Verwachting voor week 46 Verwachtingen Komende week Power NL Power BE Power DE Gas TTF Crude Oil Coal Emissierechten Weer & temperatuur Macro economisch Bullish Neutraal Bearish 1
Power NL Power NL spot, lagere prijzen verwacht De APX prijzen kwamen afgelopen week uit op een gemiddelde van 46.21 /MWh en handelden daarmee ruim 5 euro hoger dan de week ervoor: 41.19 /MWh. De gemiddelde basisprijs voor november is tot nu toe met 44.48 /MWh een stuk hoger dan het gemiddelde van september met 38.00 /MWh. In de afgelopen week koelde het sterk af tot temperaturen richting het vriespunt. In Frankrijk zorgde dit voor een substantiële verhoging van de elektrische vraag: in de pieken rond of boven de 75 GW op maandag-woensdag. De eerste prijspieken van rond de 870 /MWh werden hiermee in Frankrijk gerealiseerd. Een beperkte flow-basedmarket coupling zorgde er echter voor dat de spot in Nederland relatief laag bleef. Alleen uur 18 kwam in een enkel geval boven de 120 /MWh uit. Hierdoor bleek onze verwachting van een baseload prijs van 50.70 te hoog ingeschat. Voor de komende week worden er weer hogere temperaturen verwacht met relatief veel wind en regen. De wind zorgt voor meer aanbod van windenergie en de regen geeft de Hydro centrales in Frankrijk extra vermogen. Het weerbeeld is zeer tegengesteld vergeleken met vorige week en daarom verwachten we ook lagere prijzen op de spot. De base/peak prijzen worden voor de komende week gemiddeld ingeschat op 40.50/48.90 /MWh. 2
Power NL Power NL forwards, gelijke prijzen verwacht De Nederlandse power curve is afgelopen week afgekomen door lagere grondstofprijzen en tegenvallende spot prijzen in Frankrijk. Hoewel de spotprijzen in Frankrijk in uur 19 een piek behaalden boven de 800 /MWh, was de basisprijs maar rond de 120 /MWh. Op de OTC markt werden veel hogere prijzen betaald: in bepaalde gevallen 250 /MWh voor dezelfde 24 uur. Doordat dit meeviel daalde de premie in de frontmaanden en het Q1-17 contract. Echter na bekendmaking van het uitstel van 3 kerncentrales in Frankrijk: Cruas 2&3 en St. Laurent 2 (totaal 2.7 GW) kwam de curve weer iets terug. Deze week kan de curve onder druk komen te staan door dalende brandstoffen, maar uiteindelijk is vooral de voorkant afhankelijk van de weersverwachting. Het lijkt erop dat er na deze week weer een koudegolf komt. Ondanks de bearishe grondstoffen kan dat dan toch weer zorgen voor hogere prijzen. Daarbij is de situatie in Frankrijk nog allerminst zeker. Deze week verwachten we niet veel nieuws vanuit Frankrijk, maar wellicht meer in de loop van volgende week. Veel centrales staan vooralsnog gepland om terug te komen in eind november, maar de vraag is of dat zal gebeuren. Daarom zijn we neutraal op de Nederlandse power curve. 3
Power BE Power BE spot, lagere prijzen verwacht, In de afgelopen week zijn de Belgische spotprijzen een stuk hoger uitgekomen op een gemiddelde van 77.69 /MWh. De week daarvoor kwam het gemiddelde voor de Belgische spotprijzen nog uit op 51.33 /MWh. De gemiddelde basisprijs voor de maand november is daarmee tot nu toe 69.68 /MWh. Dit ligt een stuk hoger dan het gemiddelde van oktober: 57.19 /MWh. De spot prijzen waren hoger door koud weer en weinig aanbod van windenergie. In Frankrijk, de bron van de hoge prijzen in België, handelde de spot op enkele dagen aan het begin van de week in uur 19 boven de 600/MWh. De krapte in Frankrijk nam België mee, waardoor België ook zeer hoge spotprijzen realiseerde. In de loop van deze week zullen dergelijke hoge prijzen niet meer behaald worden. Dit komt door warmere weersvoorspellingen, meer wind en meer regen. Het laatste zorgt voor meer aanbod van Hydro centrales in Frankrijk. Ondanks de hoge prijzen in het begin van deze week wordt naar onze verwachting de gemiddelde prijs deze week een stuk lager dan afgelopen week. 4
Power BE Power BE Forwards, hogere prijzen verwacht De Belgische power curve is de afgelopen week sterk afgekomen door tegenvallende spotprijzen in Frankrijk ondanks het koude weer. Vooral het front maand contract, Dec-16, is hierdoor sterk gedaald. De realisatie van november ligt tot nu toe rond de 70 /MWh. De daling van de front maand is echter zeer groot, ondanks de grote invloed van Frankrijk op de Belgische spot prijzen. En mocht het volgende week kouder worden dan kan dat extra steun geven aan de Belgische power curve. Doordat er mogelijk kouder weer op komst is en de aanhoudende krapte in Frankrijk verwachten we hogere prijzen te zien op de Belgische curve. 5
Gas TTF Gas TTF Spot, lagere prijzen verwacht De TTF spotprijzen zijn afgelopen week vrijwel gelijk gebleven met een gemiddelde van 18.12 /MWh, tegenover de week ervoor met een gemiddelde van 18.15 /MWh. November is tot nu toe uitgekomen op een gemiddelde van 18.22 /MWh (oktober kwam gemiddeld uit op 15.75 /MWh). De TTF spot heeft de afgelopen week erg stabiel gehandeld. Initieel was de TTF spot erg sterk in de aanloop naar het koudere weer, maar is ten tijde van het koude weer enigszins afgekomen. Deze week wordt het bovengemiddeld warm, waardoor de TTF spot prijzen weer onder druk komen te staan. Daarbij komt er ook een LNG schip naar de South Hook terminal in Groot-Brittannië om daar 266,000 kubieke meter aan LNG te lossen(+/- 1,5 TWH gas). Gedurende 16 tot en met 18 november is de Bergermeer gasopslag niet in staat om gas te leveren vanwege onderhoud. Al met al verwachten we echter iets lagere tot gelijke prijzen door het warmere weer. 6
Gas TTF Gas TTF forwards, gelijke prijzen verwacht De TTF curve is sterk afgekomen in de afgelopen week. Voornamelijk de langetermijncontracten daalden het sterkst door de bearishe olieprijzen. De voorkant daalde door de komst van warmer weer. Deze week kan de achterkant nog bearish blijven door dalende olieprijzen, maar de voorkant zal voornamelijk reageren op de weersvoorspelling. Het is mogelijk dat er in de loop van de week weer koudere voorspellingen aan zullen komen, de huidige weermodellen wijzen daar al enigszins op. In dat geval zal de voorkant van de curve weer op kunnen lopen. Daarom verwachten we netto een neutrale beweging te zien op de curve met wellicht een uitlopende backwardation (steilere daling op de curve). 7
Overige producten Power DE (PHELIX) Het Duitse Cal-17 contract sloot de week lager af op 33.84 /MWh. (vorige week was het slot 34.85 /MWh). De daling werd voornamelijk veroorzaakt door een daling van de premie in de power curve van Frankrijk. Kolenprijzen zijn wel redelijk gelijk gebleven, maar EUA contracten zijn wel sterk gedaald. Ook de EUA contracten hebben dus bijgedragen aan de daling van de Duitse curve. We verwachten echter dat de premie in Frankrijk weer op kan lopen als er weer een koudere voorspelling aan komt in de loop van deze week. Daarom verwachten we een neutrale prijsbeweging te zien deze week. Coal De kolenprijzen sloten de week af op een vrijwel gelijk niveau van 76.10 $/Mt. De week ervoor sloten de kolen nog op 76.25 $/Mt. De spotprijzen voor kolen zijn iets afgekomen en dit zou een bearish effect kunnen hebben op de langetermijncontracten voor kolen. Echter blijft het voor China nog lastig om de kolenmijnen weer op te starten die afgesloten waren om de kolenprijzen te steunen. Dat ze weer aan gaan is op de lange termijn bearish, maar op de korte termijn is het bullish. Een stijgende premie in de Franse power curve kan ook nog steun geven aan de kolenprijzen. Afhankelijk van het weer en de ontwikkelingen in China zijn we neutraal op de kolenprijzen. 8
Overige producten Crude Oil, Brent Het Brent front maand contract heeft afgelopen week de daling doorgezet en is gesloten op 44.75 $/bbl tegenover 45.58 $/bbl in de week ervoor. Het op vrijdag uitgekomen OPEC maandrapport vermelde dat de OPEC landen wederom meer olie geproduceerd hebben en in oktober zelfs op een recordproductie zaten van 33.64 MB/d. De IEA vermeldde in haar maandrapport dat volgens hun modellen een nieuw productieoverschot zal ontstaan in 2017 als OPEC niet tot een deal zou komen tijdens de officiële OPEC meeting in Wenen op 30 november. De huidige omstandigheden lijken er echter op te wijzen dat een deal niet bereikt gaat worden. Iran blijft de productie opvoeren door olie te pompen uit velden ten westen van de Karoun rivier. Het versterkte negatieve sentiment zal naar onze verwachting zorgen voor lagere prijzen aan het einde van de week. Crude Oil, WTI Het WTI frontmaand contract sloot de week eveneens lager af op 43.41 $/bbl (de week daarvoor op 44.07 $/bbl). De daling werd licht gesteund door een toename van de olievoorraden met 2.432 Mbbl. De benzinevoorraden en voorraden van distillaten waren echter afgenomen, waardoor het rapport uiteindelijk licht neutraal was. Het aantal actieve olie rigs was ook weer toegenomen met een aantal van 2 volgens cijfers van Baker Hughes, tot een niveau van 452 actieve rigs. De CFTC voor afgelopen dinsdag was niet op afgelopen vrijdag uitgekomen, maar komt deze maandag uit. De dollar heeft ondanks de overwinning van Trump de week sterker af weten te sluiten en sterkt verder aan op maandag. Ook dit is bearish voor de olieprijzen. 9
Overige producten Emissierechten Het EUA Dec-16 contract eindigde de handelsweek meer dan 11.5% lager op 5.67 /Mt (vorige week 6.41 /Mt). De verrassende overwinning van Trump gaf in eerste instantie een dreun aan de grondstofprijzen en ook de EUA-contracten. Daarna herstelde de prijs weer snel, maar vervolgde uiteindelijk de rest van de week de daling. De mogelijke hervormingen die Trump zou willen uitvoeren in het milieubeleid zouden kunnen zorgen voor carbon leakage. Dat wil zeggen dat bedrijven uitwijken naar de VS, omdat ze daar makkelijker en goedkoper CO2 uit kunnen stoten. Hoewel het beleid van Trump nog niet helemaal duidelijk is, verwachten we wel dat het sentiment negatief zal zijn voor de EUA-contracten. Daarom verwachten we lagere prijzen te zien voor de EUA contracten. 10
Dark & Spark Spreads De Clean Spark Spread (CSS) en de Clean Dark Spread (CDS) is een manier om de winstgevendheid van gas en kolen gestookte elektriciteitscentrales weer te geven. De onderstaande figuren geven de forward-spreads van Nederland en Duitsland weer. De gemiddelde efficiëntie van de centrale is gezet op 53% voor een gascentrale en op 39% en 46% voor een gemiddelde en efficiënte kolencentrale. De emissiefactor voor gas is 0.187 en voor kolen is het 0.34. De calorische waarde van kolen is 25.12 MJ/kg. De wisselkoers euro/dollar is voor vandaag $1 = 0.9326. De spreads zijn berekend met de Duitse en Nederlandse CAL17 power future (ICE-Endex en EEX), TTF en NCG gas (ICE-Endex), API2 coal forwards (EEX) en EUA s (Ice-ECX). De gas correctie factor van 35.17/31.65 is uiteraard van toepassing op de gas prijs. Onderhoud en andere kosten worden in deze berekening niet meegenomen. Clean Spark Spread Clean Dark Spread 11
Weersvooruitzicht Het weer gaat in de loop van de komende week de herfstige toer op. Het hogedrukgebied dat ons koud en kalm weer heeft gebracht, staat maandag op zijn laatste benen en valt al vrij vlot uit elkaar. Een voorpost van een lagedrukgebied passeert al snel, waarna een groot lagedrukgebied ons nadert. In de tweede helft van de week ligt het boven de Noordzee. Het brengt ons niet alleen wind maar ook een flinke portie warmere lucht. Pas tegen zondag lijkt het systeem wat in kracht in te boeten. Tegen die tijd lijkt het weer zich iets meer aan te passen aan de norm voor november. Tegen die tijd hebben warmte en wind echter al een bearish weekbeeld gerealiseerd. Temperatuur: Bearish De maandag begint nog koud met een grote kans op nachtvorst. In de loop van maandag wordt de kou echter verdreven, waardoor de temperatuur in de nacht naar dinsdag oploopt in plaats van daalt. Dinsdagmiddag is het dan 11 graden. Door de bewolking koelt het daarna maar nauwelijks af en woensdag overdag is een ruime 13 graden goed mogelijk. Dit is uiteraard ruim warmer dan de 9 graden die normaal is voor overdag en 4 graden in de nacht. Daarna gaat er elke dag een graadje af. De nachten worden ook duidelijk frisser en zakken van 9 graden op woensdag naar 6 graden op zondag. Overdag zakt de temperatuur stapsgewijs terug van 13 graden op woensdag naar 9 graden op zondag. Met name de warme nachten zorgen voor een bearish temperatuurbeeld. Zon: Neutraal De zon is in november sowieso geen grote speler. De zon kan maar een kleine 9 uur per dag schijnen en hoeft daar maar 3 uur van te halen. Op maandag en dinsdag heeft de zon de pech dat bewolking net overdag over de Benelux lijkt te trekken. Deze twee dagen heeft de zon nauwelijks ruimte. Doordat het weertype daarna dynamischer wordt wisselen zon en opklaringen elkaar ook vlotter af. Dat betekent dat vanaf woensdag de zon bijna elke dag wel een dagdeel kan schijnen. Met wat geluk wordt in de tweede weekhelft behoorlijk wat goedgemaakt van de bewolkte start. In het weekeinde stijgt de kans op een zonnige dag nog iets verder. Waarschijnlijk eindigt de week daarom nog vrij zonnig. 12
Weersvooruitzicht Wind: Bearish De week begint kalm omdat maandag een hogedrukgebied nog overheerst. Daarna neemt de wind echter vrij snel toe omdat een lagedrukgebied de Noordzee weet te bereiken. Vanaf woensdag ligt het in onze buurt en kan de wind een paar dagen achter elkaar flink uithalen. Deze dagen verlopen duidelijk winderig. Tot aan vrijdag blijft dit beeld bestaan: daarna is onduidelijk wat het systeem van plan is. In de loop van het weekeinde kan de wind behoorlijk afzwakken, maar het is ook mogelijk dat ook zaterdag en zondag bovengemiddeld veel wind opleveren. De wind is halverwege de week sowieso zeer nadrukkelijk aanwezig en dat is voldoende voor een bearish windbeeld. 13
Macro economische agenda Maandag 14 november: VS - Commitment of Traders Dinsdag 15 november: GB - Consumer Price Index EU - Consumer Price Index VS - Retail Sales cijfers VS - API crude oil stocks Woensdag 16 november: VS - EIA weekrapport olievoorraden Donderdag 17november: VS - EIA Natural Gas Storage Vrijdag 18 november: VS - Baker Hughes Oil Rig Count VS - Commitment of Traders Legal Disclaimer 1. No offer This market report is intended to give an overview. No information contained in this report should be considered as an offer, an invitation to offer or a recommendation to enter into any transaction. Prices and valuations contained in this report are indicative and they and other information published are for information purposes only. 2. No investment advice Information made available in this market report should not be considered as investment advice or any form of recommendation to purchase products described therein. 3. Historical performance Past performance information contained in this market report is not to be considered as an indication of future results. 4. No warranties Although details included in this market report were taken from sources considered to be reliable, no warranty is made as to its accuracy, completeness and adequacy. All quotations and prices are subject to change. All opinions expressed reflect the current assessment of E.ON Benelux N.V. which is subject to change without prior notice. 5. Copyright All rights reserved. Duplication and distribution requires the prior written consent of E.ON Benelux N.V. 14