16. WERVEN EN GELUIDSHINDER Een werf kan, beschouwd worden als een "luidruchtige anomalie" die tijdelijk in de geluidsomgeving ingeplant wordt. De geluidsoverlast wordt zowel waargenomen door de omwonenden als door het personeel van de werf. De overlast kan een negatieve invloed hebben op het comfort en de gezondheid, maar kan ook de activiteiten van de wijk waarin de werf zich bevindt verstoren (scholen, ziekenhuizen, enz.). De gevoeligheid van de omwonenden hangt af van hun persoonlijkheid, hun ervaring met werven, het type wijk en het type woonomgeving. De plaatselijke omgeving heeft een invloed op de wijze waarop het lawaai van de werfactiviteiten ervaren wordt. De omgeving wordt bepaald door verschillende parameters : het type van zone (landelijk of stedelijk, in mindere of meerdere mate verstedelijkt, al dan niet in de buurt van verkeerswegen), het niveau van het omgevingsgeluid, de historiek (frequentie waarmee werken uitgevoerd worden), de afstand tot de werf, de weersomstandigheden, de geluidsisolatie van de gevels, enz. Bij een enquête uit 1995(1) verklaarde 1% van de ondervraagden hinder te ondervinden als gevolg van werven. Van alle klachten die door de afdeling Inspectie en Toezicht van het BIM geregistreerd werden, neemt deze sector 4 % voor zijn rekening. 1.Werfactiviteiten en geluidsbronnen Elke werf zorgt voor specifieke geluidsemissies naar gelang de technieken waarvoor gekozen wordt en de omgeving waarin ze zich bevindt. Bovendien wijzigen deze geluidsemissies naarmate de werkzaamheden vorderen. De geluidsoverlast die door de aanwezigheid van een werf veroorzaakt wordt, is van tweeërlei aard : het lawaai; de trillingen die via de structuren van de bouwwerken of via de bodem doorgegeven worden. Het lawaai en de activiteiten van een werf zijn afhankelijk van het type van werkzaamheden dat uitgevoerd wordt, de activiteitsperioden, de uitvoeringstermijnen, de omvang van de werf en de wijze waarop deze georganiseerd is. De activiteiten verschillen naar gelang van de verschillende bouwfasen. De geluidsniveaus hangen af van de omgeving van de werf, de vordering van de werken, en het merkbare verschil tussen het theoretische akoestische vermogen van de machines en uitrustingen en de werkelijke geluidssterkte ervan. Een werf veroorzaakt vele vormen van geluidsoverlast als gevolg van : machines, materieel en werkzaamheden die lawaai maken; een slechte opstelling van de geluidsbronnen (dichtbij woningen, afwezigheid van schermen, enz.); geschreeuw en bepaalde gedragingen. Tabel 16.1 geeft voor enkele van deze fasen de resultaten weer van de geluidsmetingen die op twee meetpunten in de buurt van de werf uitgevoerd werden. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 1 / 5
Tabel 16.1 : Geluidsmetingen in verband met verschillende werffasen, uitgevoerd in de buurt van de werf 2.Fasen van een typewerf 1. Afbraak vrij lawaaierige fase boorwerken (betonbreker en boormachines met zware motoren), wegbrengen van het puin (bulldozers, laadschoppen, kipwagens, enz.; botsingen met metalen elementen) 2. Installatie van de werf weinig lawaaierige fase inrichting van kantoren, monteren van kranen, enz. 3. Behandeling van aangrenzende panden weinig lawaaierige fase versteviging van scheidingsmuren 4. Graafwerken lawaaierige fase - voorbereiding van het terrein - aanleg van de funderingen : dynamische compactering, uitgraving, wegbrenging van de uitgegraven grond uitvoering van de graafwerken, wegbrengen van de uitgegraven grond, plaatsen van de voorgevormde wanden, betonneringswerken, betonbevoorrading 5. Bouwwerken - ruwbouw lawaaierige fase - afwerking weinig lawaaierige fase : opslaan van de metalen elementen (schokken), gieten van het beton, maken of aanvoeren van beton, vervoer van beton, trillen van het beton in de trilmachines, aanbrengen van de houten bekistingen, herstellen van fouten en vergetelheden, aanvoeren en lossen van grondstoffen en materialen, inkorten of bijwerken van betonelementen, waarschuwende geluidssignalen, purgeren van de persluchtreservoirs binnenwerk, timmerwerk, dichtlegging Aanleg van de omgeving vrij lawaaierige fase Grondwerken Hoewel niet alle werffasen in deze tabel opgenomen zijn, blijkt toch duidelijk dat de afwerkingsfase relatief minder lawaaierig is dan de fasen van de ruwbouw en de grondwerken : ongeveer 10 à 15 db(a) minder lawaaierig. Globalere metingen tonen aan dat de grondwerken, funderingswerken en ruwbouwwerken de meest lawaaierige fasen vormen, zelfs wanneer de machines en materialen met zorg uitgekozen worden. Tijdens de afwerkingsfasen wordt aan de buitenzijde van het gesloten gebouw nog slechts weinig lawaai opgevangen. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 2 / 5
3.Casestudies.3.1.Werf 1 : gebouw fase van de grondwerken Het betreft een kleine werf voor het optrekken van flatgebouwen, gelegen in een rustige straat. De grondwerken zijn amper begonnen. Het overheersende lawaai is afkomstig van een boormachine, een werfvrachtwagen, een betonmolen en schokken. Er worden gedurende een uur om de milliseconde metingen uitgevoerd in de buurt van de werf (tabel 16.2). Om de 30 seconden worden de resultaten geregistreerd. Tabel 16.2 : Resultaten van de metingen uitgevoerd in de buurt van werf 1 De grondwerken brengen veel lawaai met zich mee. Naargelang van de activiteit ondergaat het geluidsniveau een stijging van 6 db(a) à 15,5 db(a). De graafmachine veroorzaakt in dit geval het meeste lawaai aangezien het totale geluidsniveau tot 79,5 db(a) stijgt..3.2.werf 2 : gebouw fase van de bouwwerken De bouwfase is begonnen, de ruwbouw is reeds klaar op een deel van de werf. Het merendeel van het lawaai is afkomstig van een slijpschijf, een hogedrukreiniger, de betonmachines en de hamers. Er worden gedurende een uur om de milliseconde metingen uitgevoerd in de buurt van de werf (tabel 16.3). Om de 30 seconden worden de resultaten geregistreerd. In deze tweede casestudie wordt de bouwfase en meer bepaald de ruwbouwfase geanalyseerd. Dit is eveneens een lawaaierige fase die het niveau van het achtergrondgeluid van 2 naar 22,5 db(a) doet stijgen. Het achteruitrijden van de betonmachine veroorzaakt het meeste lawaai aangezien het totale geluidsniveau hierdoor tot 81 db(a) stijgt. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 3 / 5
Tabel 16.3 : Resultaten van de metingen uitgevoerd in de buurt van werf 2 Bronnen 1. «Geluidshinder in het Brussels Gewest», enquête uitgevoerd door Inter-Environnement Bruxelles, op initiatief van het B.I.M., 36 p., 1996. 2. Leveugle L. : «Geluidshinder op bouwwerven», aanvullende studie milieu-effectrapportering, Faculteit geneeskunde en farmacie, V.U.B., 89 p., juni 1998. 3. «Qualité environnementale des opérations de construction : les chantiers verts», Plan Construction et Architecture (PAC), Frankrijk, 1997. 4. «Les chantiers verts», Echo Bruit 83-84, p.18-19, november 1997. 5. «Les chantiers en ville», Echo Bruit 67, p. 26-31, januari 1995. 6. Servant J-P. : «La nature des bruits sur les chantiers», mondelinge voorstelling, colloquium «Diminuer les bruits sur les chantiers du B.T.P.», 16 november 1994, Batimat-Ministère de l environnement-conseil national du bruit, Frankrijk, 1994. 7. «Chantiers discrets», Echo Bruit 64, p. 6-7, juli 1994. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 4 / 5
Andere fiches in verband hiermee Schriftje Lawaai in Brussel 1. Perceptie van de geluidsoverlast in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2. Akoestische begrippen in verband met geluid en hinderindexen 3. Impact van lawaai op overlast, levenskwaliteit en gezondheid 36. Behandeling en analyse van de klachten betreffende geluidshinder 37. Geluidsnormen en richtwaarden gebruikt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 41. Brussels wettelijk kader inzake geluidshinder Auteur(s) van de fiche BOULAND Catherine, DELLISSE Georges, DUSSART Jean-Rodolphe, STEFIANI Ismaël Datum van update: 1998. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 5 / 5