Zuid- Limburg Gemeenteraden Zuid-Limburg, voorjaar 2013 naar de wereldtop- 10 De 18 Zuid- Limburgse gemeenten slaan de handen ineen voor hun gezamenlijke economische toekomst. Voorjaar 2013 1
Onze economie kent geen gemeentegrenzen De economie van Zuid-Limburg trekt zich niets aan van gemeentegrenzen. De pendel tussen de steden is volkomen in evenwicht: er gaan evenveel mensen elders werken, dan er mensen binnenkomen. In de kleinere gemeenten werken zelfs meer mensen buiten de eigen gemeente, dan daarbinnen. Kortom: de economische vitaliteit van een gemeente hangt af van wat er op Zuid-Limburgse schaal gebeurt, en speelt zich veel minder af binnen de eigen gemeentegrenzen. Daar gaat deze nota over: hoe we samen de economie van Zuid-Limburg omhoog stuwen, zodat we voor alle Zuid-Limburgers, en vooral voor onze kinderen, een sterke, vitale, toekomst garanderen. Hier werkt de Zuid-Limburger: de 11 locaties met de meeste arbeidsplaatsen 2
Limburg Economic Development (LED) Om die samenwerking vorm te geven is in 2012 Limburg Economic Development (LED) opgericht. Een initiatief van de centrumgemeenten in Zuid-Limburg (Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen), bedrijfsleven, onderwijs, kennisinstellingen en de Provincie Limburg. Deze zogenaamde triple helix samenwerking heeft als doel het realiseren van het Brainport2020-programma in Zuid-Limburg. Brainport2020 leidt er toe dat Zuidoost-Nederland aansluiting vindt bij de wereldtop-10 van toptechnologische regio s en heeft voor Zuid-Limburg als gevolg: 17.000 extra banen, 8,5 miljard euro extra bijdrage aan de BV Nederland, en het vrijwel uitbannen van werkloosheid. LED nu al succesvol LED bouwt geen campussen en start geen ondernemingen, maar LED verbindt partijen met elkaar en jaagt innovaties en samenwerkingsverbanden aan, waardoor nieuwe producten en omzetten mogelijk zijn. Soms is een kleine, tijdelijke startsubsidie nodig en net genoeg om een bloeiend bedrijf tot stand te brengen. Deze Brainportaanpak heeft zijn succes de afgelopen 20 jaar bewezen in de regio Eindhoven. In haar eerste jaar is LED al succesvol. Met een investering van nog geen miljoen euro is alleen al in 2012 230 miljoen euro aan extra bruto regionaal product gerealiseerd. Door samen te werken via LED in de Brainport-agenda, zijn in Zuid-Limburg al bijna 2.000 banen gerealiseerd. Dat moeten er 17.000 worden. Willen we in 2020 de Brainport-ambities realiseren, dan kan dat alleen maar als we het samen doen. Omdat het over onze economie gaat en de toekomst van onze kinderen, wordt een beroep gedaan op alle gemeenten van Zuid-Limburg. Met een bijdrage van 6 euro per inwoner maken wij de ambities van de Brainport2020-agenda mogelijk. 3
Regiobranding Onderdeel van een sterke economische vitaliteit is een sterke reputatie. Alleen met een goed imago van het gebied lukt het om bewoners en bedrijven vast te houden en nieuwe aan te trekken. Daarom wordt de succesvolle Regiobranding Zuid-Limburg doorgezet. In Een Koers voor Limburg, vertaald in het brandingprogramma Op Volle Stoom Vooruit, is de branding van Zuid-Limburg als een belangrijke opgave vastgesteld, inclusief de gekozen positionering van het gebied als: een toptechnologische regio met een hoge leefkwaliteit in een internationale setting. bron: Universiteit Maastricht Het brandingprogramma zal daarom worden aangehaakt bij LED en van de 6 euro per inwoner zal er 1 voor branding worden gereserveerd. U leest er meer over in het geactualiseerde meerjarenplan 1. Samenwerking met Limburg Branding De Provincie Limburg heeft inmiddels besloten de branding van Limburg vanuit een nieuwe, aparte organisatie vorm te geven. Limburg Branding gaat heel Limburg positioneren op het thema 'grensregio'. Dit thema is aanvullend op de gekozen positionering voor Zuid-Limburg: economie en leefkwaliteit. Maar andersom geldt ook dat de projecten uit de Zuid-Limburgse branding-agenda, zoals de Euregionale Careerportal, ondersteunend zijn voor de internationale positionering van Limburg als grensregio. Daarom wordt ingezet op een optimale samenwerking tussen deze twee elkaar aanvullende brandingactiviteiten. Euregionale Careerportal Een van de nieuwe projecten van Regiobranding Zuid-Limburg is de Euregionale Careerportal: een permanent aanbod van minimaal 1.250 HBO / WO-vacatures, veelal internationaal, in en rond het gebied (maximaal 1 uur reistijd). Hét bewijs van carrièrekansen in een internationale context. Dit project wordt gedragen door een partnership van bedrijven, instellingen en organisaties in (Zuid-) Limburg. Zie www.zuidlimburg.nl/werken. 1 http://www.zuidlimburg.nl/upload/div/130326_branding_zuid-limburg_2014-2020.pdf 4
Het gaat om de leefbaarheid in uw gemeente Zuid-Limburg heeft grote economische potenties. Samen met de rest van Zuidoost- Nederland en de Randstad dragen wij de nationale economie. De inzet is die van de kenniseconomie. Iedere kenniswerker is goed voor 8 afgeleide banen. In Zuid-Limburg gaan wij uit van 17.000 banen erbij. Banen en vooral werknemers, die wonen in uw gemeente. Werknemers die het draagvlak vormen voor voorzieningen in de steden en kleinere kernen en daarmee bijdragen aan de versterking van de leefbaarheid in alle gemeenten in Zuid-Limburg. Samenwerking cruciaal Die transformatieopgave van Zuid-Limburg slaagt alleen als alle partijen samenwerken, zich vinden in één en dezelfde agenda en bereid zijn om ieder hun opgave van het noodzakelijke pakket aan maatregelen voor rekening te nemen. Dat is een proces van langere adem. Een proces van volhouden, zonder vrijblijvendheid. De regio Eindhoven heeft er twintig jaar over gedaan om de slimste regio van de wereld te worden. Wij zijn nog maar net bezig, maar koersen in de goede richting. Begroting 2012 Resultaten 2012* Begroting 2014-2020 Inkomsten Uitgaven Organisatie (klein) Branding 1,8 mln 0,4 mln 0,3 mln Totaal projectontwikkeling Uitgelokt R&D 3,5 mln 46,3 mln Inkomsten (per jaar) Uitgaven (per jaar) Organisatie (klein) Branding 3,6 mln 0,6 mln 0,6 mln Projectontwikkeling (0,9 ingezet, 0,3 naar 2013) Gematcht door derden (factor 2,9) 1,2 mln 2,6 mln Extra omzet *obv 50% slagingskans projecten 230 mln Projectontwikkeling (0,9 ingezet, 0,3 naar 2013) Gematcht door derden (factor 2,9) 2,4 mln 7,0 mln Totaal projectontwikkeling 3,5 mln Totaal projectontwikkeling 9,4 mln 5
Zuid-Limburgers hebben bewezen dat ze kunnen transformeren De economische revolutie van coalmine naar cleanroam, maar ook de culturele lente van Heerlen en Maastricht Culturele Hoofdstad, zijn een bewijs van veerkracht en vitaliteit van de Zuid-Limburgers en hun economie. Maar we moeten verder, en we gaan verder Bedrijfsleven, onderwijs en kennisinstellingen, de Provincie Limburg en centrumgemeenten Maastricht, Heerlen en Sittard-Geleen werken al in goede afstemming aan dat ene en zelfde doel. Namelijk de ontwikkeling van Zuid- Limburg tot een krachtig economische gebied waar het ook straks uitstekend wonen, leven en werken is. Een gebied, goed aangesloten op de grotere centra in Noordwest-Europa met een innovatief bedrijfsleven, groot en klein, dat hier samen met kennisinstellingen innoveert, op de Europese en wereldmarkten zijn geld verdient en welvaart naar onze regio brengt. 6
Gemeenteraden Zuid-Limburg, voorjaar 2013 Eén economische agenda Wij sluiten aan bij de kracht en potenties van de economie in Zuid-Limburg. Dat betekent focus op groei in de kernsectoren van Chemie en Materialen en Life Sciences en Health met cross-overs naar logistiek, zorg en technologie, leisure, energie en agrofood. Er is sprake van een integrale aanpak. Dus inzet op de ontwikkeling van nieuwe kennis en technologie, het omzetten van kennis in bedrijvigheid (valorisatie), de vraaggerichte aansluiting van scholing op de behoeften van het bedrijfsleven in die strategische sectoren en het realiseren van een goed vestigingsklimaat voor bedrijven, onderwijs- en kennisinstellingen en hun werknemers. In de Brainport-terminologie vertaald: technology, business, people and basics. Iedere partij speelt daarin zijn rol. Bedrijfsleven en kennisinstellingen zorgen voor de innovatie en nieuwe technologie- en productontwikkeling. Samen met Provincie en LIOF wordt ingezet op marktintroductie en grootschalige productie van nieuwe producten. Onderwijs en bedrijfsleven werken met ondersteuning van gemeenten aan de verbetering van de aansluiting van het onderwijs op de (regionale) vraag naar werk. Juist op die manier leveren de harde investeringen in de economie ook nieuwe kansen voor onze jeugd op duurzame werkgelegenheid. De Provincie Limburg speelt een hoofdrol op het vlak van infrastructuur. DSM, Maastricht University en de Provincie dragen, ook financieel, de ontwikkeling van de Chemelot Campus en de Maastricht Health Campus. Overheden hebben een kerntaak in het realiseren van een uitstekend en internationaal vestigingsklimaat voor bedrijven en werknemers. Dan gaat het nadrukkelijk ook om de kwaliteit van de leefomgeving in stad en platteland, de ontwikkeling van de sportzone Limburg in Sittard-Geleen en het (eu-)regionale cultuur- en onderwijsaanbod. Maastricht Culturele Hoofdstad 2018, in samenwerking met de Euregio is daarom een sleutelproject. 7
Stad en landschap Iedere partij speelt zijn rol: Zuid-Limburg ontleent zijn magische aantrekkelijkheid aan de combinatie van stad en platteland, van Heuvelland en stedelijkheid, van cultuur en natuur. Het brede aanbod in zo n compact gebied, is echt onderscheidend. Dat maakt dat mensen hier willen wonen, werken en leven. En daarom moeten we samen de kwaliteit van zowel het landelijk als het stedelijk gebied, vergroten. Heel Zuid-Limburg plukt de vruchten De Chemelot Campus en de Maastricht Health Campus zijn dan wel de economische trekkers, maar heel Zuid- Limburg profiteert van de resultaten van die gezamenlijke inspanning van alle partijen. Hooggewaardeerde vestigingsgebieden kenmerken zich door een combinatie van innovatie, goede bedrijfslocaties en een hoge standaard van wonen en leven (work-life balance). Dat blijkt ook in de praktijk. Circa 60% van de inwoners van de kleinere gemeenten in Zuid-Limburg werkt in Sittard-Geleen, Maastricht en Heerlen, maar verkiest dus te wonen in die kleinere kernen in heel Zuid-Limburg. Onderwijsinnovatie landt dichtbij de beide campussen, maar ook in Heerlen/Parkstad. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de Zorgacademie en het Centre of Expertise in de nieuwe Energie (Neber). Onze kinderen, uw kinderen, gaan naar school en studeren door heel Zuid-Limburg. Bedrijfsleven in Zuid-Limburg en kennis- en onderwijsinstellingen ontwikkelen samen met ondersteuning van de gemeente Heerlen en de Provincie de zogenaamde Smart Services Hub: excellente dienstverlening zonder welke de kansrijke Zuid-Limburgse economie niet kan draaien. 8
6 euro per inwoner is cruciaal Ook gemeenten in Zuid-Limburg dragen hun steentje bij. Samen met vertegenwoordigers van bedrijfsleven, onderwijs en kennisinstellingen, en de Provincie zorgen gemeenten, via Limburg Economic Development voor het aanjagen van nieuwe initiatieven. De aanpak van Brainport in Eindhoven staat model en laat ook zien, welk positief resultaat met zo n publieke aanjaagfunctie kan worden bereikt. Naar dat voorbeeld werken inmiddels meer dan 30 instellingen, de drie grote gemeenten en vooral MKB bedrijven samen in LED. Om een succes te maken van deze samenwerking is uw bijdrage cruciaal. Maar u draagt niet alleen financieel uw steentje bij. De zorg voor de stedelijke kwaliteit enerzijds, en het prachtige landschap anderzijds, maakt dat Zuid-Limburg die ongekende, unieke mix kan bieden van rust en dynamiek, van traditie en innovatie, van werken en leven in balans. 9
Vernieuwen en verbinden De dynamiek in Zuid-Limburg is groot. Kijk maar op de website www.ledbrainport2020.nl. De campussen als broedplaats van bedrijfsleven en onderwijs voor de ontwikkeling van nieuwe technologie en bedrijvigheid. Belangrijke trekkers investeren in onze regio. Lanxess bouwt zijn Europees hoofdkantoor, inclusief R & D (onderzoek en ontwikkeling), DSM bouwt het onderzoeksgebouw voor engineering plastics, Brains Unlimited staat in Maastricht en APG en 15 andere partners werken mee aan de smart services hub in Heerlen / Parkstad. Waar organisaties samenwerken ontstaat creativiteit, nieuwe energie en innovatie. Via LED willen gemeenten samen met de triple helix-partners die dynamiek, samenwerking en innovatie vasthouden en langdurig ondersteunen. Partijen in LED monitoren de voortgang van het programma, sporen witte vlekken en nieuwe kansen op en bevorderen de ontwikkeling van projecten die daarin voorzien. Daarnaast wordt hard gewerkt om het economisch belang van Zuid-Limburg bij stakeholders in Den Haag en Brussel te benadrukken. Regiobranding ondersteunt de positionering, lobby en communicatie-trajecten. Infographic Zuid-Limburg januari 2013 10
Samen voor een duurzame toekomst Alle partijen pakken hun verantwoordelijkheid in Zuid-Limburg. Bedrijfsleven, grootbedrijf en MKB, en de kennisinstellingen investeren samen in technologieontwikkeling en nieuwe bedrijvigheid. Nieuwe samenwerkingsverbanden met de regio Eindhoven, maar ook met de RWTH in Aachen, moeten Zuid-Limburg een toonaangevende positie geven op het vlak van de biobased economie: de economie van de toekomst. Maastricht University, DSM en de Provincie investeren in de campusontwikkeling. Maastricht University, Zuyd, Leeuwenborgh, Arcus en het VMBO komen tot de implementatie van doorlopende leerlijnen, centra voor innovatief vakmanschap in de chemie de zorgtechnologie, logistiek, Centres of Excellence in de chemie en zorgtechnologie en een passend aanbod aan technisch georiënteerde opleidingen op universitair niveau. Regionale overheden staan voor het realiseren van een uitstekende (OV) bereikbaarheid, ook over de grenzen en - last but not least - het realiseren van een uitstekend vestigingsklimaat, waarmee talent voor de regio kan worden behouden en nieuw talent kan worden aangetrokken. Daar is de inzet van iedereen voor nodig. De Provincie zet op die transformatie-agenda in en zal ook financieel participeren in de uitvoeringskosten van projecten die passen in de gezamenlijke agenda. Gemeenten organiseren de publieke aanjaagfunctie en ondersteunen daarmee langdurig de ontwikkeling van projecten, waardoor Brainport2020 ook in onze regio wordt gerealiseerd. Het jaar 2012 heeft laten zien dat het werkt. Voor 2013 en verder willen wij er een tandje bij zetten. Daarvoor is de samenwerking met en de bijdrage van alle gemeenten in Zuid-Limburg hard nodig. 11
Organisatie LED LED bestaat uit een bestuur, een secretariaat en een kernteam. Daarnaast zijn er acht programmacommissies die de belangrijkste sectoren en pijlers van de Zuid-Limburgse economie vertegenwoordigen. Jos Schneiders Voorzitter Leo Burdorf Secretaris Hans van Cruchten Programmamanager Bestuur Jos Schneiders voorzitter Jan Zuidam bedrijven Pieter Meekels gemeenten Karel van Rosmalen onderwijs Secretariaat Leo Burdorf secretaris Bert de Wit programmamanager Hans van Cruchten programmamanager Kernteam De leden van het kernteam zijn vertegenwoordigers uit de (Zuid-)Limburgse economie. Wim Weijnen (LWV) Werkgevers Bert Kip Chemelot Campus Jerome Verhagen LIOF Nick Bos (UM) Onderzoek Karel van Rosmalen (Zuyd) Onderwijs Jan Smeelen Provincie Guido Derks (gem. Maastricht) Gemeenten Carla Langen (Leeuwenborgh) ROC s Wil Houben KvK Marc Cootjans (Rabobank Maastricht) Rabobank 12
Programmacommissies Onderstaande programmacommissies zijn de spil van de organisatie en zorgen voor de ontwikkeling van projecten die passen binnen de ambitie en het programma Brainport2020. De samenstelling van de programmacommissies is gevormd op basis van de triple helix-gedachte. Vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven fungeren als boegbeeld (trekker) van de commissies. Zo heeft het bedrijfsleven een regierol in de ontwikkeling van het LED-programma. Zij worden ondersteund door vertegenwoordigers uit het onderwijs, onderzoeksinstellingen en overheid. Dit zijn de programmacommissies en hun boegbeelden. Chemie en Materialen Bert Kip, Chemelot Campus Edwin Bakker, Provincie Limburg / Chemelot Campus Life Sciences & Health Jos Smits, Universiteit Maastricht Piet Daemen, MUMC+ Care & Systems Roel Goffin, Orbis Roy Beumers, Orbis Energie Rico van Selst, SGS Yvonne Bemelmans, Gemeente Heerlen People Ger Wagemans, Chemelot Campus Ingrid Wildhagen, Provincie Limburg Logistiek ntb Basics ntb Acquisitie ntb Limburg Economic Development (LED) Transportlaan 33, 6163CX Geleen info@ledbrainport2020.nl / +31 46 477 84 05 13
LED / Brainport2020 werkt voor u voor ons, voor onze kinderen voor de economie en de leefkwaliteit in onze steden, dorpen, kernen, en wijken. Laten we dit samen doen. Ons resultaat is uw succes LED s innovate together! Zuid-Limburg in Brainport (rood - groen) en de relatie tussen Brainport en de nabije Europese kenniscentra 14