Nieuwe technieken voor wayfinding in een gebouw Ir. D.J. de Boer Lectoraat Brandveiligheid in de Bouw
Samenspel BHV en vluchtwegaanduiding Door de aanwijzing van de BHV-er is een positief effect op het vluchtgedrag aangetoond, namelijk dat meer testpersonen (>60%) de onbekende veilige vluchtroute nemen. Van de testpersonen die niet zijn geïnformeerd door een BHV-er vlucht 82% door de gang waarmee de testpersonen de experimentruimte zijn binnengetreden. De vluchtwegaanduiding lijkt geen effect te hebben, wanneer de testpersoon niet is gewezen op deze vluchtwegaanduiding.
Nieuwe technieken? 1) De effectiviteit (vluchtsnelheid / routekeus) van huidige ontruimingssystemen valt tegen. Groene vluchttransparanten worden bij brand niet vanzelfsprekend waargenomen. 2) Technieken ontwikkeld om natuurlijk vluchtgedrag van mensen te beinvloeden. Fit the job to the man 3) Ontwikkeling naar risicoreducerend subsystem in nietstandaard gebouwen. Betrouwbaarheid omhoog en kans falen omlaag 4) Van statisch naar dynamisch. Hoge complexiteit vraagt om niet standaard oplossingen
Regelgeving vluchten Bouwbesluit NEN 6088:2002 nl : Brandveiligheid van gebouwen - Vluchtwegaanduiding - Eigenschappen en bepalingsmethoden NEN-EN 1838: 1999 nl: Toegepaste verlichtingstechniek Noodverlichting NEN 6089: 2011 nl : Bepaling van de opvang- en de doorstroomcapaciteit van een bouwer Uitgangspunt van de norm is de eis dat een groep mensen een gebouw op een veilige manier kan ontvluchten in geval van brand. In de randvoorwaarden staat: De invloed van menselijke gedrag bij brand is niet meegenomen in deze norm, omdat de kennis hier omtrent nog niet voldoende eenduidig is om deze te kunnen verwerken in een norm. Bovendien leidt dit tot een complexiteit die in de regelgeving ongewenst is.
Factoren vluchten bij brand MENS Kenmerken: - Persoon - Sociaal GEBOUW Kenmerken: - Lay-out - Compartimentering - Bezettingsraad - Vluchtroute(ring) - BHV BRAND Kenmerken: - Rookdichtheid - Hitte - Toxiciteit Training (van knowledge based naar skills) BHV: aanzetten tot ontruimen Ontwerpen natuurlijke vluchtroutes Ontwerpen effectieve technieken voor alarmeren en begeleiden aanwezigen bij ontruiming
1. Zintuigelijke beïnvloeding Ontwerpeisen nieuwe ontruimingstechnieken Zien: - Verlicht - Loodrecht op blikrichting - Grootte - (Oog)hoogte Horen: - Gesproken bericht - Informatie, handelingsperspectief - Hoger frequentiespectrum
Ontwerpeisen nieuwe ontruimingstechnieken 2. Opvallendheid / aandacht - Afhankelijk van omgeving - Afhankelijk van situatie
3. Begrijpelijk / Associatie Ontwerpeisen nieuwe ontruimingstechnieken Verkeerde associaties: doodlopende gang / rommel / beperking gebruik / donker
Dynamisch ontruimen Dynamisch ontruimingssysteem Een systeem dat de locatie van de brand detecteert en op basis daarvan automatisch de veilige vluchtroutes selecteert en communiceert naar de aanwezige personen in het gebouw.
The Station Nightclub Fire, Rhode Island, USA Prof. E. Galea (Greenwich) Adaptive Signing
Experimentopzet I Doelstelling: Beoordelen vluchtroutekeuze, snelheid en beleving van 4 groepen testpersonen die vluchten in een rookgevulde ruimte, met als variabele de vluchtrouteaanduidingstechniek. Uitgangspunten: 1. Vier technieken vluchtrouteaanduiding: 1. Groene vluchttransparanten; 2. Lichtsnoer (dynamisch) over de vloer; 3. LCD-schermpjes op ooghoogte; 4. Geen vluchtrouteaanduiding. 2. Individuele beoordeling (geen groepsdynamiek).
UIT UITgang START - Omstandigheden (licht, rook, route gelijk) - Meerdere keuzemomenten (>2) - Beperkt zicht (door rook) - Geen onderlinge beïnvloeding testpersonen - 90 Deelnemers over 4 experimenten Verwachting: Testpersonen die de vluchtrouteaanduiding niet zien of anders interpreteren lopen terug langs de route waarmee de ruimte is betreden. De testpersoon arriveert bij Ingang. IN INgang
Resultaten I Frequentieanalyse routekeuze INGANG EXIT 3 NOODUITGANG Groene bordjes (n=18) 33% 0% 67% Lichtsnoer (n=29) 83% 3% 14% LCD (n=23) 4% 0% 96% Geen (n=17) 71% 12% 18%
Resultaten II Analyse loopsnelheid SNELHEID m/s STDEV Groene bordjes (n=12) 1,30 0,34 NOODUITGANG Lichtsnoer (n=22) 1,76 0,23 INGANG LCD (n=19) 1,57 0,22 NOODUITGANG Geen (n=7) 0,93 0,33 INGANG
Resultaten III Citaten belevingsonderzoek: Groene bordjes: Ik ben dezelfde weg terug gegaan dan dat ik ben gekomen, omdat ik anders de weg niet wist en bang as dat ik zou verdwalen Lichtsnoer: Ik wist eerst niet dat de groene ledverlichting bedoeld was als vluchtroute. Ik zag 't wel maar legde niet de link. ben op gevoel rechtdoor gelopen. LCD-bordje: The sings where visible and I found my way out pretty easily. You just have to stay alert and not panic no much and find your way out.
Vergelijking literatuur Groene bordjes: De groene nooduitgang bordjes worden niet gezien (92% bij 400 branden) (Ouellette, 1993) Lichtsnoer: Het systeem kwam kermisachtig en verwarrend over. Als geheel was het matig overtuigend. (Boer, 1988)
Conclusies experiment Door het gebruik van de vluchtrouteaanduiding met (LED-) schermen op ooghoogte is een positief effect op het vluchtgedrag aangetoond, namelijk dat meer testpersonen (20 % ten opzichte van de groene vluchttransparanten) de onbekende veilige vluchtroute nemen. Door het gebruik van een looplicht is een positief effect op het vluchtgedrag aangetoond, namelijk dat testpersonen sneller gaan lopen. Het looplicht heeft de testpersonen niet kunnen overtuigen van een andere looprichting.
Tot slot Nieuwe technieken voor wayfinding in een gebouw : - Technisch zijn de mogelijkheden onbeperkt; - Het gedrag van mensen bij brand is afhankelijk van een veelheid aan factoren; - Op basis van de huidige kennisbasis kunnen technieken al verbeterd worden; - Samenspel tussen techniek en gedrag van mensen vraagt om meer onderzoek