Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1994 1995 21501-02 Algemene Raad Nr. 152 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 20 juli 1995 Conform de bestaande afspraken heb ik de eer U hierbij aan te bieden het verslag van de Algemene Raad d.d. 17/18 juli 1995. De Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken M. Patijn 5K2353 ISSN 0921-7371 Sdu Uitgeverij Plantijnstraat s-gravenhage 1995 Tweede Kamer, vergaderjaar 1994 1995, 21501-02, nr. 152 1
Verslag van de Algemene Raad d.d. 17/18 juli 1995 Aan de Raad werd van Nederlandse zijde deelgenomen door Minister van Mierlo en Staatssecretaris Patijn. Programma van het Voorzitterschap In een openbaar debat over het werkprogramma van het Spaanse voorzitterschap noemde Minister Solana 5 aandachtspunten. Het zoeken naar een oplossing van de problematiek in voormalig Joegoslavië. De cluster groei, werkgelegenheid, voorbereiding derde fase EMU en de verdere hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. De versterking van het Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid. In dit verband hoopt Spanje creatief gebruik te maken van het dubbele EU/WEU-voorzitterschap. Het scheppen van een «gemeenschappelijke juridische ruimte» voor Veiligheid Asiel- en Immigratiebeleid. Als laatste punt noemde Solana het belang het belang van een goede voorbereiding van de Intergouvernementele Conferentie van 1996. In hun reacties onderstreepten ministers verschillende elementen van dit programma. Nederland hoopte dat het dubbele EU/WEU voorzitterschap een stimulans zou betekenen voor de ontwikkeling van de tweede pijler. Ook de JBZ-pijler behoeft de nodige verbetering. Tevens vroeg Minister van Mierlo aandacht voor het rapport Molitor over deregulering. Conferentie van de vertegenwoordigers van de regeringen van de lidstaten De vertegenwoordigers van de regeringen van de lidstaten gingen bij hamerslag akkoord met de benoeming van 7 nieuwe rechters voor het Gerecht van Eerste Aanleg. Resoluties Europees Parlement Franse kernproeven Tijdens de bespreking van dit doorgaans als hamerpunt behandeld agendapunt, vroeg de Deense minister Petersen aandacht voor de resolutie van het EP over de hervatting van de Franse kernproeven. De Deense regering betreurde dit besluit. Een zestal delegaties, waaronder de Nederlandse, sloot zich aan bij de woorden van de Deense minister. Minister van Mierlo herinnerde aan de Nederlandse bezorgdheid, uitgesproken tijdens de ER te Cannes, en lichtte toe dat het Franse besluit moeilijk valt uit te leggen aan de Europese burgers. Middellandse Zee-beleid: Stand van zaken van de onderhandelingen met Marokko, Egypte en Israël. Commissaris Marín gaf de Raad een overzicht van de vorderingen in de onderhandelingen met Egypte over een partnerschapsakkoord. Na een derde onderhandelingsronde begin juli jl. is besloten de verdere uitwerking van de meer technische kwesties over te dragen aan de diverse daarvoor in aanmerking komende werkgroepen. In september a.s. zal waarschijnlijk een vierde onderhandelingsronde plaatsvinden. Ten aanzien van de onderhandelingen met Marokko deelde Commissaris Marín mede dat na het recente bezoek van de Marokkaanse Minister-President Filali aan Brussel enig zicht was ontstaan op een hervatting van de onderhandelingen, zowel over een partnerschapsakkoord, als over een nieuw visserij-akkoord. Een exacte datum van hervatting van de onderhandelingen was evenwel nog niet bekend. Tweede Kamer, vergaderjaar 1994 1995, 21501-02, nr. 152 2
Tenslotte bereikte de Raad overeenstemming over de onderhandelingen met Israël over een partnerschapsakkoord alsmede over een overeenkomst die Israëlische deelname aan de Europese Onderzoeksprogramma s mogelijk maakt. En marge van de Raad werd intensief onderhandeld over nog openstaande punten betreffende het landbouwgedeelte van het partnerschapsakkoord, alsmede de modaliteiten van de Israëlische deelname aan het Europese Onderzoeksprogramma. Nadat een compromis was gevonden tussen de specifieke wensen op landbouwterrein van enkele lidstaten, en een aanvaardbare formulering was gevonden ten aanzien van het actieve waarnemerschap van Israël in de programmacomités van het Vierde kaderprogramma inzake Onderzoek en Ontwikkeling, gaf de Raad de Commissie het mandaat om beide akkoorden te ondertekenen. Middellandse Zee-beleid: Ondertekening van een nieuw partnerschapsakkoord met Tunesië. De Raad ging over tot ondertekening van het partnerschapsakkoord met Tunesië. Middellandse Zee-beleid: Waarneming verkiezing van de Palestijnse Raad De Raad bevestigde de benoeming van de voormalige Zweedse minister van Justitie Lidbom als hoofd van de verkiezingseenheid van de EU. Overeenstemming tussen de Palestijnse Autoriteit en de Israëlische regering over de verkiezingen wordt nog voor het eind van deze maand verwacht. Betrekkingen met Cuba Tijdens de Algemene Raad van 17/18 juli jl. is de Mededeling van de Commissie inzake de betrekkingen van de EU met Cuba kort toegelicht. Kern van de mededeling is dat Cuba na de val van de muur en de ontwikkelingen in Midden- en Oost-Europa in een isoleerde positie terecht gekomen. De EU zou nu de dialoog met Cuba moeten intensiveren teneinde de op gang gekomen veranderingen te ondersteunen. Verslag van de triloog (Raad-Commissie-EP) Voorzitter Solana deelde mee dat er op 12 juli te Straatsburg een triloog heeft plaatsgevonden, tijdens de welke een aantal uiteenlopende kwesties werd besproken, waaronder publikatie van institutionele akkoorden, douane-unie Turkije, en Financiering Mostar. Noch voorzitter, noch delegaties gingen nader inhoudelijk in op de triloog. Voormalig Joegoslavië: Overeenkomst EU/Kroatië. Naar aanleiding van een rapport van Commissaris Van den Broek ging de Raad nader in op de onderhandelingen met Kroatië over een Handelsen Samenwerkingsakkoord. Daarbij ging in het bijzonder aandacht uit naar de kwestie van het al dan niet opnemen van een zogenaamde evolutieve clausule, waarin Kroatië het perspectief wordt geboden op een associatie akkoord. De Raad concludeerde dat het Comité van Permanente Vertegenwoordigers zich hierover nader diende te buigen. Voormalig Joegoslavië: Humanitaire hulp De Raad had een diepgaande discussie over de humanitaire aspecten van de ontwikkelingen rondom de oostelijke enclaves naar aanleiding van de verovering van Screbrenica door de Bosnische Serviërs en de daarmee Tweede Kamer, vergaderjaar 1994 1995, 21501-02, nr. 152 3
gepaard gaande vluchtelingenstroom. De Raad nam kennis van het verslag van Commissaris Bonino over haar recente bezoek aan de vluchtelingenkampen en haar contacten met betrokken personen en instanties; er waren geen directe wensen ten aanzien van voedsel en medicamenten. De Raad gaf aan terzake attent te zullen blijven en zonodig hulp te bieden. Voorts onderstreepte de Raad het belang van de komende bijeenkomst in Genève onder auspiciën van UNHCR over de humanitaire behoeften op de middellange termijn door de Bosnische regering geraamd op ca. 15 miljoen Duitse mark per maand over 1995 en stelde bereid te zijn hieraan bij te dragen. De Raad verzocht onderhandelaar Bildt een eventuele evacuatie van Zepa met de Bosnische regering op te nemen en mogelijke bijdragen hieraan te willen bezien. Voormalige Joegoslavië: Visa Na een summiere behandeling concludeerde de Raad dat de kwestie van de instelling in EU-verband van een visumplicht voor onderdanen van de Federale Republiek Joegoslavië (Servië/Montenegro) nog niet rijp was voor besluitvorming. Het onderwerp werd ter verdere voorbereiding verwezen naar het Comitié van Permanente Vertegenwoordigers. Voormalig Joegoslavië: Verslag Bildt/politieke situatie In zijn inleiding schetste EU-onderhandelaar Bildt een somber beeld van de situatie in Bosnië. Zijn conclusie was dat de enige verder begaanbare weg een combinatie was van een krachtige voortgang langs het diplomatieke spoor, met een herstructurering c.q. hergroepering van UNPROFOR, dat daardoor in staat moet worden gesteld zijn humanitaire taak beter te vervullen. De eventuele goedkeuring door de Raad van het mandaat ten behoeve van onderhandelingen met Libanon over een partnerschapsakkoord werd nog voor de Raad van de agenda afgevoerd. De Raad hechtte als A-punt zijn goedkeuring aan het voorstel van het Spaanse voorzitterschap om de bijeenkomst met de ministers van buitenlandse zaken van de Samenwerkingsraad van de Golfstaten uit te stellen. Voorts gaf de Raad zijn akkoord aan een voorbereidende bijeenkomst op ministerieel niveau in Troika-formaat op 20 juli a.s. met de Samenwerkingsraad van de Golfstaten. Verzoek om toetreding van Slowakije en Roemenië tot de Europese Unie De Algemene Raad bevestigde dat conform artikel 0 van het verdrag van de EU de gebruikelijke procedures gehanteerd zullen worden voor de verzoeken tot toetreding van Slowakije en Roemenië. Tevens concludeerde de Raad dat het voorzitterschap de verzoeken formeel zal beantwoorden. Voedselhulp aan bepaalde landen in de Kaukasus en Centraal-Azië Tijdens de AR is een discussie gevoerd inzake de financiering van een voedselhulpoperatie aan de Kaukasische republieken, Kyrgyzstan en Tadzjikistan. Over de noodzaak tot levering van de voedselhulp bestond in de raad politieke overeenstemming. Zodra de Commissie een formeel voorstel heeft ingediend inzake de financiering van de operatie zal d.m.v. een schriftelijke procedure besluitvorming plaatsvinden. Betrekkingen met de Verenigde Staten van Amerika In samenspraak met het voorzitterschap berichtte Vice-Voorzitter van de Tweede Kamer, vergaderjaar 1994 1995, 21501-02, nr. 152 4
Europese Commissie Sir Leon Brittan aan de Raad dat de Commissie doende is een mededeling voor te bereiden over de transatlantische betrekkingen. Deze mededeling zal worden aangeboden aan de Raad in oktober om zodoende een bijdrage te leveren aan de in december te houden EU/VS top. Ter voorbereiding van deze top zal de Raad een inhoudelijk debat voeren. Op de topontmoeting tussen de EU en de Verenigde Staten van 14 juni jl. in Washington is besloten een gezamenlijke werkgroep op hoog niveau in te stellen die mogelijkheden tot intensivering van de transatlantische betrekkingen zal bestuderen. De Europese Raad van 26 en 27 juni jl. heeft zijn steun betuigd aan een verdieping van de transatlantische dialoog op basis van de Verklaringen van november 1990, aan de versterking van het door de Wereldhandelsorganisatie (WTO) geboden multilaterale kader en aan de ontwikkeling van de veiligheidsrelatie tussen de Europese en de Amerikaanse pijler van het Atlantisch bondgenootschap. Overeenkomst inzake vreedzame nucleaire samenwerking tussen de Europese gemeenschap voor Atoomenergie en de Verenigde Staten van Amerika De Algemene Raad van 17 juli jl. heeft zich gebogen over de laatste nog openstaande vragen aangaande het nieuwe nucleaire samenwerkingsovereenkomst tussen Euratom en de Verenigde Staten die de oude overeenkomst daterend uit 1958 moet vervangen. In principe is een gekwalificeerde meerderheid van de Lidstaten tijdens deze Algemene Raad akkoord gegaan met het bereikte onderhandelingsresultaat, maar de formele goedkeuringsprocedure is nog niet afgerond. Dit zal naar verwachting binnen afzienbare tijd geschieden. Handelsvraagstukken Follow-up van de WTO-werkzaamheden/Financiële diensten De Raad bereikte overeenstemming over conclusies inzake de onderhandelingen in de WTO over financiële diensten. Deze conclusies behelsen het streven van de EU om een interim-overeenkomst over financiële diensten tot stand te brengen, met een looptijd tot uiterlijk eind 1997. Een dergelijke interim-overeenkomst likt voorlopig het maximaal haalbare, op basis van de tot nu toe gedane aanbiedingen door de diverse landen. De Commissie zal, mede in het licht van enkele verbeterde aanbiedingen, een beroep blijven doen op de VS om aan de overeenkomst deel te nemen. Op 30 juni jl. werden op initiatief van de EU de onderhandelingen uitgesteld tot 28 juli a.s., omdat de VS had verklaard niet aan een overeenkomst te willen deelnemen, m.n. op grond van de te mager bevonden aanbiedingen van een aantal Aziatische landen. Harmonisering van exportkredieten op middellange en lange termijn De Raad heeft kennis genomen van een verklaring van Vice-Voorzitter Sir Leon Brittan over de stand van zaken met betrekking tot het Commissievoorstel van september 1994 inzake de harmonisering van exportkredietverzekeringen op middellange en lange termijn. Sir Leon Brittan zal hierop, waarschijnlijk met een aangepast Commissievoorstel, tijdens de volgende Raad terugkomen. Rusland/Tsjetsjenië Het besluit tot ondertekening van het interim-akkoord met Rusland is als A-punt door de Algemene Raad goedgekeurd. Vervolgens is het akkoord Tweede Kamer, vergaderjaar 1994 1995, 21501-02, nr. 152 5
en marge van de AR ondertekend door de voorzitter van de Raad, de Commissie en de Russische Minister Kozyrev. Ondertekening samenwerkingsakkoord EU/Vietnam En marge van de Algemene Raad van 17/18 jl. heeft de ondertekening plaatsgevonden van de overeenkomst EU/Vietnam. Het betreft een non-preferentiële handels- en samenwerkingsovereenkomst, welke zich uitstrekt tot samenwerking op het gebied van wetenschap en technologie, milieu, drugsbestrijding en regionale samenwerking. Eerbiediging van de democratische beginselen en de rechten van de mens vormen de grondslag voor samenwerking. In de preambule is een adequate repatriëringsclausule opgenomen. Associatie Raad met Polen En marge van de Algemene Raad vond de tweede Associatie Raad met Polen plaats. Geconstateerd werd dat de betrekkingen tussen de EU en Polen aanzienlijk verbeterd waren en dat er meer begrip bestond voor wederzijdse standpunten. Van Poolse zijde werd een aantal voorstellen gedaan tot nauwere betrokkenheid van de MOE-landen bij de EU waaronder het betrekken van de MOE-landen bij de voorbereidingen van de IGC 96 alsmede bij de MZ-Conferentie te Barcelona, de organisatie van een speciale top EU-MOE-landen, het opstellen van een tijdschema voor de toetredingsonderhandelingen (analoog aan hetgeen Cyprus en Malta is geboden) en verbetering van de gestructureerde dialoog. Van Unie-zijde werd aangegeven dat e.e.a. nader bestudeerd zal worden. Associatie Raad met Hongarije En marge van de Algemene Raad vond de tweede Associatie Raad met Hongarije plaats. Tijdens deze bijeenkomst werd met name van gedachten gewisseld over het hervormingsproces in Hongarije in het kader van de pre-toetredingsstrategie. Minister Kovacs stelde onder meer dat Hongarije nu een stringent bezuinigingsbeleid toepast. Voorts onderstreepte hij het belang van de zware en lichte industrie. In deze sector bezit Hongarije een comparatief voordeel dat verder verstrekt moet worden door modernisering van het produktie-apparaat. Voorts benadrukte Minister Kovacs dat zijn land veel waarde hecht aan goede betrekkingen met zijn buurlanden. Met Slowakije en Roemenië wordt onderhandeld om een oplossing te vinden voor de problemen die met deze twee landen bestaan. Tweede Kamer, vergaderjaar 1994 1995, 21501-02, nr. 152 6