Goede actievoorbeelden
Inhoudstafel Fiches goede actievoorbeelden... 4 Naam actievoorbeeld... 4 Overzicht goede actievoorbeelden... 5 1. Baden-Würtemmberg: Sanierungsfahrplan... 6 2. Blok voor blok / energieplein20... 7 3. Bouwadvies/ renovatieadvies aan huis... 8 4. COHERENO... 9 5. Dampoortknaptop... 10 6. Ecobouwers opendeur... 11 7. Ecopack... 12 8. Elea, la nature ma maison... 13 9. Energiebesparingsverkenner... 14 10. Energielabel voor bestaande verwarmingsinstallaties... 15 11. Energielabelatlas meer met minder (Nederland)... 16 12. Energiezuinige toestellen, een haalbare kaart voor mensen in armoede... 17 13. Europhit... 18 14. Etra leenruimte voor nul op de meter... 19 15. Futurfantastic... 20 16. Gents Klimaatverbond... 21 17. Habiter mieu... 22 18. Infra Bouwteams (& Eandis bouwfit-dagen)... 24 19. IWT-proeftuin woningrenovatie... 25 20. Leasing toestellen westhoek... 26 21. Limburg klimaatneutraal... 27 22. l'observatoire BBC... 28 23. Lokale geconditioneerde renovatiepremies voor private huurmarkt... 29 24. NationaaL Energiebespaarfonds - Energiebespaarlening... 30 25. Opbrengstgarantie door eos oostende... 31 26. Powerhouse Europe - Nearly Zero Challenge... 32 27. Project Kerkrade... 33 28. Project Renoseec (IWT proeftuin)... 34 29. Renben (iwt proeftuin): renovatie tot BEN-woning op de private huurmarkt- rijwoningen... 35 30. RENOFASE... 36 31. Renovatie Spiere... 37 werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 2
32. Renovatiehuurovereenkomst bij sociaal verhuurkantoor... 38 33. Renovatieproject Wachtebeke - 5 sociale woningen tot passief... 39 34. Renovatiewinkels... 40 35. Rollend fonds provincie Limburg... 41 36. Stad Kortrijk - Pluimstraat buurt... 42 37. Stroomversnelling Huursector... 43 38. Studie Energiezuinige maatregelen voor monumenten met woonfunctie... 44 39. The Shift Project... 45 40. UK Green Deal en Green Deal Home Improvement Fund... 46 41. Voorbeeldprojecten Brussel... 47 42. Voorbeeldprojecten Wallonië (BATEX)... 48 43. Vorarlberg... 49 44. WAIFER... 50 45. Warmer Wonen _ regio zuid-west-vlaanderen... 51 werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 3
Fiches goede actievoorbeelden In dit document worden fiches verzameld van alle actievoorbeelden die aangebracht werden door deelnemers aan de werkgroep goede actievoorbeelden van het. Deze voorbeelden vormen een bron van inspiratie voor de andere werkgroepen van het. Voorbeeldfiche NAAM ACTIEVOORBEELD Wanneer Contactpersoon Naam Email werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 4
BEN-DEFINITIE GEÏNTEGREERD BELEIDSKADER VERPLICHTINGEN FINANCIERING COMMUNICATIE Overzicht goede actievoorbeelden Nr PROJECT 1 Baden-Würtemmberg: Sanierungsfahrplan 2 Blok voor blok / Energieplein20 3 Bouwadvies / Renovatieadvies aan huis 4 COHERENO 5 Dampoortknaptop 6 Ecobouwers opendeur 7 Ecopack 8 Elea, la nature ma maison 9 Energiebesparingsverkenner 10 Energielabel voor bestaande verwarmingsinstallaties 11 Energielabelatlas meer met minder (Nederland) 12 Energiezuinige toestellen, een haalbare kaart voor mensen in armoede 13 EUROPHIT 14 Etra leenruimte voor nul op de meter 15 Futurfantastic 16 Gents Klimaatverbond 17 Habiter mieu 18 INFRAX bouwteams (& Eandis Bouwfit-dagen) 19 IWT proeftuin woningrenovatie 20 Leasing toestellen Westhoek 21 Limburg klimaatneutraal 22 l'observatoire BBC 23 Lokale geconditioneerde renovatiepremies voor private huurmarkt 24 Nationaal energiebespaarfonds - energiebespaarlening 25 Opbrengstgarantie door EOS Oostende 26 Powerhouse Europe - Nearly Zero Challenge 27 Project Kerkrade 28 Project Renoseec (IWT proeftuin) 29 Renben (iwt proeftuin): renovatie tot BEN-woning op de private huurmarkt- rijwoningen 30 RENOFASE 31 Renovatie Spiere 32 Renovatiehuurovereenkomst bij sociaal verhuurkantoor 33 Renovatieproject Wachtebeke - 5 sociale woningen tot passief 34 Renovatiewinkels 35 Rollend fonds provincie Limburg 36 Stad Kortrijk - Pluimstraat buurt 37 Stroomversnelling huursector 38 Studie Energiezuinige maatregelen voor monumenten met woonfunctie 39 The Shift Project 40 UK Green Deal en Green Deal Home Improvement Fund 41 Voorbeeldprojecten Brussel 42 Voorbeeldprojecten Wallonië (BATEX) 43 Vorarlberg 44 WAIFER 45 Warmer Wonen Aantal goede actievoorbeelden 7 21 9 27 20 werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 5
1. BADEN-WÜRTEMMBERG: SANIERUNGSFAHRPLAN Wanneer VEA - Maarten De Groote Baden-Würtemmberg, Duitsland Lopende - www.sanierungsfahrplan-bw.de - http://um.baden-wuerttemberg.de/fileadmin/redaktion/mum/intern/dateien/dokumente/5_energie/beratung_und_information/sanierungsfahrp lanbw/muster_sanierungsfahrplan_bw.pdf - www.ifeu.de IFEU - Institut für Energie- und Umweltforschung Heidelberg GmbH Contactpersoon Dr. Martin Pehnt martin.pehnt@ifeu.de - Renovatiestrategie voor woningen is vertaald in een individuele renovatieroadmap. Checkt onder meer mogelijkheid van stapsgewijze renovatie af met de langetermijndoelstelling. Ook de optimale volgorde van de stapsgewijze renovatie wordt bekeken. Auditeur is verplicht om hoogst technisch haalbare voor te stellen. Eigenaars van woningen + duidelijke koppeling aan langetermijndoelstelling (BEN-definitie) + vertrekkende van bestaande doelstelling, aansluitbaar op bestaande EPC + mogelijkheid tot koppeling van premies + vermijden van lock-in effect Interessant instrument met grote opportuniteiten voor uitrol: woningpas, uitbreiding van EPC met BEN-advies, ontwikkeling van langetermijnpad waardoor lock-in effect wordt vermeden, koppeling mogelijk van premies over totaalrenovatie, stimulans voor bouwteamgerelateerd werken, mogelijkheid voor uitbreiding naar woonkwaliteit, mogelijkheid voor bouwsector om hun diensten te verschuiven naar gefaseerde renovatie werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 6
2. BLOK VOOR BLOK / ENERGIEPLEIN20 Wanneer 2012 2014 VITO Ighor Van de Vyver Nederland Projecten in Amersfoort, Amsterdam, Amsterdam - Ymere Breda, Den Bosch, Deventer, Eindhoven, Groningen, Haarlem, Hardenberg, Overijssel, Rotterdam, Tilburg, Utrecht http://www.energieplein20.nl/ Rijksdienst voor Ondernemend Vlaanderen Contactpersoon Ruud van Gisteren ruud.vangisteren@rvo.nl Energieleveranciers, energiecorporaties, gemeenten, woningcorporaties, aannemers, onderwijs- en kennisinstellingen Het initiatief Energieplein20 is een landelijk kennisuitwisselingsplatform met onpartijdige en toepasbare informatie en tools voor iedereen die kansen wil benutten voor energiebesparing in de bestaande woningbouw. Het is een laagdrempelige ontmoetingsplaats voor marktpartijen, initiatiefnemers, gemeenten en andere professionals. Energieplein20 bundelt 4 jaar kennis, kennissen en ervaringen over energiebesparing opgedaan in de Blok voor blok projecten. In de blok voor blok projecten werken minstens 3 marktpartijen samen in een consortium. Ze delen hun kennis en ervaring om zo te komen tot de beste resultaten, besparingspotentieel en gelukkige bewoners. In blok voor blok zijn door het hele land veertien projecten gestart die zich richten op grootschalige energiebesparing in de bestaande woningbouw. Professionals op het gebied van energiebesparing werken hierin samen met aannemers, woningcorporaties en lokale overheden. Doel is per project 1.500 of 2.000 woningen energiezuiniger te maken. De opgedane ervaring in de veertien verschillende projecten vormt de basis voor landelijke opschaling. De kern van de aanpak is bewoners interesseren om te investeren in energiebesparende maatregelen. Van de buurt, voor de buurt: vaak met een belangrijke rol voor bewonersinitiatieven. In andere projecten ligt het accent meer op Verenigingen van Eigenaren, of juist samenwerking met woningbouwcorporaties of gemeenten. Andere bijzonderheden zijn het inzetten van warmtecamera's om energiebesparing in kaart te brengen. Lokale overheden, huisvestingsmaatschappijen, bouwprofessionals, woonbuurten, bewoners Tot 1 maart 2014 zijn door de blok voor blokprojecten circa 15.000 woningen energiezuinig gemaakt. Met betrekking tot 3.700 woningen zijn concrete afspraken gemaakt met de eigenaren over het nemen van energiebesparende maatregelen in 2014 of 2015 Volgende projecten zullen hun initieel vooropgestelde doelstelling gehaald hebben eind 2014: Amersfoort - 033Energie; Groningen - Eerste Hulp bij Energiebesparing; Haarlem - Watt voor Watt; Rotterdam - SlimWonen in Rotterdam; Tilburg - Samen Geeft Energie + zeer goed gedocumenteerd + wijkgerichte aanpak, top-down en bottom-up + grootschalige aanpak + energiebesparing op grote schaal vooral succesvol in de sociale huursector uitrol naar Vlaanderen - geen BEN-renovatie - Nederlandse gebouwde omgeving is wellicht meer geschikt voor deze grootschalige aanpak dan (versnipperde) Belgische gebouwde omgeving - moeilijk om grote aantallen eigenaren van koopwoningen te verleiden tot het nemen van energiebesparende maatregelen - 3 de partijvoorfinanciering niet gelukt Bottom-up communicatie om particuliere wooneigenaars te engageren Documentatieplatform Grootschalige aanpak maar afhankelijk van wijk en contet werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 7
3. BOUWADVIES/ RENOVATIEADVIES AAN HUIS Steunpunt duurzaam wonen en bouwen Oost-Vlaanderen 5 Vlaamse provincies Wanneer Sinds 2010 www.bouwwijs.be; www.west-vlaanderen.be/duurzaambouwen; www.dubovmlaamsbrabant.be, www.kampc.be, www.dubolimburg.be (www.eerstehulpbijduurzaambouwen.be) Steunpunt Oost-Vlaanderen Contactpersoon Goedele De Vos goedele.de.vos@oost-vlaanderen.be Steunpunten Duurzaam Wonen en Bouwen De Steunpunten verlenen duurzaam bouwadvies voor zowel voor nieuwbouw als renovatie (renovatie vormt de meerderheid). Dit advies werd volledig afgestemd op de thema's van de Vlaamse Maatstaf voor duurzame woningbouw en is dus integraal (omvat alle thema s van duurzaam wonen en bouwen). Particulieren die bouwen of verbouwen hebben een grote nood aan relevante informatie. Vaak blijkt het sowieso moeilijk om objectieve informatie te vinden. Wie wel over informatie beschikt weet vaak niet goed hoe ermee aan de slag te gaan en hoe de prioriteiten te bepalen. Daarnaast is informatie vaak algemeen en niet op maat van de woning, zeker wat betreft renovatie waar de problemen zeer specifiek zijn en het budget vaak om een gefaseerde uitvoering vraagt. Dit maakt het voor particulieren moeilijk om de juiste keuzes te maken. Het advies verruimt de blik van de particulier (en architect) en legt de juiste prioriteiten zonder hierbij dwingend te zijn. Voor renovatie wordt advies verstrekt in de woning zelf (huisbezoek) of op basis van plan/foto's waarbij aspecten worden besproken die anders onvermeld blijven of niet aan het licht zouden komen. De Steunpunten worden vaak geconfronteerd met nieuwe thema s als bijvoorbeeld de vraag naar begeleiding bij renovatie van appartementen. De uitwerking van een aanbod hierrond is voorzien voor 2015. Hieromtrent wordt uitgewisseld tussen de Steunpunten. Particulieren ( architect, aannemers) Zeer groot bereik (meer dan 15.000 particulieren sinds de opstart van de 5 Vlaamse Steunpunten) en een zeer grote tevredenheid van de adviezen. Het bouwadvies is een initiatief dat erg gesmaakt wordt, zo blijkt uit een enquête die we in 2012 uitgevoerd hebben 92 % van de mensen die een bouwadvies gevolgd hebben, zou het onmiddellijk aanraden aan familie en vrienden. Deze adviezen leveren ook een rechtstreekse bijdrage aan de reductie van de CO 2 uitstoot in Vlaanderen. Particuliere bouwheren die het advies in de praktijk uitvoeren, zorgen in 1 jaar tijd voor een reductie van de C0 2 uitstoot met 8000 ton. Die hoeveelheid CO 2 uitstoot kan je vergelijken met pakweg 35 000 000 gereden autokilometers. + ontzorging van de particuliere bouwheer in het uit te voeren renovatietraject + Er wordt inzicht verkregen in geplande renovatieprojecten, aan - Indien dringend advies wordt gevraagd is het soms te laat indien een adviseur op zeer korte termijn ter plaatse gaat of een afspraak wordt gemaakt voor een bouwadvies. Een particulier de hand waarvan momenteel nazorgtraject wordt uitgewerkt wil dan ter plekke (aan telefoon) antwoord. (samenaankopen, ) in provincie Limburg en uitrolbaar over andere steunpunten + Mogelijkheid tot verhoging ambitieniveau + Persoonlijk en onafhankelijk integraal advies + Ondersteunend aanbod voor gemeenten - Timing van de adviesvraag: soms zijn al een deel van de (renovatie)werken uitgevoerd en is een integrale benadering niet meer mogelijk - Nu en dan wordt een adviesvraag gesteld die niets met duurzaam bouwen te maken heeft. + Advies over gefaseerde uitvoering, verrmijden lock in effect. + Ook na het advies dienen de steunpunten als objectief aanspreekpunt voor particulieren. uitrol naar Vlaanderen Opschaling is eenvoudig realiseerbaar werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 8
4. COHERENO PHP, Erwin Mlecnik België, Oostenrijk, Duitsland, Nederland, Noorwegen Wanneer april 2013 - april 2016 www.cohereno.eu PHP Contactpersoon Erwin Mlecnik erwin.mlecnik@passiefhuisplatform.be PHP, Vito, Vlaamse Confederatie Bouw, BPIE, DENA, Ögut, TU Delft, Segel, SINTEF Doelstelling van dit Europees project is de introductie van bijna-energieneutrale renovaties in de markt te ondersteunen. Het project richt zich op het uitbouwen en/of versterken van samenwerkingsvormen tussen betrokken partijen bij renovatie van eengezinswoningen van eigenaar-bewoners, en het ontwikkelen van nieuwe business-modellen hiervoor. In de vijf landen worden er aannames gedaan voor de definitie van het BEN-niveau om het onderzoek verder te kunnen zetten. Deze zijn verschillend per land, en worden, waar mogelijk, gekoppeld aan lokale energiedoelstellingen. Bouwprofessionelen en eigenaar-bewoners van eengezinswoningen Adviezen voor nieuwe business-modellen + interessante samenwerkingsmodellen voor bouwprofessionelen + ervaring uit verschillende landen - voornamelijk onderzoeksproject en weinig concrete toepassingen Innovatie door stimulering van nieuwe business-modellen bij bouwprofessionelen werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 9
5. DAMPOORTKNAPTOP Bouwunie Mieke Bonnarens Gent Wanneer 2015-2050 http://cltgent.be/projecten/uitvoering/noodkoop http://cltgent.be/sites/default/files/pictures/140619%20folder%20dampoort%20knapt% 20OP%21.pdf CLT Gent Contactpersoon Naam Email Stad Gent, Domus Mundi vzw, vzw SIVI, Samenlevingsopbouw Gent vzw, Bouwunie vzw, REGent vzw, VIBE vzw Eigenaar bewoners met een beperkt inkomen kunnen met dit project hun woning laten renoveren tot en energiezuinige en kwaliteitsvolle woning. Het project voorziet een renovatiebudget van maimum 30000 dat je pas moet terugbetalen wanneer je je woning verkoopt. Concreet gaat de eigenaar/bewoner een overeenkomst aan met OCMW Gent. Daarbij geeft het OCMW een bedrag, dat moet dienen voor renovatiewerken. Hiervoor is vooraf een plan opgemaakt door een epert ter zake. Zij begeleiden ook de werken, vanaf offerteaanvraag tot oplevering en zelfs premieaanvraag. De tussenkomst loopt af zodra de woning vervreemd wordt (en dus ook bv als de eigenaar er niet meer gedomicilieerd is). Het gaat niet om een lening, maar een tussenkomst die pas later terugbetaald wordt. Bij de verkoop wanneer de woning vervreemd wordt, krijgt het OCMW de oorspronkelijke investering terug en wordt de meerwaarde van de woning verdeeld tussen OCMW en de gebruiker/eigenaar/bewoner. Daarom gebeurt er voor de werken een schatting door een epert, op kosten van het OCMW. De meerwaarde wordt zo bepaald dat de eigenaar/bewoner/gebruiker niet opdraait voor indestijgingen, dat het OCMW de oorspronkelijke investering terugkrijgt mits een lichte verhoging (volgens een vooraf afgesproken berekeningsmethode). Als er bij de vervreemding geen meerwaarde is, moet de eigenaar/bewoner/gebruiker enkel de tussenkomst terugstorten. De eigenaar geeft tijdens de uitvoering de facturen en vorderingsstaten van de aannemer door aan het OCMW, en na controle ervan betaalt het OCMW rechtstreeks aan de aannemer. Bewoners die niet in hun woning kunnen blijven wonen tijdens de werken kunnen tijdelijk terecht in de noodwoningen van Stad Gent (medepartner), waarbij ze enkel het verbruik moeten betalen. Kwetsbare doelgroepen Intussen gingen 10 (het vooropgestelde aantal) eigenaars in zee met het OCMW en worden aannemers gezocht. De woningen ondergingen al een grondige screening, zowel door de partnerorganisaties als door de woninginspectie van Stad Gent, waarna er een renovatieplan kwam op maat van elke woning. + voordelen voor alle betrokkenen + Uitgebreide communicatie waardoor ook de andere mensen in het bouwblok aangezet worden om te renoveren. - Vrij hoge initiële investering door het OCMW - slechts 10 renovaties Dit model kan door ieder OCMW ism de stad of gemeente overgenomen worden. werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 10
6. ECOBOUWERS OPENDEUR Wanneer BBL - Benjamin Clarysse Vlaanderen - Wallonië, en nu ook een Europees project Jaarlijks - najaar http://www.ecobouwers.be/opendeur BBL Contactpersoon Benjamin Clarysse benjamin.clarysse@bblv.be Ecobouwers Opendeur is een jaarlijks initiatief van Bond Beter Leefmilieu en vond in 2014 voor de 17de maal plaats. Tijdens twee opendeurweekends in november kan de kandidaat verbouwer tips opdoen van ervaren duurzame bouwers en inspiratie opdoen door huizen van voorlopers te bezoeken. In 2014 brachten een kleine 6000 bezoekers een bezoek aan een van de 312 Ecobouwers woningen, waarbij de lat hoog wordt gelegd. Dit initiatief is een peer-to-peer uitwisseling tussen bouwheren, waar vind de kandidaat bouwheer een voorbeeld gelijkaardig aan zijn/haar eigen project. Door bouwheren die al tot BEN-gerenoveerd hebben, in te zetten als ambassadeurs, wordt het een toegankelijk, niet technisch verhaal. De gerenoveerde woningen uit de contactlijst zouden bovendien kunnen bevraagd worden op haalbaarheid BEN-definitie en om het rebound-effect na te gaan. Bezoekers zij meestal zelf voorlopers: vaak hoger opgeleiden, met middelen en kennis. Er wordt een databank aangelegd van welke bouwprofessionals werden ingeschakeld, en dit op aangeven van bouwheer. De Vlaamse Renovatiedag is een gelijkaardig initiatief, georganiseerd door NAV, de Vlaamse architectenorganisatie en 'Ik ga Bouwen & Renoveren'. (Ver)bouwers werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 11
7. ECOPACK Wanneer Contactpersoon - VEA - Ellen Moons Wallonië Lopende http://www.ecopack-wallonie.be/fr SPW DGO4 Société wallonne du crédit social (SWCS) - Fonds du logement de la Wallonie (FLW) contact@swcs.be Het Waalse Ecopack heeft als doel burgers aan te sporen hun woning duurzaam te renoveren en hun investeringen makkelijker te financieren. Deze leningen worden sinds 2012 verstrekt door SWCS (de Waalse sociale kredietmaatschappij) en door FLW (Woningfonds voor grote gezinnen). Burgers krijgen gratis hulp bij de keuze van de meest interessante uit te voeren werken in hun woning, bij het zoeken naar aannemers en vergelijken van offertes. Leningen worden aangeboden aan 0 % interestvoet. In sommige gevallen hebben particulieren nog recht op bijkomende premies. De looptijd van de lening is afhankelijk van de energiebesparing die met de investering gepaard gaat. Per gezin kan tussen 2.500 en 30.000 euro ontleend worden. Aan de lening zijn geen notaris- of andere kosten verbonden. Leningen kunnen worden aangegaan door eigenaar-bewoners, eigenaar-verhuurders en huurders. Het belastbaar gezinsinkomen mag maimaal 93.000 euro bedragen, wat betekent dat ongeveer 93% van de Waalse gezinnen in aanmerking komt voor deze lening. Ook de woning zelf moet aan enkele voorwaarden voldoen (gelegen in Wallonië, voldoen aan enkele conformiteitseisen, bouwvergunning voor 1996 ) Een ruime range van werken kan met behulp van een Ecopacklening worden gefinancierd: grote en kleine energetische ingrepen, investeringen in hernieuwbare energie maar ook structurele werken die samen met de energiebesparende werken (moeten) worden uitgevoerd. Er worden regelmatig nieuwsbrieven gepubliceerd met gedetailleerde info over de Ecopacklening, zowel bedoeld voor professionals als voor particulieren. Zowel professionals als particulieren zijn positief over Ecopack. Aannemers die werken uitvoeren gefinancierd met een Ecopacklening, zijn zeker dat de facturen betaald worden. Particulieren kunnen investeringen uitvoeren en de kosten ervan spreiden over de tijd, gecompenseerd door besparingen in hun energieverbruik. Eigenaars van woningen die dateren van voor 1996 Cijfers opgevraagd + sterk financieringsmiddel voor eigenaars die wel de middelen hebben voor een afbetaling, maar niet voor de upfront kosten - vraagt een grote investering van de overheid om dit op te volgen Sluit sterk aan bij de Vlaamse energieleningen die sinds dit jaar onder Vlaamse bevoegdheid vallen (daarvoor FRGE). werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 12
8. ELEA, LA NATURE MA MAISON Wanneer Contactpersoon Nele Vandaele, Intercommunale Leiedal Moeskroen en Doornik www.lanaturemamaison.be/fr/ Het bezoekerscentrum 'Elea, La Nature Ma Maison', heeft als doel het informeren en sensibiliseren rond ecologische woningbouw, en het promoten van hernieuwbare energie. Ze organiseert vormingen rond duurzame bouwtechnieken met de nadruk op het gebruik van natuurlijke materialen en richt zich hierbij vooral naar particulieren en professionelen. Het onthaalpaviljoen is het eerste duurzaam gebouw in het Waalse gewest en vervult zijn rol als kenniscentrum en voorbeeldproject. Aansluitend op het bezoekerscentrum wordt een duurzame wijk gebouwd. De stad Moeskroen maakte een studie op voor de bouw van een 'ecologische modelwoning'. In totaal gaat het om 60 wooneenheden gelegen in een gebied van 20ha op enkele honderden meters van het stadscentrum van Moeskroen en vlak bij het kenniscentrum. In een eerste fase worden 30-tal wooneenheden gebouwd onder de vorm van appartementen, dupleen en ééngezinswoningen. Uniek is het opleidingscentrum waar een woning op ware grote aanwezig is, waarop aannemers hun werken kunnen uittesten, bijvoorbeeld in relatie tot luchtdichtheid. werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 13
9. ENERGIEBESPARINGSVERKENNER Wanneer Contactpersoon Jeroen Vrijders, WTCB Nederland actief + makkelijk toegankelijk + duidelijke communicatie + werkt op basis van typologieën http://energiebesparingsverkenner.nl/p001.asp Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (SenterNovem) Deze online tool biedt aan professionals de kans om de klant te tonen wat energiebesparende maatregelen opleveren. Op basis van type-gebouwen (die men kan customizen door de eigen gebouwkarakteristieken in te voeren) wordt een type-verbruik bepaald, en worden verschillende renovatiescenario s & maatregelen doorgerekend. Bouwprofessionelen (installateur, aannemer, ), hypotheekverstrekker, gemeenten & andere organisaties die burgers informeren.) Mail - Vat de compleiteit van het renovatieproces niet - Focus op kosten only - Maimaal 169m² voor woningoppervlakte Kan sensibiliserend werken spelenderwijs bijleren over maatregelen werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 14
10. ENERGIELABEL VOOR BESTAANDE VERWARMINGSINSTALLATIES Wanneer ATTB - Patrick O Duitsland Contactpersoon Naam Email + kan gekoppeld worden aan bestaande verplichtingen + duidelijke communicatietool die herkenbaar is voor eindgebruiker De Duitse overheid steunt een initiatief om aan bestaande verwarmingsinstallaties een energieprestatielabel toe te kennen. Door dit label zou het voor eigenaars/gebruikers duidelijk moeten worden wat het energieverbruik van hun verwarmingsinstallatie is, en of het aangewezen is aanpassingen te laten uitvoeren, of een nieuwe verwarmingsketel te laten installeren. De financiële ondersteuning bedraagt ongeveer een 30 euro per label. Het blijft evenwel een initiatief op vrijwillige basis. - vrijwillig systeem Deze maatregel zou kunnen gekoppeld worden aan (het verplicht onderhoud van de verwarmingsketel en) de verwarmingsaudit (dep LNE). werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 15
11. ENERGIELABELATLAS MEER MET MINDER (NEDERLAND) Wanneer Nele Vandaele, Intercommunale Leiedal Nederland www.meermetminder.nl Contactpersoon Naam Email De Energielabelatlas heeft voor alle woningen in Nederland een energielabel op de kaart gezet. Door inzicht te bieden in de energieprestatie van woningen, biedt de Energielabelatlas handelingsperspectief voor het nemen van energiebesparende maatregelen of het zelf opwekken van duurzame energie. De atlas geeft niet alleen inzicht voor de eigen woning, maar ook van woningen in de directe omgeving of andere delen van Nederland. Ook de verdeling van energielabels per gemeente kan worden opgevraagd. De Energielabelatlas biedt woningeigenaren de mogelijkheid, met kennis van de woning, de kwaliteit van het energielabel te verbeteren. Hiervoor klikt u na het raadplegen van uw energielabel op 'controleer mijn label' Deze energielabelatlas wordt in het project meer met minder ingezet om advies op maat te geven en mensen aan te sporen tot het uitvoeren van doorgedreven energiezuinige renovaties. Op schaal van Vlaanderen kan een energielabelatlas uitgebouwd worden. Noodzakelijk is om hierbij aansluitend intergemeentelijk/lokaal de doorwerking te organiseren. werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 16
12. ENERGIEZUINIGE TOESTELLEN, EEN HAALBARE KAART VOOR MENSEN IN ARMOEDE Samenlevingsopbouw Wanneer 2015-2019 Provincies Antwerpen en West-Vlaanderen Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw Project Energie en Woonkwaliteit Otterstraat 116 2300 Turnhout T 014 633 191 Contactpersoon Leen Smets leen.smets@samenlevingsopbouw.be OCMW Beerse, Argus vzw, KBC, CERA, Komosie vzw, Bosch/Siemens Het primaire doel is om het energieverbruik - en bijgevolg de energiefactuur - van gezinnen met energieschulden te verlagen door oude energieverslindende huishoudtoestellen te vervangen door energiezuinige toestellen. Hiervoor eperimenteert Samenlevingsopbouw in de provincies Antwerpen en West-Vlaanderen met twee verschillende financieringsmodellen: In West-Vlaanderen ontwikkelen we - met het oog op een circulaire economie - een duurzaam leasesysteem waarbij een commerciële partner (producent) energiezuinige huishoudtoestellen ter beschikking stelt die mensen in armoede aan een voordelig tarief kunnen huren. In Antwerpen zetten we - in samenwerking met lokale besturen en commerciële partners - een rollend fonds op om de aankoop van energiezuinige toestellen mogelijk te maken. De aflossing van het overbruggingskrediet gebeurt met de winst op de energiefactuur. Een tweede doelstelling is maatschappelijk werkers van het OCMW aanzetten tot een integrale en preventieve aanpak van energiearmoede bij hun cliënteel. Dit project wil een proactieve houding stimuleren waarbij de maatschappelijk werkers denken aan de voordelen op lange termijn. Een derde doelstelling is het werken aan het energiebewustzijn van kwetsbare gezinnen via huisbezoeken en groepswerking. Onze ervaring als energieconsulent leert ons dat het werken met dit doelpubliek maatwerk vereist waarbij laagdrempeligheid en persoonlijk contact centraal staan. Het vervangen van de oude toestellen heeft op zich een impact op de energiefactuur, maar wij zien het daarnaast als een sterke hefboom om het energiebewustzijn bij deze gezinnen te verhogen. Gezinnen die in energiearmoede leven of een ernstig risico lopen. In eerste instantie mikken we op de doelgroep van mensen die in aanmerking komen voor een energiescan (beschermde afnemers, LAC-dossiers, FRGE-doelgroep, huurders SVK's en SHM's, mensen in schuldenregeling...). + Rendabel voor de klant: terugverdieneffect + etra besparingen + Rendabel voor gemeente en/of OCMW: geen etra budgetten nodig, kleine personeelsinzet, eperimenten op eigen kracht. + Win-win-win situatie voor de private partners + Sociaal omwille van preventieve aanpak: toekomstige energieschulden vermijden. + Opschaalbaar: stevige onderbouw: zowel vanuit sociaal en als economisch oogpunt. + Risico s ingedekt + Minimum aan taakbelasting uitrol naar Vlaanderen X - Deze acties leiden niet tot (BEN-)renovaties - Hoge investering lokale besturen (of andere organisaties) werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 17
13. EUROPHIT Jeroen Vrijders - WTCB Duitsland & Europa Wanneer 2013-2016 www.europhit.eu PassiveHouse Institute Germany Contactpersoon Jan Steiger Jan.steiger@passiv.de International Passive House Association ipha; Zero Energy and Passivhaus Institute for Research ZEPHIR ; La Maison Passive LaMP ; MosArt ; Inštitύt Pre Energeticky Pasívne Domy IEPD ; Interessegrupp Passivhus Sverige AB ; Plataforma Edifi cación Passivhaus ; PHDK ; EnEffect Group ; Askeen S.r.l. ; Ony Solar Energy S.L. ; IzN Friedrichsdorfer Institut zur Nachhaltigkeit e.v. ; Building Research Establishment BRE EuroPHit vertrekt van de Duitse EnerPHit standaard voor energetische renovatie om vandaaruit verschillende elementen voor stapsgewijze doorgedreven renovatie te ontwikkelen: - Certificatieschema & criteria voor stapsgewijze EnerPHit-renovatie - Financieringsmodellen en markincentives voor stapsgewijze renovatie - Ontwerpconcepten, richtlijnen, voor nieuwe & innovatieve componenten - Tools voor stapsgewijze renovatie( PHPP-based) - Opleidingsmateriaal & workshops - Case study s + concrete doelstellingen (de lat wordt gelegd) + innovatieve ontwikkelingen Bouwprofessionelen & lokale overheden Ongoing Principieel certificatieschema - Concrete output nog niet helemaal duidelijk (te brede focus?) - Niet neutraal werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 18
14. EXTRA LEENRUIMTE VOOR NUL OP DE METER AGORIA - Daikin, Henk Kranenberg Nederland Wanneer 2014 http://www.lente-akkoord.nl/meer-leenruimte-voor-nul-op-de-meter-woning/ Contactpersoon Naam Email Het bedrag dat buiten de inkomenstoetsing kan worden gehouden bij de financiering van een NulopdeMeter-woning wordt verhoogd van 13.500 naar 25.000. De verhoging hangt samen met een alternatieve berekeningswijze waarbij meer dan voorheen rekening wordt gehouden met de garantie die de bouwer geeft op de energieprestaties van de woning. Voor deze vrijstelling moet een energieprestatiegarantie afgegeven zijn voor de desbetreffende woning voor een periode van ten minste tien jaar. Met name bij renovaties van bestaande woningen naar NulopdeMeter kan het verhoogde bedrag een rol spelen (Stroomversnelling Koopwoningen). Het bedrag dat buiten beschouwing mag worden gelaten bij de financiering van bepaalde energiebesparende maatregelen of een woning met een energie-inde van 0,6 (of tenminste A++ label dat is verstrekt voor 1 januari 2015) wordt verhoogd van 8.000 naar 9.000. Vanaf 1 januari 2015 geldt voor deze vrijstelling van 9.000 ook een toetsinkomen van ten minste 32.000. Deze wijziging van de regeling sluit aan bij de wijzigingen in het energielabel. De energieprestaties van een woning worden vanaf dat moment uitgedrukt in een energie-inde. Tegelijkertijd wordt per 1 januari 2015 een nieuwe, uitgebreide en meer nauwkeurige methode geïntroduceerd voor de bepaling van de energieprestatie van een woning. Energielabels die vóór 1 januari 2015 zijn verstrekt kunnen ook worden gebruikt omdat deze tien jaar na de opnamedatum geldig zijn. Koopwoningen Na te gaan of er effectief concrete leningen zijn uitgegeven - negatieve commentaar over bovenbedrag toetsinkomen in de media werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 19
15. FUTURFANTASTIC CIR Hoboken - Antwerpen Wanneer 2013-2014 www.futurfantastic.be Saint-Gobain (ISOVER, Gyproc, Saint-Gobain Glass, Weber) Contactpersoon Bleus Els els.bleus@saint-gobain.com Reynaers, Daikin, Velu, Sigma, denc!-studio Demonstratie- en proefproject bijna nul energie renovatie van een eengezinswoning. Bij de opstart was er nog geen definitie bekend, zelfs niet voor BEN nieuwbouw. Uiteindelijk presteert de woning beter dan een BEN nieuwbouw (E-peil 23) met toegankelijke oplossingen (vrij in de handel te verkrijgen). Luchtdichting zonder veel moeite goed gelukt : n50 1,21 h-1 Met dakisolatie, nieuwe ramen, muurisolatie, vloerisolatie en luchtdichting werd E-peil al met 82% gereduceerd (E-peil 99). Dit project werd gekoppeld aan een communicatie voor het grote publiek gericht op sensibilisering en informatie : een fictief koppel Jan & Marie vertelden via blog (www.futurfantastic.be) en via Facebook hun renovatieverhaal met foto s, filmpjes, rapporten etc. Dit werd gekoppeld aan advertenties, bannering, perswerking etc. In totaal werden ruim 1 mio burgers bereikt, waarvan ongeveer 200.000 het verhaal in meerdere episodes hebben gevolgd. + Herkenbaar + Met vrij beperkt budget zeer groot bereik + Sterke marketingcampagne uitrol naar Vlaanderen Particulieren met renovatieplannen, professionele actoren, overheid - Renovatie gaat (mogelijks) verder dan BEN-renovatie / renovatie tov sloop + nieuwbouw wordt daardoor in vraag gesteld werkgroep goede actievoorbeelden Pagina 20