Op koers Jaarverslag 2011-2012 Regionaal Bureau Voortijdig Schoolverlaten Maastricht en Heuvelland Gemeenschappelijke regeling Regionale samenwerking leerplicht en RMC Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem,Maastricht, Meerssen, Vaals en Valkenburg aan de Geul
2
Inhoudsopgave Inleiding 5 1.1 Leerplicht 6 1.2 Samenwerking en overleg 7-11 1.3 Korte schets resultaten 2011-2012 11 1.4 Onderwijs in het buitenland 12 1.5 Organisatie 13 1.6 Uitvalpercentage 13 Cijfers Leerplicht-RMC schooljaar 2011-2012 2.1 Jongeren van 5 tot 23 jaar 14-16 Tabel 1 Leeftijdsopbouw en verdeling m/v naar gemeente Tabel 1a Jongeren en verdeling m/v naar gemeente 5 tot 12 jaar Tabel 1b Jongeren en verdeling m/v naar gemeente 12 tot 18 jaar Tabel 1c Jongeren en verdeling m/v naar gemeente 18 tot 23 jaar Tabel 1d Jongeren en verdeling m/v naar gemeente 5 tot 23 jaar Tabel 1e Jongeren totaal per gemeente 5 tot 23 jaar van de laatste 3 schooljaren 2.2 Jongeren van 5 tot 12 jaar 17-19 Tabel 2.1 Reden afwezigheid en soort schoolverzuim per onderwijssoort Tabel 2.2 Relatief verzuimmelding en meldingen zorgleerlingen per gemeente Grafiek 2.2.1 Deelname onderwijs in het buitenland Grafiek 2.2.2 Verzuimmeldingen Grafiek 2.2.3 Zorgmeldingen 2.3 Jongeren van 12 tot 18 jaar 20-22 Tabel 3.1 Reden afwezigheid en soort schoolverzuim per onderwijssoort Tabel 3.2 Relatief verzuimmelding en meldingen zorgleerlingen per gemeente Grafiek 3.2.1 Deelname onderwijs in het buitenland Grafiek 3.2.2 Verzuimmeldingen Grafiek 3.2.3 Zorgmeldingen 3
2.4 Jongeren van 18 tot 23 jaar 23-24 Tabel 4.1 Reden afwezigheid en soort schoolverzuim per onderwijssoort Tabel 4.2 Relatief verzuimmelding en meldingen zorgleerlingen per gemeente 2.5 Jongeren van 12 tot 23 jaar 25-26 Voortijdig Schoolverlaten 2.5.1. VSV-aanpak 2012-2015 27 Tabel 5.1 Geregistreerde vsv-ers per gemeente 12 tot 23 jaar 28-32 Grafiek 5.1.1 Geregistreerde vsv-ers per gemeente 12 tot 23 jaar Grafiek 5.1.2 Aandeel vsv-ers Maastricht versus regio Tabel 5.2 Geregistreerde vsv-ers naar leeftijd Tabel 5.3 Geregistreerde vsv-ers naar onderwijstype en niveau Tabel 5.4 Geregistreerde vsv-ers per type diploma Tabel 5.5 Geregistreerde vsv-ers per school Tabel 5.6 Vergelijking % aandeel vsv-ers per ROC in onze regio Tabel 5.7 Bestemming voortijdige schoolverlaters 12 tot 23 jaar Grafiek 5.7.1 Overzicht bestemmingen vsv-ers (absoluut) Grafiek 5.7.2 Overzicht bestemmingen vsv-ers (procentueel) J@W-werkbestand schooljaar 2011-2012 33 Samenvatting per gemeente 34-36 Totaaloverzicht Maastricht en Heuvelland 37 Begrippenlijst 38 Afkortingen 39 4
INLEIDING Voor u ligt het jaarverslag Leerplicht en RMC/Voortijdig Schoolverlaten over het schooljaar 2011/2012 van het Regionaal Bureau Leerplicht/RMC Maastricht en Heuvelland (voortaan Bureau VSV). Naast de verplichting aan Burgemeester en Wethouders om op grond van artikel 25 van de Leerplichtwet jaarlijks verslag uit te brengen aan de gemeenteraad over het gevoerde beleid en de resultaten wordt er via dit jaarverslag ook inzicht verschaft in de aard, de omvang en de aanpak van voortijdig schoolverlaten. Sinds 1 januari 2004 zijn de leerplichttaken van de gemeenten in de regio Heuvelland geregionaliseerd en wordt er op deze manier aan de diverse Colleges van B en W gerapporteerd. De inhoud van dit jaarverslag geeft weer wat er in het schooljaar 2011-2012 aan casuïstiek binnen het Bureau VSV in behandeling genomen is. Verder wordt ook beleidsinformatie verzameld waardoor het jaarverslag ook een instrument kan zijn om de doeltreffendheid en doelmatigheid van de aanpak van de uitvoering van de leerplichtwet en voortijdig schoolverlaten te toetsen. Op landelijk niveau wordt door DUO ook cijfermateriaal ter beschikking gesteld via de z.g. VSV-atlas. Jaarlijks worden in februari de eerste voorlopige definitieve cijfers van het voorafgaand schooljaar bekend gemaakt die daarmee een eerste graadmeter vormen voor onze eigen cijfers. De cijfers landelijk laten zien dat er in het schooljaar 2011-2012 meer leerlingen van school gingen die in het bezit waren van een startkwalificatie. Daarmee is het aantal voortijdig schoolverlaters opnieuw gedaald, dit keer met zo n 6%. Vooral scholen in het middelbaar beroepsonderwijs wisten veel voortgang te boeken. Met name de ROC s van Amsterdam, Leeuwenborgh Opleidingen en ROC Tilburg wisten een stevige daling in te zetten. Kijkend naar de regio s hebben de vier grote steden, Gewest Zuid-Limburg (Heerlen- Maastricht-Sittard) en Midden Brabant (Tilburg) het aantal voortijdig schoolverlaters in schooljaar 2011-2012 flink teruggebracht. De uitval daalde daar voor het eerst onder de 7%. Het kabinet streeft er naar het aantal voortijdig schoolverlaters in 2016 terug te dringen tot maximaal 25.000. Gingen in het schooljaar 2001-2002 nog zo n 71.000 jongeren voortijdig van school, zo n tien jaar later is dit aantal bijna gehalveerd tot 36.250. In Europees verband behoort Nederland dan ook tot de koplopers in het terugdringen van voortijdig schoolverlaten. Vergeleken met de 27 EU-lidstaten als geheel (13,5%) heeft Nederland een relatief laag percentage schooluitvallers (9,1%). In de loop van het schooljaar 2011-2012 is het nieuwe convenant afgesloten over de periode 2012-2015 inzake het terugdringen van het aantal nieuwe voortijdige schoolverlaters. Het doel van het convenant is het borgen van bestuurlijke samenwerking tussen de RMC-contactgemeente en de onderwijsinstellingen in de RMC-regio met het oog op het realiseren van een zo hoog mogelijke reductie van het aantal jongeren in die RMC-regio dat gedurende het studiejaar 2014 2015 als nieuwe voortijdig schoolverlater wordt aangemerkt. Partijen beogen een landelijk maximum van 25.000 nieuwe voortijdig schoolverlaters in het kalenderjaar 2016. Hierdoor wordt wederom het belang onderstreept van een goede c.q. optimale samenwerking tussen rijk, gemeenten en onderwijsinstellingen. Kortom, het lijkt erop dat we goed op koers liggen maar we zijn er nog niet! Maart 2013 5
1.1 LEERPLCHT De inzet van leerplicht bestaat deels uit de uitvoering van de wettelijke taken zoals beschreven in de Leerplichtwet 1969 (artikel 22). Dit takenpakket is een vast onderdeel van het leerplichtbeleid en wordt overal in de regio op casusniveau ingezet. De belangrijkste werkzaamheden hierbij zijn: Handhaven van de Leerplichtwet op het gebied van absoluut verzuim (het ontbreken van een schoolinschrijving); Handhaven van de Leerplichtwet op het gebied van (spijbelgedrag). Voorkoming van verzuim, door signaleren, informeren en adviseren, daarnaast inventariseren van problemen en op basis daarvan doorverwijzen. Deelname aan diverse ketenplatforms. De leerplichtambtenaar (lpa) is belast met het toezicht op de naleving van de Leerplichtwet (lpw )door jongeren in de leeftijd van 5 tot 18 jaar en/of ouders/verzorgers. Hij bewaakt het recht op onderwijs voor de jongere en verleent hulp aan jongeren, ouders/verzorgers en scholen indien de jongere door (dreigend) schoolverzuim in zijn vorming en ontplooiing wordt belemmerd en wanneer er sprake is van problematisch gedrag. In de toelichting op de Lpw wordt krachtig benadrukt, dat het toezicht het karakter moet dragen van maatschappelijke zorg. Deze maatschappelijke zorg heeft een multidisciplinair karakter waarbij de nadruk ligt op een goede samenwerking met allerlei hulpverlenende instanties en scholen, zodat de jongere en/of ouders/verzorgers indien nodig snel en adequaat verwezen kunnen worden. De taak van de lpa hierin als eerstelijnswerker is zeer belangrijk. Hij beschikt hiervoor over een uitgebreid netwerk. Schoolverzuim is doorgaans een signaal van dieper gelegen oorzaken. Vaak speelt een complex van factoren een rol bij (dreigend) verzuim. Naast gezinsproblematiek, gedragsproblematiek en motivatieproblematiek gaat het daarbij om problemen van psychosociale aard, medische aard, schoolinhoudelijke aard, persoonlijkheidsproblematiek, identiteitsproblematiek in ruime zin en het ontbreken van een stimulerend toekomstperspectief. Het schoolverzuim dat aan de lpa wordt gemeld, wordt door de lpa onderzocht. Blijkt na gesprekken met de jongere en/of ouders/verzorgers, dat er sprake is van het weigeren van inschrijving bij een onderwijsinstelling, het weigeren van schoolbezoek of het niet meewerken aan een hulpverleningstraject dan kan worden overgegaan tot het opmaken van proces verbaal schoolverzuim. In voorkomende gevallen heeft de lpa de mogelijkheid om bij wijze van maatregel de Sociale Verzekeringsbank te verzoeken het recht op kinderbijslag op te schorten zolang het schoolbezoek niet is hervat. Wanneer er sprake is van beperkt verzuim zonder problematische achtergrond kan de lpa de zaak voor afdoening overdragen aan bureau HALT. De lpa functioneert zelfstandig en neemt zelfstandig -of zo nodig na collegiaal overleg- beslissingen. Hij neemt veelvuldig deel aan externe overlegsituaties zoals Zorg Advies Teams (ZAT s), zorgoverleg en ronde tafel, thuiszittersoverleg, Persoons Gerichte Aanpak (PGA)- bijeenkomsten, overleg met Justitie, Jeugdzorg, GGD etc. Naast verlenen van maatschappelijke zorg heeft de lpa functies op de volgende gebieden: - Beleidsontwikkeling: o.a. bijdrage leveren aan het maken van beleidsplannen; - Registreren: o.a. administratie/dossiervorming, jaarverslag; - Controleren: o.a. melding schoolverzuim, Arbeidsinspectie; - Justitieel: o.a. proces-verbaal opmaken; - Besluitvorming: o.a. op grond van diverse artikelen van de Lpw; - Voorlichting: o.a. (digitaal)materiaal maken voor scholen, ouders, jongeren, communicatie via sociale media ; - Preventie: o.a. actief leerplichtbeleid, overleg scholen; - Curatie: o.a. behandeling schoolverzuim, conflicthantering; - Signaleren: o.a. het opvangen van - en betekenis toekennen aan gebeurtenissen binnen en buiten de beroepspraktijk van de lpa, die het recht op onderwijs en /of de sociale omstandigheden van de leerplichtige jongere negatief kunnen beïnvloeden. Op basis van de Gemeenschappelijke Regeling Leerplicht Maastricht & Mergelland voert de gemeente Maastricht de werkzaamheden voortvloeiend uit de Lpw uit voor de gemeente Maastricht, Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Meerssen, Valkenburg en Vaals. 6
1.2 SAMENWERKING EN OVERLEG Een groot aantal van de meldingen van leerlingen die bij het regionaal bureau binnenkomt, is steeds complexer van aard. Het is van belang om kennis en informatie over de jongeren uit te wisselen met andere (hulpverlenende) instanties en overeenstemming te bereiken over de wijze van aanpak Leerplichtambtenaren van het bureau Voortijdig Schoolverlaten nemen deel aan: Zorg AdviesTeams (ZAT) Leerplicht Casusoverleg (LPCO) Thuiszitters-overleg Verzuimspreekuren Netwerkoverleg risicojongeren Overleg bij het Veiligheidshuis, procesmanagement in het kader van de persoonsgerichte aanpak Binnen (bijna) alle scholen voor basis- en voortgezet onderwijs is een ZAT (zorgadviesteam) aanwezig of op afroep beschikbaar. In een ZAT worden zorgleerlingen besproken, Onder zorgleerlingen worden verstaan leerlingen met specifiek onderwijsbehoeften, zoals leerlingen met leer en gedragsproblemen of beperkingen van lichamelijke of zintuiglijke aard, die het volgen van onderwijs bemoeilijken (Smeets en Rispens,2008). De Evaluatie en Adviescommissie Passend Onderwijs (2008) omschrijft zorgleerlingen als alle leerlingen met specifieke problemen of beperkingen die een specifieke aanpak of extra hulp nodig hebben in het regulier of het speciaal onderwijs. Ook hoogbegaafde leerlingen kunnen dus zorgleerlingen zijn. In het schooljaar 2011/2012 hebben leerplichtambtenaren aan 75 ZAT s deelgenomen. Het ZAT 7
In het schooljaar 2011-2012 hebben leerplichtambtenaren deelgenomen aan 75 ZAT-overleggen. Doelstelling ZAT Het komen tot één uniforme werkwijze, waarin de verbinding tussen onderwijs en zorg tot stand komt en waarmee vlotte en duidelijke toeleiding naar de juiste jeugdzorg voorop staat en brengt de koppeling tussen (voor)school en zorg tot stand. Het uitgangspunt is om vroeg te signaleren, zo licht mogelijke hulp te bieden en deze zo dicht mogelijk bij het kind te organiseren Leerplicht en ZAT De leerplichtambtenaar heeft kennis ten aanzien van het toezicht houden op de naleving van de Leerplichtwet, en ten aanzien van de aanpak van schoolverzuim bij leerlingen; hij/zij weet hoe het meest effectief in samenhang met hulpverlening te opereren om verzuim te voorkomen. Kan op basis van de ingebrachte informatie inschatten of inzet vanuit leerplicht wenselijk is, en of bij deze inzet het accent moet liggen op de maatschappelijke zorgtaak, of juist op de opsporingstaak van de leerplichtambtenaar. Het LPCO is het Leerplichtcasus-overleg. Hier worden alle proces-verbalen ongeoorloofd schoolverzuim besproken. Vervolgens wordt afgesproken wat met het proces-verbaal gaat gebeuren. Deelnemers aan dit overleg zijn vertegenwoordigers van Justitie, Bureau Jeugdzorg, Raad voor de Kinderbescherming, Leerplicht. Het Thuiszitteroverleg is er voor leerlingen die geen school bezoeken, maar wel op een school ingeschreven staan ( jaarlijks ca. 30 à 40 leerlingen). Deze leerlingen worden in het Thuiszitteroverleg besproken en er wordt geprobeerd voor deze groep leerlingen een oplossing te vinden. Vertegenwoordigers van diverse schooltypes, hulpverlening en overkoepelende zorgstructuren nemen deel aan dit overleg. Verzuimspreekuren op scholen van VO en ROC Leeuwenborg Opleidingen. Ook dit jaar zijn de verzuimspreekuren op de scholen voor VO en ROC Leeuwenborg voortgezet. Leerplichtambtenaren spreken op school leerlingen aan over hun verzuim, nadat de school hierin eerst actie heeft ondernomen. Het netwerkoverleg risicojongeren dit is een overleg dat door een procesmanager van het Veiligheidshuis wordt georganiseerd. Hier worden jongeren besproken, waarbij risicogedrag wordt gezien en die behoedt moeten worden voor verdere ontsporing. Er wordt gekeken of er al hulp is, zo niet dan wordt deze opgestart, Leerplicht is één van de partners in dit overleg. Deelname aan deze initiatieven en overleggen blijft noodzakelijk om de jongeren op het juiste spoor te brengen. Problematische jongeren worden met meerdere ketenpartners in deze overleggen besproken. Informatie en zorgsignalen worden zo uitgewisseld, dat ingezette hulp beter wordt afgestemd. De overleggen zorgen ervoor dat alle betrokken partijen op één lijn zitten. Hiermee wordt het voortijdig schoolverlaten gereduceerd. 8
Jongeren@Work (J@W) J@W is de werkmethodiek van bureau VSV die gericht is op m.n. de uitgevallen jongeren van 16 tot 27 jaar die niet in het bezit zijn van een startkwalificatie (het verzuim van de 16- en 17-jarigen valt onder het dossierhouderschap van de leerplichtambtenaar). Het verzuim van de 18+ leerlingen in het VO en MBO wordt door een verzuimconsulent opgepakt, vanuit het oogpunt dat preventie de voorkeur verdient en het in (bijna) alle gevallen beter is dat een leerling op school blijft. De consulent neemt deel aan het Zorg- en Adviesteam van Leeuwenborgh Opleidingen. Verzuimaanpak 18+ In het kader van de aanpak van het Voortijdig School Verlaten (VSV), speelt preventie een belangrijke rol. VSV wordt veelal voorafgegaan door verzuim. Door aan de voorkant van het VSV, het verzuim tijdig en met zorg op te pakken wordt het aantal VSV- ers positief beïnvloed. Bij de aanpak van het verzuim binnen ROC Leeuwenborgh Opleidingen worden van de diverse partijen zoals school, hulpverleningsinstanties, ouders/verzorgers, gemeente en niet op de laatste plaats de leerling zelf, noodzakelijke inspanningen verwacht. Alle inspanningen zijn gericht op het voorkomen van verzuim en/of de terugkeer van de leerling naar de opleiding. Samenwerking en persoonsgerichte aanpak vormt daarbij de basis tot succes. Persoonsgerichte aanpak impliceert dat er niet aan symptoombestrijding wordt gedaan, maar getracht wordt de oorzaak van het verzuim helder in kaart te brengen, om van hieruit gerichte acties te kunnen uitzetten, waarbij de leerling centraal staat. Verzuim kent vele oorzaken o.a. in de persoon gelegen factoren zoals lichamelijke en of psychische klachten, de levenswijze, de thuissituatie en schoolfactoren zoals studie en schoolkeuze, de relatie school en leerling en de onderlinge relaties tussen de leerlingen. Persoonsgerichte aanpak begint bij het vaststellen van een diagnose, de oorzaak van het verzuim. Snelle aanpak van verzuim vergroot de kans op terugkeer. Bovendien is de leerling gebaat bij een snelle diagnose en aanpak van de oorzaak van het verzuim. Naarmate het schooljaar vordert, neemt de hoeveelheid van het verzuim toe. De hoeveelheid van het verzuim is in het eerste studiejaar en in mindere mate in het tweede studiejaar groter dan in de bovenbouw. Met name in het eerste jaar verzuim hebben we te maken met: leerlingen die na de zomervakantie niet op school verschijnen. leerlingen die in de loop van het schooljaar verzuimen. In beide gevallen onderneemt de verzuimconsulent actie nadat de melding bij de gemeente is binnengekomen. Eerder dan in de bovenbouw liggen de oorzaken bij verkeerde studie richting, verkeerde school, tegenvallende verwachtingen. De ervaring leert dat scholen reeds eerder acties ondernemen om verzuimende leerlingen binnenboord te houden alvorens een verzuimmelding te doen bij DUO. De ervaring leert ook dat in het afgelopen jaar scholen steeds meer en eerder de samenwerking zoeken met de verzuimconsulent van de gemeente om het verzuim aan te pakken. De verzuimconsulent wordt steeds meer ingeschakeld bij de gesprekken tussen de school, de ouders/verzorgers, de leerling, School Maatschappelijk Werk (SMW) en eventueel uiteenlopende hulpverleningsinstanties. Tegenvallende studieresultaten kunnen eveneens gemakkelijk overgaan op verzuim. Ook in dat geval proberen scholen dit vroegtijdig op te pakken en de verzuimmedewerker vroegtijdig te betrekken bij de gesprekken met de leerling en ouders/verzorgers. Ten aanzien van uitschrijvingen is goed merkbaar dat scholen niet snel overgaan op definitieve uitschrijving als gevolg van slechte studieresultaten, wel of niet in combinatie met veelvuldig ongeoorloofd verzuim. Scholen gaan eveneens niet snel over tot vrijwillige uitschrijvingen, zonder uitvoerig met leerlingen en of ouders/verzorgers te communiceren en de mogelijkheden van de leerlingen te onderzoeken. Ook als de school wenst over te gaan tot uitschrijving, wordt de verzuimmedewerker erbij betrokken om gezamenlijk een laatste poging te doen om de leerling te handhaven. Ook het Arcus College is in de loop van schooljaar 2012-2013 begonnen om deze werkwijze toe te passen in de afzonderlijke gevallen. Aanpak van J@W De via de gemeente Maastricht ontwikkelde aanpak van J@W houdt rekening met de verschillende leefgebieden rondom een jongere en is gebaseerd op zijn totale leefsysteem. Deze aanpak is succesvol gebleken; het heeft immers geen zin een jongere naar school of werk te begeleiden als hij hier (nog) niet aan toe is. Bureau VSV gaat in zijn aanpak 9
verder dan het alleen terugleiden van de VSV-er zonder startkwalificatie naar school of werk. Ook de meest kwetsbare jongeren, die vaak helemaal geen startkwalificatie kúnnen behalen, worden opgepakt. In dit geval zet men niet in op een lange-termijn-doelstelling maar op de kleinere tussenstappen waardoor de kans op succes groter is. De casemanagers J@W maken gebruik van het Expertteam J@W. Dit is een Multi-disciplinaire netwerkorganisatie bestaande uit vertegenwoordigers van de gemeente Maastricht (casemanagers en coördinator, collega s Sociale Dienst), het UWV, MTB-Phoenix, Bureau Jeugdzorg, Leeuwenborgh Opleidingen en de stichtingen Trajekt, MEE, Limburgs Voortgezet Onderwijs, Alterius en Mosa Lira. Als de casuïstiek hierom vraagt worden daarnaast professionals uit andere organisaties uitgenodigd of om advies gevraagd. Te denken valt aan partners uit de Geestelijke Gezondheidszorg en het-ggd Vangnet. Ook is er regelmatig contact met het Veiligheidshuis. Voor het echter zover is spoort de casemanager J@W de jongere op (telefonisch of via huisbezoeken) en gaat met hem in gesprek. In het tweewekelijks overleg van het Expertteam wordt de meest complexe casuïstiek besproken en opgepakt en vervolgens wordt de jongere gevolgd totdat hij zijn bestemming heeft bereikt. De gemeente Maastricht is regisseur van dit netwerk en coördineert: grenzen tussen partners worden opgezocht en verlegd, overlap wordt weggewerkt en er wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Hoofddoelstelling is de sluitende aanpak voor jongeren. Een terugblik op het schooljaar 2011-2012 laat een verzwaring van de problematiek zien in de cases die in het Expertteam aan de orde kwamen. Daarnaast zagen we dat de experts soms onder druk stonden door veranderende weten regelgeving en bezuinigingen. Er zijn in het schooljaar 2011-2012 61 jongeren besproken, opgepakt en teruggeleid naar werk, onderwijs, leerwerktrajecten en zorg. Het betrof hier vaak jongeren, die afkomstig zijn uit het Voortgezet Speciaal Onderwijs, het Praktijkonderwijs en jongeren waarvoor niveau-1 op enig moment het hoogst haalbare is. In de praktijk blijkt dat de kwetsbare/overbelaste jongere meer nodig heeft dan de voorliggende voorzieningen bieden. Te denken valt aan kleinschalige praktijkgerichte opleidingen of voortrajecten, die erop gericht zijn een structurele verandering te bewerkstelligen voor jongeren met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Dat soort voorzieningen zijn (nog) niet structureel beschikbaar. Via succesvolle pilots zoals Praktech (VSO) weten wij nu dat deze voorzieningen kunnen bijdragen aan een positief toekomstperspectief voor jongeren waardoor we kunnen voorkomen dat er langdurig gebruik moet worden gemaakt van een inkomensvoorziening van Sociale Zaken. Aangezien daarnaast de correlatie tussen Voortijdig Schoolverlaten en criminaliteit is aangetoond, loont het zeker om zo vroeg mogelijk via een persoonlijke aanpak te interveniëren; door een goede analyse/diagnostiek wordt de onderliggende reden van (herhaalde) uitval duidelijk waardoor een gerichte maatwerkaanpak kan worden ingezet. In dit kader moet de jongeren@work telescreening worden vermeld. Dit is een laagdrempelige test, die in samenwerking met een professioneel bureau van psychologen is ontwikkeld. In het schooljaar 2011-2012 zijn in de vorm van een pilot bij 10 jongeren testen afgenomen. Deze pilot zal worden geëvalueerd. De eerste bevindingen zijn positief te noemen en deze testen kunnen ons helpen trajecten daar in te zetten waar ze ook kans van slagen maken. Stedelijke Stuurgroep Leren en Werken Dit bestuurlijk overleg kreeg in april 2009 haar structurele vorm. De Stuurgroep komt minimaal drie keer per jaar bij elkaar en is het sturende kader voor alle relevante initiatieven/projecten op het gebied van het voorkomen van voortijdig schoolverlaten en de aanpak van jeugdwerkloosheid. Bestuurders van de volgende instanties nemen deel aan dit overleg: Bureau Jeugdzorg, LVO, Stichting Alterius, MTB-Phoenix, Sociale Zaken, het UWV, Leeuwenborgh Opleidingen, CITAVERDE, stichting Trajekt en stichting MEE. De wethouder Onderwijs van Maastricht is de voorzitter van deze Stuurgroep. Project Opsporen II In het kader van het Actieplan Jeugdwerkeloosheid kwetsbare jongeren, is bureau VSV op 1 juni 2011 gestart met het project Opsporen II. Jongeren van 18 tot 27 jaar zonder startkwalificatie die op enig moment onbereikbaar/onbemiddelbaar zijn gebleken, werden actief opgespoord, met het doel terugleiding naar onderwijs/arbeid of een voorbereidings- of hulpverleningsptraject. Daarnaast werd/wordt deze groep met weinig toekomstperspectief gecoached naar werk met meer perspectief/ interne opleiding en waar mogelijk ondersteund bij het alsnog behalen van een startkwalificatie. Door de activiteiten van Opsporen I, waarvan melding gemaakt in het jaarverslag van 2010-2011 is van een deel van de oud-vsv ers bekend geworden wat hun dagbesteding is, welk perspectief ze hebben en op welke wijze ze in hun inkomsten voorzien. Het bleek echter dat deze jongeren veel moeilijker te beïnvloeden waren dan de groep van jongeren die nog niet zo lang geleden de school hebben verlaten. Dit wordt door literatuur en onderzoek aangetoond, evenals het gegeven dat persoonlijke begeleiding werkt. Dit is de reden dat project Opsporen II de nadruk heeft gelegd op de groep directe voortijdige schoolverlaters. Deze worden zo snel mogelijk opgepakt. De derde groep die wij in het kader van dit project hebben opgepakt zijn de jongeren die nog niet waren uitgevallen, maar waarbij er sprake was van schoolverzuim en/of de school geen contact meer met de jongere kreeg. We hebben onze expertise ingezet om deze kwetsbare groep langer in school te houden, mits de capaciteiten hiervoor aanwezig waren. Als 10
dit niet het geval was werden in het netwerk goede alternatieven gezocht zoals het behalen van certificaten of een arbeidskwalificatie. Project Opsporen is mede mogelijk gemaakt met ESF subsidie. Achterliggende doelstelling van Opsporen II was: Met de casuïstiek als uitgangspunt ontschotten, de samenwerking verbeteren (bundeling van faciliteiten en middelen) in het netwerk van het Expertteam J@W én de doorontwikkeling naar de één-loket-functie. In dit licht moet ook de verdergaande samenwerking met de collega s van de Sociale Dienst worden gezien. Momenteel zijn we speerpunt van project Expertteam (Opsporen III), waar we in een volgend jaarverslag verder op zullen ingaan. 1.3 KORTE SCHETS RESULTATEN 2011/2012 5-11 jaar In de categorie 5-11 jarigen is het aantal meldingen met ca. 14% gedaald t.o.v. het schooljaar 2010-2011 maar daar staat tegenover dat het aantal zorgmeldingen met ca. 10% is toegenomen. Daarnaast constateren wij dat de leerlingen in deze categorie die veel verzuimen, ook veel zorg nodig hebben. De deelname vanuit deze leeftijdscategorie aan onderwijs in het buitenland is in absolute zin bijna gelijk gebleven. Er is verder sprake van een behoorlijke stijging van het aantal opgemaakte processen-verbaal, die wordt veroorzaakt doordat er meer pv s zijn opgemaakt naar aanleiding van meldingen luxe-verzuim ( Ouders/verzorgers nemen hun kinderen buiten de schoolvakanties, zonder toestemming mee op vakantie ) In het geval van is een explosieve stijging te zien van bijna 64% (van 11 naar 18) daar waar het aantal voor absoluut verzuim gelijk gebleven is. 12-17 jaar In de categorie 12-17 jarigen is in vergelijking met het schooljaar 2010-2011 het aantal meldingen gelijk gebleven en is er sprake van een lichte daling (ca. 1%) van het aantal zorgmeldingen. De deelname vanuit deze leeftijdscategorie aan onderwijs in het buitenland is in absolute zin behoorlijk gestegen (ca. 18%). In deze leeftijdscategorie is eveneens sprake van een toename (ca. 12%) van het aantal opgemaakte processen-verbaal als gevolg van en is er zelfs meer dan een verdubbeling te zien van het aantal opgemaakte processen-verbaal absoluut verzuim (van 2 naar 5). De oorzaak hiervan moet gezocht worden in het aantal verbalen dat is opgemaakt tegen ouders/verzorgers, waarvan het kind in het buitenland op school zit, maar die niet de daarvoor benodigde verklaring hebben overlegd. 18-23 jaar In de categorie 18-23 jarigen is er, afgezet tegen de aantallen uit het schooljaar 2010-2011, zowel wat betreft het verzuim (- 25,9%) alsook de zorg (- 9,7%) een substantiële daling te zien. Omdat op deze leeftijdscategorie de kwalificatieplicht niet meer van toepassing is worden er van rechtswege geen vrijstellingen meer afgegeven en houden wij geen registratie meer bij waardoor met betrekking tot dit onderwerp geen vergelijkingcijfers voorhanden zijn. Op het terrein van het voortijdig schoolverlaten (12-23 jarigen) is sprake van een aanzienlijke daling. 11
1.4 Onderwijs in het buitenland Volgens de Leerplichtwet mogen ouders hun kind inschrijven aan een school of onderwijsinstelling in het buitenland. Aangezien ons werkgebied grenst aan België en Duitsland wordt er vanuit onze regio dan ook gretig gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. Er zijn dus kinderen die vanaf het begin van hun leerplichtige leeftijd meteen al in het buitenland naar school gaan, kinderen die aan het einde van groep 8 van de basisschool de overstap maken naar het voortgezet onderwijs in het buitenland en er zijn kinderen die na het behalen van hun vmbo-diploma nog een beroepsopleiding gaan volgen in het buitenland. Verder zijn er om uiteenlopende redenen nog kinderen ingeschreven aan diverse scholen en onderwijsinstellingen in andere landen, binnen en buiten Europa. Om enig inzicht te krijgen in hoe groot de omvang is van de groep kinderen die na het verlaten van groep 8 ingeschreven wordt aan een school of onderwijsinstelling in het buitenland hebben we per peildatum 1-10-2012 gekeken welke kinderen geen aansluitende schoolloopbaan in Nederland hebben maar voor de 1 e keer een vrijstelling gekregen hebben vanwege het volgen van onderwijs in het buitenland. Aantal overstappers groep 8 naar buitenland per 1-10-2012 Totaal Eijsden-Margraten 11 Gulpen-Wittem 2 2011/2012 Maastricht 14 Meerssen 3 Vaals 1 Valkenburg aan de Geul 2 Totaal 33 In de loop van de jaren zijn er daardoor ca. 1000 leerlingen per schooljaar die hun onderwijsloopbaan in het buitenland volgen c.q. gevolgd hebben. Opvallend is het te noemen dat het aantal leerlingen uit de gemeente Vaals dat deelneemt aan het onderwijs in het buitenland in de laatste jaren substantieel kleiner geworden is. Dit is overigens dan wel weer verklaarbaar gelet op de dalende inwoneraantallen in deze leeftijdscategorieën. Vrijstellingen 5-11 jarigen Bezoek school buitenland ( art. 5 sub c) 2011-2012 Bezoek school buitenland ( art. 5 sub c) 2010-2011 Bezoek school buitenland ( art. 5 sub c) 2009-2010 Eijsden- Margraten Gulpen- Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg a.d. Geul 60 14 227 3 42 3 55 15 211 1 61 5 56 16 282 4 69 3 Vrijstellingen 12-17 jarigen Bezoek school buitenland ( art. 5 sub c) 2011-2012 Bezoek school buitenland ( art. 5 sub c) 2010-2011 Bezoek school buitenland ( art. 5 sub c) 2009-2010 Eijsden- Margraten Gulpen- Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg a.d. Geul 137 18 312 33 124 33 123 12 212 29 169 13 115 10 297 23 181 12 Totaal vrijstellingen 2009-2010 2010-2011 2011-2012 5-11 jarigen 430 348 349 12-17 jarigen 638 558 657 Totaal 1068 906 1016 12
1.5 Organisatie Het Bureau VSV is onderdeel van het Team onderwijs, de verzelfstandigde uitvoeringsorganisatie Onderwijs. Een belangrijke taak die wordt uitgevoerd is het beheren van de leerplicht- en RMC-administratie. Het team leerplicht ziet namens het College van BenW toe op de naleving van de Leerplichtwet. Verder zijn in het bureau het centraal meld- en coördinatiepunt RMC en team Jongeren@Work ondergebracht. Het team leerplicht richt zich op alle schoolgaande jongeren. Alle acties van de leerplichtambtenaar worden ingegeven door de zorg voor een schoolloopbaan van jongeren in de leeftijd van 5 tot en met 22 jaar die leidt tot een startkwalificatie. Het team Jongeren@Work richt zich op voortijdige schoolverlaters. Door huisbezoeken af te leggen en een sluitende aanpak te bieden worden deze jongeren actief teruggebracht naar school en/of werk. Speerpunten zijn opleiden, kwalificeren en begeleiding richting arbeidsmarkt. De formatie van het bureau VSV bedraagt 11, 28 FTE. Organogram Team onderwijs Bureau VSV Bureau Leerlingenvervoer Beheer register Kinderopvang Leerplicht incl. Kwalificatieplicht vo / mbo Aanpak Schoolverzuim 5-18 jaar RMC Monitoren Uitval 12-23 jaar Jongeren@Work Aanpak Schooluitval 16-23 jaar Expertteam 1.6 Uitvalpercentage Dit jaar zijn de vergelijkingresultaten opgenomen uit de landelijke VSV-atlas (Ministerie van OCW) en percentages van nieuwe voortijdige schoolverlaters. Deze cijfers hebben betrekking op de gehele regio 39 (inclusief Sittard en Heerlen). In de tabel hieronder wordt een overzicht gegeven van de uitvalpercentages (aantal VSV-ers afgezet tegen het totaal aantal ingeschreven deelnemers per teldatum 1 oktober), van alle instellingen die in de registratie van het Ministerie zijn opgenomen voor PO, VO, (V)SO, en BVE ( MBO en VAVO) en het aantal geregistreerde voortijdige schoolverlaters (geregistreerd via DUO) gedurende het schooljaar. Schooljaar Aantallen % 2005-2006 46.430 / 2.207 4,8% 2006-2007 46.167 / 2.076 4,5% 2007-2008 45.523 / 2.018 4,4% 2008-2009 44.452/ 1.670 3,8% 2009-2010 43.807 / 1.757 4,0% 2010-2011 42.688 / 1.611 3,8% 2011-2012 42.399 / 1.461 3,5% Uit het overzicht blijkt dat het percentage voortijdig schoolverlaters in het schooljaar 2011-2012 op basis van de voorlopige cijfers in regio 39 gedaald is van 3.8% naar 3,5%. 13
2.1 Jongeren van 5 tot 23 jaar Tabel 1: Leeftijdsopbouw en verdeling m/v naar gemeente Aantal op Eijsden- Gulpen- Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg peildatum Margraten Wittem aan de Geul 1-10-2011 M V M V M V M V M V M V 05-11 Jaar 5 116 104 61 47 439 403 86 99 33 26 66 55 6 124 119 59 48 459 459 94 96 26 29 79 60 7 129 120 74 58 465 439 100 102 40 43 78 63 8 138 147 73 60 522 512 105 88 39 41 81 87 9 154 127 73 52 546 461 88 103 45 29 89 77 10 160 186 81 89 516 512 104 101 60 35 98 81 11 174 162 84 71 542 529 130 117 48 46 92 99 Totaal 995 965 505 425 3.489 3.315 707 706 291 249 583 522 12-17 Jaar 12 172 169 92 78 532 509 130 123 48 55 89 83 13 164 183 78 70 531 493 119 108 52 53 96 97 14 179 161 69 80 537 483 134 142 49 59 106 76 15 182 178 89 87 532 544 127 109 64 63 83 81 16 201 179 92 86 573 499 102 118 69 69 103 87 17 201 204 92 79 602 625 115 128 65 53 104 96 Totaal 1.099 1.074 512 480 3.307 3.153 727 728 347 352 581 520 18-22 Jaar 18 192 172 97 86 772 970 120 103 81 58 86 86 19 180 122 82 57 939 1.359 130 90 65 43 90 87 20 185 139 86 71 1.197 1.682 107 101 53 55 80 75 21 148 133 90 63 1.291 1.740 108 111 60 44 100 81 22 112 100 77 62 1.289 1.513 113 80 44 55 87 93 Totaal 817 666 432 339 5.488 7.264 578 485 303 255 443 422 Totaal overzicht 2.911 2.705 1.449 1.244 12.284 13.732 2.012 1.919 941 856 1.607 1.464 Totaal Aantal M V Totaal 5 801 734 1.535 6 841 811 1.652 7 886 825 1.711 8 958 935 1.893 9 995 849 1.844 10 1.019 1.004 2.023 11 1.070 1.024 2.094 12 1.063 1.017 2.080 13 1.040 1.004 2.044 14 1.074 1.001 2.075 15 1.077 1.062 2.139 16 1.140 1.038 2.178 17 1.179 1.185 2.364 18 1.348 1.475 2.823 19 1.486 1.758 3.244 20 1.708 2.123 3.831 21 1.797 2.172 3.969 Peildatum 1-10-2011 (standgegevens) Op basis van Key2Onderwijs: persoonsregistratie Totaal aantal leerplichtige jongeren: wettelijke verplichting Geeft (na aantal jaren) overzicht van krimp/groei jongeren 22 1.722 1.903 3.625 Totaal overzicht 21.204 21.920 43.124 14
Tabel 1a: Jongeren en verdeling m/v naar gemeente 5 tot 12 jaar Aantal Eijsden- Margraten Gulpen- Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg aan de Geul Totaal M V M V M V M V M V M V M V 995 965 505 425 3.489 3.315 707 706 291 249 583 522 6.570 6.182 Totaal 1.960 930 6.804 1.413 540 1.105 12.752 Tabel 1b: Jongeren en verdeling m/v naar gemeente 12 tot 18 jaar Aantal Eijsden- Margraten Gulpen- Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg aan de Geul Totaal M V M V M V M V M V M V M V 1.099 1.074 512 480 3.307 3.153 727 728 347 352 581 520 6.573 6.307 Totaal 2..173 992 6.460 1.455 699 1.101 12.880 Tabel 1c: Jongeren en verdeling m/v naar gemeente 18 tot 23 jaar Aantal Eijsden- Margraten Gulpen- Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg aan de Geul Totaal M V M V M V M V M V M V M V 817 666 432 339 5.488 7.264 578 485 303 255 443 422 8.061 9.431 Totaal 1.483 771 12.752 1.063 558 865 17.492 Tabel 1d: Jongeren en verdeling m/v totaal per gemeente 5 tot 23 jaar Aantal Eijsden- Margraten Gulpen- Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg aan de Geul Totaal M V M V M V M V M V M V M V 2.911 2.705 1.449 1.244 12.284 13.732 2.012 1.919 941 856 1.607 1.464 21.204 21.920 Totaal 5.616 2.693 26.016 3.931 1.797 3.071 43.124 15
Tabel 1e: Jongeren totaal per gemeente 5 tot 23 jaar van de laatste 3 schooljaren Peildatum Gemeente 1-10-2009 1-10-2010 1-10-2011 Eijsden-Margraten 5-11 2.122 2.033 1.960 12-17 2.144 2.168 2.173 18-23 1.408 1.367 1.483 Totaal 5.674 5.568 5.616 Peildatum Gemeente 1-10-2009 1-10-2010 1-10-2011 Gulpen-Wittem 5-11 1.007 971 930 12-17 1.019 1.013 992 18-23 736 706 771 Totaal 2.762 2.690 2.693 Peildatum Gemeente 1-10-2009 1-10-2010 1-10-2011 Maastricht 5-11 7.185 7.054 6.804 12-17 6.553 6.532 6.460 18-23 12.276 12.168 12.752 Totaal 26.014 25.754 26.016 Peildatum Gemeente 1-10-2009 1-10-2010 1-10-2011 Meerssen 5-11 1.511 1.476 1.413 12-17 1.457 1.456 1.455 18-23 910 933 1.063 Totaal 3.878 3.865 3.931 Peildatum Gemeente 1-10-2009 1-10-2010 1-10-2011 Vaals 5-11 619 579 540 12-17 730 722 699 18-23 481 487 558 Totaal 1.830 1.788 1.797 Peildatum Gemeente 1-10-2009 1-10-2010 1-10-2011 Valkenburg aan de Geul 5-11 1.168 1.120 1.105 12-17 1.100 1.087 1.101 18-23 798 815 865 Totaal 3.066 3.022 3.071 Peildatum Gemeente 1-10-2009 1-10-2010 1-10-2011 Maastricht en Heuvelland 5-11 13.612 13.233 12.952 12-17 13.003 12.980 12.880 18-23 16.609 16.476 17.492 Totaal 43.224 42.689 43.124 16
2.2 Jongeren van 5 tot 12 jaar Tabel 2.1 Reden afwezigheid en soort schoolverzuim leerlingen 5 tot 12 jaar Vrijstellingen Eijsden- Gulpen- Valkenburg Maastricht Meerssen Vaals Margraten Wittem a.d. Geul Lichamelijke/psychische ongeschiktheid (art. 5 sub a) 3 1 10 4-1 Bedenkingen richting school (art. 5 sub b) - - 1 - - - Bezoek school buitenland ( art. 5 sub c) 60 14 227 3 42 3 Totaal 63 15 238 7 42 4 Vrijstellingen totaal Lichamelijke/psychische ongeschiktheid (art. 5 sub a) Bedenkingen richting school (art. 5 sub b) Bezoek school buitenland ( art. 5 sub c) totaal 19 1 349 Verzuim Eijsden- Margraten Gulpen- Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg a.d. Geul Absoluut schoolverzuim - - 4 - - - Relatief schoolverzuim 4-29 1 1 2 Totaal 4-33 1 1 2 Verzuim totaal totaal Absoluut schoolverzuim 4 Relatief schoolverzuim 37 Proces verbaal Eijsden- Margraten Gulpen- Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg a.d. Geul pv absoluut verzuim - - 4 - - - pv relatief luxe verzuim - - 9 - - - pv 1-7 1 - - Totaal 1-20 1 - - Proces verbaal totaal totaal pv absoluut verzuim 4 pv relatief luxe verzuim 9 pv 9 Schooljaar 2011 2012 Gegevens uit leerlingenadministratie (Key2Onderwijs) Geeft inzicht in verleende ontheffingen c.q. vrijstellingen die afgegeven zijn tijdens het schooljaar in de periode 1-8-2011 tot 31-7-2012 Geeft inzicht in verzuim per onderwijssoort en per gemeente 17
Tabel 2.2 Relatief verzuimmelding en meldingen zorgleerlingen per gemeente leerlingen 5 tot 12 jaar Gemeente Aantal leerlingen met Aantal zorgleerlingen M V Totaal M V Totaal Eijsden-Margraten 3 1 4 12 10 22 Gulpen-Wittem - - - 7 8 15 Maastricht 14 15 29 85 76 161 Meerssen 1-1 5 4 9 Vaals - 1 1 5 4 9 Valkenburg aan de Geul 1 1 2 7 5 12 Totaal 19 18 37 121 107 228 Schooljaar 2011 2012 Gegevens uit leerlingenadministratie (Key2Onderwijs) Geeft inzicht in totale caseload bureau leerplicht/rmc in preventie sfeer Geeft inzicht in aantal gemelde leerlingen op BSN; melding gaat boven zorgmelding Geeft inzicht in verzuim op basis van geslacht Geeft inzicht in zorgdossiers, d.w.z. leerlingen die met bureau leerplicht/rmc in aanraking zijn geweest zonder dat er sprake is van verzuim (bijv. n.a.v. bespreking in een zorgteam, voor verlof aanvragen buiten de reguliere vakanties, extra verlof, dreigend verzuim en problematische gezinssituaties) Grafiek 2.2.1 Deelname onderwijs in het buitenland 18
Grafiek 2.2.2 Verzuimmeldingen Grafiek 2.2.3 Zorgmeldingen 19
2.3 Jongeren 12 tot 18 jaar Tabel 3.1 Reden afwezigheid en soort schoolverzuim leerlingen 12 tot 18 jaar Vrijstellingen Eijsden- Gulpen- Valkenburg Maastricht Meerssen Vaals Margraten Wittem a.d. Geul Lichamelijke/psychische ongeschiktheid (art. 5 sub a) - 1 5-1 - Bedenkingen richting school (art. 5 sub b) - - 1 - - - Bezoek school buitenland ( art. 5 sub c) 137 18 312 33 124 33 Ander c.q. alternatief onderwijs (art. 15) 1-1 - - 1 Totaal 138 19 319 33 125 34 Vrijstellingen totaal Lichamelijke/psychische ongeschiktheid (art. 5 sub a) Bedenkingen richting school (art. 5 sub b) Bezoek school buitenland ( art. 5 sub c) Ander c.q. alternatief onderwijs (art. 15) totaal 6 1 657 3 Verzuim Eijsden- Margraten Gulpen- Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg a.d. Geul Absoluut schoolverzuim 1-5 - 1 - Relatief schoolverzuim 44 28 293 30 32 31 Totaal 45 28 298 30 33 31 Verzuim totaal totaal Absoluut schoolverzuim 7 Relatief schoolverzuim 458 Proces verbaal Eijsden- Margraten Gulpen- Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg a.d. Geul pv absoluut verzuim - - 4-1 - pv relatief luxe verzuim - - 2 - - - pv 5 2 45 2 6 2 Totaal 5 2 51 2 7 2 Proces verbaal totaal totaal pv absoluut verzuim 5 pv relatief luxe verzuim 2 pv 62 Schooljaar 2011 2012 Gegevens uit leerlingenadministratie (Key2Onderwijs) Geeft inzicht in verleende ontheffingen c.q. vrijstellingen die afgegeven zijn tijdens het schooljaar in de periode 1-8-2011 tot 31-7-2012 Geeft inzicht in verzuim per onderwijssoort en per gemeente 20
Tabel 3.2 Relatief verzuimmelding en meldingen zorgleerlingen per gemeente leerlingen 12 tot 18 jaar Gemeente Aantal leerlingen met Aantal zorgleerlingen M V Totaal M V Totaal Eijsden-Margraten 30 14 44 31 28 59 Gulpen-Wittem 17 11 28 20 14 34 Maastricht 159 134 293 235 177 412 Meerssen 20 10 30 33 27 60 Vaals 13 19 32 16 6 22 Valkenburg aan de Geul 19 12 31 32 19 51 Totaal 258 200 458 367 271 638 Schooljaar 2011 2012 Gegevens uit leerlingenadministratie (Key2Onderwijs) Geeft inzicht in totale caseload bureau leerplicht/rmc in preventie sfeer Geeft inzicht in aantal gemelde leerlingen op BSN; melding gaat boven zorgmelding Geeft inzicht in verzuim op basis van geslacht Geeft inzicht in zorgdossiers, d.w.z. leerlingen die met bureau leerplicht/rmc in aanraking zijn geweest zonder dat er sprake is van verzuim (bijv. n.a.v. bespreking in een zorgteam, voor verlof aanvragen buiten de reguliere vakanties, extra verlof, dreigend verzuim en problematische gezinssituaties) Grafiek 3.2.1 Deelname onderwijs in het buitenland 21
Grafiek 3.2.2 Verzuimmeldingen Grafiek 3.2.3 Zorgmeldingen 22
2.4 Jongeren 18 tot 23 jaar Tabel 4.1 Reden afwezigheid en soort schoolverzuim leerlingen 18 tot 23 jaar Verzuim Eijsden- Margraten Gulpen- Wittem Maastricht Meerssen Vaals Valkenburg a.d. Geul Relatief schoolverzuim 18 11 95 16 7 15 Totaal 18 11 95 16 7 15 Verzuim totaal totaal Relatief schoolverzuim 162 Tabel 4.2 Relatief verzuimmelding en meldingen zorgleerlingen per gemeente leerlingen 18 tot 23 jaar Gemeente Aantal leerlingen met Aantal zorgleerlingen M V Totaal M V Totaal Eijsden-Margraten 13 5 18 31 20 51 Gulpen-Wittem 9 2 11 21 15 36 Maastricht 60 35 95 298 172 470 Meerssen 11 5 16 36 23 59 Vaals 4 3 7 17 4 21 Valkenburg aan de Geul 13 2 15 21 15 36 Totaal 110 52 162 424 249 673 Schooljaar 2011 2012 Gegevens uit leerlingenadministratie (Key2Onderwijs) Geeft inzicht in aantal gemelde leerlingen op BSN; melding gaat boven zorgmelding Geeft inzicht in zorgdossiers, d.w.z. leerlingen die met bureau leerplicht/rmc in aanraking zijn geweest op basis van de werkmethodiek J@W of die bijv. besproken zijn in een zorgteam Grafiek 4.1.1 Grafiek 4.1.2 23
24
2.5 Jongeren 12 tot 23 jaar Voortijdig Schoolverlaten Sinds de jaren negentig moeten contactgemeenten aan het Ministerie van OCW rapporteren over de door de RMCfunctie behaalde resultaten en de stand van zaken in de (sub)regio met betrekking tot de uit te voeren functies. Sinds de introductie van het onderwijsnummer in het voortgezet- en het middelbaar beroepsonderwijs is het basisregister onderwijsnummer (BRON) een betrouwbare dataset geworden voor het genereren van landelijke cijfers over het aantal vsv-ers. Sinds 2007 wordt BRON gebruikt om de regionale en landelijke voortgang in het bestrijden van de schooluitval vast te stellen. (zie ook: www.aanvalopschooluitval.nl) Het rapporteren aan het Ministerie van OCW gebeurt in de vorm van de regionale RMC-effectrapportage. Het begrippenkader wordt, voor zover dit relevant is, hier nader beschreven want dit kader vormt tevens de basis voor ons jaarverslag. Definities en omschrijvingen 1 Scholen Tot de scholen op de onderscheiden sectoren kunnen worden gerekend: Scholen in de vo-sector Scholen voor speciaal voortgezet onderwijs Scholen voor regulier voortgezet onderwijs (waaronder praktijkonderwijs) Instellingen in de BVE-sector. Volgens artikel 1.3.1. van de Wet Educatie en Beroepsonderwijs vallen hieronder ROC s, AOC s en vakinstellingen. 2 Voortijdig schoolverlater Het begrip 'voortijdig schoolverlater' is in het kader van de RMC-functie gedefinieerd als degene: die de leeftijd van 23 jaren nog niet heeft bereikt, die niet in het bezit is van een diploma voorbereidend wetenschappelijk onderwijs of hoger algemeen voortgezet onderwijs dan wel een diploma van een opleiding als bedoeld in artikel 7.2.2, eerste lid, onderdelen b tot en met e, van de Wet educatie en beroepsonderwijs, en die: 1 het onderwijs aan de school gedurende een aaneengesloten periode van ten minste een maand of een door het bevoegd gezag te bepalen kortere periode zonder geldige reden niet meer volgt, of 2 bij de school wordt uitgeschreven of van de school wordt verwijderd. Voor de afbakening van het begrip voortijdig schoolverlater zijn daarmee de volgende vier elementen van belang: 1. maximum leeftijdsgrens: tot 23 jaar. In dit verband wordt als ondergrens 12 jaar gehanteerd, zodat ook leerplichtige voortijdige schoolverlaters meegerekend worden als vsv-er ( absoluut verzuim ). 2. minimum opleidingsgrens: Het niveau van de startkwalificatie is gedefinieerd als een diploma op tenminste niveau 2 van de kwalificatiestructuur secundair beroepsonderwijs (dit kan bereikt worden via de beroepsbegeleidende of de beroepsopleidende leerweg), dan wel niveau havo of vwo. Er is evenmin sprake van een voortijdig schoolverlater in geval van uitstroom uit het onderwijs met een diploma op een hoger gelegen niveau. Hoewel jongeren met een getuigschrift praktijkonderwijs of een diploma assistentenopleiding (niveau 1) niet aan de voornoemde opleidingsgrens (van het in algemene zin wenselijk geachte niveau 2 of hoger) van de startkwalificatie voldoen, worden zij niet gerekend tot de groep voortijdig schoolverlaters mits zij een plek op de arbeidsmarkt hebben. Deze individuele uitstromers moeten wel worden gemeld en na aanvullende actie om te bepalen of ze wel of niet aan het werk zijn wel worden geregistreerd. Jongeren die het praktijkonderwijs zonder getuigschrift of een assistent-opleiding zonder diploma verlaten en zich niet meer inschrijven voor een andere opleiding worden uiteraard wel gerekend tot voortijdig schoolverlaters en dienen te worden meegeteld bij de relevante tabellen: voor deze jongeren is ook nadere actie geboden. 3. geen inschrijving bij een onderwijsinstelling: Voortijdig schoolverlater = voortijdig onderwijsverlater. Een voortijdig schoolverlater is feitelijk een voortijdig onderwijsverlater: na de uitschrijving is geen sprake van een nieuwe inschrijving bij een onderwijsinstelling. Leerlingen die bijvoorbeeld na het behalen van een vmbo-diploma zich vervolgens niet meer inschrijven voor een vervolgopleiding, worden dus gerekend tot de groep voortijdig schoolverlaters. Ook zij, die zonder de gedefinieerde 25
minimum startkwalificatie worden uitgeschreven bij een onderwijsinstelling en gaan werken zonder gelijktijdig een opleiding te volgen, vallen dus onder deze categorie. 4. of wel een inschrijving bij een onderwijsinstelling maar langdurig afwezig ( als een ingeschreven leerling gedurende een aaneengesloten periode van tenminste 1 maand het onderwijs niet meer volgt). Er is geen sprake van voortijdig schoolverlaten in geval van overstap: naar een andere opleiding binnen een scholengemeenschap; en evenmin in geval van overstap naar een andere school; als de uitschrijving en inschrijving op elkaar aansluiten is er immers geen sprake van voortijdig onderwijsverlaten. Er hoeft dus dan ook geen registratie in het kader van de RMC-functie plaats te vinden. Vsv-ers die afkomstig zijn uit het voortgezet speciaal onderwijs (zmok) en het praktijkonderwijs dienen in het kader van de RMC-functie te worden geregistreerd. Ongeacht het feit of geconstateerd is dat een minimum startkwalificatie of assistentopleiding niet binnen bereik van de betreffende jongere ligt. 3 Studiejaar of schooljaar Een schooljaar, ook wel genoemd studiejaar, is de periode van 1 augustus van een jaar t/m 31 juli van het volgende jaar. 4 Werk Onder de opvatting van werk bij herplaatsing verstaan we de situatie dat een jongere 12 uur of meer per week betaald werk heeft (conform CBS definitie voor werkzame beroepsbevolking).. 26
2.5.1 VSV-aanpak 2012-2015 Het kabinet Rutte II heeft de doelstelling voor het tegengaan van voortijdige schooluitval (vsv) aangescherpt. Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters mag in 2016 nog maar maximaal 25.000 zijn. Zoveel mogelijk jongeren een startkwalificatie: dat is in de eerste plaats goed voor de jongere zelf. Jongeren met een startkwalificatie komen vijf keer minder vaak voor in criminaliteitscijfers. Ze vinden ook beter hun weg op de arbeidsmarkt: de kans op werkloosheid is voor jongeren zonder startkwalificatie twee keer zo hoog. Zoveel mogelijk jongeren een startkwalificatie is ook gunstig voor ons allemaal: goed opgeleide arbeidskrachten dragen immers bij aan economisch herstel. Alle scholen in het middelbaar beroepsonderwijs en voortgezet onderwijs (met uitzondering van het voortgezet speciaal onderwijs en praktijk onderwijs) en de contactgemeenten van de 39 RMC regio s hebben in het voorjaar van 2012 het nieuwe vsv-convenant voor de periode 2012-2015 ondertekend. Met de ondertekening van het vsv-convenant zetten het ministerie van Onderwijs, scholen en gemeenten zich ook de komende jaren gezamenlijk in om het aantal nieuwe vsv ers verder te verminderen naar maximaal 25.000 voortijdig schoolverlaters in 2016. Scholen en RMC-regio's ontvangen hiervoor subsidie van het Rijk. Op 14 maart hebben de bestuurders van de RMC-regio Gewest Zuid-Limburg het VSV convenant 2012-2015 ondertekend tijdens de conferentie Verbinden in het stadion van Fortuna Sittard. De lokale afgevaardigden van scholen en instanties gingen met elkaar in gesprek over de aanpak van VSV. Tijdens de conferentie kwamen diverse ontwikkelingen aan bod. Zoals de decentralisatie van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, Jeugdzorg, de Wet Werken naar Vermogen en de bezuinigingen in het passend onderwijs. De volgende partijen waren aanwezig om het convenant te ondertekenen. De wethouders van Heerlen, Sittard-Geleen en Maastricht. De vertegenwoordigers van het Voortgezet Onderwijs in de regio. De vertegenwoordigers van de 3 mbo instellingen in de regio. Door ondertekening van het convenant vallen de volgende scholen en instellingen onder de reikwijdte van het convenant: ROC Leeuwenborgh Opleidingen ROC Arcus College Sophianum scholengemeenschap in het Heuvelland Atheneum Trevianum Grotiuscollege DaCapocollege Rijksweg Zuid DaCapo Coll Broeksittarderweg Gymnasium vh Bernardinuscollege Gymnasium Trevianum Emmacollege HAVO Trevianum Connect C Sint-Janscollege Herlecollege Charlemagne College DaCapo College Born Romboutscollege Atheneum vh Bernardinuscollege Graaf Huyn College Bernardinuscollege Sintermeertencollege Stella Maris College SG Groenewald Porta Mosana College Sint-Maartenscollege Bonnefantencollege CITAVERDE College ROC Gilde Opleidingen Regionaal programma voortijdig schoolverlaten Een van de uitgangspunten van het convenant is dat de onderwijsinstellingen in de RMC-regio in ieder geval tot taak hebben het in kaart brengen van de regionale problematiek in die RMC-regio, in overleg met de RMC-contactgemeente. De onderwijsinstellingen stellen gezamenlijk en in overeenstemming met de RMC-contactgemeente een regionaal programma voortijdig schoolverlaten op van maatregelen die, blijkens een regionale analyse door de contactschool over de RMC-regio, zijn gericht op het verminderen van het aantal voortijdig schoolverlaters door enerzijds structurele borging van het voorkomen van voortijdig schoolverlaten in het onderwijsproces van de onderwijsinstellingen en anderzijds het bevorderen van de samenwerking tussen de onderwijsinstellingen onderling en gemeenten in die RMCregio. 27