Een overzicht van mondiale problemen kenmerkend voor de 21-e eeuw 1 Deze tabel is ontwikkeld door Ton Olgers en onder andere in een eerdere versie gepubliceerd in het handboek didactiek maatschappijleer. Den Haag 2010. Verder met toestemming in het handboek didactiek Aardrijkskunde Meulenhof Educatief 2010 Ton Olgers geldt als dé expert op het gebied van maatschappijleer en maatschappijwetenschappen. Hij heeft meerdere internationale publicaties op zijn naam. Hij ontwikkelde met lokale docenten een lesboek maatschappijleer voor de zelfstandig geworden Oekraïne. Verder is hij de hoofdauteur van het handboek vakdidactiek maatschappijleer. Hij ontwikkelde een methode voor zelfstandig denken over politiek en maatschappij voor leerlingen van vmbo, havo en vwo. Daarbij is volop aandacht voor waardenontwikkeling bij leerlingen vanuit diens eigen waarden, uniek. Deze methode bouwde hij samen met Lennart Schra en Marco Veldman uit tot de lesmethode Seneca, de meest innovatieve methode voor maatschappijleer in Nederland. Institutionalisering van de wereldgemeenschap VN Wereldbank Wereld Handels Organisatie IMF G-20 Nieuwe mensenrechtenraad van de VN Organisatie en macht van de VN VN ingrijpen in Darfur Nederland aanwezig bij G-20 Rol IMF in Eurocrisis Enzovoort VS satellietscherm in Europa Gaspijplijnen Europa Chinese economische aanwezigheid Afrika
Een overzicht van mondiale problemen kenmerkend voor de 21-e eeuw 2 Vorming van nieuwe coalities en machtsblokken Mondialisering van economie en handel Islam versus Islam versus Westen Islam versus Westen Unilateralisme Organisatie van Afrikaanse staten: Afrikaans Unie EU EU en Rusland Zuid Amerika China en India Rusland en China liberalisering of regulering? consumptie in 1-e wereld afhankelijk van arbeid in 3-e wereld Islam en democratie in islamitische landen Modernisering van de Islam Israël - Palestina Jihadistische terreur Toenemend protectionisme Samenwerking Afrikaanse Unie en VN in Soedan Optreden Afrikaanse Unie in Libië Houding van VS t.o.v. VN Europese Energie Unie VS satellietscherm in Europa Gaspijplijnen Europa Chinese economische aanwezigheid in Afrika Mondiale economische crisis Verplaatsing van europese productie naar Azië Iran en kernwapens Soennieten versus shiiten Salafisme India, grote religieuze meerderheid in een democratie IS in Iran Libië Nigeria Boko Haram Spotprentenproblematiek Charlie Hebdo Aanslagen Antwerpen Aanslagen Dk feb 2015 Maakbaarheid van staten? Democratie door ingrijpen van buiten? Islam in de 1-e wereld (bv in de EU) Bosnië Afghanistan Irak Corrupte staten Ontstaat er een Europese Islam? Aanslagen in EU Boerkaverbod openbare ruimte in Frankrijk Hoofddoekjes toegestaan in BRD mrt 2015 Hoofddoekjes in Nederland Moskeeën in Nederland Troepen van NL in Afghanistan Militaire aanwezigheid in Irak; bomaanslagen in Irak Politiek situatie van Zimbabwe Politiek situatie in Somalië
Een overzicht van mondiale problemen kenmerkend voor de 21-e eeuw 3 Grondstoffenpolitiek en macht Afhankelijkheid van energiebronnen Afhankelijkheid van grondstofrijke landen Waterproblematiek Gasafsluiting Oekraïne Pijpleiding Rusland Duitsland North stream South stream pijplijn Nabucco pijplijn Transadria pijplijn vanaf Azerbeidjan Afhankelijkheid EU en Rusland Europese Energie Unie Waterverdeling/-strijd Israel - Palestina VS en olie OPEC beleid Groei van economie en bevolking Explosieve groei van wetenschap en techniek Bevolkingspolitiek Grondstoffenschaarste Broeikasgassen/opwarming aarde Explosieve groei van telecommunicatie Olie uit voedsel Genetische manipulatie van gewassen Nieuwe geneeskundige technieken en middelen Verdrag van Kyoto; Alteratieve energiebronnen Electrische auto Internet en staatsingrijpen Invoerverbod in EU van gemanipuleerde granen? Migratie door armoede, oorlog, natuurrampen Noodzaak van migratie voor EU economie? Asielbeleid van EU Asielzoekers in NL Bootvluchtelingen mediterranee EU hek om Spaanse enclave in Marokko Illegalen in VS en EU Processen van staatsvorming versus etnische en culturele verbanden Zwakke staat, mafiastaat, Tribale conflicten Darfur Irak Bosnië Servië Afghanistan Ontstaan van federale staten Twee regeringen in Libië. Referendum Schotland, Federalisering UK? Federalisering Oekraïne? Catalonië, Baskenland en Spanje Federalisering Libië? Amsterdam Ton Olgers. Versie maart 2015 Copyright Seneca. Niets van deze tabel mag zonder toestemming van de auteur vermenigvuldigd worden. Deze tabel mag voor niet-commerciële onderwijsdoelen met bronvermelding gebruikt worden. Voor commercieel gebruik gelieve contact op te nemen met Seneca. Zie www.seneca.nu
Een overzicht van mondiale problemen kenmerkend voor de 21-e eeuw 4 Verslag LIO dag 30 maart 2015 Ton wijst er op dat er in Duitsland een heuse wetenschappelijke vakdidactische studie. Wat is het verband tussen Charlie Hebdo, ongrondwettelijk verklaren van hoofddoekjesverbod, moslimgelovigen in Rotterdam die moskee terugeisen van het bestuur dat de moskee had betaald gekregen door de VAE? Secularisatie, Islam versus Westen. Ton noemt een nieuw groot vraagstuk, nl. staatsvorming, met als deelprobleem federalisering van staten. Ton noemt dit een nieuw type staat. Hobsbawm noemt al dat de nationale staat na de Tweede Wereldoorlog verdwijnt. Neem bijv. Oekraïne, enige kans om het land te laten bestaan. Vraag: is hier niet sprake van framing als u bijv. 'islam versus Westen' opschrijft? Ton: zo wordt dit grote vraagstuk genoemd in de media. Maar je moet kritisch blijven en vooral artikelen sorteren. Gaandeweg ga je de categorieën anders benoemen, anders opschrijven. Blijf er dus regelmatig mee bezig zodat het je denken scherpt. Vraag: hoe bewaak je dat je niet kritisch wordt naar de media? Ton: door je kennis! Op gegeven moment weet je meer van een vraagstuk dan de journalist. Waarom? Omdat je meerdere artikelen en kranten leest, omdat je ook weet wat er een jaar geleden speelde, terwijl journalisten in het nu leven. En je leest achtergrondartikelen en boeken. Twee valkuilen bij behandelen actualiteit in de klas: 1) oppervlakkigheid bij leerlingen => kennis opdoen als docent, overdragen aan leerlingen 2) emoties bij leerlingen => laat leerlingen zelf reageren op elkaar en laat leerlingen de waarden achter hun standpunten proberen te achterhalen, wees neutraal als docent Wat er op het spel staat bij elk maatschappelijk vraagstuk, zijn de vier basiswaarden voor de inrichting van de samenleving. Voor elke samenleving geldt dat er vier basisdilemma's zijn, 2x4 waarden waar mensen (politici) uit moeten kiezen (anders dan de vier basisdilemma's die zijn genoemd in de PDF): vrijheid vs. onderdrukking gelijkheid vs. ongelijkheid cohesie vs. ontbinding / oorlog welvaart vs. armoede En als je kiest voor veel vrijheid, kan dat ten koste gaan van de cohesie, het kan zijn dat 1 groep mensen dan te machtig of te rijk wordt. En daar zou een samenleving op stuk kunnen lopen. Er zijn enkele grote processen die steeds weer tot een crisis leiden. Maar een crisis is niet alleen een bedreiging, maar ook een kans. In Seneca worden enkele van de grote processen behandeld (h.4 Derde Editie) waarin wordt verteld welke oplossingen er in de loop van de geschiedenis zijn bedacht om zo te zorgen voor meer maatschappelijk geluk (meer invloed op de basiswaarden). In termen van Maatschappijwetenschappen: door rationalisering kwam er democratisering (vrijheid+gelijkheid) en institutionalisering (meer regels, afspraken, oplossingen) met als gevolg een moderne samenleving: rechtsstaat, parlementaire democratie, verzorgingsstaat en pluriforme samenleving.
Een overzicht van mondiale problemen kenmerkend voor de 21-e eeuw 5 Schema 12 dynamiek van maatschappelijke verandering (Seneca, Derde Editie).