Uit de houdgreep Een werkconferentie over het verbinden van het recht en de zorg bij vechtscheidingen Plenair 9.00 9.30 Inloop en Ontvangst met koffie en thee. Plenair 9.30 9.45 Welkom en openingswoord door voorzitter Taskforce Plenair Kindermishandeling Eberhard van der Laan. 9.45 10.00 Toelichting door de gedeputeerde van de provincie Utrecht Plenair mevr. Pennarts. 10.00 10.10 Interview met Florine Penning van Villa Pinedo Plenair 10.10 10.45 Intieme oorlog door Martine Groen. 10.45 12.45 Workshops. Groepen 12.45-13.45 Lunch. Plenair 13.45 14.15 Vechtscheiding als vraagstuk van de-escalatie. Een Plenair verkenning van zeven dimensies van het probleem door Sietske Dijkstra. 14.15 16.15 Workshops. Groepen 16.15 16.30 Afsluiting door dagvoorzitter Jan-Dirk Sprokkereef. Plenair 16.30 17.30 Borrel Plenair Intieme oorlog Martine Groen van het Instituut voor Geschillen spreekt van een intieme oorlog die uitbreekt bij een vechtscheiding. In deze lezing brengt zij aan de hand van een casus de dilemma s en hindernissen in beeld die spelen bij een vechtscheiding. Specifiek zal zij hierbij ingaan op de botsende systemen van de zorg en het recht. Martine Groen is klinisch/psycholoog, psychotherapeut, mediator en trainer. Ze werkt met paren en gezinnen vanuit een systeemtheoretisch perspectief. Ze is auteur samen met Justine van Lawick van het boek Intieme Oorlog, in deze volledig herziene zevende druk is een nieuw hoofdstuk opgenomen over vechtscheiding. Interview met Florine Penning van Villa Pinedo Villa Pinedo is het podium in Nederland waar kinderen van gescheiden ouders hun ervaringen delen en volwassenen bewust maken van wat er in hun hoofd en hart omgaat. Villa Pinedo werkt zo samen met jongeren aan gedragsverandering van ouders, in het belang van het kind. In de visie van Villa Pinedo zijn jongeren van gescheiden ouders de nieuwe adviseurs. De jongeren (15-23) geven trainingen aan kinderrechters, advocaten, mediators, jeugdzorg en docenten. Zij maken volwassenen bewust van wat er in het hoofd en hart van kinderen met gescheiden ouders omgaat. Vechtscheiding als vraagstuk van de-escalatie: een verkenning van zeven dimensies van het probleem De ene (v)echtscheiding is de andere niet. In deze lezing wordt het verschijnsel vechtscheiding op zeven onderling afhankelijke dimensies beschouwd: tijd, conflict, geweld, relaties, systemen, communicatie, samenwerking en metataal. De zeven dimensies bieden een ordeningskader dat beoogt om het denken over (de-)escalatie te verhelderen en gericht en zorgvuldig op zoek te gaan naar praktijkgerichte bouwstenen ter vermindering van conflict. Sietske Dijkstra, psycholoog, werkt als gespecialiseerd onderzoeker op het gebied van intiem geweld in relaties in bureau Dijkstra. Ze publiceert regelmatig over de aanpak van huiselijk geweld en professioneel handelen en biedt daarnaast scholing, handreikingen voor opleidingen en advies.
Workshops Workshop 1 De Regierechter Vechtscheidende ouders spannen veelvuldig procedures aan bij de rechtbank. Het beeld van een draaideur doemt op. Partijen komen bij de rechtbank op zitting bij één van de familierechters en krijgen een uitspraak. Bij een volgende procedure zien zij een andere familierechter en herhaalt zich dit enzovoort. Het wordt een patroon. Ondertussen blijft het ernstige ouderconflict bestaan. Hoe zou het zijn als partijen altijd bij dezelfde rechter komen de regierechter en als de rechter meer handvatten zou hebben om te weten wat de beste aanpak en de beste hulpverlening is voor deze ouders? Zou dat helpen om het ouderconflict te verminderen? Dit onderzoeken we graag met u in de workshop De Regierechter. mr. A (Amarenske) Buizer: Amarenske Buizer is familierechter en teamvoorzitter van de familieteams bij de rechtbank Rotterdam. Zij is tevens lid van het Landelijk Overleg Vakinhoud Familie (LOVF) en linking pin vanuit het LOVF op het gebied van vechtscheidingen. mr. I.J. (Ivo) Pieters: Ivo Pieters is advocaat-mediator te Leiden. Hij wordt vaak benoemd als bijzondere curator. Ivo is tevens mede-docent van de specialisatiecursus Bijzondere Curator in jeugdzaken en rechter-plaatsvervanger in de Rechtbank Rotterdam. Workshop 2 Met recht systeem gericht? In deze workshop vormt de nieuwe systeemgerichte aanpak Kinderen uit de Knel aanleiding om met elkaar in gesprek te gaan over de rol van het (familie)recht in het escaleren of de-escaleren van gevechten rond de echtscheiding. Centrale vraag van de workshop is op welke wijze zorg en recht in afstemming met elkaar kunnen bijdragen aan het de-escaleren van gevechten rond echtscheiding. Kinderen uit de Knel is een groepsprogramma voor zes ouderparen en hun kinderen. De oudergroep (ex partners) komt acht keer twee uur bij elkaar, 1 keer per 14 dagen. In dezelfde tijd komen de kinderen in een groep bij elkaar. De ouders werken aan het doorbreken van de destructieve patronen en aan het vinden van nieuwe oplossingen voor steeds terugkerende problemen. Het welzijn van de kinderen staat hierin steeds centraal. De groepsleden blijken elkaar goed te kunnen helpen. De twee therapeuten scheppen een omgeving waarin positieve verandering mogelijk is. Zij geven informatie, opdrachten en oefeningen die ouders helpen nieuwe en constructieve stappen te maken. Een van de voorwaarden voor deelname aan de cursus is dat alle juridische procedures gedurende de behandeling on hold gaan of worden stopgezet. In de workshop gaan we aan de hand van de ervaringen met de aanpak Kinderen uit de Knel in gesprek over de botsing tussen de-escaleren via deze (of soortgelijke) aanpak en de rol van het recht rond omgang en gezag na echtscheiding. Naast inzicht in de mechanismen wil de workshop bijdragen aan het gezamenlijk ontwikkelen van een handelingsperspectief voor professionals uit verschillende contexten die betrokken zijn bij escalerende scheidingsprocessen. Justine van Lawick: Justine van Lawick is klinisch psycholoog, relatie- en gezinstherapeut en hoofd opleidingen van het Lorentzhuis te Haarlem, een centrum voor systeemtherapie, opleiding en consultatie. Zij werkte in de volwassenen psychiatrie en kinderpsychiatrie en was in 1984 een van de oprichters van het Lorentzhuis (www.lorentzhuis.nl). Justine specialiseerde zich in het werken met geweldsproblematiek en demonisering in relaties en families met compassie voor alle betrokkenen. De laatste jaren richt zij zich op het behandelen van vechtscheidende ouders en hun kinderen. Zij is een senior trainer in binnen- en buitenland.
Justine publiceerde veel artikelen en samen met Martine Groen het boek Intieme Oorlog dat ook in het Engels werd uitgegeven. Katinka Lünnemann: Katinka Lünnemann is jurist en sociaal wetenschapper. Ze is senior onderzoeker bij het Verweij-Jonker Instituut en gespecialiseerd in maatschappelijke vraagstukken op het snijvlak van recht en samenleving, in het bijzonder huiselijk en seksueel geweld, jeugdzorg, strafrecht en familierecht Workshop 3 Recht op samenwerken: een goed voorbeeld De regio West-Brabant heeft positieve ervaringen opgedaan in de samenwerking tussen de advocatuur en de hulpverlening op het gebied van complexe scheidingen. Advocatuur en hulpverlening weten elkaar steeds beter te vinden, maken gebruik van elkaars deskundigheid, sluiten op elkaar aan en verwijzen naar elkaar door. Deze manier van verbinden levert op meer punten een win-win situatie op. Linda Küppers: Linda Küppers is sinds 1989 advocaat en houdt zich sedert 1999 uitsluitend bezig met familierecht. Ze is sinds december 2012 bestuurslid van de vereniging van Familierecht Advocaten en Scheidingsmediators (de vfas). Linda houdt zich als scheidingsadvocaat ook bezig met collaborative divorce. Erik de Graaff: Erik de Graaff is coördinator van het team Kind en Scheiding van Juzt. Hij is opgeleid als mediator en trainer van de methodiek Ouderschap Blijft. Louise Colen: Louise Colen is manager Ambulatorium bij Juzt. Zij is opgeleid als gedragswetenschapper en als lid van de landelijke projectgroep betrokken bij de ontwikkeling van de methodiek Ouderschap Blijft. Samen met Erik de Graaff draagt zij zorg voor de inbedding van de hulp bij complexe scheidingen in de eigen organisatie als ook in de ketensamenwerking in de regio West Brabant. Workshop 4 Wat is wijsheid..en wanneer? Ook een vechtscheiding begint ergens, op een bepaald moment. Mensen melden zich bij advocaten of mediators. Wat kan mediation doen voor mensen in heftige strijdsituaties met veel pijnlijke emoties en kwetsuren, en met name wat kan mediation brengen voor kinderen? Wanneer en hoe kan mediation ingezet worden in dergelijke situaties, en wat vraagt dit dan van de mediator? Wanneer kan een ouderschapsonderzoek of forensische mediation het beste worden ingezet; hoe krijgen kinderen hier binnen een plek? Wat kunnen advocaten voor hun cliënten betekenen in coachend opzicht, wat wordt er van hen gevraagd? Wat kan de benoeming van een bijzondere curator betekenen voor kinderen, wat vraagt dit van de rechters (advocaten en cliënten) met betrekking tot het formuleren van de opdracht? Wat is er wel, en wat is er niet van een bijzondere curator te verwachten; hoe kan een bijzondere curator effectief samenwerken met de raad voor de kinderbescherming en de gezinsvoogd, als deze in de zaak betrokken zijn? In deze workshop gaan we met elkaar in discussie over deze vragen. Annelies Hendriks: Annelies Hendriks is ontwikkelingspsycholoog, mediator. Voorheen was zij ouderschapsonderzoeker en bijzonder curator. Denise Kentie: Denise Kentie is werkzaam bij Kentie Thomas, een advocatenkantoor voor familierecht. Sinds 1999 is ze uitsluitend werkzaam als familierecht-advocaat en familie-mediator (aangesloten bij de vfas) en sinds het begin van deze werkwijze in Nederland in 2009 ook overlegscheidingsadvocaat (en daarbij lid, bestuurslid en medeoprichter van de VvCP, voorheen de Vereniging Collaborative Divorce Holland). Daarnaast is Denise bestuurslid van de Stichting
Prenups, forensisch mediator en wordt regelmatig benoemd tot bijzondere curator door de rechtbank Breda. Workshop 5 Rapporteren en vechtscheidingen Help(t) een rapport!? Hoe kan een rapport bijdragen aan de-escalatie van vechtscheidingsconflicten? Dat is de centrale vraag in deze workshop. In de workshop wordt op een interactieve manier helder gemaakt wat voor organisaties belangrijk is in het rapporteren over kinderen en ouders. Voor wie worden rapporten geschreven en welk effecten hebben de rapporten op ouders en kinderen die betrokken zijn bij een vechtscheiding. Hierover wordt tijdens de workshop het gesprek aangegaan en de vraag opgepakt hoe de rapporten van de verschillende organisaties bij kunnen dragen aan een proces van de-escalatie in plaats van verhevigen van de strijd en onveiligheid. Meta Kuipers: Meta Kuipers is orthopedagoog en beleidsadviseur bij het landelijk bureau van de Raad voor de Kinderbescherming. Hier is ze o.a. bezig met de ontwikkeling van de methode voor raadsonderzoeken in beschermingszaken en gezag en omgangszaken. Aandachtspunten hierin zijn de focus op veiligheid en samenwerking met gezin en keten. Ze heeft jarenlang als gedragsdeskundige bij de Raad gewerkt. Daarnaast is ze trainer voor o.a gezinsbegeleiders en jeugdbeschermers, waarin systemisch werken en werken met ouders vooropstaande thema's zijn. Ze is auteur, samen met Sonja Ehlers van de methode Oudergericht Pedagogisch adviseren. Martine Groen: Martine Groen is klinisch/psycholoog; psychotherapeut, mediator, trainer. Ze werkt met paren en gezinnen vanuit een systeemtheoretisch perspectief. Ze is auteur samen met Justine van Lawick van het boek Intieme Oorlog, in deze volledig herziene zevende druk is een nieuw hoofdstuk opgenomen over vechtscheiding. Workshop 6 Beter (v)echtscheiden In deze workshop wordt de verbinding gelegd tussen het juridische en zorgdomein. Met de deelnemers wordt er een knelpuntenanalyse uitgevoerd en gezocht naar wat er nodig is aan kennis, kunde, behoefte, methodiek en samenwerking om deze knelpunten op te lossen. Daar houdt het niet op. en deelnemers bepalen vervolgens welke acties door wie kunnen worden ondernomen. Ed Spruijt: Ed Spruijt heeft al meer dan 25 jaar ervaring als scheidingsonderzoeker aan de Universiteit Utrecht. Hij publiceert ook gegevens uit onderzoek op zijn website www.scheidingskinderen.nl. Hij is vooral geïnteresseerd in de gevolgen van scheiding voor kinderen en jongeren. Samen met Helga Kormos publiceerde hij in 2010 'Handboek scheiden en de kinderen'. Tijdens het congres 'Stop de vechtscheiding' op vrijdag 13 juni 2014 komt de 2e geheel herziene druk van dit boek uit. Met Inge van der Valk van de UU heeft hij in 2013 een nieuwe ronde uitgevoerd van het langjarige onderzoek (sinds 2006) Scholieren & Gezinnen. Met Inge Anthonijsz van het Nederlands Jeugdinstituut wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van de richtlijn Scheiding en problemen van kinderen. Ed schrijft artikelen en geeft lezingen over scheiding, scheidingskinderen en kinderen in stiefgezinnen. Wills Langedijk: Wills Langedijk is auteur van Beter Scheiden (2007), Beter Vechtscheiden (2012) en Wie krijgt Lassie? (2013). Tevens is ze initiatiefneemster van het platform Scheidenvertelmijwat waar ouders elkaar wijzer maken.
Workshop 7 De voorkant: kennis en kunde in wijkteams en bij het AMHK Welke kennis en kunde van professionals in de wijkteams, met een generalistische functie, en die van de toekomstige AMHK-medewerkers is nodig om handelend volgens de vier pijlers (signaleren, voorkomen, schade beperken en stoppen) bij te dragen aan de-escalatie van (v)echtscheidingsproblematiek? Dat is de vraag die in deze workshop wordt behandeld. Gerrianne Rozema: Gerianne Rozema is manager Steunpunt Huiselijk Geweld Midden-Brabant en projectleider Family Justice Center. Fieke Mol: Fieke Mol is unitmanager ambulante teams jeugdzorg, vrouwenhulpverlening en ouderschapsbemiddeling/omgangsbegeleiding van Kompaan en de Bocht en projectleider van Wijzer-Scheiden. Wil Verhoeven: Wil Verhoeven is adviseur en trainer voor K2 Brabants kenniscentrum jeugd en voormalig lid van de kenniskring huiselijk geweld en hulpverlening in de keten, sinds kort is ze tevens eigenaar van Verhoeven advies en training.