DOELSTELLINGEN Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe het is om als koppel op een zich van elkaar verschillende manier te geloven en/of in het leven te staan; Ouders denken na over hoe hun kinderen de onderlinge verschillen tussen hen als ouders ervaren en beseffen dat er geen vaste regels zijn voor het omgaan met verschillen in geloof en levensbeschouwing in de opvoeding; Ouders doen ideeën op en krijgen handreikingen aangereikt voor hoe om te gaan met de onderlinge verschillen in geloof/levensbeschouwing in de opvoeding. INFORMATIE VOOR DE COACH Deze bijeenkomst hoort bij een serie van vijf bijeenkomsten over opvoeden met geloven. De doelgroep van deze bijeenkomsten zijn ouders met kinderen van 8-12 jaar. Je kunt deze bijeenkomst los, of in samenhang met één of meer van de andere bijeenkomsten uitvoeren. In deze bijeenkomst gaat het over het omgaan met onderlinge verschillen in geloof of levensbeschouwing. Er zijn genoeg gezinnen waarin de moeder gelooft en de vader niet. Het komt vanzelfsprekend ook voor dat de rollen precies omgedraaid zijn. Of dat beiden wel geloven, maar op een (heel) verschillende manier. Ook al is er wederzijds respect en begrip voor elkaars eigenheid hierin, zeker met het krijgen van kinderen kan het lastig zijn om op een voor iedereen goede manier invulling te geven aan de levensbeschouwelijke kant van de opvoeding. Lastige kwesties die vaak in dergelijke gezinnen spelen zijn bijvoorbeeld: het gemis van het met elkaar kunnen delen van bepaalde (geloofs)ervaringen, wederzijds onbegrip vanwege het anders van elkaar zijn als het om geloven gaat, gevoelens bij beide partners van er op bepaalde punten alleen in staan, het niet eens kunnen worden over wat meegegeven wordt in de opvoeding voor wat betreft geloof of welke afspraken daarvoor moeten gelden, enzovoort. Het belangrijkste doel van deze ouderbijeenkomst is het bieden van herkenning, erkenning en het delen van ervaringen met andere ouders in vergelijkbare situaties. Verder doen ouders handreikingen en tips op die ze kunnen gebruiken in de dagelijkse praktijk van hun gezinsleven. Door een dergelijke bijeenkomst leren ouders ook andere gezinnen kennen die in eenzelfde soort situatie zitten. Wanneer ze daar behoefte aan hebben kunnen ze ook buiten deze bijeenkomst om contact met elkaar zoeken. Het is daarnaast een uitgelezen moment om als kerkelijke gemeenschap de ouders ondersteuning aan te bieden voor het opvoeden met geloven van hun kinderen en de omgang daarmee in de specifieke situatie van ieder gezin. Vanzelfsprekend zijn er geen vaste regels voor hoe je je kinderen opvoedt wanneer je als ouders van elkaar verschilt als het gaat om geloof. Belangrijk is dat ouders worden gestimuleerd in hun eigen zoektocht naar wat voor hen in hun persoonlijke situatie werkt. VOORBEREIDING Praktische voorbereiding Lees tijdig het materiaal voor deze bijeenkomst door; Regel de benodigde materialen (zie benodigdheden); Probeer aangereikte werkvormen eigen te maken en schaaf het desnoods hier en daar bij zodat jij er op een bij jou en jouw doelgroep passende manier mee kunt werken; Leg voor de bijeenkomst alle benodigde spullen alvast klaar zodat je tijd hebt om de ouders bij binnenkomst te ontvangen. Persoonlijke voorbereiding Het is belangrijk om je in de periode voorafgaande aan deze bijeenkomst te verdiepen in het onderwerp. Lees daarom de volgende artikelen van Moments: Geloven is mijn keus, niet geloven de zijne, pag 22 en 23 Tips voor als de één wel gelooft en de ander niet, pag 24.
Probeer eens een gesprekje aan te knopen met iemand die ervaring heeft met dit soort situaties zodat je een beeld krijgt van hoe mensen omgaan met de verschillen in levensbeschouwing binnen een gezin. Stel jezelf de vraag hoe jij met een dergelijke situatie om zou gaan, leef je in beide posities in en probeer het vanuit de verschillende perspectieven te bekijken. Tip: als je zelf geen of nog jonge kinderen hebt, kan het helpen om via internet wat meer te weten te komen over de zaken waar ouders tegenaan lopen. Probeer bijvoorbeeld via Google fora of reacties van mensen rondom dit onderwerp te vinden. BENODIGDHEDEN Voor jezelf en de ouders het oudermagazine Moments (te bestellen via www.boekencentrum.nl); Tape; Pennen, één per persoon; Schrijfpapier; Scharen, één per subgroep; Voldoende kopieën (eventueel uitvergroot) van werkblad 2 op stevig, gekleurd papier, één kopie per subgroep; Grote vellen papier, één per tweetal; Dikke stiften, één per tweetal. PROGRAMMA Welkom en opening 10 minuten Heet de ouders welkom, noem je naam en vertel kort iets over jezelf. Vertel dat jullie straks uitgebreider met elkaar kennis gaan maken. Vat kort samen waarom jullie hier bij elkaar zijn en hoe het programma voor deze bijeenkomst in elkaar zit. Open vervolgens de bijeenkomst met het gedicht in BIJLAGE 1. Kennismaking 10 minuten Laat de ouders plaats nemen op de stoelen die vooraf aan de bijeenkomst in een halve maan vorm zijn gezet. Vraag de ouders om zich aan elkaar voor te stellen aan de hand van onderstaande kennismakingswerkvorm. Neem daarbij zelf het voortouw en gebruik eventueel ook nog onderstaand voorbeeld ter verduidelijking van wat de bedoeling is. Iedereen stelt zichzelf voor aan de hand van onderstaande twee zinnen: - Mijn naam is - Wat mij kenmerkt is Voorbeeld ter verduidelijking: - Mijn naam is Alex - Wat mij kenmerkt is dat ik komend voorjaar ga starten bij een hardloopgroep in Poeldijk (of: wat mij kenmerkt is dat ik sinds een half jaar vrijwilliger ben bij de egelopvang in Den Haag) Verkenning 20 minuten Deze bijeenkomst gaat over een onderwerp dat wellicht een bepaalde lading met zich meedraagt voor sommige ouders. Daarom is het goed om eerst op een speelse manier een positieve bodem te leggen onder de bijeenkomst. Dit kan met behulp van onderstaande verkenningswerkvorm. Zorg ervoor dat vooraf aan de bijeenkomst het werkblad Voordelen van verschillend zijn op stevig papier in verschillende kleuren is gekopieerd (zie BIJLAGE 2). Verdeel de groep in kleine groepjes van drie tot maximaal vijf personen (afhankelijk van de groepsgrootte). Geef elk groepje een kopie van het werkblad, een pen en een schaar. Vertel de groepjes dat ze met elkaar kunnen gaan brainstormen over de voordelen van verschillend van elkaar zijn als het gaat om geloven, in een relatie maar ook als ouders binnen een gezin. De gezamenlijke bevindingen kunnen genoteerd worden in de cirkel op het
werkblad. Vervolgens kan elk groepje de ingevulde cirkel uitknippen en de zwarte stip bovenin door prikken. Haal de cirkels op en hang dezen gedurende de bijeenkomst aan een touwtje voor in de ruimte. Koppel kort plenair de bevindingen van de groepjes terug aan de hand van de ingevulde cirkels, benoem daarbij hoofdlijnen en opvallendheden. Spreek met de groep af dat je in de dagen na de bijeenkomst de ingevulde cirkels zult inventariseren in een document en dit rond zult mailen. Want er zijn ook mooie en inspirerende kanten aan het verschillend zijn! Verdieping 1 10 minuten Tijdens deze werkvorm staan we stil bij verhalen van vrouwen die vertellen over de situatie in hun gezin en hoe zij die beleven. Verdeel de ouders in groepjes van drie tot maximaal vijf personen. Geef de groepjes de opdracht om willekeurig één van de drie verhalen uit Zij gelooft, hij niet (pag xx) te selecteren en deze te lezen. Ieder voor zich kan eventueel een uitroepteken of iets dergelijks zetten bij zaken die opvallend of interessant zijn in het verhaal. Laat de ouders binnen elk groepje vervolgens met elkaar over het geselecteerde verhaal in gesprek gaan. Leidraad daarvoor kan zijn: - Wat vind je van de manier waarop er in dit gezin met de situatie om wordt gegaan? o Wat zou je juist niet zo doen? o Wat vind je een goed idee of een belangrijke uitspraak? - Herken je iets van je eigen situatie in dit verhaal? Pauze 15 minuten Verdieping 2 20 minuten De groep heeft zich inmiddels georiënteerd op de voordelen van verschillend zijn binnen een relatie en daarbij als ouders in een gezin. Daarna zijn de deelnemers verder de diepte in gegaan door verhalen van andere ouders te bespreken en die te vergelijken met hun eigen situatie. Nu is het tijd om de ouders eens specifiek te laten kijken naar hun eigen situatie. Wat kan hen helpen om zo goed mogelijk om te gaan met de verschillen qua levensbeschouwing of geloof in hun gezin? Verdeel de groep in tweetallen. Geef elk tweetal een groot vel papier en een dikke stift. Geef vervolgens de opdracht om elkaar kort wederzijds te bevragen over wat de ander nodig heeft als persoon om zich goed te voelen binnen de eigen situatie waarin zij verschillen van hun partners als het gaat om geloven, niet geloven of anders geloven. Dat kunnen zaken zijn die al aanwezig zijn of dingen die je graag (meer) zou willen. Alles wat bij hen opkomt mag opgeschreven worden: van heel concreet tot meer abstracte waarden. Bijvoorbeeld: ik wil in ieder geval dat mijn kind gedoopt wordt, tot: luisteren naar wat elkaar beweegt is essentieel. Eerst schrijft ieder voor zichzelf een aantal zaken op die voor hem/haar wezenlijk zijn. Vervolgens gaan de tweetallen hierover met elkaar in gesprek door toelichting te vragen op de zaken die opgeschreven zijn. Geef de tweetallen hiervoor in totaal tien minuten. Vraag hen daarna om naar aanleiding van het gesprek gezamenlijk een paar kernwaarden op te stellen. Wat herkennen ze bij elkaar? Hoe kun je dit benoemen? Wat is er nodig aan de basis van het gezin om goed om te kunnen gaan met de onderlinge verschillen? Vraag hen deze kernwaarden op te schrijven op het grote vel papier. Laat elk tweetal vervolgens het vel voor in de ruimte hangen met behulp van tape. Inventariseer vervolgens plenair welke kernwaarden het meest worden genoemd en welke juist opvallen doordat ze juist minder worden genoemd. Vraag enkele deelnemers te reageren op wat er naar voren is gekomen. Hadden ze wel eens op een dergelijke manier gekeken naar hun eigen gezinssituatie? Levert het nieuwe inzichten op of bevestigt het meer wat je al wist? Helpt het om op deze manier wat meer van een afstand naar je eigen situatie te kijken? Als de deelnemers daar prijs op stellen kun je aanbieden om alle kernwaarden in een document te zetten en dat na afloop rond te mailen.
Verwerking 30 minuten Nadat gekeken is naar de situatie van de partners onderling, is het goed de focus te verleggen naar de kinderen. Er is aan het begin van deze bijeenkomst al even stilgestaan bij voordelen van onderlinge verschillen tussen partners aangaande de (geloofs)opvoeding van de kinderen. Nu gaan we een stapje verder door expliciet stil te staan bij wat de onderlinge verschillen betekenen voor de (geloofs)opvoeding van de kinderen. Verdeel de groep in kleine groepjes van ongeveer vijf personen. Het aantal is afhankelijk van de totale groepsgrootte; zorg dat er in totaal niet meer dan vier groepjes ontstaan. Geef elk groepje vijf minuten de tijd om kort met elkaar herkenbare situaties te benoemen die voorkomen binnen een gezin waarin ouders verschillend van elkaar zijn als het gaat om geloof. Laat elk groepje één specifieke situatie uitkiezen die meerdere groepsleden als lastig ervaren of waar ze graag tips voor zouden willen. Geef de groepjes vervolgens nog eens vijf minuten de tijd om een kort rollenspel over de gekozen situatie voor te bereiden. Het gaat er hierbij slechts om dat de situatie door middel van het rollenspel inzichtelijker kan worden. Door het spel is het mogelijk dat je ineens andere zaken opvallen of nieuwe inzichten krijgt. Vraag elk groepje om de beurt om hun rollenspel uit te spelen. Vraag na elk rollenspel eerst aan de spelers hoe zij het ervaren hebben. Vraag vervolgens aan het publiek wat hen opviel: wat zij gezien, gehoord en gevoeld hebben (verbaal en non-verbaal). Vraag daarna aan iedereen of zij nu, na dit rollenspel over deze specifieke situatie, tips, handreikingen of nieuwe inzichten hebben opgedaan die ze willen delen. Sluit iedere ronde af door degenen die de situatie hebben ingebracht, te vragen wat zij meenemen van dit gesprek. Wat is bij hen blijven hangen, waar kunnen ze iets mee? Afsluiting 5 minuten Vraag wat de ouders van de bijeenkomst vonden en of ze nog iets gemist hebben. Peil of er behoefte is aan een vervolgbijeenkomst (zorg dat je alle e-mailadressen hebt en eventueel overige contactgegevens). Bedank iedereen voor zijn/haar bijdrage en sluit af met de tekst uit BIJLAGE 3. BIJLAGEN 1. Openingsgedicht 2. Werkblad Voordelen van verschillend zijn 3. Inspirerende tekst ter afsluiting
BIJLAGE 1 Openingsgedicht Luisteren Luisteren is meer dan horen Luisteren is tijd durven verliezen De ander uit laten praten Geen kant en klare oplossingen geven Maar stapvoets met de ander onderweg gaan Niet jouw tempo opdringen Maar die van de ander volgen Niet jouw antwoord geven Maar samen een passend antwoord vinden In het luisteren ervaart de ander Dat je van hem houdt Wie durft te luisteren Voelt niet meer de dwang Om het stokje van de ander over te nemen Maar begint te geloven Dat het luisteren zelf al verlichting is Auteur: onbekend
BIJLAGE 2 Werkblad Voordelen van verschillend zijn
BIJLAGE 3 Tekst ter afsluiting Een man en zijn zoon lopen door het bos. Plotseling struikelt de jongen en omdat hij een scherpe pijn voelt, roept hij "aaahhh". Verrast hoort hij een stem vanuit de bergen roepen: "aaahhh". Nieuwsgierig roept de jongen: "Wie ben jij?" Het enige antwoord dat hij terugkrijgt is: "Wie ben jij?" Hij wordt kwaad en roept: "lafaard!", waarop de stem roept: "lafaard!" De jongen kijkt zijn vader aan en vraagt wat er gebeurt. De man antwoordt: "Let maar eens op" en roept vervolgens: "Ik bewonder jou." De stem antwoordt: "Ik bewonder jou!" De man roept: "Jij bent prachtig!" De stem antwoordt: "Jij bent prachtig!" De vader legt daarop uit: "De mensen noemen dit een echo, maar eigenlijk is dit 'het leven'. Het leven geeft je altijd terug wat jij geeft. Het leven is een spiegel van jouw handelingen. Als je meer liefde wil, geef dan meer liefde. Wil je dat mensen begripvol en respectvol met je omgaan? Geef ze dan begrip en respect. Dit gaat op voor alle aspecten van het leven. Wat je geeft wordt weerspiegeld in wat je terugkrijgt van het leven."