2015-2016 Studiegids Post-hbo-opleiding Humanistisch Vormingsonderwijs voor groepsleerkrachten in het openbaar po
2015-2016 Studiegids Post-hbo-opleiding Humanistisch Vormingsonderwijs voor groepsleerkrachten in het openbaar po
COLOFON Uitgave van: Stichting HVO Titel: Studiegids 2015-2016 Post-hbo-opleiding Humanistisch Vormingsonderwijs voor groepsleerkrachten in het openbaar primair onderwijs Redactie: Jeannine Corneille Vormgeving: MOOZ grafisch ontwerp Fotografie: Shutterstock Print: ZetPrint, Naarden 2015, Stichting HVO, Utrecht
Inhoud Ten geleide 5 1. Algemene informatie 7 1.1 Doelstelling van het vak Humanistisch Vormingsonderwijs (HVO) 7 1.2 Programma HVO voor de basisschool 7 1.3 Centrum Humanistische Vorming 9 1.4 Stichting HVO Primair 10 1.5 Schematische weergave 10 2. Opleiding 12 2.1 Algemene doelstelling van de opleiding 12 2.2 Visie op opleiden 12 2.3 Competenties 13 2.4 Studiebelasting 14 2.5 Karakter van de opleiding 14 2.6 Inhoud van de opleiding 15 2.7 Structuur van de opleiding 18 3. Stage 19 3.1 Algemeen 19 3.2 Procedure binnen de stage 19 4. Toetsing en beoordeling 21 4.1 Algemeen 21 4.2 Eindgesprek 21 4.3 Beoordelingscriteria 22 4.4 Herkansingen 22 inhoud 3
5. Praktische informatie 23 5.1 Elektronische leeromgeving (ELO) 23 5.2 Beroepscode 23 5.3 Opleidingslocatie en docenten 23 Bijlagen 25 1. Verdeling aantal EC s en contactdagen 27 2. Studieprogramma 28 3. Competenties van vakdocenten HVO 35 4 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016
Ten geleide HVO wordt als keuzevak verzorgd op een groeiend aantal openbare scholen voor primair onderwijs. Centrum Humanistische Vorming is namens de zendende organisatie (Humanistisch Verbond) verantwoordelijk voor de inhoud van de vorming, stelt daartoe de bekwaamheidseisen vast en verleent de bevoegdheid om HVO te verzorgen. Stichting HVO Primair is de werkgever van de HVO-docenten. Vakdocenten HVO begeleiden leerlingen bij het bewust zin en vormgeven aan hun eigen leven in relatie tot anderen. Anders gezegd: vakdocenten HVO zetten leerlingen op het spoor van sociale levenskunst en betrokken wereldburgerschap. Door het reflecteren daarop ontwikkelen leerlingen hun persoonlijke levensbeschouwing die als leidraad kan dienen voor hun verdere levenspad. Centrum Humanistische Vorming verzorgt vanaf het studiejaar 2010-2011 de post-hbo-opleiding Humanistisch Vormingsonderwijs, speciaal toegespitst op groepsleerkrachten in het openbaar basisonderwijs. Na afronding van deze opleiding verkrijgen de deelnemers een certificaat om HVO te geven in het basisonderwijs. Deze gids biedt informatie over doel, vorm, inhoud, procedure en afronding van de studie-opdrachten binnen deze opleiding. Ik wens je een prettig en leerzaam jaar toe! Nico Stuij, directeur Centrum Humanistische Vorming Ten geleide 5
1. Algemene informatie 1.1 Doelstelling van het vak Humanistisch Vormingsonderwijs (HVO) Zowel in het basis- als in het voortgezet onderwijs kent het vak HVO in Nederland twee algemene doelstellingen: 1. Vanuit humanistische uitgangspunten leerlingen op een kritische en creatieve manier leren omgaan met vragen die betrekking hebben op waarden en normen, en ze stimuleren tot zelfstandig oordelen en handelen, waardoor zij in toenemende mate in staat zullen zijn om zin en vorm te geven aan hun eigen leven en dat van anderen (sociale levenskunst). 2. Vanuit humanistische uitgangspunten leerlingen op een kritische en creatieve manier leren een persoonlijke levens- en wereldbeschouwing te vormen, waarmee zij als betrokken wereldburgers een bewuste bijdrage kunnen leveren aan het duurzaam (samen)leven op aarde (sociaal en ecologisch wereldburgerschap). 1.2 Programma HVO voor de basisschool 1 HVO in de openbare school kent twee streefdoelen die in het opleidingsprogramma en in de beroepscode voor de vakdocent HVO in essentie als volgt zijn verwoord: Vanuit humanistische uitgangspunten: 1. leerlingen leren om aan hun eigen leven (en dat van anderen) zin en vorm te geven (sociale levenskunde); 2. leerlingen leren een persoonlijke levensbeschouwing te vormen, waarmee zij als betrokken burgers een bewuste bijdrage kunnen leveren aan het duurzaam (samen)leven op aarde (sociaal en ecologisch wereldburgerschap). 1 Uit: Competente vakdocenten GVO en HVO voor de openbare basisschool. Utrecht, 17 mei 2010. 1. algemene informatie 7
In de lessen wordt gewerkt volgens een voor en door HVO ontworpen methodiek: Herkennen, Onderzoeken, Kiezen en Evalueren, de zogenoemde HOKE-methodiek. De thema s waaraan gewerkt wordt zijn geordend in drie hoofdrubrieken. De thema s kennen een oplopende moeilijkheidsgraad, zodat deze in meerdere leeftijdsgroepen aan de orde kunnen worden gesteld. Welke thema s aan de orde komen, bepaalt de vakdocent op grond van wat er bij de leerlingen leeft en/of wat maatschappelijk actueel is. De drie hoofdrubrieken zijn: 1. Sociale levenskunde (doelstelling 1) Onderwerpen: wie ben ik?; erbij horen; ik en de ander; anders zijn; gezin en familie; vriendschap; dieren in mijn leven; mijn leven op internet; relaties en seksualiteit (Zo zit dat dus met 10+); kunst (Zin in kunst); leven en dood (Een mens voorbij); mijn persoonlijke levenskunst; filosoferen met kinderen (ScherpZinnig). 2. Sociaal en ecologisch wereldburgerschap (doelstelling 2) Onderwerpen: democratische levenshouding (Democratie van binnenuit); sociaal wereldburgerschap (De wereld is van iedereen); kinderrechten (RECHTvaardig); arm en rijk; vreedzaam samenleven met andersdenkenden en andersgelovigen (Wegwijs in Levoland); ecologische levenshouding (Groen van binnenuit); ecologisch wereldburgerschap (De wereld is van iedereen); wereldverhalen; mijn persoonlijke wereldbeschouwing. 8 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016
3. Humanistische uitgangspunten (doelstelling 1 en 2) a. Onderwerpen m.b.t. oorsprong en ontwikkeling: evolutie en humaniteit (over de oorsprong en ontwikkeling van de mens, de mensheid en medemenselijkheid); humanistische canon (capita selecta: Socrates, Aristoteles, de Stoa, Erasmus, Spinoza, Darwin e.a.). b. Onderwerpen m.b.t. waarden en deugden: autonomie en authenticiteit (over vrijheid, verbondenheid en individualiteit); eigentijds klassieke deugden (over wijsheid, moed, rechtvaardigheid en zelfbeheersing); mijn persoonlijke levensbeschouwing. 1.3 Centrum Humanistische Vorming De opleiding wordt georganiseerd en gecoördineerd namens het Humanistisch Verbond door Centrum Humanistische Vorming in Utrecht. Het centrum heeft tot doel de duurzame bevordering van onderwijs en opvoeding in humanistisch perspectief, in het bijzonder van levens- en wereldbeschouwelijke vorming. Na het met goed gevolg afronden van de opleiding ontvang je een certificaat om HVO te verzorgen in het basisonderwijs. Voor het behalen van een masterdiploma kun je de masteropleiding HL volgen van twee jaar, die in samenwerking met de Universiteit voor Humanistiek (UvH) wordt verzorgd. Centrum Humanistische Vorming zorgt ook na de opleiding voor inhoudelijke ondersteuning en professionalisering van de vakdocent HVO door middel van: het organiseren van nascholingsactiviteiten, gericht op competentieontwikkeling; het organiseren van symposia. Van vakdocenten HVO wordt verwacht dat ze zich verdiepen in actuele ontwikkelingen ten aanzien van het humanistische gedachtegoed. Als je deze ontwikkelingen wilt volgen, kan het zinvol zijn lid te worden van het Humanistisch Verbond. 1. algemene informatie 9
1.4 Stichting HVO Primair Stichting HVO Primair is de landelijke werkgever van alle docenten HVO in het openbaar primair onderwijs. HVO Primair is daarmee ook verantwoordelijk voor de jaarlijkse toewijzing van lesuren aan haar docenten. 1.5 Schematische weergave namens Centrum HVO leidt op Humanistisch Verbond namens maakt deel uit van HVO Primair levert HVOdocenten aan scholen treden in dienst van HVOdocenten Dienstencentrum GVO en HVO regelt aanvragen van scholen openbaar basisonderwijs Legenda Centrum HVO: Website: E-mail: Centrum Humanistische Vorming www.hvo.nl hvo@hvo.nl Stichting HVO Primair: werkgeversorganisatie voor docenten HVO in het openbaar basisonderwijs Website: www.hvo.nl E-mail: hvoprimair@hvo.nl 10 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016
GVO en HVO: Website: E-mail: HV: Website: E-mail: dienstencentrum voor Godsdienstig en Humanistisch Vormingsonderwijs op openbare basisscholen www.gvoenhvo.nl info@gvoenhvo.nl Humanistisch Verbond www.humanistischverbond.nl info@humanistischverbond.nl 1. algemene informatie 11
2. Opleiding 2.1 Algemene doelstelling van de opleiding De opleiding is gericht op het startbekwaam maken van studenten voor het beroep van een docent HVO en Levensbeschouwing die leerlingen: begeleidt bij het ontwikkelen van een eigen levensovertuiging; stimuleert bij het vormen van een eigen oriëntatie op waarden en normen; stimuleert tot het maken van zelfstandige keuzes en oordelen en die in dialoog met anderen te toetsen en te evalueren; wegwijs maakt in de belangrijkste humanistische uitgangspunten en ze uitnodigt hun eigen keuzes hieraan te toetsen; laat kennismaken met ideeën van enkele humanistische denkers. 2.2 Visie op opleiden Centrum HVO heeft een specifieke visie op opleiden. De opleiding is gebaseerd op het leerconcept dat aangeduid wordt met sociaal-constructivisme. Dit houdt in dat het leren vooral als een sociaal proces wordt gezien. De methodiek en de werkvormen die zowel in de opleiding als in de vormingspraktijk in de school gebruikt worden, zijn hiervan afgeleid en komen tot uiting in het ervaringsleren en de HOKE-methodiek (herkennen, onderzoeken, kiezen en evalueren). In de opleiding liggen humanistische waarden ten grondslag aan de vormgeving van het onderwijs. Dit houdt onder andere in dat het onderwijs zich richt op de student als betekenisgever. Jij bent zelf dus een belangrijke actor in het onderwijsleerproces. Dit vraagt van jou het vermogen om van perspectief te wisselen, open te staan voor nieuwe en afwijkende inzichten, en tot een eigen inzicht, oplossing of standpunt te komen. Het leren en doceren is een betekenisvolle activiteit die plaatsvindt in een interactie tussen studenten en docenten. Er is aandacht voor je persoonlijke ontwikkeling, in het bijzonder voor de ontwikkeling van jouw reflectieve en argumentatieve vermogens en van sensibiliteit voor verschillen, en voor je vermogen tot dialoog en open communicatie. Je persoonlijke ontwikkeling wordt gekoppeld aan je professionele ontwikkeling. Zo leer je betekenis te geven aan je eigen handelen en denken en aan dat van de omgeving. 12 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016
Daarbij verwerk je de leerstof op een actieve wijze. Activerende werkvormen, zoals dialogen, trainingen en debatten, zijn hierbij behulpzaam. Vanuit het eigen denken, voelen en willen leg je tijdens de contactdagen en tijdens het maken van opdrachten verbinding met de theorie. Een belangrijke waarde van de opleiding is de eigen verantwoordelijkheid van jou als student. Tijdens de opleiding is veel ruimte ingebouwd voor zelfreflectie en interactie. De visie van de opleiding is dat door de wijze van werken tijdens de contactdagen, jij ook HVO krijgt en groepsdynamische processen ervaart. Je ervaart werkvormen die je in de klas op een ander niveau ook met kinderen kunt doen. Het leren van en met elkaar staat tijdens de opleiding centraal. Daarbij loopt persoonsvorming in relatie tot de rol van vakdocent als een rode draad door alle vakken heen. 2.3 Competenties Een goede vakdocent HVO dient te beschikken over bekwaamheden, die uitgewerkt zijn in de volgende zeven competenties: 1. Interpersoonlijke competentie De vakdocent kan de interactie met de individuele leerling, de leerlingen onderling en de groep als geheel zodanig beïnvloeden dat er een positieve sfeer van omgaan met elkaar en van goede samenwerking ontstaat. 2. Pedagogische competentie De vakdocent kan, mede op grond van kennis van de levensbeschouwelijke en morele ontwikkeling van leerlingen, een veilige leeromgeving creëren, die uitnodigt tot persoonlijke groei. 3. Vakinhoudelijke en didactische competentie De vakdocent kan op basis van kennis van humanistische uitgangspunten en mensenrechten vormingsprocessen organiseren, die leerlingen in staat stellen op eigen en bewuste wijze vorm te geven aan sociale levenskunst en sociaal en ecologisch wereldburgerschap. Deze begripsinhouden kunnen richting geven aan een zingevende invulling van een persoonlijke levens- en wereldbeschouwing. 4. Organisatorische competentie De vakdocent kan voorzien in de structuurbehoefte van leerlingen, zodat het leef- en werkklimaat voor leerlingen afdoende overzichtelijk, ordelijk en taakgericht is. 2. Opleiding 13
5. Competentie samenwerking met collega s De vakdocent kan constructief bijdragen aan het levensbeschouwelijke, pedagogische en didactische klimaat, de organisatie en de persoonlijke verhoudingen binnen de school. 6. Competentie samenwerking met omgeving De vakdocent is in staat een goede relatie te onderhouden met de ouders van de leerlingen en met instellingen die (kunnen) bijdragen aan verdieping van de inhoud van de lessen. 7. Competentie reflectie en ontwikkeling De vakdocent is in staat zelf zorg te dragen voor de eigen professionele ontwikkeling en de kwaliteit van de beroepsuitoefening. Deze competenties vormen de rode draad door de opleiding en staan in bijlage 3 beschreven. 2.4 Studiebelasting De opleiding beslaat in totaal 30 EC s (1EC=1 credit volgens het European Credit Transfer System=28 studiebelastinguren). 2.5 Karakter van de opleiding Gedurende het studiejaar maak je kennis met vier vakgebieden: humanistiek, pedagogiek en psychologie, didactiek en praktische vorming. De ervaringen en ideeën van jou als student met betrekking tot de vakgebieden vormen het vertrekpunt van de lessen (ervaringsleren). Naast het volgen van de theoretische vakken doe je praktijkervaring op: Je observeert bij drie ervaren HVO-docenten minimaal vier lessen per docent. Je geeft 40 stagelessen HVO in minimaal twee verschillende bouwen (midden- en bovenbouw). Van die 40 lessen geef je minimaal twintig lessen bij een ervaren HVO-docent. Vanuit jouw praktijkervaring (stagelessen HVO) maak je een eindwerkstuk, waarin je naar keuze een reeds zelf uitgevoerde lessenserie onderbouwt vanuit de theorie of een nieuwe lessenserie ontwerpt die je onderbouwt vanuit de theorie. 14 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016
2.6 Inhoud van de opleiding Onderstaand figuur maakt inzichtelijk hoe de inhouden van de opleiding zijn opgebouwd. De onderste laag, het fundament, wordt gevormd door het humanistische gedachtegoed. Daarin is de grondhouding te vinden; gewerkt wordt vanuit de waarden die het humanistische mens- en wereldbeeld kleuren. Humanistische waarden bepalen mede je normatieve professionaliteit als vakdocent HVO, namelijk de visie op hoe je wenst om te gaan met mensen en dus ook met kinderen en de daaruitvloeiende keuzes die je maakt met betrekking tot het professionele handelen. Welke pedagogische bedoelingen heb jij als vakdocent? Hoe ziet jouw relatie met de leerlingen eruit? Wat verwacht de jij van de leerlingen en viceversa? Welke leerstof bied je aan? Waar zit je aansluiting bij de belevingswereld van de kinderen? Wat beleven de leerlingen aan de leerstof? Die relatie leerstof-leerling-leerkracht wordt de pedagogische driehoek genoemd, weergegeven in de tweede laag van het figuur. Vanuit die humanistische grondhouding ontwikkel je een pedagogische werkhouding, die de voorwaarden moet scheppen om het uiteindelijke doel te bereiken: een les geven over een bepaald thema, die de leerlingen uitnodigt om kritisch en creatief eigen waarden te onderzoeken. Dit leer je in het vakgebied Didactiek en in de stage als onderdeel van Praktische vorming. Praktijk werkhouding Didactische vormgeving Didactische principes Pedagogische bedoelingen leerling werkhouding leerstof leerkracht Humanistische principes grondhouding Mensbeeld Wereldbeeld 2. Opleiding 2. Opleiding 15
Je bent zelf een belangrijke actor in het onderwijsleerproces. Dit vraagt van jou het vermogen om van perspectief te wisselen, open te staan voor nieuwe en afwijkende inzichten en tot een eigen inzicht, oplossing of standpunt te komen. De opleiding hecht er waarde aan dat je een positief-kritische onderzoekshouding ontwikkelt. Humanistiek en levensbeschouwing Het vakgebied humanistiek is gericht op bewustwording van de persoonlijke levensvisie en humanistische aspecten daarvan. Binnen humanistiek worden drie thema s onderscheiden: 1. Levensbeschouwing Zingeving, levensvragen, humanistische uitgangspunten, humanistische beginselen en postulaten. 2. Humanisme Verdieping in historische humanistiek en humanistische uitgangspunten. 3. Ethiek Kennismaking met de filosofie van de levenskunst. Pedagogiek en psychologie In het vakgebied pedagogiek en psychologie wordt aandacht besteed aan de leerkrachthouding en de vertaling van de pedagogische intenties naar de praktijk. Daarnaast komt het thema levensbeschouwelijke vorming aan bod: Kennismaking met de fasen in levensbeschouwelijke en morele ontwikkeling van het basisschoolkind. Ontwikkelingsgebieden van het HVO. Didactiek Bij didactiek ligt het accent op het je eigen maken van de methodiek en de drie hoofdrubrieken van het HVO. Je leert zelf lessen HVO en Levensbeschouwing in het basisonderwijs te ontwerpen, uit te voeren en te evalueren. Daarnaast leer je groepsdynamische processen binnen onderwijssituaties te herkennen en hanteren. 16 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016
Binnen didactiek worden vier thema s onderscheiden: 1. Onderwijsvormingsproces Bestaans- en morele vragen, themaopbouw en didactische principes. 2. Groepsdynamica Gespreksvormen als de dialoog en communiceren over waarden en breed leren denken. De groep als middel komt hierbij aan bod. 3. Werkvormen Kringgesprek en creatieve werkvormen. 4. Drie hoofdrubrieken HVO Sociale levenskunde Sociaal en ecologisch wereldburgerschap Humanistische uitgangspunten Praktische vorming Dit vakgebied is gericht op kennismaking met het werkveld en het opdoen van en het reflecteren op praktijkervaringen. Binnen praktische vorming worden drie thema s onderscheiden: 1. Praktijk 40 lessen HVO en Levensbeschouwing verzorgen. 2. Maatschappelijk kader Kennis van mensenrechten. Actieve pluriformiteit in het openbaar basisonderwijs. Feestvieren op de openbare basisschool. 3. Reflectie Kernreflectie. 2.7 Structuur van de opleiding Aantal contactdagen Stage Type onderwijs 22 woensdagen van 15.00-21.00 uur Stage in het primair onderwijs: minimaal drie dagdelen (= 4 lesuren) observeren bij drie docenten HVO; zelfstandig verzorgen van 40 lessen HVO. Contactonderwijs Zelfstudie Stage 2. Opleiding 17
18 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016
3. Stage 3.1 Algemeen De stage is een onderdeel van praktische vorming. Tijdens de stage pas je de opgedane kennis toe en oefen je vaardigheden die nodig zijn om HVO te geven. Je observeert minimaal drie dagdelen bij drie HVO-docenten. Vanaf januari 2016 tot eind mei geef je in totaal 40 stagelessen HVO in minimaal twee verschillende bouwen (midden- en bovenbouw). Schematische weergave stageonderdelen Stageonderdeel Observatiestage 40 lesuren zelfstandig lesgeven (onder supervisie opleiding) Activiteiten Bij drie verschillende vakdocenten vier lessen observeren en hierover een verslag inclusief reflectie schrijven. 40 HVO-lessen verzorgen waarvan minimaal 20 bij een ervaren HVO-docent en in minimaal twee verschillende bouwen (midden- en bovenbouw). Praktijkbezoek vanuit de opleiding Een verslag maken naar aanleiding van het praktijkbezoek. Het praktijkbezoek wordt beoordeeld door de stagedocent van het HVO. 3.2 Procedure binnen de stage Voorafgaand aan de stage die kan starten na de afronding van de observatiestage en na voldoende kennis van de methodiek van het HVO te hebben opgedaan tijdens de opleidingsdagen maak je met de stageschool afspraken over lestijden en groepen waarbinnen de lessen verzorgd kunnen worden. Je dient bij je studiecoördinator een voorstel voor de stage in ter goedkeuring. Na fiattering door directie van de school, ouders van de betreffende leerlingen en je coördinator HVO die je stagewerkplan heeft goedgekeurd, kun je starten met de lessen HVO. 3. stage 19
Schematische weergave stageprocedure Chronologisch Activiteiten Maand 1. Contact opnemen met de school met betrekking tot afspraken rondom stage en goedkeuring ouders. In samenwerking met de school een brief opstellen voor de ouders die goedkeuring dienen te verlenen voor het volgen van de lessen door hun kinderen. 2. Stagevoorstel laten accorderen door studiecoördinator HL en directeur school. 3. Stagewerkplan opstellen en bespreken met stagecoördinator. November - december 2015 December 2015 December 2015 4. 40 stagelessen geven. Januari - eind mei 2016 5. Praktijkbezoek vanuit opleiding. Praktijkbezoek (halverwege de stage): Maart - april 2015 Verslag inleveren: een week na het praktijkbezoek 6. Stageverslag. Inleveren uiterlijk twee weken na afronding stage. 7. Stage-afrondingsgesprek met stagebegeleider HVO en stagedocent Centrum Humanistische Vorming. Mei 2016 20 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016
4. Toetsing en beoordeling 4.1 Algemeen In grote lijnen gelden de volgende uitgangspunten: de vakgebieden worden afgerond door middel van het maken van opdrachten die grotendeels via de elektronische leeromgeving van Centrum HVO ingeleverd kunnen worden. De opleiding kan afgerond worden, indien alle opdrachten minimaal met een voldoende zijn beoordeeld. Schematische weergave toetsopdrachten Maand Vakgebied Opdracht Toetsvorm EC's September 2015 Humanistiek Denkprikkels Verslag 1 September 2015 Humanistiek Humanistische denker Presentatie en 2 verslag September 2015 Humanistiek Humanisme in beeld Kennistoets 1 Oktober 2015 Didactiek Pijlers van HVO Lesontwerp 0,5 Oktober 2015 Didactiek Pijlers van HVO Simulatieles 0,5 November 2015 Pedagogiek Mijn opvoedingsideaal Essay 2 December 2015 Pedagogiek Adaptief onderwijs Onderzoeksverslag 1 December 2015 Praktische vorming Observerende stage Verslag 2 December 2015 Praktische vorming Stagewerkplan Verslag 1 Februari 2016 Pedagogiek Ik wil geen vingers zien Blog met peer 0,5 review Februari 2016 Didactiek Ontwikkelingsfasen vertaald Onderzoeksver- 1 naar de lespraktijk slag, peer review Februari-maart Praktische vorming Reflectie stagewerkplan Verslag 1 2016 Maart 2016 Didactiek Wegwijs in Levoland Lesontwerp 1 April 2016 Didactiek Metafoor OVP Presentatie, peer 2 review Voorjaar 2016 Praktische vorming Reflectie op lessen Verslag n.a.v. 0,5 praktijkbezoek Mei 2016 Praktische vorming 40 stagelessen + verslag Verslag 8 1 Mei 2016 Lessenserie met theoretische onderbouwing Schriftelijk eindwerkstuk 5 1 1) 1 EC humanistiek, 1 EC pedagogiek,1 EC didactiek en 2 EC praktische vorming 4. Toetsing en beoordeling 21
4.2 Eindgesprek Aan het eind van het studiejaar vindt een eindgesprek plaats. Het eindgesprek kan plaatsvinden indien alle opdrachten minimaal met een voldoende zijn beoordeeld. Tijdens het eindgesprek staat het eindwerkstuk (de lessenserie) centraal. Van jou wordt verwacht dat je ter voorbereiding op het eindgesprek de gemaakte opdrachten inclusief de feedback van de docent nogmaals bestudeert. 4.3 Beoordelingscriteria Je dient minimaal 80% van de contactdagen aanwezig te zijn. Tijdens de opleidingsdagen wordt van jou een actieve en constructieve participatie gevraagd. De beoordelingscriteria van de opdrachten worden grotendeels per opdracht aangegeven op de e-learningsite (http://elearning.hvo.nl/). 4.4 Herkansingen Bij onvoldoende beoordeling van de verplichte opdrachten bestaat de mogelijkheid tot herkansing. Dit gebeurt in overleg met de studiecoördinator. Indien na afloop van het praktijkbezoek en de nabespreking hiervan blijkt dat je nog niet voldoet aan de gestelde beoordelingscriteria, dan krijg je een verlengde stage. In deze stage werk je specifiek aan de competentie(s), waarin je je nog onvoldoende ontwikkeld hebt. 22 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016
5. Praktische informatie 5.1 Elektronische leeromgeving (ELO) HVO maakt gebruik van een elektronische leeromgeving (ELO) waarop je praktische en actuele informatie kunt vinden over het curriculum, zoals het lesrooster, adressen, inhoud van de lesdagen en opdrachten (zie http://elearning.hvo.nl/). 5.2 Beroepscode Voor de docent HVO geldt een beroepscode. Hierin staat een omschrijving van de normen waaraan docenten HVO zich dienen te houden. De beroepscode dient als leidraad voor een goede beroepsuitoefening. Van docenten HVO wordt verwacht dat ze de beroepscode onderschrijven. Het onderschrijven van deze beroepscode heeft tot doel het borgen van het humanistische gedachtegoed in de lessen HVO. Stichting HVO Primair ziet er als werkgever op toe, dat het humanisme duurzaam als inspiratiebron werkzaam is bij de docent HVO en dat de wettelijk vereiste competenties duurzaam onderhouden worden. De beroepscode kan opgevraagd worden bij het secretariaat via hvo@hvo.nl en is tevens beschikbaar via de ELO. 5.3 Opleidingslocatie en docenten Algemeen Plaats van de opleiding Utrecht Locatie UvH, Kromme Nieuwegracht 29 3524 SJ Utrecht Tijden lesdag 15.00 uur - 21.00 uur Start opleiding Utrecht: 2 september 2015 Contactdag Woensdag 5. praktische informatie 23
Studie- en stagecoördinator Marijke van Meenen Contactgegevens m.vanmeenen@hvo.nl, 06 26174454 Docenten Humanistiek Pedagogiek en psychologie Didactiek Praktische vorming Saskia Heusèrr s.heusèrr@hvo.nl, 06 16700626 Marijke van Meenen m.vanmeenen@hvo.nl, 06 26174454 Ibeline Polak i.polak@hvo.nl, 06 20244674 Annemarie Geelhoed a.geelhoed@hvo.nl, 06 53198270 en gastdocenten 24 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016
Bijlagen BIJLAGEN 25
Bijlage 1 Verdeling aantal EC s en contactdagen 1 EC (1 credit volgens het European Credit Transfer System) staat voor 28 studiebelastinguren. Vakgebied Aantal contactdagen EC s Humanistiek en levensbeschouwing 4 5 Pedagogiek en psychologie 2 4,5 Didactiek 10 6 Praktische vorming 6 14,5 TOTAAL 22 30 Verdeling aantal EC s en contactdagen 27
Bijlage 12 Studieprogramma Humanistiek en levensbeschouwing Algemeen Aantal EC s: 5 Dag en tijdstip: woensdag 15.00 uur - 21.00 uur Docenten: Saskia Heusèrr en gastdocenten Aantal contactdagen: 4 Doelstellingen Het kunnen verwoorden van de eigen levensfilosofie. Het kunnen onderzoeken en presenteren van een historisch humanist. Het kennen van humanistische uitgangspunten. Het kunnen communiceren over en reflecteren op literatuur over humanistische thema s. Het kunnen verwoorden van de eigen visie op de humanistische uitgangspunten vrijheid en autonomie binnen de filosofie van de levenskunst. Kennis over levensbeschouwing en aanverwante begrippen. Inhoud Tijdens de contactdagen en de zelfstudie richt je je op de bewustwording van de persoonlijke levensvisie en humanistische aspecten daarvan. Je maakt kennis met en krijgt inzicht in: de begrippen levensbeschouwing(en), zingeving, levensvragen, humanistische uitgangspunten, humanistische beginselen en postulaten; historisch humanisme; de begrippen waarden en normen en morele dilemma s; de filosofie van de levenskunst; twee belangrijke humanistische uitgangspunten: vrijheid en autonomie. Beoordelingsvormen Presentatie, schriftelijk werkstuk, kennistoets en thuisopdracht. 28 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016
Verplichte literatuur Savater, F. (1996). Het goede leven, ethiek voor mensen van morgen. Bijleveld, Utrecht. Schepper, J. de (2004). Levensbeschouwing ontwikkelen, didactiek voor godsdienst/levensbeschouwing in het primair onderwijs. Kwintessens, Hilversum. Reader Humanistiek. Pedagogiek en psychologie Algemeen Aantal EC s: 4,5 Dag en tijdstip: woensdag 15.00 uur - 21.00 uur Docent: Marijke van Meenen Aantal contactdagen: 2 Doelstellingen Het kunnen weergeven van humanistische visies op opvoeding. Het kunnen verwoorden en beargumenteren van een eigen visie op opvoeden. Het kunnen vertalen van de eigen pedagogische visie naar houding en leerkrachtgedrag. Het kunnen benoemen van de centrale doelstelling van het HVO en daarin de verschillende ontwikkelingsgebieden kunnen onderscheiden. Het kunnen aangeven van verschillende fasen van levensbeschouwelijke en morele ontwikkeling. Inhoud De inhoud is gericht op het ontwikkelen van een persoonlijke visie op opvoeden en het ontwikkelen van eigen pedagogisch vakmanschap, die onderbouwd worden met kennis van en inzicht in de ontwikkelingsgebieden waaraan in HVO-lessen gewerkt wordt. Je maakt kennis met humanistische visies op opvoeding, de centrale doelstelling van het HVO en de verschillende fasen in levensbeschouwelijke en morele ontwikkeling van basisschoolleerlingen. Studieprogramma 29
Beoordelingsvorm Take-home tentamen, huiswerkopdracht en essay. Verplichte literatuur Berg, D. van (2014). Jezelf zijn, over autonomie in het onderwijs. Garant, Antwerpen-Apeldoorn. Beuling, M. (2010). Tot bloei komen: van idee naar concrete lessen. Stichting HVO, Utrecht (wordt via de opleiding verstrekt). Geelhoed, A. e.a. (2007) Kinderen en eigen wijsheid. Stichting HVO, Utrecht. Schepper, J. de (2004). Levensbeschouwing ontwikkelen, didactiek voor godsdienst/levensbeschouwing in het primair onderwijs. Kwintessens, Hilversum. Stevens, L. & Bors, G. (2013) Pedagogische tact. Garant, Antwerpen- Apeldoorn. Reader Pedagogiek en psychologie. Aanbevolen literatuur Winter, M. de (2011). Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding. Vanachter de voordeur naar democratie en verbinding. SWP, Amsterdam. Didactiek Algemeen Aantal EC s: 6 Dag en tijdstip: woensdag 15.00 uur - 21.00 uur Docenten: ibeline Polak en gastdocenten Aantal contactdagen: 10 Doelstellingen Kennis over en inzicht in de verschillende onderdelen van het onderwijsvormingsproces (OVP) en deze kunnen vertalen naar lessituaties. Het kunnen ontwerpen van een thema en bijbehorende lessen op basis van het OVP. Het kunnen herkennen van fasen in groepsprocessen. Weten hoe groepsprocessen het leren van de leerlingen kunnen beïnvloeden. Weten hoe groepsprocessen op een positieve manier beïnvloed kunnen worden. Kennen van het belang van een waardenvolle communicatie. Het kunnen toepassen van kennis over en inzicht in verschillende 30 Studiegids post-hbo-opleiding hvo 2015-2016