Praktische tips Versiedatum juli 2016 mei - objectid 2016 - objectid 230607 230607 vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt, www.jessazh.be
4. Advies... 5. Contactgegevens ergotherapie Welkom Een valpartij is snel gebeurd. Waarschijnlijk staat u er niet bij stil, maar een groot aantal ongevallen gebeurt in de eigen woning. Een val van de trap, struikelen over een mat of een drempel, het komt vaker voor dan u denkt. Ongeveer 1 op 3 van de 65-plussers valt minstens één keer per jaar. De gevolgen van een valpartij kunnen verschillend zijn. Breuken, verstuikingen en snijwonden komen vaak voor na een val. Andere gevolgen zoals valangst, sociaal isolement en toegenomen zorgafhankelijkheid zijn minder zichtbaar maar zeker niet onbelangrijk! Ze hebben een grote invloed op de levenskwaliteit. Daarom is het van groot belang tijdig te starten met preventieve maatregelen! Deze brochure kan u hierbij als leidraad gebruiken. Campus Virga Jesse Geriatrie 1, tel: 011 309206 Campus Salvator Geriatrie 2, tel: 011 33 89 52 Geriatrie 3, tel: 011 33 89 53 Geriatrie 4, tel: 011 33 89 54 Geriatrie 5, tel: 011 33 89 55 Geriatrie 6, tel: 011 33 89 56 Psychogeriatrie, tel: 011 33 89 62 Geriatrisch dagziekenhuis, tel: 011 33 89 59 Vallen voorkomen is het belangrijkste. Je moet blijven doen wat je graag doet, maar voorzichtiger. Janine Bischops 12 1
Inhoud 1. Hoe vallen voorkomen? p. 3 2. Wat als u gevallen bent? p. 8 Preventief kan u volgende acties ondernemen: Zet de telefoon op een centrale plaats in de woning neer, liefst niet te hoog. Spreek eventueel af met enkele leeftijdsgenoten of buren om elkaar dagelijks in een bepaalde beurtrol te contacteren, zodat u wederzijds een oogje in het zeil houdt. Dit is een erg efficiënte en een goedkope oplossing die bovendien het sociaal contact bevordert. 3. Veilig rechtstaan en gaan zitten p. 11 4. Advies p. 12 5. Contactgegevens p. 12 3. Veilig rechtstaan en gaan zitten 3.1. Algemene aandachtspunten Zorg ervoor dat het bed en de zetel op een goede hoogte staan: in zit moeten heupen en knieën een hoek van 90 vormen. Gebruik een stevige stoel met armleuningen. 3.2. Gaan zitten in een stoel met leuningen Ga goed voor de stoel staan zodat u de stoel voelt in beide knieholtes. Breng de handen één voor één over naar de leuning van de stoel. Breng het zitvlak goed naar achteren en ga rustig zitten. 3.3. Rechtstaan uit een stoel met leuningen Schuif de voeten naar achter onder de stoel. Breng neus en romp goed naar voor. Plaats de handen op de leuning van de stoel en duw daarop af. 2 11
Steun met uw handen op de zitting van de stoel en sta recht. 1. Hoe vallen voorkomen? 1.1. Draag veilig schoeisel Een gesloten schoen, pantoffel of sandaal die de voet goed omsluit. Veilige schoenen: Onveilige schoenen: 2.2. Als u niet kan opstaan na een val Wanneer u niet recht geraakt omdat u pijn of onvoldoende kracht hebt, dan kunnen volgende tips van pas komen: Indien u een breuk of een kwetsuur opgelopen hebt ten gevolge van de val, is het vaak niet meer mogelijk om op handen en knieën rond te kruipen. Soms kan u wel nog op het achterwerk of liggend op één zijde rond schuifelen. Zo kan u proberen een telefoon of een alarmtoestel te bereiken om hulp in te roepen. Zorg voor isolatie indien u niet recht geraakt. Als u op een koude vloer blijft liggen, kan u op korte tijd sterk afkoelen. Trek alles naar u toe wat zich binnen handbereik bevindt en als isolatie kan dienen, bv. kussens van zetels, handdoeken, kledingstukken, Slipper/aansteker Schoen met hak Opmerking Indien het dragen van schoenen niet mogelijk is, kan een antislipkous als tussenoplossing dienen. Indien u vaak last heeft van gezwollen voeten, neemt u best een schoen met een verstelbare sluiting (veters of velcro). 1.2. Draag goed zorg voor uw ogen Ga 1 keer per jaar langs bij uw oogarts voor een controle. Zorg voor goed aangepaste verlichting in uw huis, ook s nachts. Laat uw ogen wennen als je van donker naar licht gaat of andersom. Gebruik uw leesbril niet als u rondloopt in het huis of opstaat uit de stoel. 10 3
1.3. Blijf bewegen Beweeg elke dag 30 minuten. Zo kan u bv. al zittend op een pedalo fietsen en met uw armen draaien. Rol om tot u op uw buik ligt. Steun op beide handen en voeten en duw af zodat u op uw knieën komt te steunen. Neem deel aan huishoudelijke taken. Zorg ervoor dat het bewegen veilig kan gebeuren. 1.4. Pas op met geneesmiddelengebruik Neem enkel medicatie die voor u is voorgeschreven. Slaapmedicatie en veel rustgevende medicijnen verdubbelen het risico op vallen. Neem deze enkel vlak voordat u in bed gaat. Gebruik geen medicatie waarvan de vervaldatum is overschreden. Kruip naar een stoel of een ander stabiel voorwerp waarop u kan steunen om recht te komen. Steun met uw handen op de stoel en hef uw knie op zodat één been gebogen is en uw voet plat op de grond staat. 1.5. Wees alert voor duizeligheid Wat u kan doen indien u duizelig bent bij het rechtkomen uit bed of zetel: Plaats het hoofdeinde van uw bed een beetje hoger. Kom traag recht uit de zetel of het bed. Blijf even zitten op de rand van het bed alvorens recht te staan Vermijd plotse bewegingen. Blijf even staan alvorens u begint te stappen. Drink voldoende water. 4 9
TRAPPEN, OVERLOOP, ZOLDER EN KELDER Er is een lichtschakelaar boven en beneden aan de trap. De traploper zit goed vast of werd reeds verwijderd. Er is een stevige ononderbroken trapleuning aanwezig (best aan twee zijden). Er slingeren geen spullen rond op de trap. Indien de trap te onveilig wordt, overweegt u om alle voorzieningen op het gelijkvloers te plaatsen. IN NIET IN Sta eens even stil bij de kruisjes in de kolom niet in orde. Misschien is een verandering van de situatie nodig om uw woning veiliger te maken. 2. Wat als u gevallen bent? 1.6. Zorg voor een veilige omgeving Checklist ALGEMEEN IN NIET IN De woning is voldoende verlicht. De grond is altijd zuiver en vrij van zaken waarover u kan struikelen. U verplaatst zich rustig als de telefoon rinkelt of de deurbel gaat. De tapijten zijn reeds verwijderd. U hebt een personenalarmsysteem en draagt dit steeds. U gebruikt een loophulpmiddel als dat nodig is. Er is voldoende ruimte om te passeren met uw loop-hulpmiddel. 2.1. Opstaan na een val Blijf rustig. Indien u over een personenalarmsysteem beschikt, druk op de knop. Ligt er een telefoon of gsm binnen handbereik, probeer dan iemand op te bellen. Hebt u geen pijn en bent u nog sterk genoeg om op te staan? Volg dan de stappen op de volgende pagina. TOEGANGSWEG, VOUR EN INKOM De toegangsweg is vrij en effen, zonder bladeren en mos. Een eventuele opstap aan de voordeur is voorzien van een hellend vlak en/of een leuning. IN NIET IN 8 5
WOONKAMER IN NIET IN Er is een GSM of draadloze telefoon voorzien die overal kan meegenomen worden. Er zijn stabiele meubels waar u op kan steunen, bv. zonder wielen. KEUKEN IN NIET IN Aan de tafel staan stevige stoelen met armleuning. Keukengerei dat dagelijks nodig is staat op reikhoogte in de kast. BADKAMER IN NIET IN De badkamervloer is altijd droog. Er is een antislipmat aanwezig in bad/douche. Er is een zitbank aanwezig in bad/douche. Er zijn handgrepen in uw douche en/of aan uw bad. U hebt de mogelijkheid om te gaan zitten tijdens het ochtendtoilet (bv. om uw broek aan te doen). TOILET IN NIET IN Er is een handgreep aanwezig. Indien u moeilijk recht komt van het toilet beschikt u over een verhoogd toilet of een toiletverhoger. SLAAPKAMER IN NIET IN De lichtschakelaar is gemakkelijk vanuit het bed te bereiken. U doet steeds het licht aan indien u s nachts opstaat. U staat altijd voorzichtig op: rustig en in verschillende fasen. U blijft ook eerst even zitten voor u opstaat. U kan het toilet gemakkelijk bereiken vanuit de slaapkamer of u beschikt over een toiletstoel of urinaal voor s nachts. 6 7