JA ArgANG 13 Nummer 51 augustus 2015 Rabobanken op koers met de binnenvaart Een (nieuwe) koers varen. 2 'De crisis is eigenlijk mooi'. 6 'Eerst ondernemer, dan schipper'. 8 'Goed voorbereiden is belangrijk'.
Voorwoord Peter Segers Bakens verzetten, nieuwe koers varen Een aandeel in elkaar. Dat is waar de Rabobank voor staat. Dat betekent ook een aandeel in de binnenvaart. Het vooruitzicht voor 2015 blijft positief. Dit is daarom ook het moment voor de ondernemer om eens kritisch te kijken naar de bedrijfsvoering: 'Moet ik mijn bakens verzetten om een nieuwe koers te kunnen varen?' In deze editie leest u ervaringen van collega s uit verschillende onderdelen van de transportketen. Ook het verhaal van een echtpaar dat, juist in deze tijd, de stap genomen heeft als zelfstandig ondernemer van start te gaan. Wij staan voor u klaar U staat er als ondernemer niet alleen voor. De Rabobank Binnenvaartbanken staan voor u klaar om samen met u de nieuwe koers te bepalen. Niet alleen via de accountmanagers waar u regelmatig contact mee heeft, maar ook online voorzien wij u van allerlei actuele informatie over uw sector. Informatie die kan helpen bij het maken van keuzes. Uw mening is belangrijk Het magazine Op koers is ontstaan om u mee te nemen in nieuwe ontwikkelingen en om kennis en ervaringen met u te delen. Ook wij staan voor de keuze of wij met deze vorm van communicatie nog op de goede koers zitten? Wij willen dan ook graag van u horen of Op koers nog steeds bij u past en waar wij zaken kunnen aanpassen. Na deze editie starten wij een lezersonderzoek om uw mening hierover te horen. U ontvangt hiervoor in september een uitnodiging per e-mail. Uw mening is belangrijk. De binnenvaartbanken gaan samen met de uitkomsten van het lezersonderzoek aan de slag en houden u uiteraard op de hoogte hiervan. Veel leesplezier! Peter Segers Directeur Bedrijven Rabobank Altena Rabobank Binnenvaartbanken: naast Rabobank Altena zijn dat Rabobank Krimpenerwaard, Rabobank Merwestroom en Rabobank Oosterschelde. 2 Op koers
Door tegenslag scherp(er) aan de wind varen Het tij keert. Met name de droge lading- en de containervaart tonen tekenen van herstel. Dat neemt niet weg dat er (nog steeds) keihard gewerkt moet worden. Zeker als er tegenslag opdoemt, moet er scherper aan de wind gevaren worden. Dat wil zeggen: bewust een slag maken door doelgericht(er) te ondernemen. Semmy B.V. uit Haskerhorne pakte die handschoen op en vaart in de opkrabbelende sector een prima koers. Kruier en Sjouwer. Twee naamwoorden die barsten van bedrijvigheid. Het zijn de koppelverbanden waarmee Semmy BV de binnenwateren dun vaart. Folkert- Jan Semplonius en echtgenote Rini staan aan het roer van de Friese onderneming. De Sjouwer en Sjouwer I (190 (104 + 86) x 11,45 meter) is het jongste duo. Dit koppelverband werd in 2009 afgebouwd en vaart sindsdien met Kruier en Kruier I gevarieerde vrachten. Semplonius runde in voornoemde periode samen met een compagnon de VOF Ro-Fo Maritiem. Na het vertrek van zijn zakenpartner in 2009 ontstond er binnen de onderneming een nieuwe situatie. Bovendien bleek de Kruier slecht tot niet verkoopbaar en was de markt ingezakt. Al met al flinke en onvoorziene tegenslagen. Wat is dan wijsheid? 'We hebben de situatie toen goed bekeken en ons afgevraagd wat we Rini en Folkert-Jan Semplonius: 'We hebben ons afgevraagd wat we wilden.' 3 Op koers
vervolg van pagina 3 De crisis bracht een verandering in denken en doen teweeg. wilden. Ik wilde in ieder geval zelfstandig blijven. Zo ben ik in die periode meer aan boord gegaan.' Daarnaast kwam echtgenote Rini terug in de zaak en ontstond Semmy BV. Er was, ondanks alle onvoorziene tegenslag, voldoende vertrouwen in de koers die gevaren werd. 'Natuurlijk hadden we een aantal jaar nodig om de nullijn te bereiken. Dat duurt, eerlijk gezegd, langer dan gepland.' Hij legt uit: 'We hoefden niet in één keer binnen te lopen. Dat was ook nooit de opzet.' De lastige situatie vroeg echter wel om passende actie. 'In goede, open gesprekken met de bank zijn we er uitgekomen. Als bedrijf moesten we roeien met de riemen die we hadden. Als gezin merkten we weinig van de terugval. Het is crisis en het is natuurlijk niet altijd even makkelijk. Maar omdat ik het zelf doe, ben ik zelf verantwoordelijk. Dat wil ik ook', verklaart hij zijn ondernemersdrive. Planmatig Dat is zeker pittig, maar ook het tegendeel blijkt waar. 'Ik vond de crisis eigenlijk heel mooi.' Anders gezegd: een moeilijke situatie levert ook goede dingen op. De recessie én de tegenslag dwong hem tot méér ondernemerschap. De schipper bedoelt dan vooral bewustwording. Maar ook over de balans vinden tussen kosten en baten, het kritisch zijn op je uitgaven, weten wat zaken kosten, niet meer uitgeven dan wat kan. Tegelijkertijd meent hij dat "de lucht" door de teruggang wel uit de sector is verdwenen. Semplonius vertelt vijftien jaar lang de wind in de zeilen gehad te hebben en als ondernemer kon doen wat hij wilde. 'Er was altijd wel een plusje en dan ging je weer investeren.' De crisis bracht een verandering in zijn doen en denken teweeg. Het heeft hem geholpen scherper aan de wind te gaan varen om de tegenslagen te lijf te gaan. Door een gezond bedrijf te krijgen dat (beter) in staat is om de actuele grilligheden op te vangen. Nu wordt er veel planmatiger gewerkt. 'De situatie is meer inzichtelijk. Je deed de dingen voorheen op jouw manier, maar nu kijk je meer naar "Hóe doe ik het en kan het ook anders?'' Zo werd het prognoses maken een vast punt binnen de bedrijfsvoering. Dat was voor mij een nieuwe wereld. Door gesprekken met de bank krijg je daar een betere kijk op en kijk je eerder én verder vooruit. Bijvoorbeeld welke onderhoudskosten komen eraan? ' Als het aan de spreker ligt, zou hij best vaker zijn cijfers willen vergelijken met die van branchegenoten. 'Wat gaat er goed en waar kan ik het beter doen? Er is meer te halen, waar kan ik mij aan optrekken.' Semplonius ziet hiervoor wel een rol voor de Rabobank Binnenvaartbanken weggelegd. 'Ik zou wel eens meetings met andere schippers willen hebben. Mijn vraag is continu: "Doe ik het goed genoeg?" Misschien kan de bank zoiets eens vaker organiseren.' De uitnodiging is helder en bij dezen gedaan. Zwaar weer Kees van Houselt (accountmanager Bijzonder Beheer Rabobank Altena) en Klaas Miedema (accountmanager Bijzonder Beheer Rabobank Nederland) zijn vanuit de bank betrokken bij Semmy BV. Beiden kennen Semplonius als een 'coöperatieve en altijd naar alternatieven zoekende ondernemer' die ondanks de tegenslagen tóch goed presteert. Miedema legt uit: 'Als ondernemer kun je natuurlijk weinig doen aan wat de markt betaalt. Die dicteert immers voor een groot deel de prijs. Maar door de ineenzakkende markt in 4 Op koers
combinatie met een onbedoelde, hoge financiële last, was het raadzaam met elkaar aan tafel te gaan. De schipper voer in zwaar weer. We hebben indringend gesproken en samen gekeken naar de actuele omstandigheden en de vooruitzichten op korte en middellange termijn. Dat waren meerdere overlegmomenten die goed zijn geweest.' Wie op een andere manier naar zijn bedrijf wil kijken, al dan niet gedwongen, komt altijd bij de ondernemer als persoon uit, weten Miedema en Van Houselt. 'Het is de man of vrouw die in beweging moet komen. Natuurlijk adviseren wij op basis van financiële kennis en marktinzichten, maar het is de ondernemer die het moet doen. Veranderen is mooi, maar je moet weten wat je verandert en waarom. De schipper moet dat zien en willen.' In het geval van Semmy B.V. was met name dat laatste geen enkel punt. Van Houselt taxeert de huidige stand van zaken: 'De situatie trekt nu voorzichtig aan. Hij kwam van ver, maar ondernemer Semplonius doet het goed. Om voldoende rendement te genereren, moet er vooral omzet gedraaid blijven worden.' Dat laatste moet wat Van Houselt betreft niet ten koste gaan van alles. 'We hebben de ondernemer steeds aangemoedigd om, ondanks de dubbele tegenslag, te blijven investeren in onderhoud, maar ook te blijven zorgen voor zichzelf door voldoende rust te nemen en dergelijke. Prioriteiten stellen dus.' Wie op koers wil blijven, moet de bakens doordacht verzetten. Om rendement te genereren moet er omzet gedraaid worden. 5 Op koers
Iedere dag je droom wegvaren De binnenvaart wordt "ingewikkeld en dynamisch" genoemd. Gemiddeld zeker waar, hoewel voor iedere ondernemer de werkelijkheid anders is. In een markt waar Recessie met een hoofdletter wordt geschreven, zijn ook kansen voorhanden. Zeker voor ondernemers die met visie en inzet hun koers bepalen. Van den Helm legt uit waarom hij koos voor deze naam, per se zonder lidwoord: 'Ten eerste heb ik alle papieren om in Nederland en België te kunnen varen. En bovendien lijkt Nederland van bovenaf gezien wel op een leeuw. Ook hebben we de leeuw in ons Nederlandse wapenschild. Vandaar.' Schipper Arjan van den Helm (33) spettert van enthousiasme. 'Brand maar los', klinkt het. Graag wil hij zijn verhaal kwijt waarom hij nog maar kortgeleden binnenschipper werd, waar zijn passie ligt en hoe hij uiteindelijk toch zijn jeugddroom kon waarmaken. Het ondernemerschap lijkt hem naadloos te passen. Van den Helm vaart nu ruim een jaar op zijn beunschip. De Sleeuwijker vervoert baggerspecie: een mengsel van zand, grond en organisch afval dat van de waterbodem wordt opgebaggerd. Afhankelijk van het soort opdracht vaart hij met zijn schip kris kras door Nederland. Voor de jonge schipper blijkt iedere (lange) werkdag een feest: 'Je vaart in de mooiste stukjes van Nederland! Nee, ik heb er geen spijt van dat ik deze stap gezet heb. Ik maak best lange dagen, maar dat vind ik niet erg.' Op de kop van zijn 55 meter lange onderneming (583 ton) prijkt een naam met een verhaal: "Leeuw". Fingers crossed Na 'een omzwerving' van een aantal jaren in Luxemburg besloot de jonge ondernemer, ondanks de economisch lastige binnenvaartmarkt, tóch schipper te worden. Het bloed kroop kennelijk waar het niet gaan kon en bovendien had hij voor het vak geleerd. Dus trok Van den Helm de spreekwoordelijke stoute schoenen aan. Hij keerde terug naar Nederland en stak het geld dat hij kreeg uit een erfenis van zijn oma, in een bestaand bedrijf. 'Ik ben aan de slag gegaan en heb het schip goed opgeknapt. Dat kon ik doen met eigen vermogen plus een deelfinanciering van Rabobank Altena. Toen was het fingers crossed en gas erop,' lacht hij. Dat klinkt als een sprong in het diepe, maar schijn bedriegt. De keuze voor Rabobank Altena voor de start van zijn bedrijf was evenzeer een doordachte, alsook een logische stap. Hij legt uit waarom. 'Zij hielpen mij eerder en het zijn eerlijke mensen met kennis van zaken. Zonder hun hulp was dit schip niet mogelijk geweest.' Aangescherpt Andersom viel de afweging van de bank om de jonge binnenvaartondernemer op weg te helpen in dezelfde categorie 'doordacht en logisch'. Bank en binnenvaart zijn immers al lang met elkaar 6 Op koers
verbonden en met accountmanagers in huis die gespecialiseerd zijn in binnenvaartzaken is er een ruime én actuele kennis van de markt voorhanden. Daarnaast spreekt de bank de taal van de schipper en kent men diens werk- en woonomstandigheden. Toen startend binnenvaartondernemer Arjan van den Helm bij de bank aanklopte, was een gesprek dan ook snel geregeld. De zaken kwamen voortvarend en efficiënt op een rijtje. Bakens Hoewel de regels zijn aangescherpt, worden scheepsaankopen zeker nog gefinancierd. Zoals mbs Leeuw. Aan de hand van een aantal criteria bekijkt de bank welke mogelijkheden er zijn. Wil een binnenvaartondernemer de aankoop van zijn schip via de bank regelen, dan is onder meer de eigen inbreng daarbij belangrijk. Het aandeel "eigen geld" is bepalend voor de uiteindelijke financieringsruimte. Die toets is een rechtstreeks gevolg van de kredietcrisis van 2008, toen de eisen strenger werden. Deze verscherpte check geldt niet alleen voor de hoeveelheid eigen vermogen, ook het bouwjaar van het schip speelt een rol, alsook de staat van onderhoud. Allemaal zaken die van invloed zijn op de looptijd van de lening, die korter is geworden. Was dat voorheen 20 jaar, nu is dat 10, 12 of 15 jaar afhankelijk van de drie genoemde zaken: bouwjaar, onderhoud en eigen inbreng. Naast al die afwegingen speelt ook de ondernemer zélf nog meer een rol bij de toekenning van een financiering. Zo wegen de banken bijvoorbeeld ook zaken mee als ondernemersvisie, hoe anticipeert de binnenvaartondernemer op bewegingen in de markt, waar ligt zijn netwerk enzovoorts. Dat kan ook, want de schipper is immers de laatste jaren nog méér ondernemer geworden. Dat wil zeggen iemand die feeling heeft met de markt en beschikt over financiële kennis en inzicht. Zo bezien is mbs Leeuw een schoolvoorbeeld. Een schip dat gevaren wordt door een gedreven ondernemer die kansen ziet, letterlijk en figuurlijk een eigen inbreng heeft, zijn bakens verzette en een nieuwe koers bepaalde. Noodzakelijk als je iedere dag je droom wilt (blijven) wegvaren... Arjan van den Helm: fingers crossed en gas erop. 7 Op koers
'Eerst ondernemer, dan schipper' De kop boven dit artikel lijkt een keuze. En dat is ook zo. Eén uit de categorie "verstandig afwegen" en passend bij Dennis en Cecile Peters (mvs Choice). Deze twee jonge binnenvaartondernemers maken, sinds de start van hun onderneming, heel bewust keuzes door slim te sturen op het kompas van succes. Het markante vraagteken op de boeg én de stuurhut spreekt om meerdere redenen boekdelen... Het ondernemersechtpaar, dat elf jaar samen vaart, is gezond ambitieus en heeft hun doel ('Gaan voor beter') helder voor ogen. Zij sturen scherp op kosten, zoeken steeds naar kansen en wéten waar de markt het best bevaren kan worden. Zo wordt in de dynamiek van de Antwerpse haven het schip geladen met "dozen" voor Vlissingen. Dennis legt uit dat zij normaal gesproken vracht vervoeren: 'We zitten nu een tijdje in de containers. De prijs is goed.' Het gesprek aan boord van de 3232 ton metende Chinese Choice uit 2009 (110 x 11,45 x 3,64 meter) verloopt bijzonder prettig, al was het alleen al vanwege de enorme punten gebak die de hoektafel draperen. Jasmijn (2) blijkt die dag jarig. De slingers in de stuurhut feliciteren de jarige Jet nog eens extra. Broertje Jesper (4) vindt het allemaal prima en verdiept zich - op zijn rug in de enorme stuurstoel - vooral in zijn gameboy. Dennis en Cecile Peters: 'Ondernemen is steeds keuzes maken.' 8 Op koers
Papa Dennis en mama Cecile blijken hartelijke, enthousiaste mensen die graag vertellen waarom het ondernemerschap hen zo boeit. Want vanwaar die keuze? Beiden blijken in de schipperswereld te zijn opgegroeid. Bovendien werkte Dennis elf jaar in het binnenvaartbedrijf van zijn vader voordat hij zelfstandig aan de slag ging. Cecile studeerde en ontmoette Dennis. De laatste legt uit: 'Toen wij trouwden in mei 2004, gingen wij een maand later samen varen op een 105 x 10,5 meter. Een aantal mensen was sceptisch. Zij hadden er hun vraagtekens bij. Choice betekent "keuze". En welke keuzes maak je? Daarom dat vraagteken. Het staat ook op ons huidige schip.' Maar er is meer... Het? verbeeldt ook hun missie en visie: nadenken over wat je wilt en haalbaar is en op basis daarvan weloverwogen keuzes maken. Hij: 'Wij waren nog jong en hadden de mogelijkheid. Cecile en ik wilden investeren in de toekomst. Wij hebben toen bewust gekozen voor een groter schip, vooral omdat wij naar Zwitserland voeren.' Zij: 'Wij hebben de Choice zelf in de vaart gebracht en onder eigen regie afgebouwd. Overal werden offertes opgevraagd en alles werd in eigen beheer ingekocht. Wij deden dan ook rechtstreeks zaken met leveranciers. Onze kostprijs was zo een stuk lager en wij bleven daardoor ook ruim binnen het budget. Wij konden starten met een relatief lage lening.' Dennis voegt toe dat zij met hun eerste schip ook een aantal topjaren hebben gedraaid. 'Dat was wel een stapje vooruit. Wij hebben vanaf dag één gewoon niets laten liggen.' Oftewel: door het maximaal benutten van kansen kun je groei regisseren. Anders denken Gekozen werd het schip maximaal te laten varen: 7 dagen per week, gemiddeld 345 dagen per jaar. Ongeacht sociale en familiair noodzakelijke of wenselijke verplichtingen. Natuurlijk gaan de Peters naar verjaardagen, bruiloften, open dagen en vieren zij vakantie, oud & nieuw en is er tijd voor eventuele reparaties. Dennis legt uit. 'Wij gaan zaterdag voor de verjaardag van Jasmijn een dagje naar de dierentuin. Maar dan komt er een aflosser aan boord. Het schip blijft in de vaart.' Cecile glimlacht en bevestigt knikkend. Het zal vast de voorpret zijn. Dennis weer zakelijk: 'Aflossen kost geld zou je zeggen. Maar je verdient het terug. Dat is een kwestie van anders denken.' En rekenen, naar blijkt. De vaart zit in het gesprek. Cecile haakt ogenblikkelijk in met de opmerking dat je natuurlijk wel goed je kostprijs moet weten. De hoogte daarvan bepaalt immers het rendement van de onderneming. 'Je moet weten wat je netto overhoudt.' Doorvragend blijkt dat vooral de vrouw des huizes de bedrijfseconomische zaken voor haar rekening neemt. Met een exact zicht op de werkelijke kostprijs, daggemiddelden, verdien- en vaartijden, verzekeringen, bankcontacten enzovoorts. Een kwestie van slim taken verdelen. De wederhelft is hoofdzakelijk bezig met onderhandelen in de slag om de beste reizen. Anders gezegd: man en vrouw staan samen aan het roer van hún vof. Samen aan het werk om het hoogst haalbare, met als target het scoren van jaarlijks betere prestaties. 'Dat betekent doorvaren. Stilliggen is geen optie, maar wij voelen ons daar goed bij.' Choices Scherp calculeren, nauwkeurig boekhouden, zoeken naar de beste opties, slim plannen, voortdurend in de weer zijn met je bedrijf. Plús: oog hebben voor een gezonde balans tussen werken en vrije tijd... Het zijn allemaal keuzes. Afwegingen die naadloos passen bij Dennis en Cecile Peters ('Wij vinden het ook leuk!'). Wie het aanstekelijke enthousiasme van deze twee jonge ondernemers aanvoelt, snapt ook hun uitspraak: 'Je moet eerst ondernemer zijn en dan schipper.' Varen van A naar B is niet zo lastig. Een slimme planning van reizen, goede prijsafspraken, zicht op inkomsten, uitgaven én werkelijke kosten, zijn noodzakelijke voorwaarden voor een geslaagd ondernemerschap. Zo bezien is ondernemen een eenvoudige, maar doordachte optelsom van Choices voor wie koersvast wil varen op het kompas van succes. Mvs Choice: management by choices... 9 Op koers
Noorderlicht vaart bewust zijn koers Wie een nieuwe onderneming van de grond wil krijgen, gaat een uitdaging aan. Zeker als wordt gestart in een "weerbarstige markt"... Juist dan is een optimistische kijk op de toekomst noodzakelijk. Starters Leon en Ineke Hovestadt zetten hun bakens uit en grepen, bewust en voorbereid, hun kans. Jonge ondernemers zijn het. Leon en Ineke. Jeugdig naar leeftijd, maar ook hun ondernemerschap stak nog niet zo lang geleden van wal. Amper een jaar terug kochten zij hun eerste schip: Noorderlicht. Een motorvrachtschip uit 1961 van 1013 ton, 69,95 x 7.18 meter, dat wordt voortgestuwd door een Cummins 640 pk. Het echtpaar vaart - samen met zoontje Benjamin - in de vrije markt voor een aantal vaste klanten. Ook over die werkwijze is nagedacht. 'Diegene die ons opvarend bevrachten, krijgen de mogelijkheid dat ook afvarend te doen. Zo is men gemotiveerd om het een volgende reis weer te doen. Mocht het niet lukken, dan bellen we rond in de vrije markt. We varen gewoonlijk veevoeder of kunstmest, maar ook zand en grind. Alles wat in het ruim kan.' Voordat zij schipper/eigenaar werden, voeren Leon en Ineke een kleine vier jaar als zetschipper. Dat was aansluitend aan de opleiding. De reden waarom het echtpaar in een minder gunstige tijd tóch de stap waagde naar het zelfstandig ondernemerschap legt Leon graag uit. Nuchter klinkt het: ''Als de tijd wat minder is, kan het alleen maar beter worden.' Daarnaast staat grote sprongen maken niet op zijn wensenlijstje. 'Met dit schip varen we daarom voorlopig prima. Met 70 meter kunnen we op specifieke plekken komen, Leon, Ineke en Benjamin: jonge en gemotiveerde ondernemers. 10 Op koers
waar je met een 80 meter al niet meer kan komen. Een groter schip is niet altijd gunstiger.' Voorbereid "Wie goed voorbereid is, telt voor twee", kan zomaar een aardige variant zijn op een bekend gezegde. In het geval van de familie Hovestadt gaat dat zeker op. Toen zij het plan hadden opgevat zelfstandig ondernemer te worden, lag er - creatief gesproken - meer dan één nacht ijs. 'Wij proberen altijd duidelijke keuzes te maken. En op het moment dat je aan zoiets begint, moet je een goed en concreet ondernemersplan hebben.' Voordat het plan echter definitief op papier verscheen, werden de spreekwoordelijke oren te luisteren gelegd. Ook keken zij samen met een makelaar naar een passend schip. 'Zo kregen we zicht op wat er te koop was en wat aan onze wensen voldeed.' De volgende stap was een afspraak met de bank om de mogelijkheden boven water te krijgen en werd - na overleg met de boekhouder - pas een ondernemersplan geschreven. Een belangrijk punt daarbij was, naast de financiën, het weten hoe de markt in elkaar zat en hoe de ontwikkelingen in de sector waren. Als ondernemers in spé werd vervolgens opnieuw overleg gepleegd met de bank, die akkoord ging met de plannen. VOF Hovestadt Scheepvaart was geboren. Natuurlijk hebben Leon en Ineke nagedacht over de risico's die ze als ondernemer lopen. Beiden zijn 'risicobewust' zoals dat heet: doen wat je moet doen en afdekken wat zinvol is. 'Je stelt voor jezelf grenzen wat wel of niet relevant is als het gaat om verzekeren. Je moet niet overdrijven.' Dan komen er twee voorbeelden op tafel die hun visie mooi illustreert. Bij de aankoop van het schip maakten de jonge ondernemers zélf van tevoren een calculatie. Aansluitend werden met de bank de cijfers vergeleken van andere ('Onze maat.') schepen. 'Wij wilden weten of hetgeen wij voor ogen hadden overeen zou komen met wat er in de praktijk gebeurde.' Die exercitie leverde goede inzichten op en sterkte hun plannen. Het andere voorbeeld is de onverwachte tegenslag die Leon en Ineke voor hun kiezen kregen toen - na hun eerste reis - op 'Wie goed voorbereid is, telt voor twee...' een dag plotseling het bilgealarm afging. Het achterschip liep vol en verdween in rap tempo onder water door een technisch mankement aan één van de pompen. Grote schrik. 'We hadden net één reis gedaan en wisten toen even niet hoe het af zou lopen.' Maar de verzekering bij de EOC, die eerder via de Rabobank was afgesloten, dekte de schade prima. 'Die samenwerking verliep uitstekend.' Dat groene licht leidde ertoe dat de schade snel en goed hersteld werd. Een proces wat hen overigens ook hielp om de schrik weer uit de benen te krijgen. 'De eerstvolgende reis liepen we nog wel even naar de machinekamer om te kijken', grinnikt Leon. 'Maar op een gegeven moment laat je dat toch ook weer los.' Tips Afsluitend bespiegelt Leon dat ze 'het varen zélf natuurlijk leuk vinden', maar dat ze dat vooral willen doen vanuit doordacht ondernemerschap. Bewust en gebaseerd op weloverwogen keuzes. Desgevraagd heeft de jonge schipper nog een tip voor starters: 'Denk over dingen na. Wees kritisch en reken zelf ook zaken na. Bij al het papierwerk komen ongetwijfeld vragen op. Stel die ook. Van vragen word je wijs.' Anders gezegd: ondernemen is vooruitzien, direct vanaf de start. Wie goed voorbereid is, maakt een grotere kans op succes. 11 Op koers
Colofon Dit blad is een uitgave van de Rabobank Binnenvaartbanken en verschijnt vier keer per jaar. De oplage bedraagt 1.048 exemplaren en wordt verstuurd aan binnen vaartondernemingen. Opmerkingen en vragen kunt u aan ons doorgeven via e-mail aan: binnenvaart@merwestroom.rabobank.nl of telefonisch (0184) 67 31 11. www.rabobank.nl/binnenvaart Redactie Rabobank Altena Rabobank Merwestroom Rabobank Oosterschelde Rabobank Krimpenerwaard Ontwerp TekstAtelier - Wijk en Aalburg Druk Drukkerij de Waard - Houten