictie woningen plaatsen nultredenwoning 2.705 764-1.941 zorgwoning 275 140-135 beschermd wonen Ouderen 160 160 0 LG en / of VG* 75 110 +35 Psychische beperking** 40 6-34 totaal beschermd 275 276 +1 *Lichamelijk en/of verstandelijk gehandicapten **Personen met een psychische beperking 13
Acties 14
Geschikt wonen ouderen Volgens de normen groot tekort. Maar beleid beslist niet alleen richten op nieuwbouw van nultredenwoningen. Vooral aanpassen bestaande woningvoorraad. Acties gemeente: vernieuwen campagne opplussen particuliere woningen (Woon+++) Uitbreiding EHBE (nu: Verbouwinformatiepunt Borsele) naar ouderen Individuele Wmo-woningaanpassing: aandacht voor herbruikbare trapliften Structureel beleid ontwikkelen voor (tijdelijke) mantelzorgwoningen Opzetten klussendienst ter ondersteuning van (oudere) particuliere eigenaren Opstellen vooruitblik behoefte aan geschikt wonen over 15 à 20 jaar 15
Geschikt wonen ouderen Informatie R&B Wonen: gedifferentieerd beleid gericht op behoud eengezinswoningen Acties R&B Wonen: Realiseren geschikt wonen: nieuwbouw voor senioren vooral in grotere kernen met voorzieningen (nultredenwoningen en zorgwoningen) in kleine kernen: levensloopwoningen(geschikt voor gezinnen en voor senioren) en aanpassen van kleine eengezinswoningen (senior vitaal) Starterswoningen: Koopgarant, terugkoop na ongeveer 10 jaar en ombouwen tot levensloopwoning Marktverkenning dure huur, ook voor ouderen Afstemming met gemeente over financiering van woningaanpassingen R&B werkt samen met zorginstellingen voor zorgvastgoed (rendementen) 16
Geschikt wonen ouderen Acties R&B wonen (vervolg): Toewijzing van woningen 33.000,- grens bij toewijzing: differentiatie in huur naar inkomen (huur op maat) Belangrijk: voorlichting aan lagere inkomensgroepen over huren in woonzorgcomplexen (lagere energielasten en huurtoeslag) Samenwerking met gemeente Overige maatregel: Klussendienst voor hun huurders per 1 januari jl. 17
Woonzorgvoorzieningen lg/vg Informatie van zorginstellingen: Woonzorgvoorzieningen in Borsele hebben regionale functie Cliënten uit Borsele richten zich ook op grotere gemeenten (Goes, Middelburg) Kleinschalige woonzorgvoorzieningen in kernen Borsele moeilijker renderend te exploiteren Belangrijke voorwaarden zijn: samenwerking met andere zorginstellingen voor nachtzorg (Allevo, SVRZ) Inzet van vrijwilligers en mantelzorgers 18
Woonzorgvoorzieningen lg/vg Acties: Accentverschuiving naar ambulante zorg aan thuiswonende cliënten (rol Wmo) Philadelphia eventueel geïnteresseerd in nieuwe intramurale voorziening van minimaal 20 plaatsen (Heinkenszand of sgravenpolder) 19
Woonzorgvoorzieningen GGZ cliënten Informatie zorginstellingen Afstemming vraag en aanbod woonzorgvoorzieningen in regionaal kader Tendens: afbouwen klinische opvang en verschuiving naar zelfstandig wonen en ambulante begeleiding. Belangrijk is ondersteuning vanuit de wijk, ook in de kleine kernen (dagbesteding) Vanwege voorzieningen verhuist doelgroep veelal naar grotere kernen Acties: Verschuiving naar ambulante begeleiding vraagt overelg emt gemeente Emergis wil aansluiting zoeken met zorgboerderijen en samenwerking met R&B voor woonvoorzieningen Prokino ziet vraag naar begeleid kamerproject voor jongeren in de regio 20
Woonzorgvoorzieningen GGZ cliënten Acties: Verschuiving naar ambulante begeleiding vraagt overleg met gemeente Emergis wil aansluiting zoeken met zorgboerderijen en samenwerking met R&B voor woonvoorzieningen Prokino ziet vraag naar begeleid kamerproject voor jongeren in de regio 21
Welzijn: bevorderen zelfredzaamheid Ontwikkelingen: Kanteling in Wmo met als sleutelwoorden: participatie en actief medeburgerschap groeiende zorgvraag met minder mantelzorgers en vrijwilligers senioren hebben minder vanzelfsprekende sociale netwerken 22
Welzijn: bevorderen zelfredzaamheid Acties: Vrijwilligershuis ondersteuning gericht op activeren netwerken Oproepen van burgers tot waakzaamheid (signaleringskaart) Voorlichting over welzijnsprojecten via Borselse bode en sociale kaart Ondersteuning mantelzorgers: bereik is lastig Stimuleren vrijwilligerswerk: werven vrijwilligers Stimuleren collectieve voorzieningen in plaats van individuele voorzieningen: mensen die dat kunnen eigen sturing laten houden Bevorderen netwerkcontacten voor volwassenen Opzetten maatjesproject: zowel voor ouderen als mensen met vh/lh en psychische beperking 23
Welzijn: bevorderen zelfredzaamheid Ontmoeting: voorwaarde voor participatie en behoud sociaal netwerk, preventief tegen vereenzaming Acties: Samenwerking versterken tussen wozoco s (SVRZ) en dorpshuizen: efficiënter inzetten van beschikbare ondersteuning ook van vrijwilligers Blijvende inzet Fonds Zorg en Welzijn bij welzijnsactiviteiten Aanbieden mogelijkheid en bevorderen gemeenschappelijk gebruik maaltijden dorpshuizen, wozoco;s, grandcafé, Brede Scholen (samen met andere leeftijdsgroepen) 24
Onmoeting (vervolg) Inzetten Brede Scholen voor voorzieningen voor dorpsgemeenschap (bibliotheek, maaltijden e.d.) Stimuleren van kleine ontmoetingen in de kleine kernen tussen verschillende leeftijdsgroepen (ook ten behoeve van vrijwillige ondersteuning) Ouderensozen? Bevorderen vrijwilligersvervoer naar ontmoetingsplekken en voorzieningen vanuit de kleine kernen Behoud Borselse sprinter: prima initiatief 25
Maatschappelijk werk SMWO/AMW: richt zich op bevorderen zelfredzaamheid Acties: Samenwerking in dorpteam Overleg met gemeente over invulling van ambitie 26
Vervoer Voorwaarde voor leefbaarheid kleine kernen: kwaliteit belangrijker dan nabijheid Openbaar vervoer onvoldoende Belbus (provinciale voorziening) vult aan, maar is ook onvoldoende Vrijwilligersvervoer: dagverzorging, ziekenhuis Acties: stimuleren vrijwillig vervoer vanuit de eigen gemeenschap: boodschappen, bibliotheek, ziekenhuis 27
Zorg: signalering Dorpteam Wat is zijn belang: centrale rol bij tijdige signalering van vraag naar ondersteuning en zorg unieke samenwerking gemeente, zorginstellingen, R&B Wonen en Vrijwilligershuis coördinatie van ketenzorg Acties: uitbreiding Dorpteam met politie en GGZ instellingen voor verbreding integrale signalering en versterking van keten bij aanpak en zorg inzet op meer vroegtijdige signalering van dementie en vereenzaming bij ouderen en structureel inbedden samenwerking tussen ouderenadviseurs en zorginstellingen? 28
Zorg: thuiszorg Allevo grote thuiszorgaanbieder in Borsele: Gericht op zelfstandig wonen op locatie van eigen keuze. Mantelzorg daarbij van wezenlijk belang 24 uurs zorg in de hele gemeente: spanning: voldoende volume nodig voor betaalbaarheid. Nu nog geen probleem samenwerking tussen zorginstellingen verbetert de voorwaarden voor goede zorg domotica en ict voor zorg in de kleine kernen (voor senioren maar ook jonge zorgvragers) vergroot de mogelijkheden te blijven wonen SVRZ: aanbieder thuiszorg in kring rond woonzorgcomplexen (woonzorgzones) 29
Acties: open overleg gemeente, zorginstellingen over onderlinge samenwerking bij 24uurs zorg en over inzet/ondersteuning van vrijwillige zorg en mantelzorg overleg over initiëren van domotica en ict pilots in de kleine kernen 30
Ambulante begeleiding Tendens: verschuiving van intramuraal wonen naar zelfstandig wonen met ambulante begeleiding. Voor ouderen, lg/vg, ggz-cliënten, maar ook voor ziekenhuiszorg Acties: Wmo-dagverzorging voor ouderen handhaven cq. uitbreiden Beleidsontwikkeling voor begeleiding aan mensen thuis door de gemeente in regionaal verband, en overleg met zorginstellingen (Wmo) Beleid gemeente zorgboerderijen samenwerking met Stichting Zorgboerderijen Zeeland voor begeleiden initiatiefnemers in de gemeente (o.a. kwaliteitskeurmerk) Opzetten maatjesproject 31
Kleine kernen: leefbaarheid in stand houden Eigen verantwoordelijkheid voorop, gemeente faciliteert Huidige voorzieningen: Geschikt wonen voor ouderen: levensloopwoningen(geschikt voor gezinnen en voor senioren) aanpassen van kleine eengezinswoningen (senior vitaal) Dorpshuizen voor ontmoeting en activiteiten Borselse sprinter Belbus (provinciale voorziening) Maaltijden aan huis Bezorgdienst supermarkten Personenalarmering Zorg: 24 uurs thuiszorg Huisbezoeken huisarts 32
Kleine kernen: leefbaarheid in stand houden Acties: Bevorderen vrijwilligersvervoer naar de grotere kernen: voorzieningen, welzijnsactiviteiten, gezondheidszorg, Mogelijkheden en draagvlak onderzoeken boodschappendienst, samen met ontmoeting Stimuleren kleinschalige ontmoetingen tussen bewoners (ook ten behoeve van onderlinge ondersteuning) Nagaan draagvlak voor gemeenschappelijk gebruik maaltijden (Dorpshuizen) Overleg samenwerking zorginstellingen voor 24 uurs zorg Bevorderen ontwikkelingen domotica en ict in de zorg Zoeken naar alternatieven bij ontbreken pinautomaat 33
Discussiegroepen 34
Drie Discussiegroepen Groep 1: Beleid gericht op zelfstandig wonen en voorkomen van behoefte aan zorg Stellingen: 1. Het is van belang dat gemeente energie besteedt aan het bevorderen van sociale contacten tussen burgers, niet alleen ouderen Indien ja, hoe kan de gemeente dat aanpakken? Welke instellingen kunnen daar een rol bij spelen? 2. Gemeente moet de particuliere woningaanpassing nog meer stimuleren Hoe? Samenwerking met particuliere bouwbedrijven? 35
Stellingen groep 1 (vervolg) Gemeente moet bewoners stimuleren zich in te zetten voor hun medeburger, vooral in de kleine kernen. Hoe kan de gemeente dat doen? 4. Mantelzorgers hebben ondersteuning nodig van de gemeente Hoe kan de gemeente mantelzorgers nog beter bereiken? Welke ondersteuning is van belang? 36
Discussiegroepen Groep 2: Leefbaarheid kleine kernen: welke keuzes moeten worden? Stellingen: 1. Gemeente moet inzetten op voorzieningen in kleine kernen of gemeente moet inzetten op bereikbaarheid van voorzieningen in grotere kernen 2. Gemeente (samen met R&B wonen en SRVZ) voert een goed beleid als ze inzet op realisatie van woonzorgcomplexen (zorgwoningen) in de grotere kernen 3. Bewoners kleine kernen dragen primair eigen verantwoordelijkheid voor leefbaarheid. Hoe kunnen ze dat doen? Welke ondersteuning kan de gemeente daarbij geven? 37
Stellingen vervolg groep 2: Gemeente moet Brede Scholen bevorderen en inzetten voor gemeenschapsvoorzieningen Concurrentie met Dorsphuizen? 4. Ouderen in een kern zonder pinautomaat kunnen niet beschikken over contant geld 5. Kleinschalige ontmoetingen zijn het beste middel om mensen met elkaar in contact te brengen 38
Discussiegroepen Groep 3: Wonen, zorg en welzijn voor ouderen en vg/lg een ggz cliënten Stellingen: 1. Het is prima dat verstandelijk/lichamelijk gehandicapten en ggzcliënten niet (altijd) in de gemeente Borsele terecht kunnen voor huisvesting en zorg. 2. Gemeente moet voorzieningen voor ouderen richten op de grotere kernen 3. Gemeente doet er goed aan mantelzorgwoningen uitgebreid te stimuleren, ook als dit indruist tegen sommige huidige regels. 39
Stellingen(vervolg groep 3): 4. Gemeente moet een actief beleid voeren voor meer zorgboederijen in de gemeente 5. Dementerende ouderen hebben in een vroeger stadium ondersteuning nodig 6. Dorpteam moet versterkt worden om goed te kunnen signaleren en zorg goed te kunnen coördineren 40