2.1 Instrumenten voor meerdere niveaus van empowerment Er zijn hier 3 instrumenten beschreven: - Instrument van Gysemberg & Heremans (2002) (Nederlandstalig) - Perceived Control Scale (Israel et al., 1994) (Engelstalig) - Revised Perceived Control Scale (Becker et al., 2002) (Engelstalig) Het instrument van Gysemberg richt zich op alle hoofdaspecten van persoonlijke en community empowerment: waargenomen controle, kritisch bewustzijn en gedrag. De andere twee instrumenten richten zich enkel op waargenomen controle.
Instrument van Gysemberg & Heremans (2002) Gemeten dimensies van empowerment Persoonlijke, community- en organisatieempowerment Gemeten aspect(en) van empowerment Waargenomen controle; kritisch bewustzijn; participatie; assertiviteit Type instrument Vragenlijst Naam van de subschalen Controle; Kritisch bewustzijn; Participatie Omvang 9 schalen met in totaal 34 items. Specifiek gezondheidsthema Nee Setting Niet specifiek Doelgroep Volwassenen Taal Nederlands Beschikbaarheid Ja. Te betalen Nee Referentie Gysemberg, E. & Heremans, H. (2002). Ontwikkeling en validering van een vragenlijst voor de meting van empowerment. Scriptie KU Leuven, Onderzoekscentrum Stress, Gezondheid en Welzijn. Bron van informatie over dit instrument Van den Broucke, S., Verduyckt, P. & Schoonacker, M. (2006). Databank Meetinstrumenten. Brussel: Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie. Gysemberg, E. & Heremans, H. (2002). Ontwikkeling en validering van een vragenlijst voor de meting van empowerment. Scriptie KU Leuven, Onderzoekscentrum Stress, Gezondheid en Welzijn. Achtergrond Deze vragenlijst is ontwikkeld volgens de theoretische conceptualisatie van Zimmerman. Deze auteur omschrijft empowerment als een multidimensioneel concept dat drie deelaspecten omvat (controle, kritisch bewustzijn, participatie) op drie onderscheiden niveaus (persoonlijk, community en organisatie niveau). De vragenlijst meet de 3 aspecten op de 3 niveaus. Voor de ontwikkeling van deze vragenlijst is gebruik gemaakt van twee bestaande Engelstalige vragenlijsten (de Perceived Control Scale van Zimmerman et al., 1994 en de Critical Consciousness Scale van Torre). Daarnaast heeft men zelf enkele items geformuleerd. Validiteit De vragenlijst is ingevuld door 204 personen in Vlaanderen. - Divergente validiteit: de correlaties werden berekend tussen de schalen van deze vragenlijst en twee andere vragenlijsten: een eenzaamheidsschaal en een vragenlijst voor interne en externe beheersing. Het verband met interne en externe beheersing bleek marginaal significant. Er was tegen de verwachting in een positieve correlatie met de eenzaamheidsschaal. - Predictieve validiteit: op basis van een discriminantanalyse kon vastgesteld worden dat de scores op de schalen van de empowermentvragenlijst op significante wijze een predictie toelaten van het lidmaatschap van vier soorten organisaties die verschillen inzake sociaal engagement.
Deze vragenlijst heeft een redelijke betrouwbaarheid en validiteit. Deze vragenlijst sluit voldoende aan bij het theoretische model van Zimmerman en laat een discriminatie toe tussen relevante groepen respondenten. Betrouwbaarheid De interne consistentie werd nagegaan via de berekening van Cronbach alpha coëfficiënten, zowel voor volledige schalen als voor de schalen bij weglating van elk item. Op basis hiervan werden drie items weggelaten. De resulterende betrouwbaarheidscoëfficiënten varieerden tussen.63 en.86. Gezien het beperkte aantal items per schaal kan deze betrouwbaarheid redelijk worden genoemd. Op basis van de principale componentenanalyses op de drie niveaus van de betrouwbaarheid worden in totaal 9 items weggelaten. Dit komt neer op een definitieve vragenlijst van 34 items. Richtlijnen of suggesties voor gebruik Het instrument Antwoordmogelijkheden: 1=helemaal niet akkoord 2=niet akkoord 3=onzeker 4=akkoord 5=helemaal akkoord Gepercipieerde controle op gemeenschapsniveau De gemeenschap waartoe ik behoor, heeft invloed op beslissingen die mij persoonlijk aanbelangen. Ik kan invloed uitoefenen op beslissingen die mijn gemeenschap aanbelangen. Door samen te werken kunnen mensen in mijn gemeenschap beslissingen beïnvloeden die deze gemeenschap aanbelangen. Mensen in mijn gemeenschap werken samen om beslissingen van de nationale overheid te beïnvloeden. Ik ben tevreden met de mate van invloed die ik heb over beslissingen die mijn gemeenschap aanbelangen. Gepercipieerde controle op organisationeel niveau De organisatie slaagt erin haar doelstellingen te bereiken. Ik ben tevreden met de mate van invloed die ik heb over beslissingen die de organisatie maakt. Gepercipieerde controle op individueel niveau Ik heb controle over de beslissingen die mij persoonlijk aanbelangen. Ik ben tevreden met de mate van controle die ik heb over beslissingen die mij persoonlijk aanbelangen. Kritisch bewustzijn op gemeenschapsniveau Sommige mensen in mijn gemeenschap worden benadeeld. Eens men een machtspositie heeft verworven in mijn gemeenschap, verliest men over het algemeen snel voeling met de anderen. Als mensen met een machtspositie in mijn gemeenschap willen luisteren, dan luisteren ze; als ze niet willen luisteren, dan luisteren ze niet. Het gezegde Alle mensen zijn gelijk, maar sommigen zijn meer gelijk dan anderen is waar in mijn gemeenschap.
Kritisch bewustzijn op organisationeel niveau Het gezegde Alle mensen zijn gelijk, maar sommigen zijn meer gelijk dan anderen is waar voor deze organisatie. In deze organisatie spelen alle mensen een belangrijke rol bij het nemen van beslissingen. Als mensen met een machtspositie in deze organisatie willen luisteren, dan luisteren ze; als ze niet willen luisteren, dan luisteren ze niet. Eens men een machtspositie heeft verworven in deze organisatie, verliest men over het algemeen snel voeling met de anderen. Sommige mensen in deze organisatie worden benadeeld. De meeste mensen in deze organisatie hebben niet echt iets te zeggen in het beleid van de organisatie. Kritisch bewustzijn op individueel niveau In gezinnen war man en vrouw uit werken gaan, zijn de huishoudelijke taken over beiden gelijk verdeeld. In gezinnen hebben man en vrouw evenveel inspraak. Participatie op gemeenschapsniveau Wanneer zich in mijn gemeenschap een probleem voordoet, dan woon ik bijeenkomsten of protestacties bij over dat probleem. Wanneer beslist wordt om in mijn gemeente een fabriek te bouwen die schadelijke stoffen produceert, zal ik actie ondernemen. Wanneer zich in mijn gemeenschap een probleem voordoet, dan richt ik mij tot een officiële instelling of spreek ik een invloedrijke persoon aan om mijn mening over dat probleem kenbaar te maken. Wanneer er zich in mijn gemeenschap problemen voordoen dan zal ik met anderen samenwerken om daar iets aan te doen. Participatie op organisationeel niveau Als er iemand gepest wordt op mijn werk, meld ik dat aan de verantwoordelijken. Als het voortbestaan van de organisatie waarin ik actief ben bedreigd zou worden, zou ik actie ondernemen door bijvoorbeeld in een actiecomité te zetelen. Als mijn werkgever gemaakte afspraken met de werknemers niet nakomt, ga ik protesteren. Participatie op individueel niveau Wanneer door nalatigheid van anderen schade wordt berokkend aan mijn eigendom, zal ik een klacht indienen. Wanneer de overheid tekort schiet in de dienstverlening die ze moet leveren, zal ik hierover klagen bij de gemeente. Wanneer mijn familie mij benadeelt bij de verdeling van een erfenis, zal ik hierop reageren. Wanneer een winkelier mij teveel heeft aangerekend, zal ik teruggaan en hem hierop attent maken. Wanneer mijn werkgever mij niet waardeert voor mijn prestaties, zal ik hierop reageren. Wanneer de gemeente mijn klachten niet behandelt, zal ik blijven aandringen en actie ondernemen.
Perceived Control Scale (Israel et al., 1994) Gemeten dimensies van empowerment Gemeten aspect(en) van empowerment Type instrument Naam van de subschalen Omvang Specifiek gezondheidsthema Setting Doelgroep Taal Beschikbaarheid Te betalen Referentie Persoonlijke, community- en organisatieempowerment Waargenomen controle Vragenlijst Individual level; Community level; Organizational level 3 schalen met in totaal 12 items. Nee, niet gericht op gezondheid Niet specifiek Volwassenen Engels Ja, instrument afgedrukt in Israel et al. (1994). Zie ook hieronder. Nee Israel, B.A., Checkoway, B., Schulz, A. & Zimmerman, M. (1994). Health education and community empowerment: conceptualizing and measuring perceptions of individual, organizational and community control. Health Education Quarterly, 21, 149-170. Bron van informatie over dit instrument Israel et al. (1994) Achtergrond Dit is volgens de auteurs de eerste poging tot een kwantitatieve aanpak om community empowerment op meerdere niveaus te meten. Validiteit De validiteit is niet onderzocht. De auteurs geven aan dat dit instrument een eerste poging is om waargenomen controle op meerdere niveaus te meten. De auteurs geven enkele overdenkingen die met validiteit te maken hebben. - Het instrument is ontwikkeld door onderzoekers, vanuit hun conceptualisaties. Het is wel gepretest bij leden van de community, maar een alternatieve aanpak zou kunnen zijn dat communityleden meedenken en beslissen over items. - Er is niet gedefinieerd om welke community het gaat: mensen kunnen dus aan diverse communities denken bij het invullen van de vragen. Beter lijkt het om vooraf duidelijk aan te geven om welke community het gaat. - Het instrument is uitgetest in het midwesten van de VS met blanke en zwarte mensen. Aangezien concepten van community, controle en empowerment kunnen verschillen al naar gelang cultuur en religie zou de schaal mogelijk moeten worden aangepast bij gebruik in andere populaties. - De complexiteit en rijkdom van community empowerment kan niet gemeten worden met alleen gesloten vragen. Het wordt aanbevolen om aanvullend kwalitatieve methoden te gebruiken om empowerment als proces en uitkomst te meten, bijvoorbeeld via interviews en observaties. Betrouwbaarheid De interne consistentie van de schaal als geheel en van de subschalen zijn nagegaan met Cronbach alpha coëfficiënten. Individueel niveau (items 6 en 8):.66 Organisatieniveau (items 1-5):.61 Communityniveau (items 7, 9, 10-12):.63 Alle niveaus gezamenlijk:.71.
Correlaties tussen de subschalen:.15 tussen individueel en organisatie;.22 tussen individueel en community;.39 tussen organisatie en community. Deze correlaties zijn vrij laag en de schalen lijken dus 3 niveaus van waargenomen controle te meten. Richtlijnen of suggesties voor gebruik Richtlijnen Respondenten wordt gevraagd om aan te geven tot welke organisaties zij behoren en vervolgens die organisatie te kiezen die het meest belangrijk voor hen is: over die organisatie gaan de eerste 5 vragen (organisatieniveau). Respondenten die niet tot een organisatie behoorden, hoefden deze vragen niet te beantwoorden. Vanaf vraag 6 gaan de vragen over de mate van invloed die respondenten denken te hebben op hun leven en in hun gemeenschap. Suggesties De auteurs geven enkele mogelijkheden voor gebruik van het instrument: - Het instrument is te gebruiken voor meting en evaluatie. Op geaggregeerd niveau kan worden gekeken naar verschillen in de loop van de tijd. Vanwege de beknoptheid kan het instrument door veel mensen worden ingevuld, en vanwege de gesloten vragen geeft het vergelijkbaarheid tussen mensen/groepen/tijdmomenten. - Leden van de gemeenschap kunnen individueel of in een groep worden bevraagd. - Het instrument is te gebruiken voor het uitlokken van discussie tussen leden van de gemeenschap over hun definitie van empowerment, en hun assessment of indruk van de invloed van individuen, de gemeenschap en organisaties. De resultaten van zo n discussie zijn te gebruiken om specifieke actiestrategieën te selecteren. Het instrument Subschaal organisatieniveau: items 1-5 Subschaal individueel niveau: items 6 en 8. Subschaal communityniveau: items 7 en 9-12 Antwoordmogelijkheden: 1=helemaal oneens tot 4=helemaal eens 1. I can influence the decisions that this organization makes. 2. This organization has influence over decisions that affect my life. 3. This organization is effective in achieving its goals. 4. This organization can influence decisions that affect the community. 5. I am satisfied with the amount of influence I have over decisions that this organization makes. 6. I have control over the decisions that affect my life. 7. My community has influence over decisions that affect my life. 8. I am satisfied with the amount of control I have over decisions that affect my life. 9. I can influence decisions that affect my community. 10. By working together, people in my community can influence decisions that affect the community. 11. People in my community work together to influence decisions on the state or national level. 12. I am satisfied with the amount of influence I have over decisions that affect my community.
Revised Perceived Control Scale (Becker et al., 2002) Gemeten dimensies van empowerment Gemeten aspect(en) van empowerment Type instrument Naam van de subschalen Omvang Specifiek gezondheidsthema Setting Doelgroep Taal Beschikbaarheid Te betalen Referentie Community- en organisatie-empowerment Waargenomen controle Vragenlijst Organizational level; Neighbourhood level; Beyond the neighbourhood level 3 subschalen met in totaal 12 items Nee, niet gericht op gezondheid Gemeenschap Volwassenen Engels Onduidelijk: voorbeelditems afgedrukt in referentie Nee Becker, A.B., Israel, B.A., Schulz, A.J., Parker, E.A. & Klem, L. (2002). Predictors of perceived control among African American women in Detroit: exploring empowerment as a multilevel construct. Health Education and Behavior, 29(6), 699-715. Bron van informatie over dit instrument Becker et al. (2002) Achtergrond Het instrument is gebaseerd op de Perceived Control Scale van Israel et al. (1994), maar gaat meer in op community empowerment, doordat naast het organisatie- en het buurtniveau ook een buiten-de-buurt-niveau wordt onderscheiden. Dit enerzijds omdat gemeenschappen veelal geen eenheid zijn maar bestaan uit meerdere, overlappende netwerken of gemeenschappen, en anderzijds omdat beslissingen die de buurt kunnen beïnvloeden vaak de eigen buurt overstijgen. Validiteit De validiteit is niet onderzocht. Betrouwbaarheid Het onderzoek rondom dit instrument vond plaats onder 700 zwarte vrouwen in arme en raciaal gesegregeerde wijken in Detroit, VS. De interne consistentie van de schaal als geheel en van de subschalen zijn nagegaan met Cronbach alpha coëfficiënten. Organisatieniveau:.76 Buurtniveau:.81 Buiten-de-buurtniveau :.63 Alle niveaus gezamenlijk:.81. Correlaties tussen de subschalen:.35 tussen organisatie- en buurtniveau;.27 tussen organisatie- en buiten-de-buurtniveau;.46 tussen buurt- en buiten-de-buurtniveau. Deze correlaties zijn vrij laag en de schalen lijken dus 3 niveaus van waargenomen controle te meten. Richtlijnen of suggesties voor gebruik Het instrument In het artikel van Becker et al. (2002) is niet het hele instrument afgedrukt, alleen enkele voorbeelditems. Het instrument is sterk gebaseerd op de Perceived Control Scale (PCS) van Israel et al. (1994), die wel in zijn geheel in dit overzicht is te vinden. Doorgaans is de term community uit de PCS in de Revised Perceived Control Scale vervangen door neighborhood.
Voorbeelditems: Organisatieniveau: - I can influence the decisions that this organization makes. - This organization can influence decisions that affect the neighborhood. Buurtniveau: - I can influence decisions that affect my neighborhood. - My neighborhood has influence over decisions that affect my life. Buiten-de-buurtniveau: - People in this neighbourhood have connections to people who can influence what happens in this neighbourhood. - People in my neighbourhood work together to influence decisions at the city, state or national level.