nr 4 voorjaar 2010 ISSN 1877-7309 Zeeuws-Vlaanderen in de kijker Concert in de duinen Zeeuwse beloften De Giro en de Tour door Zeeland magazine over Zeeland voor Zeeuwen en voor hen die dat willen worden
Colofo Zil Zeelan is een magazine over Zeeland voor Zeeuwen en voor hen die dat willen worden, naar een idee van de Zeeuwse woningcorporaties. Verspreiding vindt plaats via de Volkskrant samen met Volkskrant magazine. Zil Zeelan verschijnt driemaal per jaar; in het voorjaar, de nazomer en in de winter. p.10 Redactieraad Eric de Ceuster, Woongoed Middelburg Antoine de Ceuster, Zeeuwland Robert de Ridder, Clavis Peter Oey, Management Support Zeeland Raquel Jimenez, Provincie Zeeland, adviserend lid Hoofd- en eindredactie Anja de Groene Uitgave de Drvkkery Podium, Middelburg Tekst Anja de Groene, Marga Haas, Inge Heuff, Karen Kroese, Roos Stallinga, Elian van t Westeinde en Rebecca van Wittene Fotografie Marcelle Davidse, Tim van Eenennaam, Marcel Kentin, Manon Koopman, Roos Stallinga, VI Images, Peter Wiezoreck Ontwerp & vormgeving Iris Compiet en Karelien van IJsseldijk de Drvkkery Podium Middelburg Druk Hoorens Printing NV/SA Kortrijk Redactieadres de Drvkkery Podium, Markt 51, 4331 LK Middelburg E-mail: info@ziltzeeland.nl www.ziltzeeland.nl Foto voorkant: Roos Stallinga Foto achterkant: Marcel Kentin / www.kentin.net ISSN: 1877-7309 Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever (en/of andere auteursrechthebbenden). p.16 p.18 p.3 Inhou 3 Emigreren in eigen lan 6 Interview: Johan Derkse 8 Starten in Zeelan 10 Terneuze 12 Innovatief bedrijf: Koninklijke Hollestelle Groep 13 Nieuwe Zeeuwe 14 Four Freedoms Awards in Middelburg 16 Zeeuwse belofte 18 Concert in de duine 20 Zeeland fietslan 22 Het vergeten bombardemen 22 Het kreeftenseizoen is geopen Zilt Zeeland wordt mede mogelijk gemaakt door een subsidie van de provincie Zeeland.
Emigreren in eigen land Een nieuwe toekomst in Zeeuws-Vlaandere Ruim dertig procent van de Nederlanders droomt ervan te emigreren. Nog eens dertig procent wil de stad uit en wonen in een dorp. Ze zijn op zoek naar rust en ruimt. Naar hogere kwaliteit van leven in een lager tempo. Geborgenheid, natuur, de zee en toch werk, cultuur en wereldsteden binnen handbereik; dat is wat ze willen. Daarvoor hoef je geen grenzen over. Zeeuws-Vlaanderen biedt het allemaal. tekst: Karen Kroese, foto s: Marcel Kentin Zil Zeelan 04/voorjaar 2010 3
Zomaar een doordeweekse lentedag in Zeeuws- Vlaanderen, Zuiddorpe. Langs het dorpsplein staan statige herenhuizen. Hoge linden zeven het zonlicht. Op het terras zitten levensgenieters aan de lunch: asperges met ham en een glas witte wijn. Spikkels zonlicht als confetti op hun borden. Hier wonen voelt als een permanente vakantie. Alternatief emigratielan De gemeenten Hulst, Sluis en Terneuzen hebben de handen ineen geslagen en in 2008 Uw Nieuwe Toekomst opgericht; een organisatie die op de middellange en lange termijn het profiel en imago van Zeeuws-Vlaanderen positief wil beïnvloeden. Want ondanks de komst van de Westerscheldetunnel in 2003, weten nog te weinig mensen Zeeuws- Vlaanderen te vinden. Justien Marseille, trendwatcher en oprichter van The Future Institute, dacht mee over Uw Nieuwe Toekomst. Eerder deed ze onderzoek naar emigratie (voorjaar 2007). Mensen willen wel emigreren, maar dan het liefst in een veilige omgeving. Voor die dromers die de grote stap naar een ver buitenland niet durven zetten, is Zeeuws-Vlaanderen de uitkomst. Zo ontstond het idee om Zeeuws-Vlaanderen te presenteren als alternatief voor een emigratieland. Weer een andere groep Nederlanders wil de stad uit. Te hectisch, onveilig, ongezond. Door de digitalisering van de samenleving zijn we niet langer gebonden aan de grond waarop we werken, maar aan de netwerken die we met anderen delen. En dat kan evengoed vanuit een fijn huis in een dorp, als driehoog-achter in de stad. Hier telt de kwalitei Uw Nieuwe Toekomst volgt dus de ontwikkelingen in de samenleving en probeert in te spelen op de trends. Dat was ook de aanleiding voor het onderzoek door studenten van de Roosevelt Academy in Middelburg naar de Zeeuws-Vlaamse dynamiek. Ze waren op zoek naar de unieke eigenschappen van het gebied. Wat maakt Zeeuws- Vlaanderen aantrekkelijk? En hoe kan het nog beter? Hun rapport is onlangs verschenen. Vrijheid, rust en ruimte zijn de voornaamste pluspunten van de regio. De ligging aan de kust en het Belgische achterland tellen ook mee. Zeeuws-Vlamingen zijn gastvrij en bourgondisch. Het leven in Zeeuws-Vlaanderen is goed: hier telt de kwaliteit. De nieuwe werel Uw Nieuwe Toekomst helpt mensen die overwegen te emigreren naar Zeeuws-Vlaanderen op weg, met soms een partnerbaan. Dat is vooral interessant voor werknomaden, zelfstandige ondernemers, mensen die op zoek zijn naar de kwaliteit van het leven, denkt Justien Marseille. Mensen denken niet meer in reisafstand maar in reistijd; in Zeeuws- Vlaanderen sta je nooit in een file. En het gebied ligt in het centrum van Noord-Europa: Londen, Brussel, Parijs, Amsterdam zijn allemaal binnen enkele uren te bereiken. Zeeuws-Vlaanderen komt sterk overeen met ons ideaalbeeld van een nieuwe wereld. In die nieuwe wereld is het niet zozeer belangrijk dat de bekende winkelketens een filiaal in jouw buurt hebben want via internet heb je het ook de volgende dag in huis maar een leuke kroeg is wel van belang. Want we willen een sterke sociale structuur, kleinschalig, gezellig en sober. Zeeuws- Vlaanderen biedt ons iets, waarvan we niet wisten dat we het hadden. 77 Mensen vestigden zich in Zeeuws-Vlaanderen onder begeleiding van Uw Nieuwe Toekomst voor 31-12-2009. Na eerste contacten met Uw Nieuwe Toekomst hebben nog eens 15 gezinnen zich verder op eigen initiatief in het gebied gevestigd voor eind 2009. 270 Mensen staan eind 2009 ingeschreven als geïnteresseerden. Bron: jaarverslag 2009 Uw Nieuwe Toekomst www.uwnieuwetoekomst.nl 4 Zil Zeelan 04/voorjaar 2010
Zeeuws-Vlaanderen is één van de eerste regio s waar krimp zich voordoet en kan zich dus profileren als proeftuin voor projecten, concluderen de studenten. Daarnaast zijn concrete aanbevelingen gedaan zoals een innovatieloket en netwerkbijeenkomsten voor nieuwe ondernemers, zeilroutes langs de kust, een kuuroord (eventueel gecombineerd met een niet-spoedeisende behandeling in het ziekenhuis of plastisch chirurgie), doortrekken van het traject van de kusttram vanuit België naar Cadzand, doortrekken van het openbaar vervoer per spoor van Gent naar Terneuzen, meer samenwerking bestuurlijk onderling en met de Belgen op het gebied van onderwijs en (culturele) voorzieningen. Bruto nationaal geluk Justien Marseille: Ik denk ook dat Zeeuws-Vlaanderen juist nu, binnen de huidige economie die vraagt om innovatie en eigenwijsheid, de kans heeft een voorloper te worden voor een nieuwe samenleving. Door de omstandigheden en het karakter van Zeeuws-Vlaanderen zijn er nu enorme sprongen te maken. Waarbij andersom ondernemen een kans zou kunnen krijgen. Ze laat een fictieve advertentie zien waarbij honderd moeders in een dorp vragen om een ijscoman, waarbij ze de ondernemer een gegarandeerde omzet bieden. Niet de economie is langer de drijfveer, maar de kwaliteit van leven, voorspelt Justien. Zeeuws- Vlaanderen biedt ruimte voor autarkisch leven, zelfvoorzienend. Het biedt kansen voor innovatieve manieren voor omgaan met vervoer, geld en wonen. Mensen die zich een paar jaar geleden nog moesten verdedigen voor hun keuze zich in Zeeland te vestigen, zullen over vijf jaar worden benijd om hun inzicht. Over tien jaar zal het welvaartsniveau in Zeeland hoog zijn; in geld en in kwaliteit van leven. Het bruto nationaal geluk zal hier het grootst zijn. Over tien jaar is het de vraag: hoe houden we de stroom nieuwkomers tegen? Zil Zeelan 04/voorjaar 2010 5
Interview Middelburg of Amerika? Bij binnenkomst steekt hij meteen een sigaar op. De directeur en hoofdredacteur van Voetbal International en voetbal analyticus van het gelijknamige RTL-televisieprogramma heeft zo zijn eigen opvattingen over Zeeland. Tijdens de WK Voetbal in Zuid-Afrika zal hij dagelijks te zien zijn in Villa Oranje. De gevreesde criticus van bijna alles blijkt een aardige man te zijn. Middelburg Derksen kwam in aanraking met Zeeland door zijn ideeën over een voetbalmuseum. Met de voetbaljournalisten Hugo Borst, Matty Verkamman en Jaap de Groot, vatte hij het plan op om in Nederland een voetbalmuseum op te richten. Begonnen met zoeken in Amsterdam, kwam via een kazerne in Ede, Middelburg in the picture. De gemeente en de provincie toonden interesse, energieleverancier Delta ging sponsoren en de Middelburgse wethouder Hannie Kool maakte zich sterk. Vanaf dat moment kwam Derksen regelmatig in Middelburg en viel hij voor deze stad. Daarvoor kende hij Zeeland nauwelijks; hoewel hij de hele wereld over gereisd had en alle voetbalstadions van binnen had gezien, had hij maar weinig van Nederland gezien. Derksen: Middelburg heeft de allure van een grote oude mondaine Hollandse stad, een soort klein Amsterdam. Ik vind het een van de aantrekkelijkste steden van Nederland. Als je er binnen rijdt voel je je meteen thuis. Maar nog niet om er te wonen omdat de emotionele band met Zeeland nog ontbreekt. Toch kijkt hij regelmatig stiekem in de etalage van Middelburgse makelaars. Voetballe Derksen is overal ter wereld geweest waar een bal rolt. En in Zeeland rolde er geen bal. Het is in Zeeland kommer en kwel op voetbalgebied. Wel heeft Zeeland volgens Derksen twee legendarische figuren voort gebracht, Frans de Munck en Willem van Hanegem. Zij zijn mijn jeugdhelden; uit Zeeland komen mijn grootste voetbalidolen. Het voetbalmuseum moest de witte vlek op de voetbalkaart van Nederland goedmaken. Maar Derksen denkt genuanceerd over de gerealiseerde Voetbalexperience; onze oorspronkelijke bedoeling, een voetbalmuseum waar de glorie, schoonheid en historie van voetbal getoond wordt, is niet gerealiseerd. 'belangrijk aan Zeeland is dat het echt de provincie uitademt' Het museumgedeelte is te miniem. Het is veel meer een soort Disney World geworden. Maar zegt hij, ik ben er niet binnen geweest. Muziek Als muziekprovincie vindt muziekliefhebber Derksen Zeeland daarentegen wel interessant. Zeeland heeft prima muziek voortgebracht. Bløf vindt hij wel goed maar ik vind het niet mooi. Bij Nederlandstalige muziek haak ik meteen af. Racoon vind ik wel goed en mooi. En dan natuurlijk Danny Vera. Het is onrechtvaardig dat hij niet doorbreekt. Diskjockeys kiezen hem niet. Er moet commerciële bullshit gedraaid worden en Danny past niet in dat format. Derksen is een echte Amerikafreak; ieder jaar gaat hij er naar toe omdat er altijd wel ergens een interessante band is. Seattle en Arizona moet hij nog bezoeken en dan heeft hij heel Amerika gehad. Derksen is van plan om na zijn carrière te verkassen naar de VS, naar mijn muziekhemel, zoals hij het zelf uitdrukt. Hij is al op zoek naar een huis, wil ergens neerstrijken waar de blues woont. Het wordt dus Middelburg of Amerika! Plattelan Gevraagd of hij behalve Middelburg nog meer plekken in Zeeland heeft waar hij graag komt, blijkt dat het platteland hem niet aanstaat. Zeeuwse dorpen hebben iets van treurigheid, doemen op uit oneindige vlakten en zijn te zwaar op de hand. De schoonheid van de Zeeuwse natuur ontgaat hem. Ik stel me voor dat Siberië er in de zomer net zo uit ziet. Volgens Derksen is belangrijk aan Zeeland dat het echt de provincie uitademt. Hij is geboren in de Betuwe en groot geworden in Drenthe en woont al meer dan 30 jaar met frisse tegenzin in de Randstad. In de provincie is het veel leuker dan in de Randstad. De sfeer is gemoedelijker, de mensen zijn aardiger en het leven is er gewoon beter. Mensen moeten dat koesteren. Je beseft het niet maar je bent echt in een bevoorrechte positie als je in de provincie woont. Nog een reden dus voor Derksen om Middelburg boven Amerika te verkiezen! Gratis naar de Voetbal Experienc in Middelburg? Kijk op www.ziltzeeland.nl 6 Zil Zeeland 04/voorjaar 2010
Hij heeft niets met Zeeland. Het is ver weg en het waait er altijd hard. Toch vindt hij Middelburg erg aantrekkelijk. Misschien komt Johan Derksen er na zijn pensionering wel wonen. Een gesprek over voetbal, muziek en het plattelan. Johan Derksen tekst: Anja de Groene, foto: VI Images Zil Zeelan 04/voorjaar 2010 7
STARTEN IN ZEELAND Een snackbar beginnen op fietsafstand van het strand, omdat je zo van de zee houdt. Of je glastuinbouwbedrijf uitbreiden met een nieuwe kas in een polder waar nog volop ruimte is. Een bedrijf starten in Zeeland is puur onderneme. tekst: Elian van 't Westeinde, foto's: Marcelle Davidse Mijn Brabantse gezelligheid krijgen ze er gratis bij. Frietje met Brabantse gezellighei Voor Brabanders is het vaste prik op zondag: frietjes eten. Zeeuwen hebben die gewoonte nauwelijks, ontdekte de Tilburgse Marian Smit. Krap een jaar geleden opende ze B tje anders, een frietloket in de Reigerstraat, hartje Middelburg. Ik wil niet terug naar Brabant. Rob, mijn man ook niet. We voelden ons meteen thuis. Mijn jongens Jelle en Rav vonden de verhuizing wat moeilijker. Er wonen niet zo veel kinderen in de binnenstad. Ik wilde al jaren fijn, rustig wonen, het liefst dichtbij het strand. Het is Middelburg geworden. Goes vond ik te ver fietsen naar het strand en Vlissingen kende ik al. Toen we voor het eerst in Middelburg kwamen was ik meteen verliefd. Een huis kopen ging voorspoedig. Maar de strenge regels -we hebben een monumentenpand- stonden ons in de weg om zo snel mogelijk de zaak te openen. We stonden op het punt om de boel maar weer te verkopen toen we een jaar later dan gepland alle vergunningen kregen. Inmiddels hebben we een vast klantenbestand weten op te bouwen. Daar ben ik trots op. Van heinde en verre bezoeken klanten ons voor onze ouderwetse in olie gebakken frietjes, de met liefde zelfgemaakte saté en stoofvlees. Mijn Brabantse gezelligheid krijgen ze er gratis bij. 8 Zil Zeeland 04/voorjaar 2010
Leveranciers zijn altijd op tij Met uitzicht op de A58 huurt de 22-jarige startende ondernemer Maarten van den Brink een bedrijfspand op bedrijventerrein De Poort vlakbij de grens Zeeland-Brabant. Sinds één jaar is hij eigenaar van Robotics & Material handling BV, een bedrijf in robotica en industriële automatisering. Dat ik hier zit, is toeval. Eigenlijk wilde ik een pand kopen in Rilland, omdat de prijzen daar lager liggen dan in mijn eigen gemeente. Toen ik na de bezichtiging van het kooppand terugreed naar huis, viel mijn oog op deze locatie. Het stond te huur en de prijs viel ontzettend mee. De ruimte bleek geschikt voor ons werk, namelijk het ontwerpen en bouwen van automatiseringssystemen. Het was groot genoeg voor mij en enkele inleenkrachten. Dus het besluit me hier te vestigen was al snel genomen. Ik woon op een kwartiertje rijden van kantoor, in Ossendrecht. Een groot voordeel is dat ik s avonds en s morgens tegen de verkeersdrukte in rijd. Ook leveranciers zijn altijd op tijd omdat ze niet in een file terechtkomen. Dat is prettig. En, mijn klanten zitten door heel Nederland. Ook voor hen maakt het niets uit of ik vanuit Zeeland of Brabant mijn werk doe. Het is een goeie stek. Genoeg ruimte in de polders van Zeeuws-Vlaandere Auberginekweker Jan van Duijn is vorig jaar in Zeeuws-Vlaanderen het avontuur aangegaan. In wat het meest duurzame glastuinbouwgebied van West-Europa heet, heeft hij een nieuwe kas gebouwd. Vijf hectare beslaat zijn bedrijf en hij heeft optie op nog eens vijf hectare. Ruimte genoeg in de polder bij Terneuzen waar de vestigingsvoorwaarden voor telers gunstig zijn. Toen ik mijn huidige bedrijf in Steenbergen wilde uitbreiden met een derde locatie was er vlakbij huis geen ruimte meer. Op onze zoektocht kwamen we in de Smidschorrepolder bij Terneuzen terecht. Behalve dat er hier voldoende ruimte was voor de kas, konden we bovendien een gunstige energieregeling vastleggen. De komende vijftien jaar hoef ik me geen zorgen te maken over fluctuerende olieprijzen. We nemen namelijk tegen vaste prijzen industriële warmte af. Dit is een reststof van de nabijgelegen kunstmestproducent Yara. In onze branche bedraagt energie al gauw dertig procent van de kosten op jaarbasis. Dat we onze aubergines op een duurzame manier telen, vind ik belangrijk. Ik hecht er belang aan rekening te houden met het milieu en de wens van de consument. Een andere gunstige factor is het Zeeuwse klimaat. Terneuzen heeft relatief veel zonuren, waardoor je hier ook in de winter prima kunt telen. Zil Zeelan 04/voorjaar 2010 9
Terneuze een meisje in de pubertijd Jan Sips In Terneuzen trekt de wereld aan je voorbij. Enorme oceaantankers van over alle wereldzeeën passeren de sluizen. Het is mooi de schepen te zien: de bemanning is aan het werk, de loods op de brug levert precisiewerk bij het laveren door de zeesluizen of langs de zandbanken over de Westerschelde op weg naar Antwerpen en verde. tekst: Karen Kroese, foto's: Manon Koopman Terneuzen is een havenstad. De gemeente heeft juist de Scheldeboulevard opgeknapt; in de zomer is hier een beeldenroute. Vanuit brasserie Westbeer aan de boulevard heb je een geweldig zicht op de Westerschelde en de schepen die voorbij varen. En ook in de binnenstad is er veel water, al kunnen de binnenvaartschepen niet meer door de Rosegracht naar de Westerschelde varen en klinkt er geen getingel van stagen tegen de mast. Die verbinding met het open water moet weer zichtbaar terug in de stad, vindt Jan Sips. Meisje in de pubertij Jan Sips is regiodirecteur van AM Zeeland, projectontwikkelaars. Hij is al tien jaar actief in Terneuzen en woont er nu vier jaar met zijn vrouw en twee dochters. Ik ken de stad dus goed, maar ik kijk ernaar als een buitenstaander. Juist dan zie je de kwaliteiten van de stad. En Terneuzen heeft volop kwaliteiten. Terneuzen is als een mooi meisje in de pubertijd, zegt Jan Sips poëtisch. Ze heeft misschien hier en daar een pukkeltje, maar je kunt al goed zien wat voor een mooie vrouw ze zal zijn, over een paar jaar. Zelf weet ze dat nog niet. Terneuzen is een beetje verlegen, introvert en onzeker. Ze is als een bloemknop die op springen staat. De mensen moeten de schoonheid van hun eigen stad nog ontdekken. Wonen, werken en recreëren zijn zaken die sterk met emotie samenhangen. Wat dat betreft lijkt Terneuzen op steden als Vlissingen, Rotterdam en Dordrecht. Arbeiderssteden waar de regel is: doe maar gewoon. Ik vind dat de inwoners van Terneuzen fier mogen zijn op hun stad. 10 Zil Zeeland 04/voorjaar 2010 Aantal inwoners stad Terneuzen: 24.756 Aantal schepen door de sluizen (in
Een aantrekkelijk logeerarrangement in Terneuzen en met korting skiën? Kijk op www.ziltzeeland.nl Terneuzen heeft veel werkgelegenheid in de (chemische) in dustrie. Daarnaast zijn alle voorzieningen aanwezig: een ziekenhuis, winkels, onderwijs, een mooi theater, een sportpark met zwembad. Er is zelfs een skihal: Snowbase, een groot modern complex met de beste sneeuw voor indoor-skibanen, is het hele jaar open. Verrassend winkelgebie Sips neemt me mee vanuit het mooie, oude belastingkantoor waar AM is gehuisvest, langs de Rosegracht naar de entree van het winkelgebied. We lopen de Noordstraat in. Dit voetgangersgebied heeft alle winkels naar wens in een moderne omgeving. Al snel slaat Jan een zijstraatje in: het Tuinpad dat overgaat in de Kandeelstraat. Dit is meteen een heel andere sfeer: authentiek, knus, verrassend. Het kronkelige straatje slingert langs kleine winkeltjes die je alleen hier kunt vinden, langs de tapasbar Adagio en het Schoolmuseum. Alles feeëriek verlicht. Een uniek gebied waar nog veel mogelijk is. Terug op de Noordstraat slaan we direct weer rechtsaf naar de Markt: een recht-toe-recht-aan plein met veel ruimte voor een markt, een ijsbaan of een poppodium. In de Brouwerijstraat, direct links van de Markt - eigenlijk de achterkant van de winkels aan de Noordstraat komen nieuwe initiatieven tot leven. Hier worden oude pakhuizen omgetoverd tot sfeervolle, exotische ondernemingen. Leuk. Ook hier nog volop kansen. Mooi binnenplei De Noordstraat eindigt in een eenvoudige winkelgalerij. Als je daar doorheen loopt, kom je uit op een mooi, bijna verstopt binnenplein: het Arsenaalplein. In de oude wapenopslag is een aantal horecaondernemingen gevestigd. Het plein is een fijne, beschutte plek waar het in de zomer, op het terras, lekker uitrusten is na het winkelen. De voorkant van het Arsenaal is de Nieuwstraat; het uitgaansgebied van Terneuzen. Het uitgaansleven beperkt zich niet tot de cafés en restaurants. Op de kop van de Nieuwstraat vind je ook de bioscoop; fullservice, dus je krijgt je drankje aangereikt tijdens de voorstelling. Vlakbij is het Scheldetheater. In de zomer zijn er verschillende festivals in Terneuzen en niet te vergeten de havenfeesten waar Bløf over zingt. Middenin het winkelgebied is Porgy en Bess: één van de oudste jazzcafés van Nederland en een echte trekker voor jazz- en bluesliefhebbers. Te vergelijken met The Blue Note in New York. Oudste café Dan naar café De Vriendschap op de kop van de Noordstraat. Dit bruine café is sinds het begin, in 1840, niet wezenlijk veranderd. De Vriendschap is begonnen als een schipperswinkel voor de mannen die soms uren moesten wachten voor de sluizen, toen pal voor het café. Nu er geen schepen meer varen, is De Vriendschap een ontmoetingsplaats geworden voor zakenlieden, kunstenaars, journalisten en andere levensgenieters. Het is er gemoedelijk en zonder pretenties. Juist hier, op de kop van de Noordstraat, is Terneuzen bezig met de herontwikkeling van de stad. Sips: Een broodnodige ontwikkeling om de entree naar het stadscentrum naar een kwalitatief hoog niveau te brengen. De plannen staan uitgestald in het café. Andere gasten mengen zich in het gesprek. Dat de inwoners van Terneuzen trotser zouden moeten zijn op hun stad, daar zijn ze het snel over eens. Dit is de gouden Delta, zegt een ondernemer. Het kost hier niets en je hebt alles: een betere prijskwaliteitverhouding is er niet. Daar heeft Jan Sips niets aan toe te voegen. 2009): 58.263 Totaal aantal passages in Westerscheldetunnel in 2009: 5,5 miljoen Zil Zeelan 04/voorjaar 2010 11
innovatief bedrijf in zeeland SAMENWERKEN LOONT Kom naar Zeeland over een van de dammen en bruggen en de kans is heel groot dat Koninklijke Hollestelle Groep op enigerlei wijze betrokken is geweest bij de aanleg of het onderhoud. Hollestelle heeft een lange historie als Zeeuws familiebedrijf met een internationale reputati. Tekst: Inge Heuff, foto: Tim van Eenennaam De zesde generatie van Hollestelle staat inmiddels aan het roer. Algemeen directeur drs. ing. Danny Hollestelle is afgestudeerd als commercieel werktuig bouwkundige aan de HTS Vlissingen en als bedrijfskundige aan Nyenrode Business Universiteit. De basis van het bedrijf ligt al 136 jaar in de werktuig bouwkunde toen Jan Hollestelle in 1874 een hoefsmederij in Goes overnam. Om de hoek en tot in Australië Hollestelle is zowel een typisch Zeeuws familiebedrijf als een strak geleide, internationale onderneming. Een concurrentieslag aangaan op de prijs van gangbare artikelen is nutteloos, vindt Hollestelle. We zijn sterk in hydrauliek en die materialen, kennis en service breiden we uit. De klanten zijn net zo divers als het werkveld van Hollestelle, van boeren in de omgeving die met hun tractor even naar Hollestelle komen voor een hydraulisch probleem, tot de natte en droge infrastructuur en de verschillende overheden. Hollestelle ontwikkelt ook eigen, vernieuwende producten zoals een automatische verhuiscontainer stapelkraan. Daar zijn er inmiddels zo n dertig van verkocht in en buiten Europa, tot in Australië. Liever projectpartne Hollestelle is een van de projectpartners van het driejarige renovatieproject aan de Volkeraksluizen en het Haringvlietcomplex. En daarna is het bedrijf We zijn flexibel en door onze korte lijnen heel slagvaardig, misschien is dat ook wel een Zeeuwse kwaliteit. nog vijftien jaar betrokken bij het mechanisch onderhoud. Danny Hollestelle wil graag vaker als projectpartner in het voortraject van multidisciplinaire projecten de kennis en specialisme van Hollestelle inzetten. Omdat aanbestedingen steeds grootschaliger worden opgezet, zijn vier Zeeuwse bedrijven in 2005 een samenwerkingsverband aangegaan, Infra Combinatie Zuid-West (ICZ). Samen dekken zij alles op het gebied van werktuigbouwkunde, civiele, elektro- en onderwatertechniek. Hollestelle: Wij vullen elkaar aan waardoor we gezamenlijk wel interessant zijn als marktpartij. Zo heeft het samenwerkingsverband de renovatie van een sluizencomplex in Zeeuws- Vlaanderen verkregen. Onze kracht ligt in onze pragmatische oplossingen. We zijn flexibel en door onze korte lijnen heel slagvaardig, misschien is dat ook wel een Zeeuwse kwaliteit. Deskundigheid boven alles Je zou denken dat Danny Hollestelle ook onderscheidend is als vrouwelijke directeur in een werkveld dat hoofdzakelijk door mannen wordt gedomineerd. Tot op zekere hoogte is dat ook wel, bevestigt zij. En dan in positieve zin. Tussen al die mannenpakken val ik wel op en onthouden zij mijn naam, mijn bedrijf en onze expertise. Verder is er geen verschil. Ik word beschouwd als een volwaardige gesprekspartner die haar deskundigheid inbrengt. www.hollestelle.nl www.icz-infra.nl 12 Zil Zeeland 04/voorjaar 2010
1 Nieuw Zeeuwe Ze komen hier om te wonen en te werken. Wie zijn het, deze nieuwe Zeeuwen? Een aantal nieuwkomers geportretteer. foto s: Marcelle Davidse 1. Annemieke Hoogendijk (56 jaar, eigenaar Bed&Breakfast De Derde Ronde ) en Bert van Sas. Komt uit: Geboren en getogen in De Zaanstreek, daarna ruim 30 jaar woonachtig geweest in Amsterdam Woont in: Wemeldinge Omdat: 10 jaar geleden werd ik verliefd op Bert,vlak daarna op zijn 'vaderland' Zeeland en het prachtige huis dat zijn ouders in Wemeldinge hebben gebouwd. Na mijn televisiecarrière (o.a. als Mevrouw Stemband) zocht ik naar andere bezigheden en die heb ik nu gevonden! Samen met Bert run ik sinds vorig jaar juni met veel plezier B&B 'De Derde Ronde' 2. Jeannette ter Braak (53 jaar, hoofd Personeel & Organisatie van De Hoop Terneuzen BV). Komt uit: Oost-West- Middelbeers (gemeente Oirschot) - Noord-Brabant Woont in: Hulst Omdat: Toen ik deze baan kreeg heb ik een tijdje gependeld tussen Brabant en Zeeuws- Vlaanderen. Dat verhindert om echt wortels te krijgen en naast je werk een sociaal netwerk op te bouwen. Nu woon ik in Hulst, een mooie vestingstad. Zo heb ik de ruimte van het Zeeuws-Vlaamse land én de bourgondische uitstraling waar ik in Brabant zo van genoten heb. 3. Marinus van Dintel (41 jaar, adviseur cultuurhistorie en monumenten bij de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) in Middelburg), Kuneke Kromeich (37 jaar, woonconsulent bij Woongoed Middelburg) en Elin (9 maanden) Komen uit: Utrecht Wonen in: Buurtschap Nieuw Abeele, Middelburg Omdat: Marinus kreeg een uitdagende baan bij de SCEZ, Kuneke zocht en vond ook een baan in Zeeland; toen wilden we verhuizen. Na een half jaar hebben we een woning op Walcheren gevonden, in het buitengebied van Middelburg, op 15 minuten fietsen van de binnenstad. Voor Elin een mooie stek om op te groeien. 3. Corrie Bossers-Matzen (80 jaar, voormalig leidster montessorionderwijs) Komt uit: Almere Woont in: Oud Vossemeer Omdat: Samen met mijn man zocht ik een zorgcentrum in Zeeland omdat we hier vaak kwamen en onze dochter woont hier. Het is de Vossenkuil in Oud Vossemeer geworden. 2 3 4 Zil Zeelan 04/voorjaar 2010 13
Four If civilization is to survive, we must cultivate the science of human relationships - the ability of all peoples, of all kinds, to live together, in the same world at peac. Freedoms Franklin D. Roosevelt Awards Uitreiking in Middelburg op 29 mei 2010 tekst: Rebecca van Wittene, illustratie: de Drvkkery Podium Franklin D. Roosevel Op 6 januari 1941 hield de Amerikaanse president Franklin Delano Roosevelt voor het Congres van de Verenigde Staten zijn State of the Union. Daarin benoemde hij de Vier Vrijheden die overal ter wereld- essentieel zijn voor democratie, nl. de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van godsdienst, de vrijwaring van gebrek en de vrijwaring van vrees. Ze vormen de basis voor het Handvest van de Verenigde Naties. Om Roosevelt's gedachtegoed levend te houden worden sinds zijn dood in 1950 de Four Freedoms Awards uitgereikt. Een prestigieuze onderscheiding voor mensen die van deze idealen hun levenswerk hebben gemaakt. Zeeland en de Roosevelts De Awards worden jaarlijks toegekend sinds 1982, het jaar waarin zowel het honderdste geboortejaar van F.D. Roosevelt werd gevierd als de twee eeuwen oude relatie tussen de Verenigde Staten en Nederland. Het ene jaar in New York, het andere jaar in Middelburg. Niet geheel toevallig want de voorouders van de legendarische president, die rond 1650 naar Nieuw-Amsterdam vertrokken, kwamen oorspronkelijk uit Oud Vossemeer op Tholen. Er was dus al een band met Zeeland en het verklaart meteen de naam van de Roosevelt Academy, de universiteit in de provinciehoofdstad en het Roosevelt Study Center, hét onderzoekscentrum voor de twintigste- 14 Zil Zeeland 04/voorjaar 2010
eeuwse geschiedenis van de VS. En dan is er nog de Roosevelt Stichting, die in samenwerking met het New Yorkse Roosevelt Institute verantwoordelijk is voor de organisatie van de tweejaarlijkse plechtigheid in Middelburg. Imponerende laureate Wie terugblikt ziet een imponerende lijst met laureaten: Truman, Kennedy, Carter en Clinton. En, aan deze kant van de oceaan: Prinses Juliana, Olof Palme, Václav Havel, Jacques Delors, Pérez de Cuéllar, de Dalai Lama, Simon Wiesenthal, Koning Juan Carlos, Desmond Tutu, Richard von Weizsäcker. Gasten van allure die in aanwezigheid van leden van het Huis van Oranje, ambassadeurs van de herkomstlanden, nazaten van de Roosevelts, ministers en vele andere internationale genodigden worden toegesproken tijdens memorabele bijeenkomsten. Ook dit jaar wordt met man en macht gewerkt aan de ceremonie die op 29 mei a.s. plaatsvindt in de Nieuwe Kerk van Middelburg. Het organiseren ervan is een complexe aangelegenheid. Afspraken met politie, beveiliging, het Korps Nationale Reserve en hulpverleningsinstanties maken onderdeel uit van het draaiboek, om maar te zwijgen van parkeerbeheer, catering, pers en de vele vrijwilligers die allemaal moeten worden gebrieft. Nelson Mandela en Muhammad Yunus In 2002 was Nelson Mandela in Middelburg. In dat jaar mocht hij de International Four Freedoms Award in ontvangst nemen en stond hij ineens onalledaags op het Abijplein heel gewoon te wezen; toen al hoogbejaard, stralend als altijd. De politieagent die twee tellen naast hem stond praat er nog over, evenals de medewerkers van de facilitaire dienst waar hij naar verluidt -hoezo protocol?- zwaaiend met een theedoek dansend werd aangetroffen. Toch blijft het op de kaart zetten van minder bekende mensen die minstens zo belangrijk zijn voor de wereldpolitiek een belangrijke doelstelling. Evenals de activiteiten in de aanloop naar de uitreiking, waarin met name jongeren actief worden uitgedaagd om mee te denken; omdat het nu eenmaal belangrijk is dat een volgende generatie opnieuw betekenis geeft aan het thema. Zo maakten velen in 2006 voor het eerst kennis met Muhammad Yunus, grondlegger van het microkrediet. De Hogeschool Zeeland organiseerde een event over microfinanciering met de eerder onderscheiden Ruud Lubbers als moderator. Toeval of niet, in hetzelfde jaar kreeg Yunus de Nobelprijs voor de Vrede. Ook dit jaar zullen velen voor het eerst kennismaken met iemand als Maurice Strong, die onderwerpen als milieu en duurzaamheid wereldwijd op de agenda zette. Met Asma Jahangir uit Pakistan, VN-rapporteur voor de vrijheid van religie, die een dialoog op gang wil brengen tussen landen in plaats van te focussen op tegenstellingen. Met de hoofdredacteur van het Russische weekblad Novaya Gazetta, die niet wijkt voor intimidatie omdat de waarheid nu eenmaal verteld moet worden. Ze zullen in een strak geregisseerde bijeenkomst worden gehuldigd en zelf indrukwekkende woorden spreken die beklijven. Of hun acceptance speech spontaan terzijde leggen. Magguie Barankitse, initiatiefneemster van de Huizen van de Vrede voor de slachtoffers van het gewelddadige conflict in Burundi, ging staan en zei: Hey you vips, what are you doing here? Ze zette in en iedereen zong bewogen mee: een lied van saamhorigheid, main à la main. Voor het volledige programma en informatie over alle laureaten en side-events zie www.fourfreedoms.nl Freedom in Music Vier gelegenheidsbands met jonge popmuziekstudenten van conservatoria uit New York, Amsterdam en Rotterdam verblijven een week in Zeeland om songs te schrijven die zijn geïnspireerd op Roosevelts Four Freedoms. Ze worden bijgestaan door professionele producers en op 5 mei treden de bands op tijdens de verschillende Bevrijdingsfestivals, eindigend in Vlissingen. Eind mei verschijnt het boek Roosevelt in Middelburg, The Four Freedoms Awards 1984-2008 door Andreas Oosthoek en Diederik van Werven (Engelse vertaling) bij Uitgeverij den Boer de Ruiter. Zie www.zeelandboeken.nl Zil Zeelan 04/voorjaar 2010 15
Zeeuwse Beloften 16 Zil Zeeland 04/voorjaar 2010
Een grote schare pop- en rockliefhebbers reist al jaren achtereen naar de poppodia en muziekfestivals die Zeeland rijk is. De bands die er optreden komen vaak van eigen bodem. Sommigen raken in vergetelheid, anderen stoten door naar de landelijke podi. tekst: Elian van 't Westeinde, foto: Marcel Kentin (voor PopaanZee) Neem Bløf, Danny Vera, Destin, Racoon of Moss; nederpopbands van Zeeuwse bodem. Of Nuff Said, een rockband die volgens veel muziekrecensenten een goede snaar raakt. Het trio dat zo n vijftien jaar geleden de Zeeuwse en meteen daarna de landelijke podia betrad, speelt rock zoals de oude stempel dat deed. Pop en stevige rock à la Jimi Hendrix, The Who; dat soort muziek, zegt drummer en zanger Willy Berrevoets van Nuff Said. Wij zijn met ons bandje begonnen in Middelburg. We gingen vol gas. Nadat we verschillende talentenjachten wonnen, stonden we al gauw in De Melkweg en Paradiso in Amsterdam en op festivals als Lowlands. De band heeft inmiddels een geweldige livereputatie en een vaste trouwe aanhang. In 2009 kwam hun vijfde album uit: Supernatural. Willy reist door het hele land naar optredens en is niet van plan de provincie te verlaten. In de Avalanche Studio, een professionele opnamestudio met analoge apparatuur, maakt hij muziekproducties. Vaak heeft hij jonge Zeeuwse muzikanten over de vloer. Op dit moment begeleidt hij Vota Fonzie, een zevenkoppige swingjazzband. Hij schaaft ze bij op muzikaal vlak, maar ook leert hij ze hun podiumpresentaties te verfijnen. Waanzinnig leuk om te doen, zegt Willy. Ik ben blij dat we zo veel jonge popbandjes in de buurt hebben. Het jonge talent komt bij hem via het bandcoachingproject PopaanZee, een samenwerking van poppuntzeeland en de Zeeuwse poppodia. Sommigen weten via een succesvolle gang langs de vele Zeeuwse poppodia zelfs landelijk roem te vergaren. En allemaal mogen ze aankloppen bij poppuntzeeland, ongeacht leeftijd of genre. Van zware speedmetal, punk, blues, hiphop, tot rap of trance. In Zeeland is de popbanddichtheid hoog vergeleken met die in de andere provincies vindt Cor de Jonge. Tien jaar geleden begon hij als coördinator popcultuur bij Scoop, het Zeeuws instituut voor sociale en culturele ontwikkeling. Het aantal popbandjes in Zeeland is de laatste jaren fors gegroeid. Zeeuwse muzikanten zijn goede singersongwriters. Daarin onderscheiden ze zich van andere muzikanten in het land. Zelfs hiphopbands als De Hobbyisten zijn eigenlijk pure liedjesmakers. Talentenjachten als Hooikoorts, Regioruis en 2nd InfluenZ zijn voor veel popbandjes een stap in de richting van het grote publiek. De winnaars van deze initiatieven zijn namelijk automatisch geselecteerd voor deelname aan de Zeeuwse Belofte en maken kans te worden afgevaardigd naar de finale in de Melkweg in Amsterdam. Marsha de Nooijer is een singer-songwriter die aan zo n traject meedoet. Ze trad op in Paradiso en op het Bevrijdingsfestival in Vlissingen in 2008. De 23-jarige timmert hard aan de weg om naamsbekendheid te krijgen. Ook zij volgt workshops via PopaanZee. Je krijgt echt een idee wat muziek maken inhoudt. Het is meer dan alleen zingen, zegt Marsha. Je leert samenwerken met andere mensen. Een optreden daar komt heel wat bij kijken. Je leert hoe je dat moet regelen. Ook krijg je een idee hoe je jezelf in de markt kunt zetten. Je groeit er van. Zeeland houdt niet alleen muzikanten van eigen bodem in ere. Dit jaar wordt alweer de vijfde Eddy Christiani Award uitgereikt. Een (inter)nationaal bekend gitarist die net als Eddy Christiani de ontwikkeling van de elektrische gitaarmuziek inspireerde, wordt in de spotlights gezet. Vijfvoudig Grammy Award winnaar Steve Lukather uit Los Angeles, bekend gitarist van Toto en Michael Jackson, kreeg hem op 3 april in Vlissingen. Voor optredens in de verschillende poppodia: t Beest in Goes (www.tbeest.nl) De Spot in Middelburg (www.despotmiddelburg.nl) De Pit in Terneuzen (www.podiuminterneuzen.nl) De Piek in Vlissingen (www.depiek.nl) Brogum in Zierikzee (www.brogum.nl) Informatie voor jonge bandjes die zoeken naar oefenruimte of begeleiding via: www.popaanzee.nl of www.poppuntzeeland.nl Zil Zeelan 04/voorjaar 2010 17
Concert in de duinen Vroege vogels kunnen hun hart ophalen op Walcheren. Voormalig waterwingebied Oranjezon is nu een rijk natuurgebied. In het voorjaar zorgen de vele vogels voor een spectaculair concert in de ochtendure. tekst: Marga Haas, foto's: Marcelle Davidse Zaterdagochtend half zeven. Met acht anderen meld ik me bij de ingang van natuurgebied Oranjezon. We worden welkom geheten door onze gids Hilda van Langevelde. Onder haar enthousiaste leiding zullen we door het duingebied dwalen en onze ogen en vooral onze oren de kost geven. En dat is genoeg om mij wakker te houden al aarzelt Van Langevelde niet te zeggen dat we deze tocht eigenlijk minstens een uur eerder hadden moeten doen. Wat je dán allemaal hoort Oorverdovend. Belevenis Van Langevelde heeft er stevig de pas in, maar de eerste stop is al na enkele tientallen meters. Haar vinger priemt in de lucht. Ah, we hebben geluk vanochtend. De nachtegaal! Horen jullie hem? Ik spits mijn oren, maar kan de zang niet onderscheiden van de rest van de vogelgeluiden. Geeft niet. We komen er straks dichter bij in de buurt, dan horen we hem er gemakkelijk bovenuit. Luister eerst maar eens naar de koekoek. Die zullen we vanochtend de hele tijd horen. En hoor je dat tjak-tjak? Dat is de tjiftjaf. Zo zal het de komende uren gaan. Ik dacht dat ik aardig wat vogels zou herkennen, maar zo n beestje in je achtertuin zien rondscharrelen is toch echt iets anders dan ze al luisterend op het spoor proberen te komen. Gelukkig valt er nog meer te genieten. Het natuurgebied is op zich een belevenis. Open duingebied met hoge grassen, smalle paadjes onder berken langs, de beslotenheid van het bos 18 Zil Zeeland 04/voorjaar 2010
Als we drie uur later terug zijn bij de ingang, zit ik vol indrukken. Naast de nachtegaal hoorden we nog een waslijst aan zangers: tuinfluiter, fitis, winterkoninkje, zanglijster, grasmus, houtduif, kieviet, vink, sprinkhaanzanger, boomkruiper, zwartkop, grote bonte specht en zijn groene evenknie. En hier, aan het einde van de tocht, wordt onze gids op haar wenken bediend: er staan drie damherten. Ze heffen hun kop op, bestuderen ons een moment en springen dan sierlijk het water over om tussen de bomen te verdwijnen. Een waardige afsluiting van deze wandeling. En de zang van de nachtegaal? Die vergeet ik mijn hele leven niet meer. Meer informati www.ziltzeeland.nl www.hetzeeuwselandschap.nl Natuurgebied Oranjezo Koningin Emmaweg 22, Vrouwenpolder Vrije toegang tussen zonsop- en ondergang; entree 1,-; honden zijn niet toegestaan Er is een bezoekerscentrum. Daar liggen folders met een kaartje van het gebied. Er zijn drie gemarkeerde wandelroutes uitgezet afwisselend is het in elk geval. Bovendien zorgt de opkomende zon voor prachtige kleuren en als zij verder opkomt, wordt het heerlijk warm. De verdampende dauw zorgt voor een overdaad aan geuren. Gras, duindoorn, dennen en niet te vergeten de zee ik raak bijna bedwelmd. En ook al herken ik de verschillende zangen, roepen en riedels niet, ik heb het aangename gevoel dat de gevederde bewoners van dit gebied zich inspannen om mij het mooiste te laten horen wat ze te bieden hebben. Eten in de buur Uitspanning Oranjezon is een café-restaurant in een monumentale boerderij uit 1726, met een terras tussen oude kastanjebomen. Speeltuin en -schuur, boerderijdieren. Koningin Emmaweg 26, Vrouwenpolder www.uitspanningoranjezon.nl Slapen in de buur B&B Hofstede Twistvliet Koningin Emmaweg 4, Vrouwenpolder www.twistvliet.nl Nachtegaa Dan lopen we langs dicht struikgewas. Hier zit hij, zegt de gids. En jawel, daar klinken de rollers en de trillers van de nachtegaal, luid en duidelijk. We genieten van zijn fluitkunst en sluipen rond de struiken om te kijken of we de vogel te zien krijgen. Maar nee. We hebben niet zoveel geluk vanochtend, zegt onze gids. Nauwelijks vogels gezien. Maar waar ik niet over uit kan, is dat we nog geen hért gezien hebben. Een beetje vreemd is dat wel, gezien het grote aantal damherten hier. Vanaf een hoge duin hebben we een prachtig uitzicht. Daar strekt de zee zich voor ons uit, zien we de Oosterscheldekering, het kerktorentje van Vrouwenpolder en de kerk en het stadhuis van Veere. Een rij kalm draaiende windmolens completeert het beeld. Zeeland heet ons welkom. Zil Zeelan 04/voorjaar 2010 19
Zeelan Fietslan met de Giro d'italia en de Tour de Franc 2010 is in Zeeland het jaar van de fiets. Niet zo gek als zowel de Giro d'italia als de Tour de France de provincie aandoen. De ronde van Italië start in 2010 in Nederland. Op zaterdag 8 mei is de individuele tijdrit in het centrum van Amsterdam en zondag 9 mei starten de renners in de Nederlandse hoofdstad en finishen in Utrecht. Ook de derde etappe gaat van start in Amsterdam. Op maandag 10 mei finishen de renners dan in het historische centrum van Middelburg. Vanaf een week voor de finish is het feest in Middelburg met culinaire en sportactiviteiten, maar ook met activiteiten op het gebied van mode, kunst en cultuur. Het centrum zal vanaf 7 mei geheel in Italiaanse sferen zijn; het Damplein en de Dam worden een Klein Italië, met Venetiaanse gondels, opera en veel muziek, terwijl in het gebied rondom de Markt een grote picknick georganiseerd wordt inclusief straattheater. Zie www.giromiddelburg.nl. Op 4 juli komt de Tour de France door Zeeland. Na de start in Rotterdam rijdt het Tourpeloton door Zeeland in de etappe die in Brussel eindigt. Via de Brouwersdam komt de Tour Schouwen-Duiveland binnen. Vanaf daar gaat de route over de Oosterscheldekering, het eiland Noord-Beveland richting Goes en vervolgens via Reimerswaal Zeeland uit. In Goes, Kruiningen en op de Brouwersdam wordt van alles georganiseerd. Op Neeltje Jans komt een feestprogramma dat in het teken staat van de band die Zeeland heeft met fietsen en wielrennen. Maar ook voor de gewone fietser is er van alles te beleven in Zeeland. Zo is er een handig knooppuntensysteem, informatiepanelen en zijn er mooie rustplaatsen. Alle activiteiten zijn opgenomen in een fietskalender. Zie www.zeelandopdefiets.nl Kom met de trein naar de finish van de GIRO in Middelburg en u profiteert van een leuk aanbod van de NS. Tussen 7 en 10 mei kunt u op vertoon van een geldig vervoersbewijs gratis het boekje Is Jo d r ook? ophalen in Middelburg. Aan de hand van ex-topwielrenner Jo de Roo fietst u mee in het Zeeuws, Nederlands en Italiaans. Zie ziltzeeland.nl voor meer informatie over deze actie. Op zoek naar meer leuke uitjes? Kijk dan op de site van 20 Zil Zeeland 04/voorjaar 2010