towerswatson.nl Update Over actualiteiten in de pensioenwereld Nummer 4 april 2014 Wetsvoorstel herziening financieel toetsingskader naar de Raad van State Nadat het eerst veelvuldig was uitgesteld, heeft op vrijdag 4 april de bespreking van de herziening van het FTK in de Ministerraad plaatsgevonden. Vervolgens is het wetsvoorstel voor (spoed)advies voorgelegd aan de Raad van State. Pas nadat de Raad advies heeft uitgebracht wordt het wetsvoorstel openbaar. In een persbericht en een brief aan de Tweede Kamer worden slechts de hoofdlijnen geschetst. In de eerste plaats kan op basis daarvan worden vastgesteld dat wat in de eerdere tussenvariant-brief van 1 oktober 2013 werd gesteld, daadwerkelijk toegepast gaat worden. Een belangrijke aanpassing ten opzichte van eerdere uitingen is wel dat premiedemping op basis van verwacht rendement, alsnog wordt toegestaan. De belangrijkste aanpassingen ten opzichte van het huidige FTK zijn de volgende: Er komt een aanpassingsmechanisme waardoor positieve en negatieve schokken over een periode van tien jaar geleidelijk mogen worden verwerkt in de hoogte van rechten en aanspraken. Op voorhand moet duidelijk zijn hoe pensioenfondsen handelen in geval van tekortsituaties. Er worden evenwichtige spelregels opgesteld voor het verlenen van indexatie, die onder meer moeten voorkomen dat fondsen vroegtijdig overgaan tot het verlenen van indexatie. De kostendekkende premie mag alsnog worden gebaseerd op verwachte rendementen, zij het onder verrekening van de geambieerde indexatie. DNB sprak over deze maatregel inmiddels zijn teleurstelling uit. Direct sturen op marktwaardering op dagbasis wordt beperkt, bijvoorbeeld door invoering van de aangekondigde twaalfmaandsmiddeling van de dekkingsgraad. Niet in de laatste plaats meldt de staatssecretaris verder nog te zullen nagaan hoe voor beschikbare premieregelingen collectieve risicodeling mogelijk gemaakt kan worden. Het ministerie houdt, zo blijkt uit de brief, vast aan de intentie om de wijzigingen in het FTK op 1 januari aanstaande van kracht te laten worden. In een schriftelijk overleg, en vervolgens in een algemeen overleg van 17 april, ging Klijnsma in op vragen van de commissieleden. Uit de beantwoording blijkt onder meer dat nog moet worden bezien of onderdelen van het wetsvoorstel later in werking moeten treden. Daarnaast gaf zij aan dat de uitwerking van de collectieve risicodeling voor beschikbare premieregelingen (waarin wellicht alsnog mogelijkheden ontstaan om de ambitieovereenkomst te realiseren) niet tegelijkertijd met het wetsvoorstel, maar wel voor het zomerreces aan de kamer zal worden voorgelegd. 1 Wichert Hoekert wichert.hoekert@towerswatson.com In deze editie: 1 Wetsvoorstel herziening financieel toetsingskader naar de Raad van State 2 Aankondiging maatschappelijke dialoog toekomst pensioenstelsel 3 Vragen en antwoorden met betrekking tot medezeggenschap en de rol van de ondernemingsraad 4 Afkoop klein pensioen vóór de AOW-leeftijd 5 Verlaging AOW-franchise vanaf 2015 6 Voortgang wetgevingstraject aanpassing Witteveenkader
Update april 2014 Aankondiging maatschappelijke dialoog toekomst pensioenstelsel Tegelijkertijd met de adviesaanvraag bij de Raad van State vanwege het FTK, deed het kabinet de aangekondigde adviesaanvraag bij de SER voor het brede maatschappelijke debat over pensioenen. Dat debat moet gaan, zo vat Klijnsma samen, over wijze en mate van collectiviteit, vorm en mate van solidariteit, en de gewenste mate van maatwerk en keuzevrijheid. Instrumenten als verplichtstelling en doorsneesystematiek zullen daarbij ook aan de orde komen. De aanvraag moet leiden tot een hoofdlijnennotitie in het voorjaar van 2015. Deze brede maatschappelijke discussie raakt, afgaande op onder meer de inhoud van de adviesaanvraag, aan een aantal bevindingen die uit het onderzoek dat the Economist Intelligence Unit in opdracht van Towers Watson uitvoerde. Uit dat onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat een groot deel van de respondenten een afnemende rol voor de overheid op het gebied van zorg verwacht. De verwevenheid van pensioen en zorg is één van de thema s die in de maatschappelijke dialoog aan de orde zouden moeten komen. Bij een terugtrekkende overheid is de vraag of de leemte die ontstaat op individueel of collectief niveau gevuld gaat worden, en welke rol sociale partners daarin spelen. Verder komt uit het onderzoek onder meer naar voren dat respondenten verwachten dat de behoefte aan keuzevrijheid voor werknemers toeneemt. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot omzetting van een deel van de (secundaire) arbeidsvoorwaarden in cash. Die verwachting wordt in het onderzoek geuit. Keuzevrijheid, en daarmee maatwerk, is een thema dat in de hoofdlijnennotitie over de toekomst van het pensioenstelsel, zoals Klijnsma die aankondigt, een prominente rol zal spelen. De meerwaarde van maatwerk, dat het mogelijk maakt arbeidsvoorwaarden toe te snijden op individuele behoeften, is evident. Daar tegenover staan evenzeer evidente potentiële negatieve effecten, zoals kosteninefficiënties, irrationele gedragingen en ongewenste prikkels. Aan de invoering van maatwerkoplossingen moet naar onze mening dan ook een zorgvuldige afweging vooraf gaan. 2 Wichert Hoekert wichert.hoekert@towerswatson.com 2 towerswatson.nl
Vragen en antwoorden met betrekking tot medezeggenschap en de rol van de ondernemingsraad Op 27 maart 2014 hebben enkele fracties vragen en opmerkingen betreffende diverse pensioenonderwerpen toegezonden aan staatssecretaris Klijnsma. Deze vragen en opmerkingen alsmede de antwoorden van Klijnsma zijn vastgelegd in het verslag van een schriftelijk overleg. Met betrekking tot medezeggenschap en de rol van de ondernemingsraad zijn de volgende vragen gesteld: Indien de pensioenovereenkomst bestaat uit een verwijzing naar het pensioenreglement waarin impliciet of expliciet de wijzigingsbevoegdheid toekomt aan het pensioenfondsbestuur, is de medezeggenschap dan niet weggecontracteerd omdat de wijziging plaatsvindt door het pensioenfondsbestuur? Klijnsma antwoordt hierop dat de Wet op de ondernemingsraden ondernemers niet de mogelijkheid biedt om de rechten van de ondernemingsraad te beperken door bevoegdheden aan derden over te dragen. Ook waar in de (individuele) pensioenovereenkomsten de doorwerking van wijzigingen van het pensioenreglement is bedongen, heeft de ondernemer in de voorgestane regeling de instemming van de ondernemingsraad nodig voor een wijziging van arbeidsvoorwaardelijke afspraken in de pensioenregeling. Welke rechten kan de ondernemingsraad ontlenen aan het adviesrecht over de verlenging van de uitvoeringsovereenkomst op grond van de wettelijk verankerde principes voor goed pensioenfondsbestuur? Welke sancties zijn er indien het adviesrecht niet wordt nageleefd? Heeft de ondernemingsraad, hoewel hij geen rechtspersoonlijkheid heeft, dan een rechtsgang? Klijnsma antwoordt hierop dat het adviesrecht is opgenomen in de principes die van toepassing zijn op rechtstreeks verzekerde pensioenregelingen die bij een verzekeraar zijn ondergebracht. Op basis van dit wettelijke verankerde principe is de werkgever verplicht een besluit tot het sluiten of verlengen van een uitvoeringsovereenkomst met een pensioenverzekeraar voor advies aan de ondernemingsraad voor te leggen. Analoog aan het adviesrecht op grond van artikel 25 WOR is de werkgever verplicht het voorgenomen besluit schriftelijk voor te leggen op een zodanig tijdstip dat het advies van de ondernemingsraad nog wezenlijke invloed kan hebben op de uitvoeringsovereenkomst. Tegen een besluit met betrekking tot de uitvoeringsovereenkomst dat niet in overeenstemming is met het advies, staat de ondernemingsraad geen rechtsmiddelen beschikbaar, behoudens een civielrechtelijke actie wegens onrechtmatige daad. Het ontbreken van rechtspersoonlijkheid is blijkens recente jurisprudentie geen aanleiding om de ondernemingsraad niet ontvankelijk te verklaren. Hoe gaat de staatssecretaris zorgdragen voor een uniforme medezeggenschap voor gepensioneerden bij verzekerde regelingen? Klijnsma antwoordt hierop dat onlangs de Code verzekerde regelingen is vastgesteld. Deze Code is een uitvloeisel van de inspanningen om te bekijken welke mogelijkheden er zijn voor verbetering van de medezeggenschap van gepensioneerden bij een wijziging van rechtstreeks verzekerde regelingen. De Code is een actualisatie van de D-principes van goed pensioenbestuur. Hierin blijft vastgelegd dat onder meer de werkgever advies moet vragen aan een vereniging (bij gebreke daarvan: vertegenwoordigers) van gepensioneerden over het afsluiten of verlengen van een uitvoeringsovereenkomst met een pensioen-verzekeraar. Verder dient de werkgever onder meer verantwoording af te leggen over keuzes die van invloed kunnen zijn op het indexeren (toeslagverlening), indien de uitvoeringsovereenkomst hierover bepalingen bevat. Het Verbond van Verzekeraars en de Stichting van de Arbeid hebben verzocht om deze Code wettelijk te verankeren. Dat zal gebeuren in de derde Algemene maatregel van Bestuur over de governance van pensioenfondsen die op 1 juli 2014 inwerking zal treden. De komende twee jaar wordt door het Verbond van Verzekeraars en de Stichting van de Arbeid gekeken of in overleg met ouderenorganisaties gekomen kan worden tot een nadere kwantitatieve invulling van de definitie van een vertegenwoordiging van pensioengerechtigden. Het doel hiervan is te bezien of hiermee eventuele drempels voor inspraak kunnen worden verlaagd. Tot slot geeft Klijnsma in dit verslag aan dat zij de SER inmiddels om een advies heeft gevraagd over een eenduidiger en inzichtelijker regeling van het instemmingsrecht bij pensioenbesluiten. Zij is voornemens om komend najaar een voorstel aan de Kamer hierover te doen. 3 Kristle Jessurun kristle.jessurun@towerswatson.com Towers Watson Update April 3
Update april 2014 Afkoop klein pensioen vóór de AOW-leeftijd Afkoop van een klein pensioen op de pensioenleeftijd kan, wanneer deze valt voor de AOW-leeftijd, ongewenste en onbedoelde gevolgen hebben. In een schriftelijk overleg van de commissie sociale zaken is daar aandacht voor gevraagd. Pensioenuitvoerders hebben op de pensioendatum het recht om een pensioenuitkering die lager is dan de wettelijke afkoopgrens (in 2014 458,06) af te kopen op de pensioendatum. Hiervoor is geen instemming van de aanspraakgerechtigde nodig. De SVB ziet de afkoopsom van het pensioen als inkomsten uit arbeid. De afkoopsom kan door de SVB op andere uitkeringen in mindering gebracht worden, zoals een AOW-overbruggingsuitkering, de AOW-partnertoeslag en de ANW-uitkering. Door het verschuiven van de AOW-gerechtigde leeftijd zal de pensioendatum in veel gevallen eerder zijn dan de AOW-gerechtigde leeftijd. In die gevallen kan een probleem optreden in het geval een pensioengerechtigde een AOW-overbruggingsuitkering of een ANW-uitkering ontvangt tot de AOW-gerechtigde leeftijd. In het geval de pensioengerechtigde al wel de AOW-gerechtigde leeftijd heeft bereikt en recht heeft op een AOW-partnertoeslag, zal de afkoopsom in mindering worden gebracht op de AOW-partnertoeslag. Een oplossing kan zijn om het klein pensioen pas af te kopen als de pensioengerechtigde de AOW-gerechtigde leeftijd heeft bereikt, of in geval de problematiek speelt bij de AOW-partnertoeslag als de partner de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt. Het later uitbetalen van het afkoopbedrag is echter vaak niet mogelijk onder de van toepassing zijnde pensioenregeling. Van meerdere kanten, waaronder door Klijnsma, wordt aangegeven dat een simpele oplossing voor dit probleem is dat de pensioenregeling aangepast wordt, zodat het afkoopbedrag pas uitbetaald wordt op de AOW gerechtigde leeftijd. Wij wijzen er echter op dat hier nog wel haken en ogen aan zitten. Op grond van de Pensioenwet heeft de pensioenuitvoerder de mogelijkheid om op de pensioendatum over te gaan tot afkoop van een klein pensioen. De pensioenuitvoerder moet dan binnen zes maanden na de pensioendatum de pensioengerechtigde hierover informeren en binnen deze zes maanden overgaan tot uitbetaling van het afkoopbedrag. Dit laat dus alleen ruimte om het betalingsmoment op zijn laatst zes maanden na de pensioendatum plaats te laten vinden. Een oplossing zou zijn als pensioenuitvoerder het beslismoment over de afkoop uit te stellen, om zo het betalingsmoment ook uit te stellen. Als de pensioenuitvoerder echter langer dan zes maanden na de pensioendatum wil afkopen, is er expliciet toestemming nodig van de gepensioneerde en is het geen eenzijdig recht meer van de pensioenuitvoerder. Goede informatieverstrekking vanuit de pensioenuitvoerders hieromtrent is hierbij essentieel. 4 Ariane Wubbels ariane.wubbels@towerswatson.com 4 towerswatson.nl
Verlaging AOW-franchise vanaf 2015 Uit zowel de Memorie van antwoord aan de Eerste Kamer van 7 april, als uit de Nota naar aanleiding van het verslag in het kader van het Witteveenkader 2015 aan de Tweede Kamer van 20 februari, en in het bijzonder uit de bij elk daarvan gevoegde bijlagen, blijkt dat met ingang van 2015 door het Ministerie van Financien is gerekend met een lagere AOW-franchise dan thans wordt toegepast voor 2014. Zoals bekend werden door de Belastingdienst jaarlijks AOW-franchises gepubliceerd gebaseerd op 10/7 maal de AOW-uitkering voor een gehuwde (inclusief vakantietoeslag en exclusief toeslag). De factor 10/7 was gebaseerd op het uitgangspunt dat in 35 jaar, met een opbouwpercentage van 2%, een pensioenniveau kon worden bereikt van 70% van het laatstgenoten inkomen (inclusief AOW-uitkering). De eindloonregeling vormde hierbij het uitgangspunt. Het ging er uiteindelijk om dat gedurende de opbouwfase een evenredig gedeelte van de voor dat jaar geldende AOW-uitkering diende te worden ingebouwd. Uit de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel Witteveenkader 2015 kan nu worden opgemaakt dat de middelloonsystematiek het vertrekpunt vormt voor het te realiseren pensioenniveau. Dit betekent dat in 40 jaar een pensioenniveau kan worden bereikt ter grootte van 75% (40 x 1,875%) van het gemiddelde loon, wederom inclusief de AOW-uitkering. Om een evenredig gedeelte van de AOW-uitkering in te bouwen kan, ter bepaling van de AOW-franchise, worden uitgegaan van 10/7,5 maal de AOW-uitkering voor een gehuwde, hetgeen dus resulteert in een lagere AOW-franchise. Op basis van de AOW-uitkering 2014 kan het verschil bij een middelloonregeling als volgt worden weergegeven: Omdat een evenredige inbouw van de AOWuitkering een uitvloeisel is van de zogenaamde inbouwmethode zoals opgenomen in artikel 18a lid 8 Wet LB 64, kan onverkort hierbij worden aangesloten. Zou derhalve 10/7 worden toegepast, dan ontstaat er een verschil tussen het pensioenresultaat op basis van de inbouwmethode enerzijds en de franchisemethode anderszijds. Bij toepassing van de factor 10/7,5 ontstaat er geen verschil in pensioenresultaat tusen de twee methoden. Wij wijzen erop dat analoge toepassing ertoe leidt dat bij een evenredige inbouw binnen een eindloonregeling een andere factor moet worden gebruikt. Uitgangpunt wordt dan een factor (10/6,6), zijnde het resultaat van 40 jaar opbouw met een opbouwpercentage van 1,657%. Dit zou leiden tot een verhoging van de franchise. Het ministerie en de belastingdienst hebben zich hierover nog niet uitgesproken. 5 Eric Heemskerk eric.heemskerk@towerswatson.com 2014 (10/7) 2015 (10/7,5) 13.449 12.552 Towers Watson Update April 5
Update april 2014 Voortgang wetgevingstraject aanpassing Witteveenkader Op 7 april is de memorie van antwoord inzake het wetsvoorstel Wijziging van de Wet verlaging maximumopbouwen premiepercentages pensioen en maximering pensioengevend inkomen en het Belastingplan 2014 (Witteveenkader 2015) aan de Eerste Kamer aangeboden (33.847). In dit kamerstuk wordt mede ingegaan op de richtinggevende brief van de staatssecretaris van Financiën van 28 maart 2014. In onze Update van afgelopen maand hebben wij reeds aandacht besteed aan deze brief. Duidelijk is nu dat het kabinet nog in overleg gaat met het pensioenveld voor een nadere uitwerking van de netto-lijfrente in de tweede pijler. Zoals aangegeven zullen de begrippen vrijwilligheid en fiscale hygiëne belangrijke pijlers worden in deze uitwerking. Voorop staat dat er feitelijk sprake zal zijn van een netto-pensioenregeling in de zin van de Pensioenwet en geen lijfrente in de zin van de Wet IB2001. Dit om, op voorspraak van de Tweede Kamer, uitvoering van een netto-regeling ook mogelijk te maken voor een pensioenfonds en premiepensioeninstelling. Het kabinet geeft er de voorkeur aan de nadere uitwerking van een netto-pensioenregeling apart van onderhavig wetsvoorstel te behandelen en in ieder geval voor de zomer duidelijkheid te willen verstrekken om zodoende een tijdige implementatie door pensioenuitvoerders te kunnen waarborgen. In het algemeen overleg van 17 april gaf staatssecretaris Klijnsma aan dat zit zal gebeuren middels een nota van wijziging op de Verzamelwet pensioenen 2014. De plenaire behandeling van het onderhavige wetsvoorstel (33.847) is gepland op 20 mei 2014. 6 Eric Heemskerk eric.heemskerk@towerswatson.com 6 towerswatson.nl
Towers Watson Academy Datum Opleiding Locatie Prijs 20 mei 2014 Opleiding: Verantwoordingsorgaan nieuwe stijl Towers Watson Amstelveen 795, - p.p 3 juni 2014 Masterclass: Renteen inflatierisico Towers Watson Amstelveen 725, - p.p Voor het volledige opleidingsaanbod, meer informatie, inschrijven of incompany mogelijkheden, kijk op towerswatsonacademy.nl of neem contact op met Hermine Steegstra via 088 543 3151 of academy.nl@towerswatson.com Copyright 2014 Towers Watson. Alle rechten voorbehouden. TW-EU-2014-37994. April 2014. towerswatson.nl