Verslag van de eerste informatiebijeenkomst voor woonbootbewoners en -eigenaren van: Haarlemmerweg, Nieuwpoortkade, Vredenhofpad, Amstelveld, Prinsengracht 756 t/m 892 (even) en 1053 t/m 1127 (oneven), Lijnbaansgracht 335 t/m 393, Nicolaas Witsenkade, Achtergracht, Keizersgracht 717 t/m 765 (oneven), Oostenburgerkade, Raamgracht, Zwanenburgwal, Groenburgwal, s Gravelandseveer en Postjeskade. Projectgebied: Centrum -West II Projectbureau Schoonschip d.d. 25 september 2012 Buurtcentrum het Claverhuis te Amsterdam Aanwezig: Van Projectbureau Schoonschip: Ronald Roozeboom (coördinator Waternet), Henny van Gellekom (projectleider) en Marleen Hulshoff (projectsecretaris) Bewoners. 1. Opening Henny van Gellekom heet de aanwezigen welkom. Het projectbureau start deze voorlichting voor het projectgebied Centrum West II omdat er straatriolering inclusief aansluitpunten per ligplaats zijn aangelegd of op korte temrijn worden aangelegd of omdat er vanuit de bestaande straatriolering aansluitpunten zijn of zullen worden aangelegd. Van de bijeenkomst wordt een kort verslag gemaakt, waarin antwoord wordt gegeven op de gestelde vragen. De vragen en antwoorden zijn naar onderwerp gegroepeerd. Bewoners ontvangen dit verslag per post. Het verslag zal tevens op de website van het projectbureau geplaatst worden (www.projectbureauschoonschip.nl onder de rubriek documentatie/ verslagen bijeenkomsten). 2. Projectbureau Schoonschip Projectbureau Schoonschip is ontstaan uit een samenwerking tussen Rijkswaterstaat Noord- Holland (RWS) en het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV), dat in deze vertegenwoordigd wordt door Waternet. Het samenwerkingsproject heeft als doel de lozingen vanuit woonboten in oppervlaktewaterlichamen te doen (laten) beëindigen door de woonboten te laten aansluiten op de riolering. Het projectbureau is voornamelijk in het leven geroepen om woonbootbewoners hierbij te ondersteunen middels voorlichting, het uitvoeren van een schouw aan boord etc. Projectbureau Schoonschip is bereikbaar via: telefoonnummer 020-5850 550 (telefoondienst) per e-mail: info@projectbureauschoonschip.nl. Veel informatie is te vinden op de website: www.projectbureauschoonschip.nl Is het projectbureau onderdeel van de gemeente? Nee, Schoonschip is een gezamenlijk project van Rijkswaterstaat Noord-Holland en het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. 1
3. Wettelijk kader De Europese wet- en regelgeving is in Nederland uitgewerkt in een aantal wetten en besluiten. In eerste instantie zijn de regels met betrekking tot lozing van huishoudelijk afvalwater vastgelegd in het Lozingenbesluit Wvo huishoudelijk afvalwater (1997). In het Lozingenbesluit werd bepaald dat alle ongezuiverde lozingen van huishoudelijk afvalwater op oppervlaktewater uiterlijk 1 januari 2005 beëindigd moesten zijn. Deze doelstelling bleek in de praktijk echter niet haalbaar. Met het oog op de bijzondere situatie van woonbootbewoners, is in het per 1 januari 2008 van kracht geworden Besluit lozing afvalwater huishoudens 1 een aparte regeling getroffen voor de beëindiging van lozingen vanuit woonschepen op oppervlaktewater. Dit besluit maakt een tijdelijke ontheffing van het lozingenverbod mogelijk indien er een concreet plan van aanpak met een duidelijke tijdslimiet is. In de gemeente Amsterdam zijn, afhankelijk van het gebied, zowel AGV als RWS het bevoegd gezag met betrekking tot het waterkwaliteitsbeheer van het oppervlaktewaterlichaam. De in dit betreffende projectgebied (Centrum West II) aangeschreven woonboten liggen in oppervlaktewater waar AGV het bevoegd gezag is. De gemeente heeft de zorgplicht voor het transport van afvalwater (lees: de aanleg van riolering). De lozer moet zijn binnenhuisriolering op orde hebben en kunnen aansluiten op het riool als deze binnen 40 meter van een lozingspunt ligt. 4. Uit te voeren werkzaamheden De werkzaamheden zijn te onderscheiden in: a. uit te voeren door de lozer: - aan boord: leidingen centraliseren - plaatsen pomp en maken wanddoorvoer - aanbrengen verbindingsslang tussen pomp en walaansluiting b. uit te voeren door de gemeente: - aanleg riolering tot aan de wal; - realisatie individueel aansluitpunt in de kademuur per woonark In Amsterdam wordt de aanleg van de riolering planmatig en waar mogelijk, gerealiseerd in combinatie met andere werkzaamheden (als de aanleg van andere nutsvoorzieningen) van het stadsdeel in het betreffende gebied. Plannen van de gemeente kunnen echter veranderen, daarom is het ook mogelijk dat er alleen rioolaansluitpunten worden aangelegd. In opdracht van de gemeente maakt Waternet een aansluitpunt waarop u kunt aansluiten op de riolering. Het projectbureau probeert zo goed mogelijk aan te sluiten op deze werkzaamheden bij het starten met informatie over de boordvoorziening. Het is mogelijk dat woonboten in de buurt nog niet, of al eerder zijn benaderd door Projectbureau Schoonschip. Het aansluitpunt loopt via een pijp uit op een put die is voorzien van een afsluitkraan met terugslagklep. Omdat de meeste woonboten lager liggen dan (het aansluitpunt in) de kade is een vuilwaterpomp nodig om het afvalwater weg te pompen. Op de informatieavond worden veel vragen gesteld over het systeem dat door Waternet in de kade wordt aangelegd bij Vredenhofpad, Nieuwpoortkade en Haarlemmerweg. 1 gepubliceerd in Staatsblad 468, 2007, te lezen via overheid.nl 2
Het projectbureau heeft de vragen en opmerkingen over de aanleg van de voorzieningen in de kade voor dit gebied verwerkt in een aparte bijlage bij dit verslag die alleen wordt bijgevoegd voor de bewoners van die betreffende adressen. Tevens zullen deze bijlage en het verslag op de website van het projectbureau geplaatst worden. Voor meer vragen/opmerkingen over de aanleg in de kade kunnen bewoners rechtstreeks contact opnemen met Waternet, Sector Afvalwater, Afdeling Beheer via telefoonnummer: 0900 9394. Ik twijfel of er een keerklep in de put op de kade zit. Standaard is elk walaansluitpunt voorzien van een keerklep. Bij twijfel kunt u hierover contact opnemen met Waternet (0900-9394), sector Afvalwater, afdeling beheer. Waarom worden we pas geïnformeerd als de riolering al gelegd is? Omdat het niet zeker is of alle geplande werkzaamheden van de gemeente/waternet uitgevoerd worden is het uitgangspunt van het project pas te beginnen met de voorlichting wanneer de aansluitpunten gerealiseerd zijn of wanneer het zeker is dat ze op korte termijn zullen worden uitgevoerd. Waarom wordt de persleiding van de kade/wal niet onder afschot naar het hoofdriool aangelegd? Door mogelijke obstakels in de kade en omdat er rekening gehouden moet worden met afstand van het aansluitpunt tot het waterpeil kan de leiding vaak niet onder afschot gelegd worden. Een vuilwaterpomp moet altijd een hoogteverschil van de woonboot naar de kade overbruggen. Een pomp die voldoet aan de in het PvE gestelde eisen heeft voldoende vermogen om het water weg te pompen tot een hoogte van 8 meter (0.8 bar). Dat er water blijft staan in de persleiding is geen belemmering voor het afvoeren van het water. Verder blijft er ook altijd water staan in de slang tussen afvoer pomp en walaansluitpunt in de kade. De tijd tussen de aankondiging van Waternet dat zij de aansluitpunten gaan maken en de start van de werkzaamheden vind ik erg kort gezien de looptijd van het project. Waternet hanteert een periode van vier tot zes weken om bewoners van te voren te informeren over de geplande werkzaamheden. Bij uitzondering is dit soms korter van tevoren wanneer de precieze planning nog niet bekend is. Het projectbureau zal de opmerking doorgeven aan de Waternet als rioolbeheerder. Ik denk dat ik ook onder afschot zou kunnen lozen als het aansluitpunt anders was aangelegd. Het lozen onder afschot op het riool betekent dat er geen keerklep in de aansluitput aangelegd kan worden, omdat deze door ontbrekende druk d.m.v. van een pomp niet open zou gaan. Als een bewoner zou willen lozen onder afschot, dient contact opgenomen te worden met Waternet of het mogelijk is het aansluitpunt anders aan te leggen. Waternet is in verband met veiligheid en verantwoordelijkheid bij schade niet snel geneigd hier gehoor aan te geven. Bovendien zouden de kosten voor aanpassing van het aansluitpunt voor de bewoner kunnen zijn. Kan ik meteen lozen op het aangelegde aansluitpunt als ik al een pompinstallatie heb? Ja, wanneer de werkzaamheden in de straat zijn afgerond kan worden aangesloten op de riolering. Controleer wel of de afsluiter in de put openstaat, anders kan het afvalwater niet weggepompt worden. 3
Wordt de leiding opgeleverd door Waternet wanneer deze in gebruik genomen kan worden? Normaalgesproken kan de leiding meteen in gebruik genomen worden (zie vorige vraag). Bij een afwijkende situatie wordt dit vermeld door de rioolbeheerder. De in dit projectgebied voorgelichte woonboten kunnen meteen aansluiten wanneer de werkzaamheden in de kade zijn afgerond. 5. Pompinstallatie Er wordt uitgegaan van een pomp met een vrije doorlaat. Een versnijdende pomp is in de regel niet nodig. In voorkomende gevallen bestaat de kans dat een versnijdende pomp toch nodig is. Het projectbureau adviseert bewoners om hierover goed met de installateur en gemeente/ Waternet te overleggen. In het Programma van Eisen (PvE) staan de eisen vermeld, waaraan de boordvoorziening (pomp, wanddoorvoer, verbindingsslang etc.) tot aan de aansluiting op het riool moet voldoen om te kunnen spreken van een deugdelijke boordvoorziening. Het projectbureau benadrukt dat de installaties die in de presentatie getoond worden onder ideale omstandigheden zijn geïnstalleerd en erkent dat de werkelijkheid vaak gecompliceerder is en dat voor iedere woonboot afzonderlijk bekeken moet worden wat de mogelijkheden zijn. Wanneer de pomp op het riool wordt aangesloten moet de afsluiter in de kade geopend zijn. Anders kan het afvalwater niet worden weggepompt. Als u twijfelt of de afsluiter openstaat kunt u hierover contact opnemen met Waternet. Een aantal actieve bewoners uit een eerder voorgelicht projectgebied heeft onderzoek gedaan naar kosten en werking van de verschillende pompmerken, hun bevindingen zijn terug te vinden op de website: https://sites.google.com/a/elfferich.nl/wag-zeeburg/home. Ik heb al een pomp gekocht, wat moet ik doen als blijkt dat deze niet voldoet? U kunt een installateur vragen wat de risico s zijn als u aansluit op de riolering met de bestaande installatie. Als u vanuit geen enkel lozingspunt meer loost op het oppervlaktewater voldoet u aan de voorwaarde dat er niet meer rechtstreeks in het water geloosd mag worden. Als u er voor kiest de installatie aan te passen, zodat deze wel voldoet, kunt u de gemaakte kosten hiervoor tot een maximumbedrag van 1250 via de subsidieregeling terugkrijgen. Krijgt iemand die een zwaardere pomp moet aanschaffen dan andere bewoners ook meer subsidie? In het Programma van Eisen wordt een marge in pompvermogen tussen 0.8 en 2.0 bar gehanteerd. Waternet heeft een rioleringssysteem aangelegd waarbij een pomp met dit vermogen het afvalwater kan wegpompen. De subsidie van AGV heeft hetzelfde maximumbedrag van 1250,- voor alle woonbootbewoners. Navraag wijst uit dat het onderling prijsverschil tussen pompen met een iets zwaarder vermogen (bar) niet zo groot is dan een aantal bewoners suggereerden c.q. denken. Waarom is een versnijdende pomp minder gewenst? De rioolbeheerder gaat uit van gebruik van pompen met een vrije doorlaat. In de regel heeft een versnijdende pomp meer nadelen dan een niet versnijdende. Een versnijdende pomp maakt meer geluid en vertoont vaker storingen aan boord dan een niet versnijdende pomp. Daarnaast veroorzaakt een versnijdende pomp in het algemeen aangekoekt vuil in het riool 4
en is daardoor niet wenselijk voor de rioolbeheerder. Het rioolstelsel is zo aangelegd dat op bijna alle plaatsen kan worden volstaan met een pomp met een vrije doorlaat. Een bestaande versnijdende pomp hoeft echter niet te worden vervangen om in aanmerking te komen voor de subsidie van AGV. Omdat de afvoerleiding vaak smaller is, zal er wel een verloopstukje moeten worden aangelegd tussen de afvoer van de pomp en het aansluitpunt in de kade. Een installateur kan u hier over adviseren. Wat moet ik doen als ik geen kruipruimte heb? Bij afwezigheid van een kruipruimte is het vaak mogelijk de pomp in een kast of keukenkastje te plaatsen. Moet er voor de ontluchting een extra gat door de wand geboord worden? Dat kan. Het is soms ook mogelijk een oude standpijp te gebruiken. Uw installateur kan u hierover adviseren. Zijn alle reservoirs even groot? Nee. In het PvE wordt een reservoir van 50 liter geadviseerd. Op een woonboot met minder ruimte kunt u ook kiezen voor een kleiner reservoir, de pomp slaat dan wel vaker aan. Er bestaan ook grotere reservoirs van 100 liter. Zijn er ervaringen bekend van bewoners die spijt hebben van het gekochte formaat van het reservoir? Het projectbureau kent geen ervaringen van bewoners die spijt hebben van de grootte van het gekozen reservoir. Een aanwezige bewoner wijst er wel op dat een groot reservoir handig is, mits hier ruimte voor is, in geval van calamiteiten omdat het minder snel vol raakt. Ook zal de pomp minder vaak aanslaan. Verder blijkt uit navraag bij een aantal leveranciers dat een type pomp met een grotere druk (bar) alleen te leveren is met een reservoir van 100 ltr. Zijn er ook alternatieven voor een verwarmingslint, deze gaan makkelijk stuk. U kunt er voor kiezen alleen isolatie aan te brengen. Een aanwezige bewoner suggereert dat bij vorst de kraan te laten druppelen, zodat de pomp regelmatig aanslaat, voldoende is. Het projectbureau adviseert echter wel een verwarminglint aan te leggen. Is het mogelijk de afvoerleiding/ walslang tot in de kade te isoleren? Als het warmtelint binnen in de walslang wordt aangelegd kan dit nog een stukje verder doorlopen tot in de leiding in de wal. Een thermolint dat om de walslang heen loopt kan tot om het aansluitpunt worden aangelegd, soms is er nog een kleine opening waardoor het lint een stukje de kade/wal in kan lopen. Heeft een pomp onderhoud nodig? Kan ik dat zelf doen? Jaarlijks onderhoud om vet en vuil te verwijderen is raadzaam. Een installateur kan dit doen, Het is ook mogelijk dit zelf te doen. In dit geval is het wel raadzaam te controleren of dit ook de garantie op de pomp beïnvloedt. Kan ik de woonboot afkoppelen als ik naar de helling moet? Ja, de walslang wordt door middel van een klem of koppeling aan het aansluitpunt bevestigd. Deze kan ook losgekoppeld worden wanneer het schip verplaatst moet worden. 5
Moet de woonboot de helling op om de boordinstallatie te installeren? Meestal is dit niet nodig omdat de afvoer vanuit de pomp vaak vanuit de bovenbouw van de woonboot naar buiten wordt aangelegd. Soms is het wel raadzaam de werkzaamheden op de werf te laten uitvoeren. Een schouw vooraf kan duidelijkheid bieden bij twijfel over de specifieke situatie bij u aan boord. 6. Schouw aan boord Het project biedt de mogelijkheid in de periode oktober/november een (door het project betaalde) individuele schouw aan boord te laten uitvoeren. Naar aanleiding van dit bezoek wordt een schouwrapport opgesteld waarmee bewoners zelf aan de slag kunnen of opdracht kunnen geven aan een installateur. Het schouwrapport is informatief bedoeld. Het rapport geeft inzicht in de individuele situatie van iedere woonboot en laat zien hoe de vuilwaterpunten gecentraliseerd kunnen worden en wat een goede locatie voor de pomp is. Ook maakt het schouwrapport eventuele knelpunten inzichtelijk. De schouw is niet verplicht. De schouw en het rapport worden in opdracht van Waternet/ Projectbureau Schoonschip uitgevoerd en opgesteld. Het projectbureau blijft over een kopie van het rapport beschikken. Bewoners stellen regelmatig vragen over de inhoud van het schouwrapport en vragen soms een extra kopie wanneer het oorspronkelijke rapport is zoekgeraakt. U ontvangt per brief de naam van het bedrijf dat gaat schouwen in het projectgebied Centrum-West II. Voor de aanleg van een installatie aan boord hoeft u geen gebruik te maken van het bedrijf dat de schouw heeft uitgevoerd. U bent vrij zelf een bedrijf hiervoor te kiezen. Na de schouwronde volgt in december 2012 een tweede bijeenkomst tijdens welke bewoners de gelegenheid hebben vragen te stellen naar aanleiding van de uitkomsten in het rapport. Het bedrijf dat de schouw uitvoert zal, evenals andere installateurs en leveranciers van pompen, aanwezig zijn op deze bijeenkomst. Is de schouw gratis? Ja, het Waterschap biedt deze aan ter ondersteuning. Voor de bewoner/eigenaar van de woonboot is de schouw gratis. Kan ik met het schouwrapport een offerte aanvragen? Nadat de schouw is uitgevoerd bent u vrij een bedrijf te kiezen om de installatie aan boord te doen. Met de informatie uit het rapport weet de bewoner wat er aan boord nog nodig is. Hiermee kunnen prijsopgaven worden opgevraagd bij pompenleveranciers en installateurs. Het projectbureau adviseert bewoners meerdere offertes aan te vragen voor een goede vergelijking. Projectbureau Schoonschip is echter geen partij in de commerciële afspraken tussen bewoners en installateurs. Is de schouw onafhankelijk? De markt van gespecialiseerde installateurs en leveranciers is beperkt. Het schouwen van woonboten zou geen winstgevende primaire taak van een bedrijf kunnen zijn. De bedrijven die de schouwen in opdracht van AGV uitvoeren worden betaald om een onafhankelijk rapport op te leveren dat een reële weergave geeft van de situatie aan boord en de nog uit te voeren werkzaamheden. Het rapport wordt ingevuld volgens een aantal 6
vaste invulschema's. Er wordt geen prijsopgave of offerte gebonden aan het opgestelde rapport. Dit gebeurt alleen als de bewoner het betreffende bedrijf hier zelf later om zou vragen. Kan ik het schouwrapport ook gebruiken als inspectierapport? Dat kan, als u reeds een installatie aan boord heeft maar twijfelt of de installatie voldoet aan de in het PvE gestelde eisen. 7. Subsidie RWS en AGV hebben besloten subsidie te verstrekken voor een deel van de kosten. Dit besluit houdt mede verband met het feit dat de kosten voor de aansluiting bij een woonboot door de specifieke situatie in het algemeen hoger zijn dan de kosten voor een gemiddelde huisaansluiting op de vaste wal. Door de subsidieregeling worden woonbootbewoners tegemoet gekomen in deze hogere kosten. De subsidieregeling van AGV kent een maximum subsidiebedrag van 1.250,- per woonboot. AGV stelt wel eisen aan de pompinstallatie om in aanmerking te komen voor de subsidie. Deze worden beschreven in het PvE. Kijk voor overige voorwaarden voor subsidie op www.projectbureauschoonschip.nl/ subsidie. Hoe wordt bepaald hoeveel subsidie ik krijg? Woonboot eigenaren ontvangen maximaal een bedrag van 1.250,- aan subsidie van AGV mits aangetoond kan worden dat de kosten ten minste 1.250,- bedragen en aan alle eisen is voldaan. De tekst van de subsidieregeling van AGV en het bijbehorende aanvraagformulier kunt u vinden via de website van Projectbureau Schoonschip Hoe lang na de aanvraag ontvang ik de subsidie? Als alle benodigde bijlagen bij een volledig ingevulde aanvraag ontvangen zijn wordt in de regel binnen 8 weken het geld door Waternet overgemaakt aan de aanvrager. 8. Handhaving Zowel RWS als AGV is gehouden tot bestuursrechtelijke handhaving van de bepalingen uit het Besluit lozing afvalwater huishoudens. Voor het projectgebied Centrum-West II betekent dit dat na het verlopen van een termijn van 12 maanden, welke in de tweede voorlichtingsbijeenkomst wordt vastgesteld, Waternet als uitvoerder van het bevoegd gezag (AGV) zal handhaven. In de praktijk betekent dit dat, wanneer er nog steeds geloosd wordt op het oppervlaktewater, er eerst een dwangsom wordt opgelegd van 15.000,- verdeeld over 5 termijnen van 3.000,-, die eventueel gevolgd wordt door een gerechtelijke procedure. Meer informatie hierover vindt u in de nieuwsbrief van Projectbureau Schoonschip van januari 2010, die u kunt raadplegen via de site van het projectbureau. Wat gebeurt er als ik niet aansluit? Als u vóór de uiterlijke aansluitdatum niets onderneemt ten behoeve van het stoppen met lozen op oppervlaktewater, zult u bij de controle van de handhavers van AGV een brief ontvangen met een voornemen tot het opleggen van een dwangsom. In dit voornemen wordt een begunstigingstermijn genoemd tijdens welke u alsnog voorzieningen kunt treffen om aan de in het Besluit lozing afvalwater genoemde eisen te voldoen. Als u dan nog steeds niet aansluit volgt het bovengenoemde handhavingstraject. 7
Kan ik ook uitstel krijgen voor de uiterlijke aansluitdatum? Bij (onvoorziene) omstandigheden die leiden tot vertraging van de aanleg van de boordvoorziening kunnen de handhavers van AGV/Waternet per geval, mits er een gegronde rede voor een verzoek tot uitstel is, de uitvoeringstermijn aanpassen. Hoe ziet de controle van Handhaving eruit? Mogen zij op en in de boot komen? Een handhaver die komt controleren op naleving van het lozingenverbod zal in eerste instantie gewoon aanbellen. Ervaring wijst uit dat woonbootbewoners, ook als zij het niet eens zijn met de gang van zaken, de handhavers gastvrij aan boord ontvangen. Bij bestuursrechtelijke handhaving is het de toezichthouder (de handhaver) niet zonder meer toegestaan een woning te betreden zonder toestemming van de bewoner. Indien er geen toestemming van de bewoner is, dient de binnentredende persoon te zijn voorzien van een machtiging als bedoeld in artikel 2 van de Algemene wet op het binnentreden (o.a. af te geven door de Officier van Justitie). Overige vragen Wat is de verhouding van Waternet tot AGV? Waternet is een stichting met twee opdrachtgevers: AGV en de Gemeente Amsterdam. In opdracht van AGV als waterkwaliteitsbeheerder, wordt het project Schoonschip uitgevoerd (in samenwerking met RWS) en de subsidieregeling behandeld. De zorg voor aanleg en onderhoud van riolering in de kade is een taak van de gemeente. Hier werkt Waternet in opdracht van de Gemeente Amsterdam. Hoe weet ik wat een goede installateur is. Kan het projectbureau een kwaliteitsoordeel geven? Het projectbureau geeft zelf geen waardeoordeel aan installateurs of leveranciers. Wel kunt u ervaringen van bewoners terugvinden in de gepubliceerde artikelen op de website en in de nieuwsbrieven. Op de site van het projectbureau is een lijst met leveranciers en installateurs te vinden die (o.a.) vuilwaterpompen en/of materialen voor de boordinstallatie leveren en/of installeren die voldoen aan het Programma van Eisen. Deze lijst is niet volledig of bindend voor de installatie. Ik betaal al jaren rioolbelasting, waarom moet het nu anders? De Amsterdamse grachtengordel is ooit door de gemeente aangewezen als open riool, daarom betalen veel woonbootbewoners al langer rioolbelasting aan de Gemeente Amsterdam. Nu er een gesloten alternatief wordt geboden binnen 40 meter van de woonboot, dient hier gebruik van gemaakt te worden. Klopt het dat woonboten in Amsterdam Noord een gesubsidieerde aansluiting hebben gekregen? In de jaren tachtig van de vorige eeuw heeft een regeling bestaan waarmee een gemeente of stadsdeel gesubsidieerd (nieuwe) riolering kon aanleggen. De gemeente Amsterdam heeft in een aantal gebieden gebruik gemaakt van deze regeling voor de aanleg van riolering naar woonboten toe. Met dank aan de aanwezigen en de afspraak dat de bewoners een verslag van de bijeenkomst toegestuurd krijgen, sluit Henny van Gellekom de bijeenkomst af. 8