Vergunningverlening Bouw- en woningtoezicht Beantwoording vraagstelling gemeenteraad van Oegstgeest in het kader van de kerntakendiscussie Bestuur & Management Consultants oktober 2006
Rapportage Bouw- en Woning Toezicht 1. Inleiding In het kader van de kerntakendiscussie heeft de gemeenteraad van Oegstgeest zich afgevraagd in hoeverre efficiency kan worden bereikt bij bouw- en woningtoezicht. Als referentiekader is verwezen naar het zgn. Boekelse model. De gemeenteraad wil geïnformeerd worden wat concreet het terugdringen van vooroverleg en principe-aanvragen betekent. 2. Samenvatting Mogelijke te behalen efficiencyvoordelen bij bouw- en woningtoezicht kunnen niet los worden gezien van actuele wetgevingsontwikkelingen op dit gebied en de gevolgen daarvan voor de werkwijze van de ambtelijke organisatie. Per 1 januari 2008 wordt de omgevingsvergunning ingevoerd. Herijking van de VROMregelgeving (bouwen, wonen, ruimte, milieu) is één van de speerpunten. Deze herijking lijkt overigens in te spelen op doelmatigheidswensen van de gemeente Oegstgeest en de wens tot minder regelgeving. De werkwijze van integrale vergunningverlening zal zodanig veranderen, dat het niet verstandig is nu reeds op zich zelf staande initiatieven met betrekking tot efficiency bij bouw- en woningtoezicht te nemen, zonder daar toekomstige ingrijpende veranderingen bij te betrekken. De organisatie van vergunningverlening bij een bouwinitiatief zal er per 1 januari 2008 naar verwachting geheel anders uit zien. Zo zal de gemeente zorg moeten dragen voor de inrichting van een vergunningenloket, waar alle handelingen / verschillende vergunningen die nodig zijn bij een bouwinitiatief worden samengebracht: één aanspreekpunt voor de aanvrager, aandacht voor proceduremanagement en het inrichten van de front-office (loket) en de backoffice. Een vergelijking van de huidige Oegstgeestse werkwijze met die van de gemeente Boekel wordt wel gemaakt, in die zin dat principes en consequenties van terugdringen vooroverleg en principe-aanvragen in beeld worden gebracht. Die consequenties betreffen met name principiële keuzes inzake het leggen van meer verantwoordelijkheid bij inwoners en het geven van invloed op de eigen leefomstandigheden. Geadviseerd wordt om: - in dit stadium kennis te nemen van de inhoud van deze rapportage - thans geen uitspraak te doen over aanpassing van (efficiency van) werkprocessen bij bouw- en woningtoezicht - na afronding van de wetgeving omgevingsvergunning (wet Wabo) de informatie uit deze rapportage te betrekken bij besluitvorming in 2007 met betrekking tot de implementatie van de omgevingsvergunning per 1 januari 2008. 2
3. Bevindingen Werkwijze gemeente Oegstgeest: bouwvergunningverlening kort samengevat Categorieën In het kader van regulering van het (ver)bouwen van bouwwerken worden drie categorieën onderscheiden: 1. Bouwvergunningvrije bouwwerken Zonder bouwvergunning mag worden gebouwd als een bouwplan aan alle voorwaarden voor bouwvergunningvrij bouwen voldoet. Hier zijn regels voor op grond van de Woningwet. Bestemmingplan, bouwverordening en welstandsnota zijn hier niet van toepassing. 2. Licht-vergunningplichtige bouwwerken Kleine bouwwerken zijn doorgaans licht-vergunningplichtig. Te denken valt aan dakkapellen en bijgebouwen aan de achterkant van een woning. 3. Regulier-vergunningplichtige bouwwerken Alle overige bouwwerken zijn regulier-vergunningplichtig. Bouwplannen worden getoetst aan bestemmingsplan, welstandsnota, monumentenvoorschriften en bouwverordening. De gemeente beoordeelt het plan ook vooraf op alle technische eisen uit het bouwbesluit De procedure Principeaanvrage (en vooroverleg) Oegstgeest biedt aanvragers van een bouwvergunning de mogelijkheid, voordat een definitieve aanvraag wordt ingediend, eerst een principeaanvraag in te dienen en deze te bespreken. Deze mogelijkheid is eertijds geïntroduceerd voordat de splitsing naar 1 e en 2 e fase bouwvergunning in de wet opgenomen werd. Dit deel van het proces van vergunningverlening raakt de vraag van de gemeenteraad inzake te behalen efficiencyvoordelen bij het terugdringen van vooroverleg en principe-aanvragen. Doelstelling hiervan is de burger de mogelijkheid te bieden een stedenbouwkundige en welstandskundige verkenning te doen op basis van een schetsplan. Hiermee wordt voorkomen dat een volledige ontvankelijke bouwaanvraag wordt ingediend die later misschien zinloos blijkt te zijn. Vooral voor complexe situaties is de mogelijkheid van een principeaanvrage in het leven geroepen. Het terugdringen van dit voortraject (principeaanvraag en vooroverleg) levert nauwelijks winst op. Bij afschaffing van dit procesonderdeel zal extra aandacht moeten worden geschonken aan de communicatie over de vereisten waaraan vergunningaanvragen moeten voldoen. Naar verwachting zal de mogelijk te behalen winst teniet worden gedaan door extra werkzaamheden bij de behandeling van de vergunningaanvrage zelf (communicatie, correspondentie, nietontvankelijkheidverklaring, gevolgd door een nieuwe vergunningaanvraag). 3
Overigens zijn bijvoorbeeld plannen inzake een dakkapel of een woninguitbreiding dusdanig beperkt van omvang, dat het geen probleem zal zijn om onmiddellijk een volledige bouwaanvraag in te dienen. Het werken met principe-aanvragen is wel interessant voor complexe ruimtelijke ontwikkelingen, waar ook andere belangen zoals verkeer, parkeren, economische zaken etc. gewogen worden. Het principeplan biedt dan de mogelijkheid om een eerste welstandsoordeel te vragen en informeel de haalbaarheid te verkennen van een ontwikkeling in bredere zin. Aanvrage Bouwvergunningen (licht-vergunningplichtige en regulier-vergunningplichtige) worden via een formulier aangevraagd. De gemeente controleert op compleetheid en correctheid. Indien de aanvraag niet compleet of correct is, ontvangt aanvrager een brief met het verzoek alsnog de ontbrekende gegevens/stukken in te dienen. Gebeurt dit niet, dan volgt een niet-ontvankelijkheidverklaring en wordt de aanvraag niet in behandeling genomen. Een bodemonderzoek kan onderdeel zijn van een bouwaanvraag. Het ontbreken van een bodemonderzoek kan in bepaalde gevallen leiden tot nietontvankelijkverklaring van de aanvraag. Vergunningverlening Vergunningverlening vindt alleen plaats als geen negatieve adviezen uit de toetsen naar voren komen. Zijn andere wettelijk voorgeschreven vergunningen vereist (bijv. milieuvergunning), dan houdt de gemeente de betreffende vergunningverlening aan. De vergunningverlening wordt gepubliceerd, derden kunnen bezwaar aantekenen. De ter inzage legging duurt 6 weken. Bij een normale procedure beslist de gemeente binnen zes (lichte bouwvergunning) tot twaalf (reguliere bouwvergunning) weken. Overschrijdt de gemeente deze termijn, dan is de vergunning van rechtswege verleend. De werkwijze van de gemeente Oegstgeest is gericht op de wetgevingskaders: binnen de in de wet genoemde voorschriften en termijnen worden vergunningaanvragen afgehandeld. Formatie De formatie van de sectie Bouw- en Woning Toezicht van de gemeente Oegstgeest bedraagt in totaal 6,78 fte (bron: Sectorplan 2006 Grondgebiedzaken). Deze formatie is beoordeeld in relatie tot de taakstelling van de sectie BWT. Op basis van een vergelijking met referentiegemeenten (overeenkomend inwonertal, sociale structuur en weinig centrumfunctie) past deze formatie prima binnen de daarvoor geldende bandbreedte (maximum 10,2 fte). De formatievergelijking zelf levert derhalve geen verwonderpunten op die nopen tot voorstellen inzake de doelmatigheid van werkprocessen Werkwijze gemeente Boekel Het handelingskader van de gemeente Boekel 4
De gemeente is er voor haar inwoners, de inwoners zijn er niet voor hun gemeente. Wat de inwoners willen moet de gemeente in beginsel uitvoeren of aangeven waarom dat niet kan. Hoe meer verantwoordelijkheid bij de inwoners wordt gelegd en hoe meer de inwoners hun eigen verantwoordelijkheid kunnen nemen, des te meer is die inwoner bij zijn of haar eigen leefomstandigheden betrokken en des te groter is daarom de leefbaarheid. Deregulering De overheid is vóór deregulering, ofwel het afschaffen van regels, maar in de praktijk komt hier weinig van terecht. De gemeente Boekel heeft daarom de uitdaging opgepakt om zelf tot vermindering van regelgeving over te gaan voor zover dat uiteraard mogelijk is zonder in strijd met de wet te handelen. Zo is vorig jaar het welstandstoezicht al afgeschaft en wordt het systeem van kapvergunningen fors vereenvoudigd. Het volgende project in dit kader is de vereenvoudiging van de bouwvergunningverlening. Wat betekent dit in de praktijk van Boekel? Doel is om te komen tot afgifte door de gemeente van een vergunning aan de balie, direct nadat de aanvraag is ingediend. De aanvraag wordt dus niet meer tevoren door de gemeente getoetst aan bestemmingsplannen, Bouwbesluit en Bouwverordening. Echter, een bouwaanvraag moet aan de genoemde eisen wel voldoen. En hoe? Door inschakeling door de aanvrager van een gecertificeerde architect. Deze procedure ( baliebouwvergunning) geldt uitsluitend voor lichtvergunningplichtige bouwwerken en verbouwingen en voor individuele bouwplannen voor een woning, dus niet voor bedrijfsgebouwen en projectmatig gebouwde woningen. De gecertificeerde architect is verantwoordelijk voor de toetsing Een gecertificeerde architect is een architect, die aan bepaalde eisen voldoet, namelijk zijn of haar hoofdberoep moet architect zijn en hij of zij moet naar het oordeel van de gemeente hebben aangetoond kwalitatief hoogwaardige bouwtekeningen te kunnen maken. Deze architect dient bij de aanvraag schriftelijk te verklaren, dat de toetsing van de bouwaanvraag aan de wettelijke eisen heeft plaatsgevonden en dat de aanvraag daarmee in overeenstemming is. Verschil met de gemeente Oegstgeest Het verschil is vooral de wijze waarop de gemeente haar verantwoordelijkheid neemt en de aanvrager de verantwoordelijkheid geeft. In Boekel speelt de gemeente géén rol in de fase voorafgaand aan vergunningverlening, overigens uitsluitend voor licht-vergunningplichtige verbouwingen en bouwwerken en voor individuele bouwplannen voor een woning. Overige bouwvergunningaanvragen verlopen conform de werkwijze van Oegstgeest. Toetsing en beoordeling van compleetheid en correctheid van de aanvraag vindt voorafgaand aan de indiening van de vergunningsaanvraag plaats door de aanvrager èn de architect. De gemeente verleent de vergunning als een klaar- 5
terwijl-u-wacht service. De winst voor de gemeente zit in het traject dat ligt tussen (in Oegstgeest) de principeaanvraag en de uiteindelijke vergunningverlening. Als de aanvrager met de architect (die in het voortraject veelal aan de voorbereiding van de vergunningaanvraag hebben gewerkt) tot een correcte aanvrage komt, inclusief een verklaring van de architect, kan de aanvrager zes weken sneller met de bouw beginnen. Uiteraard blijft de bezwarentermijn van 6 weken wel gelden. Tijdens de bouwwerkzaamheden verricht een medewerker van de gemeente Boekel tenminste twee keer een controle, een tussentijdse controle en een eindcontrole. Oegstgeest kent in het voortraject: principeaanvraag, gesprek, definitieve aanvraag, bestemmingsplantoets, welstandstoets, planologische toets, ca. De doorlooptijd varieert van maximaal 6 weken (licht-vergunningplichtig) tot maximaal 12 weken (regulier-vergunningplichtig), voordat de vergunning wordt afgegeven. De aanvrager blijft verantwoordelijk De aanvrager blijft verantwoordelijk voor het gehele bouwproces en verklaart dit ook schriftelijk alvorens de bouwvergunning aan de balie wordt afgegeven. Er kan dan direct met de bouw worden begonnen; uiteraard blijft wel de bezwarentermijn van 6 weken gelden, binnen welke eventuele bouw voor eigen risico plaatsvindt. Voordelen Voor de burger: Voordeel van deze balievergunning voor de burger is, dat zeer snel een bouwvergunning kan worden verkregen. Een ander voordeel voor de aanvrager is dat de gemeente voor een dergelijke balievergunning aanzienlijk minder leges (kosten) in rekening kan brengen. Voor de gemeente: Voordeel voor de gemeente is, dat de toetsing vooraf van de bouwplannen niet meer door de gemeente gebeurt, maar dat de verantwoordelijkheid daarvoor bij de architect en de aanvrager wordt gelegd. Daarmee hoeft de gemeente minder werk te doen. Omdat een architect wordt ingeschakeld voor het bouwplan, verwacht de gemeente hier en daar ook tot kwaliteitsverhoging van de bouwplannen te kunnen komen. Hoe werkt het concreet? Architecten, die aan tevoren vastgelegde eisen voldoen, kunnen zich aanmelden bij de gemeente om op de lijst voor balievergunning-architecten geplaatst te worden. Het is niet de bedoeling bepaalde architecten uit te sluiten van dit systeem. Een aanvrager, die snel over een bouwvergunning wil beschikken, kiest een architect, die al op de lijst staat of daarop geplaatst kan worden, en vraagt hem om het bouwplan te ontwerpen en de aanvraag om bouwvergunning daarvoor in te dienen. Naast de aanvraag moet de architect dan een checklist invullen en ondertekenen, waarmee hij verklaart, dat de bouwaanvraag compleet is, dat hij het 6
bouwplan aan de wettelijke eisen heeft getoetst en dat dit daaraan voldoet. De aanvrager moet een overeenkomst met de gemeente sluiten, waarbij hij verklaart verantwoordelijk te zijn voor een goede uitvoering van het bouwplan. Met deze stukken kan de aanvrager naar de balie van het gemeentehuis, waar hij direct een bouwvergunning kan krijgen. Hierbij geldt een bezwarentermijn van 6 weken. Start van de bouw binnen deze termijn is voor eigen risico. Omgevingsvergunning Achtergrond, doel en strekking omgevingsvergunning Regelgeving is een van de belangrijkste instrumenten van het openbaar bestuur om richting te geven aan beleid en het waarborgen van normen en waarden. Een complexer wordende samenleving lijkt ook om steeds meer regelgeving te vragen. Denk bijvoorbeeld aan geheel nieuwe wetgevingsdomeinen als terrorismebestrijding en ICT (privacy, persoonsregistratie, etc.). Dit leidt echter ook onvermijdelijk tot een groeiende dichtheid, overlap en tegenstrijdigheid van regels. Een periodieke opschoning van regelgeving is dan ook zonder dat dit afbreuk hoeft te doen aan het regulerend vermogen van de overheid noodzakelijk. Het kabinet Balkenende II steekt deze opgave in door vooral te kijken naar de administratieve lasten die wet- en regelgeving hebben voor burgers en bedrijven: op welke punten kan regelgeving minder of eenvoudiger, zonder dat dit afbreuk doet aan bijvoorbeeld rechtsbescherming, kwaliteit van de leefomgeving of veiligheid? De herijking van de VROM-regelgeving (bouwen, wonen, ruimte, milieu) is daarbij één van de speerpunten. De intentie is om (minimaal) 100 van de circa 400 VROM-regelingen (bestaande uit wetten, amvb's en ministeriële regelingen) te schrappen. Nog eens 100 regelingen zullen worden samengevoegd en de overige regelingen worden vereenvoudigd. Een belangrijk aandachtspunt binnen dit traject is de samenloop van verschillende vergunningen die nodig zijn bij een (bouw)initiatief. Met uitzondering van de eenvoudige bouwaanvragen (dakkapellen, schuurtjes etc.) zijn vaak meerdere vergunningen nodig die elkaar deels overlappen (bouwvergunning, monumentenvergunning), strijdig kunnen zijn (gebruiksvergunning, milieuvergunning), van elkaar afhankelijk zijn (bouwvergunning, milieuvergunning of milieuvergunning en Wvo-vergunning) of zonder afdoende coördinatie de ene vergunning effectief onbruikbaar maken (bouwvergunning, kapvergunning). Dit leidt niet alleen tot frustraties bij initiatiefnemers, maar leidt ook tot hogere kosten (zowel bij initiatiefnemer als bij bevoegd gezag) en komt de effectiviteit en geloofwaardigheid van het openbaar bestuur niet ten goede. De Wabo is bedoeld om op dit punt een aantal zaken beter te stroomlijnen. Het doel is daarbij drieledig: de vermindering van administratieve lasten voor burgers en bedrijven een verbeterde dienstverlening, dat wil zeggen een meer klantgerichte benadering door de overheid en inhoudelijk beter (op de verschillende onderdelen afgestemde) vergunningen een versnelling van de doorlooptijd van procedures. 7
De Wabo treedt, voor wat betreft de vergunningen waarvoor de gemeente bevoegd gezag is, op 1 januari 2008 in werking. Vanaf dat moment mag een aanvrager ervan uitgaan dat de gemeente waar het initiatief moet worden gerealiseerd, waarborgt dat sprake is van een integrale afwikkeling van alle toestemmingsvereisten via 1 aanvraag, 1 procedure en 1 besluit. Vervolgens zal in 2010 worden afgewogen of integratie van de provinciale vergunningen wenselijk is. Vanaf 1 januari 2010 moet digitale indiening overal mogelijk zijn. Enkele belangrijke wijzigingen ten opzichte van de huidige situatie, zijn de procedurele veranderingen mogelijkheid tot het indienen van een gefaseerde aanvraag en een aanvraag voor deelactiviteiten verschuiving van het bevoegd gezag indiening bij één loket Reikwijdte wet Wabo De Wabo heeft betrekking op zogenaamde toestemmingsvereisten (vergunningen, ontheffingen, vrijstellingen, meldingen) voor activiteiten die op de een of andere manier verbonden zijn aan de fysieke leefomgeving (zoals milieu, natuur, landschap en cultuurhistorie). De daarvoor nu geldende separate vergunningen gaan straks op in één omgevingsvergunning. Zonder uitputtend te willen zijn, betekent dit dat voor plaatsgebonden activiteiten de omgevingsvergunning (waarschijnlijk) de volgende vergunningen gaat vervangen: Wet ruimtelijke ordening (aanlegvergunning, projectbesluiten, ontheffingen bestemmingsplan etc.) Woningwet (bouwvergunning, woonvergunning) Bouwverordening (Gebruiksvergunningen, sloopvergunningen, ontheffingen) Huisvestingswet Wet milieubeheer Monumentenwet 1988 Gemeentelijke verordeningen (Sloopvergunning, aanlegvergunning, uitwegvergunning, exploitatievergunning, exploitatievergunning voor een horecabedrijf, terrasvergunning, vergunning voor het hebben van een alarminstallatie, kapvergunning en reclamevergunning) Provinciale verordeningen Procedures Wabo De procedure die moet worden gevolgd voor het verkrijgen van een omgevingsvergunning wijkt in essentie niet af van de procedure die moet worden gevolgd voor een milieu- of bouwvergunning. Van belang is vooral dat procedures voor verschillende wetten worden geïntegreerd en daarmee gesynchroniseerd, dat de wet een onderscheid maakt in een reguliere procedure en een uitgebreide procedure en dat de mogelijkheid bestaat om een gefaseerde aanvraag in te dienen. De reguliere procedure is bestemd voor relatief eenvoudige projecten met weinig tot geen beoordelingsvrijheid voor het bevoegd gezag. Hierbij moet bijvoorbeeld worden gedacht aan kleinere bouwprojecten (woningen, verbouwingen etc.) die passen binnen het bestemmingsplan. De reguliere procedure kent een 8
beslistermijn van maximaal 8 weken, gerekend van moment van ontvangstbevestiging richting aanvrager. In de reguliere procedure geldt een positief fatale termijn. Dit wil zeggen dat overschrijding van de beslistermijn leidt tot een vergunningverlening van rechtswege (identiek aan de huidige situatie bij de bouwvergunning). De uitgebreide procedure is bedoeld voor grotere bouwprojecten, toestemmingsvereisten met potentiële milieurisico s, initiatieven waar meerdere inhoudelijke toetsingskaders van belang zijn of waar sprake is van een zekere mate van maatschappelijke complexiteit (met grote kans op bedenkingen). De beslistermijn van de uitgebreide procedure bedraagt 20 weken, met een mogelijkheid tot verlenging tot 26 weken. Eén loket Dit houdt in dat elke gemeente zorg moet dragen voor de inrichting van een vergunningenloket, ook al is bijvoorbeeld de provincie bevoegd gezag. In de inrichting van dit loket is de gemeente in hoofdzaak vrij. Wel moet worden gewaarborgd dat: er één aanspreekpunt is voor de aanvrager, ongeacht wie het bevoegd gezag is; in de praktijk zal dit betekenen dat gemeenten aandacht zullen moeten besteden aan het proceduremanagement (ook wel vergunningenmanagement of accountmanagement) en het inrichten van de front-office (loket) en de back-office. een aanvraag onverwijld wordt doorgestuurd naar het bevoegd gezag indien de gemeente dat niet zelf is. de aanvrager een ontvangstbevestiging krijgt, ook indien de gemeente niet zelf het bevoegd gezag is. wordt beoordeeld welke activiteiten vergunningplichtig zijn op basis van de Wabo, ook al is de gemeente niet bevoegd gezag. Dit betekent in meerdere opzichten een extra belasting van de gemeentelijke organisatie of in elk geval een omschakeling. Het gaat daarbij in elk geval om: aanpassing van procedures om goed stroomlijning tussen front-office en backoffice te waarborgen, inclusief andere bestuursorganen, zeker als deze bevoegd gezag zijn. waarborgen van een goede eerste beoordeling (ontvankelijkheid, reikwijdte etc.) van een aanvraag i.c. schetssituatie in een vooroverleg. herijking van de kwalificaties van de medewerkers die vorige punt moeten waarborgen: verbreding van expertise. koppeling van gegevensbestanden, centraal of gecoördineerd informatiebeheer en aandacht voor workflow-management. Veelal is een herinrichting van de werkprocessen of zelfs de organisatie nodig: er moet bijvoorbeeld duidelijkheid komen over het loket waar vergunningen worden aangevraagd, hoe de afstemming tussen verschillende vakgebieden plaatsvindt, hoe procedures en processen goed worden bewaakt en hoe gegevens en databestanden worden gekoppeld. De focus is echter een meer klantgerichte én 9
ook voor de eigen organisatie meer doelmatige dienstverlening. De inspanningen moeten zich dus op termijn terugverdienen. 4. Conclusies Een beoordeling van de werkwijze BWT Oegstgeest leidt tot de volgende conclusies: - Oegstgeest heeft meer betrokkenheid en inzet aan de voorkant van het vergunningverleningproces in vergelijking met bijvoorbeeld de werkwijze van de gemeente Boekel; - Verlening van (met name lichte) bouwvergunningen via een klaar-terwijl-uwacht service (zie Boekel) kan alleen, mits de aanvrager een gecertificeerde architect heeft ingeschakeld. - De per 1 januari 2008 in te voeren omgevingsvergunning heeft flinke consequenties voor de werkwijze van de gemeentelijke organisatie met betrekking tot vergunningverlening; - De huidige werkwijze noopt, mede in relatie tot de uitkomst van een formatievergelijking op hoofdlijnen, niet tot een andere aanpak op korte termijn. - Nú aanbevelingen doen met betrekking tot doelmatigheid, deregulering en meer ruimte voor de burger loopt teveel vooruit op de noodzaak die er in 2007 komt om in het kader van de omgevingsvergunning de werkprocessen rondom alle vergunningverlening in zijn geheel te bezien. - Heroverweging van de werkwijze rond principeaanvragen en vooroverleg heeft bij de huidige werkwijze consequenties voor de werkwijze behandeling van de aanvragen zelf. In relatie tot de noodzaak om rond vergunningverlening volgend jaar alle processen te beoordelen (omgevingsvergunning) en gelet op inspanningen die sowieso moeten worden verricht om tot een ander werkproces te komen, valt hier op korte termijn naar verwachting geen efficiencywinst te halen. Het verdient aanbeveling alle energie in de omgevingsvergunning te stoppen. - De werkwijze van de gemeente Boekel vraagt niet alleen principiële uitspraken van de gemeente Oegstgeest over deregulering en een accentverschuiving bij vergunningverlening van vereenvoudiging van de aanvraagprocedure naar toezicht en handhaving tijdens en na de uitvoering. Ook zouden afspraken gemaakt moeten worden met betrekking tot certificering van architecten e.d. 5. Aanbevelingen In dit stadium kennis nemen van het vorenstaande en geen uitspraak doen over aanpassing van werkprocessen bij bouw- en woningtoezicht op korte termijn. Na afronding van de wetgeving omgevingsvergunning de informatie uit deze rapportage te betrekken bij besluitvorming in 2007 met betrekking tot de implementatie van de omgevingsvergunning per 1 januari 2008 en uitspreken dat in het bijzonder hierbij moeten worden betrokken: - De eigen verantwoordelijkheid van de inwoners en - Een heroriëntatie op de werkprocessen om de doelstellingen van de omgevingsvergunning te realiseren. Voor de korte termijn zou kunnen worden overwogen om principeaanvragen alleen van toepassing te verklaren op ruimtelijke ontwikkelingen, waarover ook in de commissie Ruimte en Groen een procedureafspraak gemaakt is. 10