NOODVERLICHTING EN VLUCHTWEGAANDUIDING, WAAR MOET JE OP LETTEN?

Transcriptie

1 NOODVERLICHTING EN VLUCHTWEGAANDUIDING, WAAR MOET JE OP LETTEN?

2 NOODVERLICHTING EN VLUCHTWEGAANDUIDING, WAAR MOET JE OP LETTEN? Bij grote brand is het belangrijk dat mensen een gebouw snel kunnen verlaten. En dat is alleen mogelijk met een goede vluchtwegaanduiding en een adequate noodverlichting. Herold Boertjens, voorzitter van NVFN, geeft enkele adviezen. Als Herold Boertjens een inspectie uitvoert, komt hij het regelmatig tegen: dubbelzijdige vluchtwegaanduidingen. En volgens hem worden die vaak foutief aangebracht. Zo n bordje lijkt helder: je ziet het karakteristieke groene mannetje met een witte pijl die vooruit wijst. Maar mensen tegenover je, aan de andere kant van het bordje, zien precies dezelfde aanduiding. En dus vluchten die juist de tegenovergestelde kant op. Dat kan leiden tot twee stromen mensen die op elkaar inlopen. Dit soort onnadenkendheid zie je vaker, zowel bij noodverlichting als bij vluchtwegaanduiding. 2

3 TERMINOLOGIE De term noodverlichting valt op te delen in vervangingsverlichting en noodevacuatieverlichting. Het blijkt al uit de benaming: alleen de noodevacuatievoorlichting is voor dit artikel relevant, want alleen die hangt samen met een calamiteit. Die noodevacuatieverlichting valt weer op te delen in: Een vluchtrouteaanduiding: hierbij gaat het bijvoorbeeld om de bekende bordjes met het groene mannetje en de witte pijl. Een vluchtrouteverlichting: het bovengenoemde bordje is weliswaar verlicht, maar het is niet helder genoeg om ook de omgeving te verlichten. En bij een stroomuitval is juist dat extra licht belangrijk. Een goede vluchtrouteverlichting produceert 1 lux. Dat is ongeveer het licht van de volle maan. Anti-paniekverlichting: Zo n 75% van de menselijke zintuiglijke waarneming bestaat uit zicht, vertelt Boertjens. Valt dat in één keer weg, dan leidt dat vaak tot grote stress. Wat je bijvoorbeeld heel vaak ziet is dat mensen compleet bevriezen en niet meer in beweging zijn te krijgen. Vandaar dat het Bouwbesluit bepaalt dat die anti-paniekverlichting moet worden aangebracht in ruimtes met meer dan 75 personen. Verlichting van werkplekken met een verhoogd risico: Sommige medewerkers kunnen bij brand niet zomaar weggelopen, legt Boertjens uit. Bijvoorbeeld mensen die bezig zijn met hete frituur, of machines met draaiende onderdelen. Zij moeten eerst maatregelen nemen om de risico s weg te nemen, en dat kan alleen met voldoende licht. Slechts 1 lux voldoet dan niet vandaar dat het hier gaat om een speciale categorie.

4 NOODVERLICHTING EN VLUCHTWEGAANDUIDING, WAAR MOET JE OP LETTEN? Verwarring Noodverlichting en vluchtwegaanduiding. De begrippen worden vaak door elkaar gebruikt, en dat is wel begrijpelijk, want de terminologie is nogal ingewikkeld (zie kader). Noodevacuatievoorlichting valt uiteen in vluchtrouteverlichting, vluchtrouteaanduiding, anti-paniekverlichting en verlichting van werkplekken met een verhoogd risico. Ieder van die onderdelen moet voldoen aan specifieke eisen. En volgens Boertjens is in de praktijk nog ruimte voor verbetering. Want die dubbelzijdige bordjes vormen volgens Boertjens niet het enige probleem. In het ideale geval begeleidt die vluchtwegaanduiding je tot aan de uitgang van het pand. Maar je ziet vaak dat zo n bordje naar een deur wijst, terwijl daarachter geen vluchtwegaanduiding meer is te bekennen. Het resultaat: mensen hebben geen idee of ze naar links moeten of naar rechts, de trap op of af. Soms ook is de situatie nog extremer: dan is de betreffende deur grondig dichtgemetseld, of er staat een waarschuwing op om de deur niet te openen. Die werkt zo goed dat mensen de nooduitgang ook niet gebruiken bij een ontruiming. Inspectie en onderhoud Soms is er volgens Boertjens ook sprake van slecht onderhoud. In veel gevallen is dat direct zichtbaar. Bordjes zijn enorm vervuild en verkleurd, of een deel van de noodverlichting is afgebroken en er met plakband weer aangeplakt. Soms ook ligt het allemaal wat subtieler. Dan zie je naast de noodverlichting een klein oranje lampje knipperen. Veel werkgevers of gebouweigenaren zal dat niet eens opvallen, maar het betekent dat er een probleem is met de accu en dat die moet worden vervangen. Gebeurt dat niet, dan zal die noodverlichting niet voldoen aan de wettelijke eisen. Als de stroom uitvalt, brandt die verlichting niet een uur lang, zoals wettelijk bepaald, maar bijvoorbeeld slechts tien minuten. De oplossing: inspectie en onderhoud. Volgens Boertjens moeten die worden uitgevoerd door een gekwalificeerd onderhoudsbedrijf. Dat zal controleren of de apparatuur nog steeds werkt maar het kijkt ook verder. Bijvoorbeeld naar het ontruimingsplan. Want stel dat er in een bepaalde gang te weinig vluchtwegaanduidingen hangen. Dan kan dat komen doordat de BHV heeft besloten dat er die speciale gang voor de ontruiming niet relevant is, omdat de vluchtroute loopt via een andere gang. Een gekwalificeerd onderhoudsbedrijf kijkt naar het grote geheel. Hoe controleert een werkgever of gebouweigenaar of een onderhoudsbedrijf voldoet aan de eisen? Volgens Boertjens kun je allereerst vragen naar een diploma. Er bestaat een speciale opleiding tot noodverlichtingsdeskundige, met daaraan gekoppeld een Cito-examen. Bovendien biedt certificeringsinstantie KIWA een certificaat. Dit gaat nog iets verder dan een diploma: een organisatie moet onder meer aantonen dat het hele proces goed is geborgd, dat de mensen bijvoorbeeld regelmatig worden bijgeschoold. 4

5 NOODVERLICHTING EN VLUCHTWEGAANDUIDING, WAAR MOET JE OP LETTEN? WETTEN EN NORMEN Noodverlichting en vluchtwegaanduidingen moeten voldoen aan verschillende wettelijke bepalingen. Het bouwbesluit 2012 Artikel 6.24 heeft betrekking op vluchtrouteaanduidingen en de noodverlichting wordt geregeld in artikel 6.3. Een opmerkelijk detail: noodverlichting is onder andere noodzakelijk bij een verblijfsruimte van meer dan 75 personen. Maar voor vluchtrouteaanduidingen zijn de regels strenger: daar geldt de verplichting al als een ruimte is bedoeld voor meer dan 50 personen. De Arbowet Preciezer gezegd: het gaat hier om een onderdeel van de Arbowet, het Arbeidsomstandighedenbesluit. Daarin vinden we de Europese richtlijnen die betrekking hebben op de veiligheid en de gezondheid op de werkplek. Opvallend detail: volgens de Arbowet ligt de verantwoordelijkheid voor vluchtroutes, nooduitgangen en noodverlichting bij de werkgever. Het Bouwbesluit legt diezelfde verantwoordelijkheid bij de gebouweigenaar. Daarnaast gelden er op het gebied van noodverlichting en vluchtwegaanduiding een aantal NEN-normen: NEN-EN 1838 NEN 1010, NEN-EN-ISO 7010 NEN- EN 50172, NEN- EN 50171, NEN-EN-IEC , NEN Speciale panden Tot slot: moet iedere organisatie aan alle eisen voldoen? Hoe zit het bijvoorbeeld met historische panden, met kerken en kathedralen, of met themaparken als het Archeon in Alphen aan den Rijn? Met name het aanbrengen van vluchtwegaanduidingen ligt hier gevoelig, geeft Boertjens toe. Hier hebben de gebouwen vaak een functie om mensen terug te voeren naar het verleden, en zo n modern bordje kan die illusie verstoren. Natuurlijk, de veiligheid staat voorop, en als er geen andere mogelijkheden zijn, moet zo n bordje toch worden aangebracht. Maar in heel veel gevallen kunnen gebouweneigenaren hier kiezen voor gelijkwaardigheid. Als ze maar komen met een oplossing die bijdraagt aan dezelfde mate van brandveiligheid. NVFN De NVFN is een samenwerkingsverband van toonaangevende Nederlandse fabrikanten en leveranciers die actief zijn op het gebied van noodverlichting. De belangrijkste doelstelling van de vereniging is duidelijkheid te bieden op het gebied van regelgeving en normering. Kijk voor meer artikelen over vluchtwegen, vluchtwegaanduiding en nood-/vluchtdeuren op:

6 Deze whitepaper wordt u aangeboden door: