verf&inkt magazine van de vereniging van verf- en drukinktfabrikanten VVVF - 28-2013 In dit nummer: Jaarverslag 2012 Ruud Joosten, nieuwe deco-topman AkzoNobel: Europa niet over één kam scheren Niets staat recycling verf meer in de weg De mens achter Verftechnoloog Twan Keijsers zoekt uitdagingen in verf en triatlon Verfindustrie meet eco voetafdruk Nieuwe stap naar duurzaamheid Cao-akkoord in moeilijke tijden Sikkens wereldwijd in spotlights met kleuren Rijksmuseum
Vision on quality www.tqc.eu NEDERLANDS ENIGE FABRIKANT VAN TEST- EN MEETAPPARATUUR VOOR DE VERFINDUSTRIE TQC AUTOMATISCHE FILM APPLICATOR Voor het aanbrengen van een uniforme, reproduceerbare filmlaag. Geschikt voor folies en /of glazen, papieren, metalen ondergronden Geschikt voor spiraalapplicatoren en / of standaard blok applicatoren Intuïtieve bediening Vele instelmogelijkheden TQC AUTOMATISCHE CUPPING TESTER Voor het testen van coatings bij verschillende stadia van deformatie conform ISO 1520. Ergonomisch: tester instelbaar naar werkhouding Led verlichting instelbaar in kleur en hoek voor optimale beoordeling testplaat Deformatie vooraf instelbaar in mm TQC WASBAARHEID / SLIJTVASTHEIDTESTER Voor het testen van bijv. coatings, inkten, textiel, hout en plastic op slijtvastheid. Voor droge en natte testen Test tot vier proefstalen tegelijk Dubbele pomp voor simultaantest met twee verschillende testvloeistoffen TQC GLANSMETERS Voor het meten van mat, zijde- en hoogglans oppervlakten Drie modellen: SoloGloss 60, Duogloss 60 /20, Polygloss 60 /20 /85 Uniek in stabiliteit en robuustheid Geïntegreerde kalibratie standaard Voldoet aan alle gangbare normen (muv 45 hoek) Incl. Ideal Finish Analysis software TQC AUTOMATISCHE VISCOSITEITSMETERS Diverse modellen voor het bepalen van de viscositeit in mpa s, cp, cst en KU (Krebs Units). Volledig automatisch, dus zeer hoge reproduceerbaarheid Ook handmatig instelbaar ASCOTT ANALYTICAL CORROSIE TESTKASTEN Voor versnelde corrosietesten. Vochtigheids corrosietest Zoutsproei corrosietest Cyclische corrosietest Alle modellen in div. maten leverbaar Modern vormgegeven Zeer gebruiksvriendelijk TQC B.V. 2908 LL Capelle a/d IJssel 31(0)10-79 00 100 info@tqc.eu Molenbaan 19 Nederland 31(0)10-79 00 129 www.tqc.eu
ons beroep op verf & inkt Hans Geerken, voorzitter van het Neerlandsch Stucgilde: Een rode draad door het leven van Hans Geerken (1952) is zijn werk als docent in het beroepsonderwijs. Zijn liefde voor het van huis uit meegekregen vak van stukadoor resulteerde ruim tien jaar geleden in de oprichting van Het Neerlandsch Stucgilde, waarvan hij voorzitter is. Belangrijkste doel: het ambacht en de sector op een hoger plan brengen. Hij werkte onder meer als consulent bij de Stichting Vakopleiding Schilders en Stukadoorsbedrijf en als docent stukadoren en afbouw bij diverse scholen in het land. Verder was hij tot zijn 60ste als onderwijsspecialist in dienst van de Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven (NOA). Momenteel is hij als adviseur actief bij sierpleisterproducent Strikolith in Raamsdonksveer. In deze rubriek komen mensen aan het woord die beroepsmatig met verf, inkt, kitten of sierpleisters te maken hebben en daar enthousiast over vertellen. Deze keer: Hans Geerken, voorzitter van het Neerlandsch Stucgilde en ontwikkelaar van de opleiding tot restauratie- en meesterstukadoor. Restauratiestukadoor vaker in bestek voorgeschreven Tekst: Anton Stig Foto: Pet van de Luijtgaarden Ik heb destijds samen met Jaap Poortvliet het initiatief genomen om het Neerlandsch Stucgilde op te richten. We zagen dat in de restauratiesector in ons land in toenemende mate stukadoors van buitenaf werden ingezet. Waarvan wij uiteraard dachten: dat kunnen we met onze eigen stukadoorsbedrijven en met al onze vakkennis en ervaring ook zelf. Het gilde was vooral bedoeld om het ambacht over de hele breedte op een hoger peil te brengen. Met als formele doelstelling het bevorderen van de kwaliteit van restauratief en decoratief stukadoorswerk. Daar hoort ook bij: het onderling uitwisselen van bij de Gildeleden aanwezige expertise, hun vak- en materiaalkennis. Al snel volgde een plan op onderwijsgebied; we kenden in onze branche eigenlijk alleen een aspirant- en gezelopleiding. Op dat moment nog de hoogste onderwijsgraad in de stukadoorswereld, maar onvoldoende om in ons land het cultureel erfgoed op verantwoorde wijze en structureel in stand te houden. Ik ben begonnen met de ontwikkeling van een restauratieopleiding die aansloot op de gezelopleiding. Inmiddels praten we over drie opleidingstrajecten voor de stukadoor die samen zeven jaar duren. Een studie in modulen, waarmee je zeker niet van vandaag op morgen klaar bent en waarin je toch wel de nodige tijd moet investeren. Daarom voeren we ook intakegesprekken. Wie slaagt, krijgt aan het eind van de rit het diploma van restauratiestukadoor en aansluitend de titel meesterstukadoor. Een initiatief dat werkt en een schot in de roos is gebleken. Vandaag de dag zie je dat in toenemende mate ook daadwerkelijk een restauratiestukadoor in bestekken wordt voorgeschreven. Een tendens die mede te maken heeft met het feit dat de overheid steeds meer kwaliteitseisen stelt aan het restauratiewerk. Terecht, want je kan maar één keer een monument goed verpesten. Inmiddels hebben we ook zelf een restauratiebestek ontwikkeld dat is te downloaden. Wat afbraak betreft is er al genoeg ten prooi gevallen aan de sloophamer. Bijvoorbeeld omdat een aannemer vond dat een monumentaal plafond maar beter kon wijken voor een glad en modern systeemplafond. Een echte vakman zal altijd proberen te redden wat er te redden valt. En gaat eerst na hoe hij een monumentaal stucwerk optimaal kan herstellen. Of vernieuwt zo nodig een compleet ornament. Daarvoor moet hij uiteraard over de nodige vaktechnische bagage beschikken. Wat we met de Silberlingcollectie ook zelfs letterlijk in huis hebben: Neerlands grootste verzameling van stucontwerpen, moedermallen, hoekstukken en ornamenten vanaf ruwweg 1860. De opleiding tot restaurateur bestaat zeker niet alleen uit praktijk. Bijvoorbeeld waar het gaat om materialenkennis, kunstgeschiedenis, of om soorten van ornamenten en hun achtergronden, over de technieken die er zoal bestaan en hoe daarmee te werken. En ook hoe een stukadoor te werk moet gaan bij schade- of sporenonderzoek. Momenteel gaat het slecht in de bouw. In de restauratiewereld is het al niet veel beter. Geen reden om niet meer in onderwijs te investeren. Want er komt altijd weer een ommekeer. En ook vaklieden gaan met pensioen. Sinds de opleiding bestaat, hebben we zo n 45 gediplomeerde restauratiestukadoors afgeleverd. De cursisten komen uit het hele land naar Veenendaal. Stukadoors bijvoorbeeld die al jaren voor zichzelf werken en al eerder in hun carrière gezelexamen hebben gedaan, maar dan toch de opleiding tot restaurator willen volgen. En terecht, want als er wordt geselecteerd, is zo n diploma altijd een pre. Bovendien, wie de opleiding weet af te ronden, kan ook als docent ingezet worden op welke school voor beroepsonderwijs dan ook. Hoe meer restauratiestukadoors hoe beter: samen maken gekwalificeerde vaklieden de bedrijfstak sterk. Met je handen werken is een prachtig vak. Daarom word je geen stukadoor, nee, je bent stukadoor. Het is een roeping! verf&inkt 28-2013 3
inhoud 28-2013 Europa niet over één kam scheren Per 1 mei volgde hij Tex Gunning op als deco-topman van AkzoNobel. Nieuw in de functie, niet nieuw in de verfindustrie: al in 1988 werkte hij als marketingmanager voor Sigma Coatings. Nu moet hij de activiteiten van het bedrijf in het kwakkelende Europa stroomlijnen. Maar pas op, waarschuwt Ruud Joosten: We moeten niet alle Europese landen over één kam scheren. In Rusland en Turkije draaien we uitstekend. Pagina 12 Goede startpositie Laten we elkaar niet de put in praten. Ondanks alle tegenwind waren in 2012 een aantal hoopvolle bewegingen te zien. Aldus VVVF-voorzitter Ben Berkel in zijn voorwoord van het jaarverslag over 2012. Hij wijst op het grote aantal initiatieven waarmee de verfindustrie ook in het moeilijke jaar 2012 bezig is geweest. De vooruitzichten voor de korte termijn zijn misschien zorgelijk, maar de industrie loopt zich nadrukkelijk warm voor een goede startpositie als de economie aantrekt. Het jaarverslag begint na Pagina 16 JAARVERSLAG VVVF 2012 Verf- & drukinktindustrie in beweging Verder in dit nummer: 3 Ons beroep op: de restauratiestukadoor 7 Branchenieuws en voorwoord 9 Branchenieuws en colofon 11 Branchenieuws Uitneembaar: Jaarverslag VVVF 2012 17 Column: Jan Rotmans 17 Gespot 18 De mens achter: Twan Keijsers 20 Cao in crisistijd 24 Sikkens gewild na Rijksmuseum 26 Verfrecycling kan van start 28 Kleurrijk verleden: t Paulussen-merk 30 VVVF-verenigingsnieuws Voetafdruk De verfindustrie zet een nieuwe stap op de weg naar duurzaamheid. CEPE, de koepelorganisatie van de Europese verfindustrie, heeft een databank en een webapplicatie ontwikkeld waarmee de ecologische voetafdruk van verf kan worden vastgesteld. VVVF-bestuurder Kees Mylanus bestempelt het initiatief als een belangrijke stap van theorie naar praktijk. Pagina 22 Omslagfoto: Iwan Baan Rijksmuseum, Nachtwachtzaal, 2013. verf&inkt 28-2013 5
cilindrisch conisch rechthoek pails blikverpakking drums vaten food vloeistof aerosols plamuur 2-komponenten van 14 ml tot 220 liter Mus Verpakkingen Blik bepalend Mus Verpakkingen BV Herfordstraat 9 7418 EX NL - Deventer T +31 (0)570 629 229 info@musverpakkingen.nl www.musverpakkingen.nl
branchenieuws voorwoord plant Based Summit De Plant Based Summit zal plaatsvinden van 19 tot 21 november in Parijs. Hier worden de laatste ontwikkelingen met betrekking tot biobased componenten gepresenteerd. Nadere informatie op http://plantbasedsummit.com. Europese chemiesector daalt 2,1 procent De Europese chemiesector daalde 2,1 procent in productie in het eerste kwartaal van 2013. Dit blijkt uit het Chemical Trends Report van CEFIC, de Europese organisatie van de chemie. AkzoNobel en Solvay werken samen aan verduurzaming grondstoffen Voortbouwend op een bestaande samenwerking hebben AkzoNobel en Solvay een driejarige overeenkomst gesloten voor uitbreiding van het gebruik van hernieuwbare grondstoffen in verven en coatings van AkzoNobel. Volgens de voorwaarden van de overeenkomst gaat AkzoNobel in toenemende mate gebruikmaken van biologisch gefabriceerd epichloorhydrine (Epicerol) van Solvay. De grondstof wordt al vaak toegepast in de harsen die worden verwerkt in de coatingproducten van AkzoNobel. De overeenkomst past in het kader van het streven van beide partijen naar een sleutelrol in duurzame ontwikkeling en vergroting van het gebruik van hernieuwbare grondstoffen. Het door de internationale chemiegroep Solvay ontwikkelde en gepatenteerde Epicerol betreft een innovatief proces waarbij op biologische basis epichloorhydrine wordt geproduceerd uit hernieuwbare glycerol. Epicerol heeft een aanzienlijk lagere CO2-uitstoot dan de meeste op fossiele basis geproduceerde epichloorhydrine. AkzoNobel streeft ernaar om tegen 2016 twintig procent van de totale behoefte aan epichloorhydrine te dekken uit biologisch geproduceerd materiaal. Epichloorhydrine is een chemisch tussenproduct voor de fabricage van epoxyharsen, die de basisingrediënten vormen voor bepaalde coatings. AkzoNobel en Solvay zullen nauw samenwerken met hun respectievelijke leveranciers en klanten om het gebruik van Epicerol voor de harsen van AkzoNobel te faciliteren en ervoor te zorgen dat dit op een controleerbare manier gebeurt en volgens de hoogste geldende duurzaamheidsnormen. Coatings AkzoNobel Confederations Cup AkzoNobel heeft hoge kwaliteitscoatingsystemen mogen leveren voor de helft van de stadions die deze maand gebruikt zullen worden tijdens het FIFA Confederations Cup voetbaltoernooi in Brazilië. Tijdens het toernooi, dat zal plaatsvinden van 15 tot 30 juni, zal het concern met drie stadions kunnen pronken met haar coatings: het beroemde Maracanã stadion in Rio de Janeiro, het Estádio Nacional Mané Garrincha in Brasília, waar de openingsceremonie zal plaatsvinden en de Arena Pernambuco in Recife. Voor de behandeling en het toevoegen van kleur aan de staalconstructies en wanden van de drie stadions heeft AkzoNobel beschermende coatings, poeders en decoratieve verf van de merknamen International Paint, Interpon en Coral geleverd. 4 Goed schilderweer Twee voorwoorden in één nummer: op deze vaste voorzittersplaats en verderop in het blad, daar waar het jaarverslag begint. Ik zal het dus kort houden. Op het moment dat ik dit schrijf schijnt de zon en is het droog en warm. Eindelijk goed schilderweer. Daarmee is de crisis niet van tafel, maar boven op het kille economische klimaat hadden we in de eerste vijf maanden van 2013 ook nog eens af te rekenen met een langdurige winterdepressie. De tol die we als bedrijfstak moeten betalen voor al die ellende begint zo langzamerhand goed zichtbaar te worden: sinds het begin van de crisis raakten we 1.200 van de 6.000 banen in onze bedrijfstak kwijt. In dat licht is het voor sommigen verwonderlijk dat we vorige maand een cao-onderhandelingsresultaat bereikten dat uitgaat van een algemene salarisstijging van 1,5 procent per 1 juli. Dat lijkt in tegenspraak met berichten over afzetdalingen en verlies aan werkgelegenheid, maar het is zoals onze onderhandelaar Marlies van Wijhe verderop in het blad zegt: continuïteit is ons uitgangspunt en ondanks de crisis proberen we er alles aan te doen om een aantrekkelijke bedrijfstak te blijven, want tevreden medewerkers vormen ook een belangrijke voorwaarde om continuïteit te waarborgen. In mijn voorwoord voor het jaarverslag wijs ik erop dat we in deze crisistijd toch boeiende ontwikkelingen in gang hebben gezet. We zetten in op biobased grondstoffen, we meten onze ecologische voetafdruk, bepleiten duurzaam onderhoud en zijn erachter gekomen dat verfrecycling technisch en bedrijfseconomisch haalbaar is. Recent hebben we een drukbezochte en geslaagde coatings innovatiedag meegemaakt en rond de verschijningsdatum van dit nummer wordt tijdens de algemene ledenvergadering van VVNH en NBvT de promotiecampagne Hout aan De vrienden van hout gepresenteerd. Met de laatste groep worden ook de sponsors van deze campagne bedoeld, waarvan de VVVF er één is. Ik bedoel maar: ook in moeilijke tijden gaan we niet op onze handen zitten. Als het nou nog een beetje goed weer blijft en we ons langzamerhand uit de crisis werken, kunnen we eindelijk spreken van licht aan het eind van de tunnel. Met die gedachte in het achterhoofd wens ik u allen een mooie zomer. Ben Berkel, voorzitter VVVF verf&inkt 28-2013 7
Al meer dan 20 jaar de verwerker van verf & inkt afvalstoffen die vrijkomen bij de leden van de VVVF ATM Vlasweg 12, 4782 PW Moerdijk www.atmmoerdijk.nl Tel: 0168-389289 Fax: 0168-389270 Contactpersonen: John van den Berg (06-51422067) & Ron van Verk (06-51124004)
colofon Branchenieuws Anker Stuy: 25 jaar garantie op onderhout gevelelement Verf&Inkt is een uitgave van de Vereniging van Verf- en Drukinktfabrikanten VVVF. De VVVF behartigt de belangen van de Nederlandse verf- en drukinktindustrie. Het blad wordt verspreid onder leden van de branche-organisatie en externe relaties. Verf&Inkt verschijnt zes keer per jaar. Verf&Inkt wil een opinieblad zijn. Dat betekent dat van VVVF-standpunten afwijkende meningen niet uit het blad geweerd worden. Redactie Jos de Gruiter (hoofdredactie), Marloes Hooimeijer, Annet Huyser (eindredactie) en Anton Stig Redactieadres Loire 150 2491 AK Den Haag Postbus 241 2260 AE Leidschendam 070 3378734 degruiter@vvvf.nl Vormgeving GrafischeZaken, Den Haag Druk Deltahage, Den Haag Advertentie-acquistitie Mooijman Marketing & Sales, Julius Röntgenstraat 17 2551 KS Den Haag Telefoon 070 3234070 info@mooijmanmarketing.nl Voor ondernemingen in de timmer- en houtindustrie introduceert Anker Stuy Verven uit Terwispel vier nieuwe garantiesystemen. Met het meest uitgebreide concept biedt Anker Stuy tot 25 jaar garantie op onderhoud aan houten gevelelementen. Met dit onderhouds- en preventieplan biedt het bedrijf, aldus Anker Stuy, de afnemers minimaal onderhoud en langdurige bescherming van houten (gevel)elementen. Adviseurs van Anker Stuy Verven bespreken met relaties hoe zij de verf aanbrengen op houten elementen. Op basis van de bevindingen geven de adviseurs verbeterpunten, verftech- Houtonderzoeksinstituut SHR heeft zijn onderzoekfaciliteiten uitgebreid, waardoor het laboratorium nieuwe mogelijkheden voor onderzoek heeft, zo meldt het instituut. Een van de microscopen en het binoculair op dit laboratorium zijn recent voorzien van een nieuwe camera. Ook is een van de microscopen voorzien van een verbeterde (led-)verlichting. Tevens is er geheel nieuwe software voor het bewerken nisch advies, werkbegeleiding en controle. Met de aanbevelingen realiseert de klant uiteindelijk een hoogwaardige afwerking van het houten gevelelement, aldus het bedrijf. Als de verftechnische adviezen worden opgevolgd, geeft Anker Stuy ruime garantie. Anker Stuy Verven is opgericht in 1896 en produceert verven en aanverwante producten. Het bedrijf werkt in eigen laboratorium met, naar eigen zeggen, uitsluitend de hoogste kwaliteit bindmiddelen en pigmenten. Anker Stuy werkt samen met timmerfabrieken en -bedrijven in binnen- en buitenland. Microscopielaboratorium SHR biedt nieuwe mogelijkheden en analyseren van de beelden geïnstalleerd. Volgens SHR stellen de vernieuwingen het instituut niet alleen in staat om fraaiere foto s van houtstructuren te maken en laagdikte en systeemopbouw van bijvoorbeeld verflagen, deklagen en fineren te bekijken en in beeld te brengen, maar de toegenomen scherpte van de beelden laat onder meer celdeformatie (beschadigingen van de cel door bewerkingen) duidelijk zien. Bovendien is er de mogelijkheid om afmetingen van deze beschadigingen, evenals de dikte van verflagen of de indringdiepten, direct te meten en op beeld vast te leggen. Al deze onderzoeken kunnen nu dus aanzienlijk nauwkeuriger en sneller worden uitgevoerd. SHR beschikt over een modern analytisch laboratorium met stereomicroscopen en een binoculair die worden benut bij onderzoek naar houtsoorten, de soort en mate van houtaantasting, hechting van verf, kitten en dergelijke en de oorzaak van schade. Rust-Oleum stopt productie Roosendaal VVVF Alle rechten voorbehouden. Behoudens de door de Auteurswet 1912 gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd (waaronder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevensbestand) of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de VVVF.De bij toepassing van art. 16B en 17 Auteurswet 1912 wettelijk verschuldigde vergoedingen wegens fotokopiëren, dienen te worden voldaan aan de Stichting Reprorecht, Postbus 882, 1180 AW te Amstelveen.Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolkomenheden. Rust-Oleum stopt zijn productie-activiteiten in Roosendaal. Ondernemingsraad en werknemers zijn eind april geïnformeerd over de directieplannen. Met het voorgenomen besluit de productie te stoppen zijn dertig arbeidsplaatsen in het geding. Voor de twintig overige werknemers, in de sales en marketing, heeft het voornemen geen gevolgen. Zij behouden hun baan. Een aantal van hen werkt in de buitendienst. Rust-Oleum is fabrikant van industriële verven, lakken en coatings voor de professionele eindgebruiker. Locatiedirecteur Reinout Klapwijk noemt structurele overcapaciteit van de Europese productielocaties als de voornaamste reden voor het voorgenomen besluit. Klapwijk tegenover de lokale pers: Dit heeft slechts deels te maken met de economische omstandigheden van tegenwoordig. Er zat nog altijd groei in de vraag. Maar die groei was minder dan de groei in de productie. Vandaar. We hebben nog twee andere fabrieken, in België en Engeland. Daar gaan we door met produceren. In overleg met ondernemingsraad, vakbonden, UWV en werknemers wordt gestreefd naar een aanvaardbaar sociaal akkoord. 4 verf&inkt 28-2013 9
coating dispersing grinding mixing dispensing filling packaging shaking dosing regenerating screening engineering it s in our nature! Your total supplier for machinery, spare parts, service & maintenance in the Benelux for the coatings, paints & inks, chemical, cosmetic, environmental, food and packaging industry. Eskens represents Willy A. Bachofen AG, CPS Color Equipment Spa, Collomix GmbH, Lödige Process Technology, Mount Packaging Systems Ltd., Ofru Recycling GmbH & Co Kg., Ludwig Schwerdtel GmbH, Rhewum GmbH. Eskens Benelux B.V. T:+31 172 430181 info@eskens.com Eskens Benelux nv T:+32 15 451500 www.eskens.com
Branchenieuws IJssel Coatings investeert in duurzaamheid IJssel Coatings heeft in januari duizend vierkante meter zonnepanelen geïnstalleerd op het dak van de nieuwe productielocatie in Moordrecht. De verffabrikant streeft ernaar jaarlijks minimaal twintig procent van de eigen energiebehoefte op te wekken. De eerste resultaten waren hoopgevend. De resultaten zijn real time te volgen op http://elianesolarprojects.solarlog-web.be/5942.html. Ook de reductie van energie is een speerpunt van IJssel Coatings. Samen met Deltas Power is een energiebesparingsprogramma gestart, dat beoogt het energieverbruik met twintig procent te verminderen. In een persbericht laat het bedrijf weten er trots op te zijn dat het deze investeringen kan doen. IJssel Coatings is ervan overtuigd dat de investeringen zichzelf zullen terugverdienen. Bij IJssel Coatings wordt niet alleen over maatschappelijk verantwoord ondernemen gepraat, maar er wordt ook in geïnvesteerd. De onderzoeksactiviteiten richten zich voorts op het duurzamer maken van de producten Double Coat, IJmopox en Variopox. Nieuwe leidraad resultaatgericht werken Tijdens het Opdrachtgeverssymposium is door OnderhoudNL de nieuwe leidraad gelanceerd voor resultaatgericht werken. De nieuwe leidraad geeft de werkwijze weer tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers om samen resultaatgericht te werken. Nadere informatie op www.onderhoudnl.nl VNCI: zorgen om Europa en beschikbaarheid personeel Twee boodschappen stonden centraal tijdens de VNCI-jaarvergadering van eind mei: de zorgen rond de teloorgang van Europa als vestigingsplaats voor industriële bedrijven en de vraag óf en in welke mate de chemische industrie de komende jaren met problemen op de arbeidsmarkt zal worden geconfronteerd. VNCI-voorzitter Fuhrmann is van mening dat er een aardverschuiving in de chemie gaande is. Vier mondiale ontwikkelingen zetten de verhoudingen in de chemische industrie op zijn kop: de inzet van schaliegas in de VS, waardoor energie er vele malen goedkoper is dan in Europa, de ontwikkeling van de omvangrijke Chinese consumentenmarkt, de keuze van landen in het Midden-Oosten om downstream te gaan en de groei van onderzoek, kennis en innovatie in Azië. Het oude continent moet oppassen niet insignificant te worden, was Fuhrmanns boodschap. Vervolgens wees hij op het VNCI/Deloitte-rapport over de toekomst van de chemische industrie in Noord-West-Europa. Dankzij de bestaande grensoverschrijdende clusters heeft de chemie hier geweldige kansen, constateert het rapport. Europa moet die kansen niet om zeep helpen, want het verdwijnen van de chemische industrie is dramatisch: ze zit aan het begin Van Wijhe Verf ontving eind april dertig meiden uit de hoogste groepen van basisschool De Aquarel uit Zwolle. Dat gebeurde in het kader van de vijfde zogenoemde Girlsday van VHTO. Girlsday is een internationaal evenement waarbij duizenden meisjes kennismaken met bèta, techniek en ICT. Meisjes in de leeftijdscategorie van tien tot vijftien jaar krijgen zo gelegenheid een kijkje te nemen in bedrijven en instellingen die op dat terrein actief zijn. Onderdeel is een ontmoeting met (vrouwelijke) professionals die in de bètasectoren werken. VHTO noemt zichzelf hét expertisebureau in Nederland op het gebied van meisjes/vrouwen en bètawetenschap, techniek en ICT. Doel van VHTO is de participatie van meisjes en vrouwen Meidendag Van Wijhe van de waardeketen, benadrukte de VNCI-voorzitter. Een van de voorwaarden voor het behoud van een sterke chemische sector is de beschikbaarheid van voldoende en voldoende gekwalificeerd personeel. Het binnenhalen van toptalent was het thema van de bijeenkomst. Vooral door vergrijzing krijgt de chemie tussen nu en 2020 te maken met een toenemend aantal vacatures. Volgens de onderzoekers van DUO Market Research ontstaat er een tekort van bijna twintigduizend mbo ers, vierduizend hbo ers en vijfduizend academici. De constatering leidde tot een boeiende discussie tussen zaal en podium. Niet alle vertegenwoordigers van lidbedrijven herkenden zich in de cijfers. Zo werd vastgesteld dat het onderzoek zich beperkt tot de Nederlandse cijfers (uitstroom en behoefte worden tegenover elkaar gezet), terwijl de chemische industrie voor vooral hogere functies internationaal werft. Bedrijven werd gevraagd stageplaatsen beschikbaar te stellen en de poorten te openen voor (ouders van) leerlingen, zodat zichtbaar wordt dat de chemie een interessante werkplek is. De overheid werd opgeroepen mogelijke belemmeringen voor innovatieve initiatieven op de arbeidsmarkt uit de weg te ruimen. aan bètawetenschap, techniek en ICT in Nederland vergroten. De meisjes werden ontvangen door vrouwelijke medewerkers van Van Wijhe Verf. In het onderzoekslaboratorium werd uitgelegd hoe verf wordt ontwikkeld. Daarna mochten zij zelf aan de slag. Renske Puts, medewerker Afdeling P&O van Van Wijhe Verf, noemt het belangrijk dat juist meisjes jong in aanraking komen met bèta, techniek en ICT. Ze hebben vaak geen idee wat een technisch beroep inhoudt en kennen zelden technische bedrijven. Girlsday draagt ertoe bij dat het blikveld van meisjes wat betreft opleidings- en beroepsmogelijkheden in bèta, techniek en ICT wordt verruimd en dat zij hun opties voor de toekomst vergroten. Registratie Producten met nanomaterialen CEPE heeft een Position Paper uitgebracht met relevante informatie en met een instructie hoe te handelen bij productie/import en distributie in Frankrijk van nanomaterialen c.q. producten met nanomaterialen. De deadline voor de registratie van producten met nanomaterialen in Frankrijk is 1 juli 2013. Nadere informatie op www.r-nano.fr/?locale=en. verf&inkt 28-2013 11
interview Ruud Joosten, nieuwe deco-topman AkzoNobel: Niet heel Europa over één kam scheren Per 1 mei volgde hij Tex Gunning op als deco-topman van AkzoNobel. Nieuw in de functie, niet nieuw in de verfindustrie: al in 1988 werkte hij als marketingmanager voor Sigma Coatings. Nu moet hij de activiteiten van het bedrijf in het kwakkelende Europa stroomlijnen. Maar pas op, waarschuwt Ruud Joosten: We moeten niet alle Europese landen over één kam scheren. In Rusland en Turkije draaien we uitstekend. Tekst: Jos de Gruiter Fotografie: Pet van de Luijtgaarden Carrière Joosten: 1988-1996 Marketing- en salesmanager Sigma Coatings (nu PPG) 1996-2008 Diverse internationale marketing- en managementposities 2008-2011 Managing director AkzoNobel Decorative Paints Noord- en Oost-Europa 2011-2013 Managing director AkzoNobel Pulp and Performance Chemicals (Göteborg) 2013 - heden Lid AkzoNobel executive committee, verantwoordelijk voor Decorative Paints AkzoNobel kiest voor megafabrieken buiten Nederland. Aldus het Financieele Dagblad van 28 mei. In twee grote artikelen, waarvan één prominent op de voorpagina, beschrijft de krant de keuze van s werelds grootste verffabrikant om het gros van de Europese productiecapaciteit te concentreren in vijf of zes megafabrieken buiten Nederland. En dat terwijl AkzoNobel een Nederlands bedrijf is, aldus de berichtgeving. Ruud Joosten is op dat moment vier weken lid van het executive committee, verantwoordelijk voor Decorative Paints bij AkzoNobel. Hij heeft het stuk gelezen en is verbaasd. Ik snap niet waarom de krant dit als nieuws brengt, reageert hij. AkzoNobel heeft al een jaar of vijf geleden de ontwikkeling ingezet naar grotere sites in Europa, met een aantal satellietfabrieken voor specia- 12
interview listische producten. Het artikel is de bevestiging van een ontwikkeling, niet de melding van iets nieuws. AkzoNobel heeft in Engeland, Frankrijk en Polen al megasites in bedrijf. In het noorden van Engeland is een vierde fabriek in aanbouw. Een vijfde staat in de planning en wordt waarschijnlijk in (of in de buurt van) Turkije gebouwd. Joosten zit nog midden in de fysieke en mentale verhuizing van Zweden naar Nederland. Op 26 april werd hij tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders geïntroduceerd en 1 mei is hij begonnen als opvolger van Tex Gunning en werd hij in het executive committee van AkzoNobel verantwoordelijk voor het bedrijfsonderdeel Decorative Paints. Tot die datum was hij binnen AkzoNobel Specialty Chemicals managing director van Pulp and Performance Chemicals, met standplaats Götenborg in Zweden. In het FD-artikel spreekt bestuurder Ron Vos van FNV Bondgenoten de vrees uit dat de koerswijziging, zoals het FD het noemt, gevolgen heeft voor de Nederlandse vestigingen van AkzoNobel. Hij maakt zich met name zorgen over de vestiging in Groot-Ammers, waar Flexa- en Sikkensverven worden geproduceerd. Zijn die zorgen terecht? Ook hiervoor geldt dat het beleid niet anders is dan vijf jaar geleden. Ik kan natuurlijk niets uitsluiten, want ik weet niet hoe de markt zich ontwikkelt, maar dat is in zijn algemeenheid natuurlijk altijd een onzekere factor. Formeel zit ik pas een paar weken op deze plaats, maar ik heb niets gehoord over concrete plannen voor sluiting van Nederlandse vestigingen. Orde op zaken AkzoNobel publiceerde half april de cijfers over het eerste kwartaal van 2013. Ten opzichte van het eerste kwartaal van 2012 lag de omzet dit jaar zeven procent lager. Volgens AkzoNobel het gevolg van een zwakke vraag in Europese markten en desinvesteringen. De omzet van Decorative Paints daalde vijf procent, voornamelijk als gevolg van lagere volumes in Europa, prijs-/mixeffecten en valuta-effecten. Door lagere herstructureringskosten en lagere kosten in volwassen markten was het bedrijfsresultaat 43 miljoen euro hoger dan in 2012. De omzet van Performance Coatings daalde drie procent. De desinvestering van Decorative Paints Noord-Amerika werd in april 2013 voltooid. Volgens financieel topman Keith Nichols blijft de economische omgeving uitdagend en verwacht Akzo- Nobel geen spoedige verbetering in de trends die wij in onze activiteiten waarnemen. Vooral de situatie in Europa zal niet snel veranderen, aldus Nichols. In China en in Zuid-Amerika groeit de economie weliswaar minder snel dan pakweg twee jaar geleden, maar is er nog steeds sprake van robuuste economische groei, voegde hij toe. AkzoNobel voert het eerder aangekondigde kostenbesparingsprogramma versneld uit en ligt daarbij op schema. Nichols liet weten ervan uit te gaan dat het besparingsdoel van 500 miljoen euro (jaarlijks), al eind dit jaar zal worden gehaald. Met name de verfactiviteiten in Europa worden geherstructureerd. Het persbericht waarmee AkzoNobel Joostens benoeming aankondigde, wijst op zijn ruime ervaring in Decorative Paints. In zijn nieuwe functie zal hij zich richten op het aanpassen van Decorative Paints aan de uitdagende marktomstandigheden in Europa en op het verder uitbreiden van de aanwezigheid in belangrijke groeimarkten, aldus het bericht. Onnodig te zeggen dat die groeimarkten zich in Azië en Zuid-Amerika bevinden. In Europa moet, zoals Joosten het uitdrukt, orde op zaken worden gesteld. Europa doet het slecht en binnen Europa doet Nederland het nog De grote uitdaging is om over te stappen op biologische grondstoffen zonder de prestaties van onze producten aan te tasten. Dat accepteren onze klanten niet slechter. De oorzaken zijn bekend: weinig nieuwbouw en weinig activiteit op de huizenmarkt. We moeten echter oppassen heel Europa over één kam te scheren, waarschuwt Joosten. In landen als Rusland en Turkije draaien we uitstekend. De nieuwe deco-topman ziet het als zijn opdracht in Europa efficiencyslagen te maken op verschillende gebieden: Niet alleen op de gebieden productie en logistiek, maar ook ten aanzien van marketing, sales, onderzoek en ontwikkeling. AkzoNobel heeft gekozen voor grote R&D-centra voor deco in Slough en in Sassenheim. Er zijn geen nieuwe plannen om onderzoek en ontwikkeling op andere plaatsen onder te brengen? Naast Slough en Sassenheim hebben we nog een groot R&D-centrum in Singapore. Met die drie zijn we behoorlijk in sync met het beleid dat ons voor ogen staat en dat gebaseerd is op minder en grotere fabrieken en grotere R&D-centra. Het lab in Sassenheim wordt momenteel uitgebreid. Wij geloven erin dat mensen van elkaar leren en elkaar inspireren, dus innovatie gedijt volgens ons het beste in grote eenheden. Op welke innovatieve gebieden wilt u zich vooral richten? Ik geloof heel erg in verven die directe invloed hebben op de levens van mensen. Om een voorbeeld te noemen: verven die warmte reflecteren. In tro- 4 verf&inkt 28-2013 13