dinsdag 5 oktober 15u Internationale dag van de leerkracht Lespakket eerste graad secundair onderwijs
Saved by the bell Beste leerkracht, Beste directeur, Leerlingen zijn soms opgelucht als ze de schoolbel horen. En voor leerkrachten geldt dit ook wel eens. Ze kennen het saved-by-the-bell-gevoel wel. Maar voor miljoenen kinderen en jongeren gaat de schoolbel vandaag niet, al zouden ze het zelf anders willen. Voor hen hebben de woorden saved by the bell een andere betekenis. In 2000 engageerden de leiders van 191 landen zich onder meer om goed basisonderwijs voor iedereen mogelijk te maken tegen 2015. Ze bundelden hun voornemens in 8 Millenniumdoelstellingen. We zijn ondertussen 10 jaar verder en er is verbetering vast te stellen. Maar er is nog een hele weg te gaan. Studio Globo is er heel erg van overtuigd dat onderwijs een hefboom is voor de ontwikkeling. Daarom zetten we op 5 oktober, door Unesco uitgeroepen als de internationale dag van de leerkracht, het belang van goede leerkrachten en goed onderwijs wereldwijd, in de verf. We roepen alle scholen op om deel te nemen aan onze symbolische actie Saved by the bell door de bel om 15 uur te laten horen. Hierdoor geeft je school aan het werk van haar leerkrachten te waarderen het werk van leerkrachten in het Zuiden te waarderen dat ze vindt dat alle kinderen wereldwijd recht hebben op goed onderwijs. Om het belmoment voor te bereiden bieden we lessuggesties aan voor alle leeftijden (van kleuter tot hoger onderwijs). Je hebt nu de suggesties voor de eerste graad van het secundair onderwijs in handen. Zin om deel te nemen? Aarzel niet, doe mee en registreer je op www.savedbythebell.be. Scholen die na de actie een foto insturen van hun actie maken daarenboven kans op een mooie prijs. Lessuggestie Saved by the bell eerste graad secundair onderwijs 2
Educatie is alles Materiaal deze lesfiche: lepakkets eerste graad secundair onderijs tekst: Onderwijs en educatie, samenvatting van Poverty and education van Servaas van der Berg, versie voor de leerkracht tekst Poverty and education van Servaas van der Berg, volledige rapport in het Engels 4 werkbladen: elke groep een ander blad met 3 foto s (in volgorde) en 3 tekstjes (door elkaar) PowerPointpresentatie enkel foto s PowerPointpresentatie afwisselend foto s en tekst filmpje Education is everything (youtube poster Saved by the Bell, digitaal De lessuggesties, werkbladen, teksten en presentaties zijn allemaal gratis te downloaden via www.savedbythebell.be/lesmateriaal. Doelstellingen Leerlingen kunnen met concrete voorbeelden aantonen dat onderwijs geen evidentie is. Leerlingen kunnen het belang van onderwijs in armoedebestrijding aantonen. Leerlingen zijn bereid deel te nemen aan de bel-actie. Achtergrondinformatie In de bloemlezing uit het rapport Poverty and Education van Servaas van der Berg vind je heel wat achtergrondinfo. Zowel de bloemlezing als het volledige (Engelse) rapport vind je op de website van Saved by the Bell. Lesverloop 1. Inleiding (5 ) Vertel je leerlingen dat deze les gegeven wordt omdat het vandaag Dag van de leerkracht is. Leerkrachten -en het onderwijs in zijn geheel- mogen één keer per jaar wel eens in de bloemetjes worden gezet. Voor onze jongeren is naar school gaan een vanzelfsprekendheid en soms zien ze er meer tegenop dan ze het een geschenk vinden. Dat is echter niet over de hele wereld zo. Kinderen in het Zuiden hebben vaak niet dezelfde kansen om naar school te gaan en onderwijs van goede leerkrachten te krijgen. Daarom besteden we vandaag een les aan het belang van het onderwijs. We zien hoe onderwijs een voorwaarde is voor een degelijk leven. 2. Brainstorm Nu stopt de school (5 ) Hou bij het begin van de les met de klas een brainstorm. De vraag is: Hoe zou je leven eruit zien als de school vandaag stopt?. We focussen niet op de korte termijn (iedereen wil wel een paar weken vakantie), maar wel op de gevolgen op middellange en lange termijn. Leerlingen gooien hun ideeën in de groep en je noteert alles op het bord. De suggesties worden nog niet besproken, straks kom je met de klas op terug. Lessuggestie Saved by the bell eerste graad secundair onderwijs 3
3. Kortverhaal met foto s (20 ) De leerlingen puzzelen een verknipt kortverhaal terug in elkaar. Daarna wordt het verhaal besproken. We opteren voor foto s en namen zonder geografische bijklank, zo benadrukken we het universele karakter van de thematiek. Verdeel de klas in vier groepen. Elke groep krijgt een (ander) blad met daarop drie foto s en drie tekstjes. De foto s op elk blad staan in een juiste volgorde. Elk groepje moet de tekstjes op zijn blad aan de juiste foto s linken. Op elke foto staat een lege kader, daar kan het cijfer van het corresponderende tekstfragment in worden geschreven). Elk groepje vindt dus een stuk van het verhaal. Ga, indien het nodig is, bij elk groepje rond om eventueel bij te sturen. Op die manier komt bij het klassikaal overlopen zeker het juiste verhaal naar voor en wordt er geen tijd verloren bij het overlopen. Toon klassikaal de foto s in de juiste volgorde (gebruik hiervoor de PowerPointpresentatie). Wanneer hun foto s op het scherm verschijnen, leest elk groepje hardop de bijhorende tekst. Zo wordt het hele verhaal gelezen en kent iedereen het levensverhaal van Mouna. Er is een PowerPointpresentatie beschikbaar met enkel de foto s, maar ook één waarbij de tekst na elke foto verschijnt. 4. Verwerking van het verhaal (10 ) Stel je leerlingen de vraag: Hoe heeft onderwijs invloed op het leven van de mensen in het verhaal, zowel positief als negatief?. Noteer de antwoorden op het bord. Vergelijk deze antwoorden nu met wat je leerlingen tijdens de brainstorm aanbrachten. Wat bedachten ze zelf? Welke extra elementen vonden ze in het verhaal? Vertel je leerlingen dat onderwijs een belangrijke voorwaarde is voor een goed leven. Onderwijs heeft een rechtstreekse invloed op een aantal facetten van het leven: Enkele daarvan zijn armoede, vroeg huwen, kinderarbeid, gezondheid (o.a. moedersterfte) en gelijke rechten tussen man en vrouw. In de bloemlezing uit het rapport Poverty and education van Servaas van der Berg vind je heel wat achtergrondinfo. Laat je leerlingen een voorbeeld van deze factoren zoeken in het verhaal. Armoede: - Sofera heeft geen geld om naar het ziekenhuis te gaan voor de bevalling. - De vader van Mouna is de enige kostwinner en wanneer hij zijn job verliest, moet Mouna gaan werken. Vroeg huwelijk: Mouna trouwt op haar vijftiende en stopt met werken. Haar taak is nu het huishouden. Kinderarbeid: wanneer haar vader zijn job verliest, moet de 8-jarige Mouna in slechte condities gaan werken in een textielfabriek. Gezondheid (moedersterfte): Sofera sterft bij de geboorte van Mouna. Er is geen medische hulp en door haar armoede en honger is Sofera al een stuk zwakker en haalt ze het niet wanneer ze veel bloed verliest. Gelijke rechten tussen man en vrouw: Mouna moet luisteren naar haar man. Ze wil graag gaan studeren, maar dit kan niet. Ze moet instaan voor het huishouden. 5. Filmpje educatie is alles (facultatief: 5 of meer) Toon je leerlingen een filmpje van 3 minuten over het belang van onderwijs. Het filmpje werd opgenomen tijdens een internationaal kamp rond armoedebestrijding voor zestien- tot achttienjarigen. Zij vroegen zich af hoe mensen het zouden stellen als ze geen onderwijs hadden genoten, wat de kansen zijn die onderwijs biedt en hoe de wereld eruit zou zien als iedereen naar school kon gaan. Als er tijd over is kan je de leerlingen zelf nog antwoorden op de drie vragen laten antwoorden. Lessuggestie Saved by the bell eerste graad secundair onderwijs 4
6. Afsluiter (5 ) Leg uit wat Saved by the Bell inhoudt aan de hand van de poster. Met de actie Saved by the Bell benadrukken we het belang van goed onderwijs (nog maar eens). Daarom luiden we op 5 oktober, de Dag van de leerkracht, om 15 uur de bel. We zetten er alle leerkrachten mee in de bloemen, maar we pleiten ook voor het recht op onderwijs voor iedereen in de wereld. Op de poster staat ook het logo van millenniumdoelstelling 2: basisonderwijs voor alle jongens en meisjes. De Millenniumdoelstellingen zijn acht doelstellingen die de Verenigde naties in 2000 opstelden. Alle landen beloofden deze doelstellingen te realiseren tegen 2015. Doelstelling 2 gaat specifiek over onderwijs. Het belmoment is dus ook een appel aan alle politici om hun beloftes na te komen en ervoor te zorgen dat alle kinderen in 2015 naar school kunnen gaan. Meer info over de Millenniumdoelstellingen vind je op www.detijdloopt.be. Lessuggestie Saved by the bell eerste graad secundair onderwijs 5
Mouna s verhaal (voor de eerste graad) Foto 1. Sofera kreunt en wist het zweet van haar voorhoofd. Ze heeft zoveel pijn, weet niet wat te doen. Het is de tweede keer dat Sofera bevalt van een kindje maar deze keer voelt het anders. Ze weet dat deze bevalling niet gemakkelijk zal verlopen, er is iets dat niet klopt. Misschien heeft de druk die op haar schouders ligt er iets mee te maken. Sofera s man zal alleen echt blij zijn als ze een zoon krijgt. Sofera belt haar zus Lucie, die hielp haar al bij de eerste bevalling. Foto 2. Als Lucie aankomt, ziet ze haar zus in bed liggen. Sofera mompelt dat ze veel pijn heeft. Een ziekenhuis, dat is wat ze nu nodig heeft. Het dichtste ziekenhuis ligt echter op 80 km. Trouwens, ze zou de rekening toch niet kunnen betalen. Foto 3. Enkele uren verstrijken en dan is het zo ver, Sofera bevalt van een gezonde dochter. Lucie en Sofera zijn dolgelukkig! Maar dan verdwijnt alle kleur uit Sofera s gezicht, ze verliest bloed. Er is geen medische hulp in de buurt. Een paar uur later sterft de kersverse moeder. Foto 4. Op dat moment zwaait de deur open en komt de vader binnen. Hij was buiten de stad aan het werk in een nieuwe fabriek. Toen hij thuis kwam, hoorde hij van de buren het nieuws. Hij kijkt naar zijn vrouw en kind, draait zich om en loopt zonder iets te zeggen de deur uit. Lucie blijft verweesd achter bij haar zus en nichtje. Ze wil het kleine meisje zonder moeder laten opgroeien en ze besluit bij het meisje en haar vader te blijven wonen. Foto 5. Zeven jaar later zien we het kind op school, ze heet Mouna. Naar school gaan was helemaal niet evident, maar haar tante kon haar vader na lang aandringen overtuigen. Foto 6. Mouna doet het goed op school. Ze amuseert zich en is erg leergierig. Ze ziet haar toekomst al helemaal voor zich, ze zou liefst iets gaan doen met wiskunde want dat vindt ze erg interessant. Foto 7. Maar dan vallen haar toekomstdromen in puin. Op haar achtste verjaardag verliest Mouna s vader zijn werk. Hij heeft nooit leren lezen en tekende een contract zonder te weten wat erin stond. Hij blijkt nergens recht op te hebben. De enige kostwinner van het gezin is plots verdwenen dus moet Mouna nu werk zoeken. Vrouwen vinden hier gemakkelijker werk, ook al zijn het echt smerige banen. Foto 8. Mouna werkt in een textielfabriek. Het zijn lange dagen en ze verdient niet veel. Wat een verschil met het leven op de schoolbanken! Wat had ze haar toekomst anders gedroomd. Zonder diploma zal ze geen goed werk vinden en zullen zij en haar toekomstige kinderen nooit uit de armoede geraken. Foto 9. Op haar vijftiende verjaardag stapt Mouna in het huwelijksbootje. Financieel heeft ze nu wat meer mogelijkheden. Ze moet niet langer in de fabriek werken, maar staat in voor het huishouden. Foto 10. Mouna woont nu al een aantal weken bij haar kersverse man. Ze probeert hem te overtuigen haar naar school te laten gaan. Maar daar wil hij niets over horen, want wie zal het huishouden doen als zij op de schoolbanken zit? Foto 11. Jaren later is Mouna nog steeds aan het werk thuis. Ze heeft ondertussen drie kinderen die alle drie naar de basisschool gaan. Privé-onderwijs kunnen ze niet betalen, dus waren ze gedwongen voor staatsonderwijs te kiezen. De leerkrachten, gebouwen en materialen zijn daar duidelijk minder goed. Foto 12. Wordt vervolgd Lessuggestie Saved by the bell eerste graad secundair onderwijs 6
De tijd loopt 2015 nadert met rasse schreden. En er is nog veel werk aan de winkel. U herinnert het zich nog waarschijnlijk: in september 2000 beloofden bijna alle landen van de wereld mee te willen werken aan de bestrijding van armoede in de wereld, honger te bannen, lager onderwijs voor iedereen mogelijk maken, drinkwater voor iedereen bereikbaar maken en nog meer van die voornemens. We zijn ondertussen 10 jaar later en er werd al heel wat vooruitgang geboekt.maar er is nog een erg lange weg te gaan. Wil je meer weten over de Millenniumdoelstellingen (MDG s) of wil je met de leerlingen de MDG s zelf laten ontdekken, ga dan naar www.2015ikloopmee.be www.millenniumdoelen.nl Meer informatie over allerhande campagnes en ondersteunend educatief materiaal is onder meer te vinden bij de verschillende partners van coalitie 2015 de tijd loopt. Hier volgt een opsomming van partnerorganisaties 11.11.11 www.11.be/11 Atol www.atol.be Bevrijde wereld www.bevrijdewereld.be Broederlijk delen www.broederlijkdelen.be Caritas International www.caritas-int.be Djapo www.djapo.be Fos-socialistisiche solidariteit www.fos-socsol.be Globelink www.globelink.be ICRH The International Centre for Reproductive Health www.icrh.org Intal www.intal.be KBA (kadervorming voor Afrikanen vzw) www.kba-fonkaba.be Memisa www.memisa.be Oxfam Solidariteit www.oxfamsol.be Oxfam wereldwinkels www.oww.be PHOS Platform Handicap en Ontwikkelingssamenwerking www.phos.be Plan België www.planbelgie.be Protos www.protos.be Studio Globo www.studioglobo.be Sensoa www.sensoa.be Trias www.trias.be USOC www.usoc.be Vlaams Guatemala-comité www.guatebelga.be Volens www.volens.be Vredeseilanden www.vredeseilanden.be Wereldsolidariteit www.wereldsolidariteit.be Wereldcentrum vzw www.wereldcentrum.be Wereldmediatheek www.wereldmediatheek.be Verder kan je ook bij DMOS-Comide (www.dmos-comide.org) en Kleur Bekennen (www.kleurbekennen.be) terecht. Lessuggestie Saved by the bell eerste graad secundair onderwijs 7
Partners Studio Globo Studio Globo is een NGO voor ontwikkelingssamenwerking, gespecialiseerd in mondiaal en intercultureel leren voor het onderwijs. Je kan bij ons terecht voor ervaringsgerichte inleefateliers en workshops en voor leermiddelen die onmiddellijk bruikbaar zijn in de klas. Met ons aanbod richten we ons op kleuter-, lager, secundair en hoger onderwijs. Daarbij zijn leerkrachten en docenten onze belangrijkste partners. We geven dan ook bijzondere aandacht aan vorming. VVOB Scholenbanden Met VVOB Scholenbanden vinden scholen uit het Noorden en het Zuiden elkaar. De relatie kan heel diverse vormen aannemen. Van het verzenden van foto's tot een fysieke uitwisseling... Van het leren van elkaars taal tot het uitwisselen van lesmateriaal... Van brieven schrijven tot een solidaire actie... Hoe de band er ook uitziet, belangrijk is dat het een relatie is die voor beide partijen tegelijk zinvol, boeiend en plezierig is. Daar willen we samen met de scholen in Vlaanderen en in het Zuiden werk van maken! Een scholenband is een duurzaam en gelijkwaardig partnerschap waarbij educatieve doelstellingen centraal staan. VVOB ondersteunt zo n 25 Vlaamse scholen die een dergelijk partnerschap uitbouwen met een school in Afrika, Zuid-Amerika of Azië. Dit jaar organiseren daarvan enkele scholen de actie Saved by the Bell binnen hun scholenband, solidair met hun collegaleerkrachten en leerlingen in de partnerschool. Zo vindt Saved by the Bell ook een weerklank in het Zuiden! Scholen die meer informatie zoeken rond Noord-Zuidpartnerschappen kunnen terecht op de website www.scholenbanden.be, of tips, getuigenissen en weetjes opdoen door zich in te schrijven op de tweemaandelijkse nieuwsbrief Kort op de Band. Lessuggestie Saved by the bell eerste graad secundair onderwijs 8
Colofon Met dank aan alle leerkrachten en contactpersonen die hebben meegewerkt aan het realiseren van deze lessuggestie. Ook dank aan alle organisaties en Klasse die meehelpen deze actie te verspreiden. De werking van Studio Globo is mogelijk dankzij de steun van Belgische ontwikkelingssamenwerking, via DGOS (Directie generaal Ontwikkelingssamenwerking), de Vlaamse Gemeenschap, de provinciebesturen van Antwerpen, Limurg, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen, de Vlaamse Gemeenschapscommissie in Brussel, de stichting Evens, Broederlijk Delen en de Europese Unie. Met steun van de Vlaamse overheid. De Vlaamse overheid kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor de inhoud van dit lespakket. VU: Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel. Lessuggestie Saved by the bell eerste graad secundair onderwijs 9