Persbericht financieel verslag Utrecht, 18 februari 2010 Terugkeer naar winstgevendheid: boekt nettowinst van 17 miljoen Hoofdpunten Sterk winstherstel verzekeringsactiviteiten. Licht hogere netto winst SNS Retail Bank, aanzienlijk verlies SNS Property Finance. Hogere marktaandelen en marges in kernmarkten. Operationele lasten 6% lager dankzij kostenreductie- en integratieprogramma s. Afbouw internationale kredietportefeuille SNS Property Finance gestart. DNB-solvabiliteit verzekeringsactiviteiten aanzienlijk gestegen tot 230% (314% onder IFRS). Solvabiliteit van bankactiviteiten blijft sterk: Core Tier 1-ratio 8,3% en Tier 1-ratio 10,7%. 250 miljoen aan core tier 1-kapitaal securities teruggekocht van Nederlandse Staat en Stichting. Eigen vermogen verbeterd met 170 miljoen tot 5.062 miljoen. In januari 2010 definitieve toestemming EC verkregen voor ontvangen staatssteun. Geen dividend over. Inhoud Hoofdpunten 1 Kerncijfers 2 Bericht voorzitter Raad van Bestuur 3 Financieel verslag 6 Financiële analyse 6 SNS Retail Bank 15 SNS Property Finance 19 REAAL 22 Zwitserleven 27 Algemene informatie 29 Gehanteerde grondslagen 30 Over 54 Disclaimer 54 Contactgegevens Corporate communications T + 31 30 291 47 55 E concerncommunicatie@snsreaal.nl Investor Relations T + 31 30 291 42 46 E investorrelations@snsreaal.nl 1
Kerncijfers Tabel 1: Kerncijfers In miljoenen euro s 2008 2 e halfjaar 1 e halfjaar Resultaat 17-504 47-30 SNS Retail Bank 120 116 56 64 SNS Property Finance -219 28-128 -91 REAAL 116-479 111 5 Zwitserleven 80-71 51 29 Groeps activiteiten -80-98 -43-37 Totaal baten 8.497 5.137 4.689 3.808 Totaal lasten 8.446 5.865 4.615 3.831 Resultaat voor belastingen 51-728 74-23 Belastingen 29-208 29 -- Netto resultaat beëindigde bedrijfsactiviteiten en belang van derden -5 16 2-7 Netto resultaat over de periode 17-504 47-30 Nettowinst per gewoon aandeel (WPA) ( ) 0,03-1,93 0,13-0,10 Verwaterde nettowinst per aandeel ( ) 0,03-1,93 0,13-0,10 Nettowinst per B aandeel ( ) Verwaterde nettowinst per B aandeel ( ) Balans Balanstotaal 128.938 125.359 128.938 128.992 Beleggingen 30.585 29.296 30.585 29.455 Beleggingen voor rekening en risico van polishouders 12.565 10.724 12.565 11.207 Vorderingen op klanten 70.457 68.649 70.457 70.388 Groepsvermogen 5.062 4.892 5.062 4.491 Spaargelden 24.435 21.859 24.435 23.408 Verzekeringscontracten 38.030 36.067 38.030 36.977 Ratio s Rendement eigen vermogen (REV) 0,3% -13,3% 1,9% -1,3% Double Leverage 113,1% 113,7% 113,1% 115,1% Ultimostand aantal interne werknemers (FTE) 7.520 7.535 7.520 7.692 Bankactiviteiten Efficiencyratio 57,0% 62,8% 58,8% 55,1% Core capital ratio 1 8,3% 8,1% 8,3% 8,2% Tier 1 ratio 1 10,7% 10,5% 10,7% 10,6% BIS ratio 1 13,9% 14,0% 13,9% 13,8% Verzekeringsactiviteiten Bedrijfskosten-premieverhouding 13,5% 15,9% 15,5% 12,0% Solvabiliteit onder IFRS Verzekeringsactiviteiten 314% 248% 314% 274% DNB-Solvabiliteitspercentage Verzekeringsactiviteiten 230% 176% 230% 202% DNB-Solvabiliteitspercentage Leven 246% 177% 246% 208% DNB-Solvabiliteitspercentage Schade 379% 307% 379% 307% Aantal uitstaande aandelen ultimo periode 287.619.867 261.472.608 287.619.867 261.472.608 Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen 268.209.369 261.488.582 274.833.393 261.475.554 1 ) Cijfers zijn berekend op basis van Basel II, rekening houdend met de 80% ondergrens van Basel I. 2
Bericht voorzitter Raad van Bestuur Ronald Latenstein, voorzitter van de Raad van Bestuur Resultaat Na twee opeenvolgende kwartalen met een positief netto resultaat rapporteert over een nettowinst van 17 miljoen, inclusief een aan DSB gerelateerde last van 28 miljoen netto. Ten opzichte van het netto verlies van 504 miljoen over 2008 is dit een sterk herstel. Bovendien waren we door onze sterke solvabiliteit en een succesvolle aandelenemissie in september in staat om van de in 2008 uitgegeven core tier 1 capital securities 250 miljoen terug te kopen. De sterke verbetering van het netto resultaat van tot 17 miljoen is voornamelijk te danken aan het herstel bij de verzekeringsactiviteiten. Van negatieve invloed op het resultaat was de margedruk op spaardeposito s waar SNS Retail Bank het grootste deel van het jaar mee kampte. In het vierde kwartaal stegen de rentebaten echter weer en deze trend zal naar verwachting doorzetten. Bij SNS Property Finance leidden een bijzondere waardevermindering op goodwill in het eerste halfjaar en hoge bijzondere waardeverminderingen op leningen tot een fors verlies. Bij de verzekeringsactiviteiten vertoonde het netto resultaat van REAAL een sterke verbetering dankzij de succesvolle integratie van AXA NL en het herstel van de financiële markten vanaf het tweede kwartaal. Daarnaast steeg de nettowinst van Zwitserleven aanzienlijk, mede door gerealiseerde waardestijgingen op vastrentende waarden en kostenbesparingen. In zijn we er goed in geslaagd de solvabiliteitsratio s te versterken en op niveau te houden. De solvabiliteit van de verzekeringsactiviteiten steeg onder IFRS van 248% eind 2008 tot 314% eind en onder de DNB-norm van 176% naar 230%. Bij de bankactiviteiten kwamen de solvabiliteitsratio s overeen met de sterke cijfers van eind 2008. In verband met de aanhoudende focus op een sterke kapitaalspositie heeft de Raad van Bestuur, met goedkeuring van de Raad van Commissarissen, besloten om over geen dividend uit te keren. Strategische update In verband met de veranderde marktomstandigheden is de Raad van Bestuur, zoals eerder gemeld, in het tweede kwartaal van gestart met de evaluatie van de strategie van. Als uitkomst hiervan hebben wij bevestigd de combinatie van verzekerings- en bankactiviteiten te willen handhaven. Onze missie is herzien en geformuleerd als Eenvoud in Geldzaken en onder de slogan Geef! zijn intern programma s gestart om alle werknemers hiervan op de hoogte te brengen. Daarnaast hebben we voor vier strategische langetermijnprioriteiten gedefinieerd: ten eerste het winnen, helpen en behouden van klanten; ten tweede kostenvermindering; ten derde het afbouwen van de internationale kredietportefeuille van SNS Property Finance; ten vierde sterk kapitaalmanagement, waaronder het zo spoedig mogelijk en op een verantwoorde wijze inkopen van de resterende core tier 1 capital securities. In januari 2010 kreeg van de Europese Commissie definitief goedkeuring voor de in 2008 ontvangen staatssteun. Deze goedkeuring was gebaseerd op het door ons ingediende levensvatbaarheidsplan, waarin we onze strategie en de vier genoemde prioriteiten hebben aangegeven. Met deze goedkeuring kunnen we ons volledig richten op de uitvoering van onze plannen. De eerste twee van bovengenoemde prioriteiten adresseren we door onze marktpositionering, die zich de komende jaren op vijf hoofdmerken zal concentreren, ondersteund door één geïntegreerde backoffice-organisatie per product. heeft twee brede merken voor bank- en verzekeringsproducten, met SNS Bank als consumentenmerk en REAAL als het merk voor tussenpersonen. Daarnaast zijn er drie sterke specialistische merken met Zwitserleven als pensioenverzekeraar, ASN Bank als het duurzame consumentenmerk en SNS Property Finance als de specialist vastgoedfinanciering in Nederland. In de strategie is een verhoogde nadruk gelegd op het leveren aan onze klanten van de producten die voorzien in hun behoeften tegen de juiste prijs, door transparantie in ons productaanbod en door uitstekende dienstverlening. ontplooit initiatieven om alle bestaande en nieuwe producten te toetsen aan nieuwe, striktere transparantiecriteria. In sommige gevallen passen we productkarakteristieken aan, zoals blijkt uit de geïntroduceerde compensatieregeling voor beleggingsverzekeringen in 2008 en voor het aanbod om beleggers te compenseren voor verliezen op buitenlandse investeringsfondsen in. We willen het serviceniveau, de klachtenbehandeling en de klantenbinding verder verbeteren en we willen onze groepsbrede relaties met 3
toonaangevende onafhankelijke financieel adviseurs versterken. Ten slotte leidt de nieuwe distributiestrategie van SNS Retail Bank, die in 2008 is gestart en zich volgens plan ontwikkelt, tot een breder assortiment waarin ook producten van derden zijn opgenomen, tot een betere benutting van de internetpropositie van SNS Retail Bank voor de gehele groep (waaronder de verzekeringsactiviteiten) en tot distributieversterking door SNS-franchise- en eigen winkels en locatieonafhankelijke adviseurs. Het aandeel van SNS Retail Bank op de Nederlandse spaarmarkt nam toe van 8,3% tot 8,7%. De marge op spaardeposito s daalde, maar verbeterde sterk in het vierde kwartaal van. s marktaandeel in nieuwe woninghypotheken steeg in een krimpende markt van 8,2% tot 9,1% en de marges op zowel de bestaande portefeuille als op nieuwe productie namen toe. Bij de verzekeringsactiviteiten steeg ons marktaandeel in de nieuwe productie van periodiek leven van 17,9% tot 19,2%. Ook de inkomsten uit periodieke pensioenpremies namen fors toe (+ 72%). Het marktaandeel in koopsommen daalde sterk, maar de marges verbeterden ondanks de aanhoudende concurrentie. Bij zowel REAAL als Zwitserleven was de Value of New Business uitzonderlijk hoog, voornamelijk door onze focus op winstgevende marges en kostenbeheersing. Bij REAAL Schade steeg het premie-inkomen met 0,5%. Premies voor arbeidsongeschiktheidsverzekeringen bleven aanzienlijk groeien (+ 12% ten opzichte van 2008). Wij streven naar een optimale efficiency voor al onze activiteiten en benutten ons sterke integratievermogen om schaalvoordelen te realiseren. Door reeds eerder aangekondigde integratie- en kostenreductieprogramma s kunnen we jaarlijks minimaal 150 miljoen aan kosten besparen. Daarnaast kondigden we in november maatregelen aan waarmee we nog eens 50 miljoen beogen te besparen ten opzichte van het niveau van 2008. Deze maatregelen omvatten ondermeer centralisatie van ICT op groepsniveau, inkoopbesparingen, rationalisatie van de hoofdkantoren en centralisatie van midoffice- en backofficefuncties. Dit betekent dat wij streven naar een totale jaarlijkse kostenbesparing van 200 miljoen. In verbeterden de efficiency ratio s van alle bedrijfsonderdelen. De kosten daalden met 74 miljoen ofwel 6%, exclusief een bedrag van 42 miljoen dat betrekking had op de bijdrage van aan het depositogarantiestelsel (waarvan 38 miljoen gerelateerd aan DSB Bank) en herstructureringslasten. Het is duidelijk dat onze belanghebbenden in het huidige marktklimaat van ons verwachten dat we met meer kapitaal en minder risico handelen. In het kader van de maatregelen ter vermindering van risico s kondigden we in augustus aan dat de activiteiten van SNS Property Finance zich uitsluitend op Nederland zullen gaan richten. Om een optimale waarde te kunnen realiseren zal de terugtrekking uit internationale vastgoedmarkten naar verwachting geleidelijk plaatsvinden. Het grootste gedeelte van deze afbouw van de portefeuille voor internationale projectfinanciering dient eind 2012 te zijn voltooid. Deze verandering zal het management in staat stellen alle tijd en middelen in te zetten voor de Nederlandse vastgoedactiviteiten. In Nederland heeft SNS Property Finance een zeer sterke concurrentiepositie en biedt de markt goede vooruitzichten op de middellange tot lange termijn. Aangezien de kortetermijnvooruitzichten voor groei van vastgoedfinanciering in Nederland beperkt zijn, zullen we deze activiteit voorlopig aansturen op waardecreatie en het handhaven van een verantwoorde balans tussen risico en rendement. Door onze sterke solvabiliteit en een succesvolle aandelenemissie in september waren we in staat om van de in 2008 uitgegeven core tier 1-securities 250 miljoen terug te kopen. De resterende 1 miljard securities willen we terugkopen zodra dit op verantwoorde wijze mogelijk is. De huidige solvabiliteit, onze maatregelen ter vermindering van risico s en ons kapitaalmanagement ondersteunen dit voornemen. Het tijdstip en de omvang van de terugbetaling zijn echter van verschillende factoren afhankelijk, waaronder de ontwikkeling van de groepswinst, trends in de kapitaalmarkten, de macro-economische vooruitzichten en veranderingen in regelgeving. Onze resultaten laten zien dat onze belangrijkste marktproposities voor Nederlandse klanten de crisis zeer goed doorstaan. wil optimaal inspelen op de veranderende vraag van klanten naar bank- en verzekeringsproducten, met de juiste producten tegen de juiste prijs, via de geschikte kanalen en met de best mogelijke dienstverlening. Het doet mij genoegen dat in opnieuw hoge medewerkers- en klanttevredenheidscijfers behaalde, zoals blijkt uit de scores ten opzichte van onze concurrenten en een aantal toegekende prijzen. Onze ambitie is om op termijn voor een genormaliseerde winst van 450 miljoen à 500 miljoen te realiseren, waarbij het rendement op het vermogen tussen de 9% en 12% ligt. We streven ernaar om 200 miljoen aan kosten te besparen ten opzichte van het niveau van 2008. Tegelijkertijd willen we onze sterke kapitaalratio s (een Core Tier 1-ratio van de bankactiviteiten hoger dan 8% en een DNB-solvabiliteit van de verzekeringsactiviteiten van meer dan 175%) hoog houden, waarbij we de double leverage geleidelijk willen laten afnemen. 4
Ik ben me er volledig van bewust dat de uitvoering van onze strategie afhankelijk is van de toewijding en inzet van al onze mensen. Daarom wil ik onze werknemers bedanken voor de motivatie en inzet die zij toonden in, een jaar gekenmerkt door bemoedigende prestaties waarin we te maken hadden met moeilijke marktomstandigheden en veel organisatorische veranderingen. 5
Financiële analyse Netto resultaat en onderliggend resultaat Resultaat vergeleken met 2008 De nettowinst van in was 17 miljoen, een sterk herstel vergeleken met het nettoverlies van 504 miljoen in 2008. Deze verbetering was voornamelijk het gevolg van een sterk verminderde negatieve invloed van volatiele financiële markten, in het bijzonder op de aandelenportefeuille van de verzekeringsactiviteiten. Maar ook de onderliggende resultaten van de verzekeringsactiviteiten lieten een sterke verbetering zien. Gecorrigeerd voor de invloed van de volatiele financiële markten en incidentele posten daalde het netto onderliggend resultaat van van 307 miljoen naar 200 miljoen ( 35%). Deze daling was met name het gevolg van SNS Property Finance, dat een onderliggend netto resultaat boekte van 164 miljoen negatief (2008: 28 miljoen positief ). De hogere rentemarge woog bij SNS Property Finance niet op tegen de hogere bijzondere waardeverminderingen op kredieten. Tabel 2: Invloed van volatiele financiële markten en incidentele posten op het netto resultaat van In miljoenen euro s 2008 2 e halfjaar 1 e halfjaar Netto resultaat over de periode SNS Retail Bank 120 116 56 64 Netto resultaat over de periode SNS Property Finance -219 28-128 -91 Netto resultaat over de periode REAAL 116-479 111 5 Netto resultaat over de periode Zwitserleven 80-71 51 29 Netto resultaat over de periode Groeps activiteiten -80-98 -43-37 Totaal netto resultaat over de periode 17-504 47-30 Invloed volatiele financiële markten bij SNS Retail Bank -2-42 14-16 Invloed volatiele financiële markten bij SNS Property Finance Invloed volatiele financiële markten bij REAAL -87-532 4-91 Invloed volatiele financiële markten bij Zwitserleven 25-87 9 16 Invloed volatiele financiële markten bij Groeps activiteiten -3-65 -2-1 Totaal invloed volatiele financiële markten -67-726 25-92 Impact incidentele posten bij SNS Retail Bank -40-29 -40 Impact incidentele posten bij SNS Property Finance -55-55 Impact incidentele posten bij REAAL -15-77 -15 Impact incidentele posten bij Zwitserleven 11-1 11 Impact incidentele posten bij Groeps activiteiten -17 22-5 -12 Totaal incidentele posten -116-85 -49-67 Onderliggend netto resultaat over de periode bij SNS Retail Bank 162 187 82 80 Onderliggend netto resultaat over de periode bij SNS Property Finance -164 28-128 -36 Onderliggend netto resultaat over de periode bij REAAL 218 130 122 96 Onderliggend netto resultaat over de periode bij Zwitserleven 44 17 31 13 Onderliggend netto resultaat over de periode bij Groeps activiteiten -60-55 -36-24 Totaal onderliggend netto resultaat over de periode 1 200 307 71 129 1 ) Netto resultaat exclusief invloed volatiele financiële markten en incidentele posten Resultaten tweede halfjaar vergeleken met het eerste halfjaar De nettowinst van in het tweede halfjaar was 47 miljoen, ten opzichte van een nettoverlies van 30 miljoen in het eerste halfjaar. Dit herstel was voornamelijk te danken aan de positieve invloed van de volatiele financiële markten ( 25 miljoen), die in het eerste halfjaar nog 92 miljoen negatief was. Dit betrof in het bijzonder de aandelenportefeuille van de verzekeringsactiviteiten. De incidentele posten waren in het tweede halfjaar 49 miljoen negatief, een verbetering van 18 miljoen ten opzichte van het eerste halfjaar. 6
Het onderliggende netto resultaat in het tweede halfjaar was 71 miljoen, ten opzichte van 129 miljoen in het eerste halfjaar. SNS Property Finance boekte in het tweede halfjaar van een negatief onderliggend netto resultaat van 128 miljoen, vergeleken met 36 miljoen negatief in het eerste halfjaar. Het lagere netto resultaat werd volledig veroorzaakt door de hogere bijzondere waardeverminderingen op kredieten. Baten De totale baten stegen ten opzichte van 2008 met 65% tot 8.497 miljoen, voornamelijk als gevolg van de consolidatie van Zwitserleven vanaf 29 april 2008 en de toegenomen beleggingsbaten voor rekening en risico van polishouders. Daarnaast stegen de totale baten van SNS Retail Bank sterk dankzij hogere beleggingsbaten, die de lagere rentemarge compenseerden. De rentemarge bij SNS Property Finance steeg met 30%. Bij REAAL daalden de koopsommen fors, vooral doordat REAAL in de aanhoudend concurrerende markt vasthield aan haar tariefstelling. De periodieke levenpremies namen slechts licht af, ondanks een sterk dalende markt, geholpen door de introductie van nieuwe producten. De bruto schadepremies namen bij REAAL Schade licht toe. De totale baten stegen in het tweede halfjaar met 23% ten opzichte van het eerste halfjaar. Dit was vooral te danken aan een stijging van de beleggingsbaten voor rekening en risico van polishouders, voornamelijk door hogere resultaten op aandelen. De beleggingsbaten voor eigen rekening en risico stegen zowel bij REAAL als bij Zwitserleven. Daarnaast nam bij SNS Retail Bank de rentemarge fors toe. De trend van een stijgende rentemarge, zichtbaar sinds het vierde kwartaal, houdt naar verwachting aan, aangezien SNS Retail Bank blijft profiteren van het effect van vrijvallende termijndeposito s, die tegen aanmerkelijk lagere rente tarieven worden verlengd. De resultaten uit financiële instrumenten kwamen hoger uit dankzij de succesvolle omwisseling van hybride Tier 1 kapitaal in november. De rentemarge bij SNS Property Finance nam aanzienlijk toe ten opzichte van het eerste halfjaar van, voornamelijk door tariefherzieningen van kredieten. Lasten De totale operationele lasten van, inclusief Zwitserleven pro forma van januari tot april 2008, daalden met 22 miljoen ten opzichte van 2008. Gecorrigeerd voor herstructureringslasten en het aandeel van SNS Retail Bank aan het depositogarantiestelsel daalden de totale aangepaste operationele lasten met 74 miljoen ( 6%) ten opzichte van 2008 pro forma, vooral door kostensynergie en dalende lasten met betrekking tot de integratie van de verzekeringsactiviteiten. Tabel 3: Totale operationele lasten van In miljoenen euro s 2008 1 Mutatie 2 e halfjaar Totale operationele lasten 1 e halfjaar Totale operationele lasten 1.220 1.242-2% 642 578 Incidentele posten & impact volatiele financiële markten Aandeel SNS Retail Bank in Icesave claim 5 7 0 5 Aandeel SNS Retail Bank in DSB claim 38 -- 38 -- Reorganisatiekosten SNS Retail Bank 10 26 10 -- Operationele lasten stroomlijning van verzekeringsmerken 21 -- 21 -- Reorganisatiekosten Groepsactiviteiten 11 -- 11 -- Totaal invloed incidentele posten en volatiele financiële markten op de operationele lasten 85 33 80 5 Totale aangepaste operationele lasten 1.135 1.209-6% 562 573 1 ) Inclusief Zwitserleven pro forma januari-april 2008. In het tweede halfjaar van daalden de totale aangepaste operationele lasten met 11 miljoen ten opzichte van het eerste halfjaar van. De gerealiseerde synergie- en kostenvoordelen waren groter dan de lasten met betrekking tot het strategische besluit om de internationale activiteiten bij SNS Property Finance af te bouwen en de lasten met betrekking tot projecten bij de Groepsactiviteiten. In de operationele lasten van SNS Retail Bank is in de tweede helft van een voorziening van 8 miljoen opgenomen in verband met een aanbod tot compensatie aan beleggers voor verliezen op buitenlandse investeringsfondsen. In de eerste helft van was al 5 miljoen voor dit doel gereserveerd. 7
Het totaal aantal interne werknemers (fte s) bleef stabiel ten opzichte van eind 2008, waarbij het aantal fte s met bijna 200 daalde in het tweede halfjaar van. Het totaal aantal ingehuurde werknemers daalde met ruim 600 aanzienlijk. Het totaal aantal herplaatsers steeg van 80 tot 290. Dit toont onze focus op het verlagen van de kostenbasis. De daling in het totale aantal eigen en ingehuurde werknemers zal zich in 2010 voortzetten. De integraties van AXA NL en Zwitserleven ontwikkelen zich voorspoedig. De juridische fusie tussen REAAL Levensverzekeringen N.V. en Zwitserleven N.V. is in september afgerond. De voor AXA NL verwachte integratiekosten bedragen in totaal 60 miljoen, waarvan tot nu toe 50 miljoen is aangewend. De voor Zwitserleven verwachte integratiekosten bedragen in totaal 30 miljoen, waarvan tot nu toe 5 miljoen is besteed. De beoogde jaarlijkse kostenbesparingen door de integraties van AXA NL en Zwitserleven bedragen respectievelijk 50 miljoen en 35 miljoen. In totaal is eind al 48 miljoen gerealiseerd, grotendeels met betrekking tot de succesvolle integratie van AXA NL. De uitvoering van het groepsbrede efficiencyprogramma, ondermeer met betrekking tot ICT, verloopt voorspoedig en zal in 2010 tot aanzienlijke besparingen leiden. Het volledige implementatieplan is ontwikkeld en onlangs is begonnen met de uitvoering van het programma. Als onderdeel van de nieuwe distributiestrategie is SNS Retail Bank in het eerste halfjaar van gestart met het omvormen van al haar kantoren tot moderne SNS-winkels, een proces dat in 2011 zal worden afgerond. Eind waren al 32 kantoren in winkels omgezet. De vermindering in fte s en de kostenbesparingen die met dit programma gepaard gaan, zullen voornamelijk in 2010 worden gerealiseerd, aangezien de betrokken werknemers op basis van een Sociaal Plan twaalf maanden de tijd hebben om een andere functie te vinden binnen. De totale lasten stegen ten opzichte van 2008 met 44% tot 8.446 miljoen, vooral door de overname van Zwitserleven en de toegenomen verzekeringstechnische lasten, corresponderend met het hogere resultaat uit beleggingen voor rekening en risico van polishouders. Invloed volatiele financiële markten Hoewel vanaf het tweede kwartaal het herstel van de financiële markten doorzette, met stijgende aandelenkoersen en dalende kredietrisico-opslagen, bleven de volatiliteitsindicatoren van de financiële markten op niveaus boven het historisch gemiddelde en bleef het vertrouwen fragiel, zoals bleek uit recente marktbewegingen. De invloed van de volatiele financiële markten was in het tweede halfjaar 25 miljoen positief, ten opzichte van 92 miljoen negatief in het eerste halfjaar. Dit was te danken aan de lagere verliezen op de aandelenportefeuilles van de verzekeringsactiviteiten en hogere terugkoopresultaten op eigen schuldpapier bij SNS Retail Bank. Voor heel kwam de invloed van de volatiele financiële markten uit op 67 miljoen negatief, een sterke verbetering ten opzichte van 2008 ( 726 miljoen negatief ). Dit werd vooral veroorzaakt door een lager verlies op de aandelenportefeuilles en daaraan gerelateerde derivaten bij de verzekeringsactiviteiten en de Groepsactiviteiten. Bij SNS Retail Bank was het effect van de volatiele financiële markten per saldo 2 miljoen negatief, een grote verbetering ten opzichte van 2008 ( 42 miljoen negatief ). De verstoorde en illiquide financiële markten zorgden voor aanzienlijk hogere fundingkosten. Dit drukte de marges op spaardeposito s. SNS Retail Bank profiteerde echter ook van deze omstandigheden doordat de marktverstoringen positieve terugkoopresultaten op eigen schuldpapier en positieve resultaten op de hybride Tier 1-omwisseling in november mogelijk maakten van in totaal 113 miljoen netto. De Tier 1-omwisseling droeg belangrijk bij aan het positieve resultaat van 14 miljoen uit de volatiele financiële markten in het tweede halfjaar, ten opzichte van 16 miljoen negatief in het eerste halfjaar. Bij REAAL was het effect van de volatiele financiële markten per saldo 87 miljoen negatief. Dit bedrag bestond voornamelijk uit verliezen op de aandelenportefeuille van 54 miljoen en een verlies van 49 miljoen op rentederivaten die waren aangekocht om de solvabiliteit te beschermen. Deze verliezen werden deels gecompenseerd door de waardestijging van 22 miljoen van een beleggingsfonds door het herstel van de aandelenmarkten. De bijzondere waardeverminderingen op de vastrentende portefeuille van 56 miljoen werden grotendeels gecompenseerd door 52 miljoen gerealiseerde waardestijgingen op de vastrentende portefeuille. Andere kleine posten zorgden bij elkaar voor een negatief effect van 2 miljoen. In het tweede halfjaar bedroeg de invloed van de volatiele financiële markten 4 miljoen positief, ten opzichte van 91 miljoen negatief in het eerste halfjaar. Deze sterke verbetering kwam vooral door lagere verliezen op de aandelenportefeuille. 8
Bij Zwitserleven was het effect van de volatiele financiële markten per saldo 25 miljoen positief omdat de invloed van de aandelenportefeuille van 13 miljoen negatief en de verliezen op de vreemde valutacontracten meer dan goed werken gemaakt door de gerealiseerde waardestijgingen op de vastrentende portefeuille. Het effect van de volatiele financiële markten was zowel in het eerste als in het tweede halfjaar positief (respectievelijk 9 miljoen en 16 miljoen). Door de desinvestering van de aandelenportefeuille bij Groepsactiviteiten begin bleef de invloed van de volatiele financiële markten in het hele jaar beperkt tot 3 miljoen negatief, ten opzichte van 65 miljoen negatief in 2008. In het tweede halfjaar werd een bijzondere waardevermindering van de deelneming van in Van Lanschot N.V. ter waarde van 21 miljoen gecompenseerd door een positief resultaat op het aandeel van de Groep in de omwisseling van hybride Tier 1-kapitaal van 20 miljoen. Invloed incidentele posten In bedroegen de incidentele posten 116 miljoen negatief. In het eerste half jaar bestonden deze posten van in totaal 67 miljoen uit een bijzondere waardevermindering van 55 miljoen op goodwill bij SNS Property Finance en uit bijzondere waardeverminderingen van 12 miljoen op financiële participaties bij Groepsactiviteiten. In het tweede halfjaar bedroegen deze incidentele posten 49 miljoen, waarvan 40 miljoen bij SNS Retail Bank. Hiervan had 28 miljoen netto betrekking op het aandeel van SNS Bank in het depositogarantiestelsel in verband met het faillissement van DSB Bank en had 12 miljoen netto betrekking op herstructureringslasten in verband met extra algemene kostenbeparingsprogramma s. De netto-invloed van de incidentele posten bedroeg bij REAAL in het tweede halfjaar 15 miljoen negatief. Er waren kosten voor het stroomlijnen van de verzekeringsmerken met een netto-invloed van 23 miljoen, inclusief een bijzondere waardevermindering voor de merknaam DBV als gevolg van de volledige integratie van DBV in REAAL. De integratie van DBV is recent gestart. Bij REAAL Schade kon een voorziening voor een geschil over een distributievergoeding vrijvallen waardoor een bate van 8 miljoen werd gerealiseerd. Bij Zwitserleven bedroeg de netto-invloed van de incidentele posten 11 miljoen positief. Deze had volledig betrekking op het tweede halfjaar en bestond uit de vrijval van verzekeringstechnische voorzieningen van 13 miljoen door harmonisatie van de grondslagen voor financiële verslaggeving, hetgeen met name betrekking had op de winstdeling op gesepareerde pensioencontracten en langlevenrisico. Herstructureringslasten voor het stroomlijnen van verzekeringsmerken bedroegen 2 miljoen netto. Bij Groepsactiviteiten bedroeg de netto-invloed van de incidentele posten in het tweede halfjaar 5 miljoen negatief. Deze had betrekking op herstructureringslasten in verband met het groepsbrede efficiencyprogramma en de centralisatie van ICT van in totaal 8 miljoen netto. De verkoop van de deelneming van in Masterfleet N.V. leidde tot een boekwinst van 4 miljoen, compensatie voor de bijzondere waardevermindering uit het eerste halfjaar. Beide posten zijn opgenomen in het netto resultaat beëindigde bedrijfsactiviteiten. Daarnaast was er sprake van een bijzondere waardevermindering van 1 miljoen op een strategisch belang in Climate Change Capital Group Ltd. Groepsactiviteiten Het netto resultaat van Groepsactiviteiten van 80 miljoen negatief verbeterde met 18 miljoen ten opzichte van 2008 door een lagere negatieve invloed van de volatiele financiële markten van 62 miljoen, gedeeltelijk tenietgedaan door een lagere positieve invloed van 39 miljoen aan incidentele posten, de bijzondere waardeverminderingen van 9 miljoen op financiële participaties en herstructureringslasten van 8 miljoen in en de afwezigheid van een in 2008 gerealiseerde winst van 22 miljoen die betrekking had op de verkoop van Swiss Life Belgium. Het onderliggende resultaat was 5 miljoen lager dan in 2008. Dit was voornamelijk het gevolg van hogere operationele lasten. Winst per aandeel en dividend Het netto resultaat van 17 miljoen onder aftrek van een couponvergoeding van 7,5 miljoen op de van de Nederlandse Staat teruggekochte capital securities is toewijsbaar aan de gewone aandelen. De nettowinst per gewoon aandeel steeg van 1,93 negatief in 2008 tot 0,03 positief. In verband met de aanhoudende focus op een sterke solvabiliteits- en kapitaalspositie heeft de Raad van Bestuur, onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen, besloten om over geen dividend uit te keren. 9
Kapitalisatie Tabel 4: Kapitalisatie In miljoenen euro s December Juni December 2008 Totaal eigen vermogen 5.062 4.491 4.892 Double Leverage 113,1% 115,1% 113,7% Bankactiviteiten Core Tier 1 ratio 1 8,3% 8,2% 8,1% Tier 1 ratio 1 10,7% 10,6% 10,5% BIS ratio 1 13,9% 13,8% 14,0% Core Tier 1 kapitaal 2.139 2.063 2.029 Tier 1 kapitaal 2.767 2.661 2.627 BIS kapitaal 3.591 3.466 3.487 Risicogewogen activa 1 25.885 25.109 24.938 Verzekeringsactiviteiten Solvabiliteit onder IFRS Verzekeringsactiviteiten 314% 274% 248% DNB-Solvabiliteitspercentage Verzekeringsactiviteiten 230% 202% 176% DNB-Solvabiliteitspercentage Leven 246% 208% 177% DNB-Solvabiliteitspercentage Schade 379% 307% 307% Aanwezig kapitaal 2.455 2.065 2.364 Overwaarde Liability Adequacy Test 1.836 2.086 1.317 Kapitaaldekking 4.291 4.151 3.681 Prudentie t.o.v. best estimate -1.146-1.091-1.070 Aanwezig toetsingskapitaal 3.145 3.060 2.611 Vereiste solvabiliteit 1.367 1.517 1.485 1 ) Cijfers zijn berekend op basis van Basel II, rekening houdend met de 80% ondergrens van Basel I. Het totale eigen vermogen van steeg met 170 miljoen tot 5.062 miljoen, inclusief het effect van de gedeeltelijke terugkoop van core tier 1 capital securities. Deze stijging was vooral te danken aan de toename in de reële-waardereserve van de vastrentende- en aandelenportefeuilles en het positieve resultaat van 17 miljoen. De reële-waardereserve van de vastrentende portefeuille nam met 83 miljoen toe tot 183 miljoen positief, met name door de lagere kredietrisico-opslagen. De reële-waardereserve van de aandelenportefeuille steeg van 67 miljoen negatief tot 131 miljoen positief. Het core tier 1 securities capital nam met 250 miljoen af. Door een succesvolle aandelenemissie in september ter waarde van 132 miljoen netto kon een deel van de in 2008 aan de Nederlandse Staat en Stichting Beheer uitgegeven core tier 1-capital securities worden teruggekocht. De overige mutaties in de reserves hadden in totaal slechts een beperkte invloed op het eigen vermogen. Ten opzichte van eind juni steeg het totale eigen vermogen van aanzienlijk met 571 miljoen tot 5.062 miljoen. Dit kwam doordat de rentedalingen, inlopende kredietrisico-opslagen en hogere aandelenmarkten resulteerden in hogere reële-waardereserves. Eind was de double leverage van de Groep 113,1%, een verbetering ten opzichte van eind 2008 (113,7%) en eind juni (115,1%). 10
Bankactiviteiten De belangrijkste kapitaalratio s van de bankactiviteiten lagen eind met een Core Tier 1-ratio van 8,3%, een Tier 1-ratio van 10,7% en een BIS-ratio van 13,9% iets boven de niveaus van eind 2008 en eind juni (voor vergelijkingsdoeleinden op basis van Basel II, met de ondergrens van 80% uit Basel I). De negatieve invloed van het negatieve netto resultaat bij de bankactiviteiten en een stijging in de risicogewogen activa met 1,2 miljard, die per eind op 32,4 miljard uitkwamen (Basel I), werd gecompenseerd door een kapitaalstorting van 150 miljoen door. De stijging in de risicogewogen activa werd vooral veroorzaakt door een wijziging in de wettelijke verwerking van bepaalde kredietlijnen die nog niet zijn volgetrokken met ingang van het derde kwartaal. Dit had een negatieve invloed van 19 basispunten op de Core Tier 1. Een kleiner deel van de stijging van de risicogewogen activa was een gevolg van de overdracht van een deel van de hypotheekportefeuille van DBV naar SNS Retail Bank (met een negatieve invloed van 3 basispunten op de Core Tier 1) en de inkoop van uitstaande Hermes-securitisaties (met een negatieve invloed van 6 basispunten op de Core Tier 1 ratio). Verzekeringsactiviteiten De solvabiliteitsratio onder IFRS 1 was eind 314% bij de verzekeringsactiviteiten, een aanzienlijke verbetering ten opzichte van eind 2008 (248%) en juni (274%). De verbetering ten opzichte van eind 2008 kwam vooral door het positieve effect van de gestegen lange rente op de marktwaarde van de verzekeringstechnische voorzieningen. De overwaarde op basis van de IFRS-toereikendheidstoets nam met 519 miljoen toe ten opzichte van eind 2008, wat resulteerde in een kapitaaldekking van 4.291 miljoen. Daarnaast zorgden vooral de lagere kredietrisico-opslagen en de hogere aandelenkoersen voor een stijging van de reële-waardereserves met 303 miljoen. Het gedeeltelijk doorstorten van de opbrengsten uit de aandelenemissie van naar de verzekeringsactiviteiten had een positief effect van 107 miljoen. Ten slotte viel in het vierde kwartaal van bij de verzekeringsactiviteiten 145 miljoen aan vereist kapitaal vrij doordat tegen marginale kosten een herverzekeringstransactie werd aangegaan. Het overlijdensrisico van de individueel-levenportefeuille van REAAL is met een quota share contract proportioneel herverzekerd. Deze positieve effecten en het positieve netto resultaat van de verzekeringsactiviteiten van 196 miljoen werden afgezwakt door de inkoop van 250 miljoen aan Core Tier 1-capital securities en een dividenduitkering van 210 miljoen aan. Naast de solvabiliteitsratio onder IFRS kwam eind het DNB-solvabiliteitspercentage uit op 230% (eind juni: 202%; eind 2008: 176%). Financiering van bankactiviteiten In het tweede halfjaar van was SNS Bank met succes in staat haar activiteiten te financieren zonder gebruik te maken van de garantieregeling van de Nederlandse Staat. In het vierde kwartaal gaf SNS Bank een covered bond met een looptijd van zes jaar uit voor een bedrag van 1 miljard. De prijs was gunstiger dan bij eerdere door de Staat gegarandeerde uitgiftes van covered bonds in het eerste halfjaar van, die in totaal 5,5 miljard bedroegen. SNS Bank plaatste bovendien eind enkele EMTN-transacties zonder garantie van de Staat, en in januari 2010 werd een public senior bond ter waarde van 500 miljoen geplaatst. In februari 2010 heeft SNS Bank met succes 1,4 miljard aan obligaties geplaatst van een tot nu toe op eigen boek gehouden securitisatie (Hermes XIV). De spaartegoeden stegen dankzij de aanhoudende groei en een hoge retentiegraad met 2,6 miljard (+ 12%) ten opzichte van eind 2008. SNS Bank heeft haar retailfundingpositie verbeterd, waarbij de retailfinanciering als percentage van retailkredieten licht steeg tot 63%, vergeleken met 61% eind 2008 (eind juni: 62%). Tabel 5: Ontwikkeling liquiditeitspositie Bankactiviteiten In miljoenen euro s December Juni December 2008 Kasmiddelen 2.554 4.264 1.649 Liquide activa 11.214 10.970 9.058 Totale liquiditeitspositie 13.768 15.234 10.707 1) Het op IFRS gebaseerde begrip kapitaaldekking is de overwaarde op basis van de IFRS-toereikendheidstoets beschikbaar kapitaal. Vergeleken met de IFRS-toereikendheidstoets bevat de wettelijk vereiste toereikendheidstoets een prudente marge. Deze marge heeft betrekking op twee belangrijke aanpassingen: een minimale afkoopwaardevloer en de nominale risicovrije termijnstructuur om toekomstige kasstromen te disconteren. De IFRS-toereikendheidstoets maakt gebruik van een andere nominale risicovrije termijnstructuur om toekomstige kasstromen te disconteren, namelijk de DNB-curve met een opslag naar de ECB Euro staatsrente. 11
In het tweede halfjaar van heeft SNS Bank een deel van haar liquiditeitsoverschot afgebouwd, maar bleef de totale liquiditeit bij de bankactiviteiten onverminderd sterk met 13,8 miljard. Vergeleken met eind 2008 steeg de totale liquiditeitspositie met 3,1 miljard. Om de liquiditeitsbuffer te versterken heeft SNS Bank in een op eigen boek gehouden securitisatie uitgevoerd, waarvan de AAA-obligaties als onderpand bij de ECB kunnen dienen. Eind verlaagde S&P de kredietbeoordeling van en haar dochtermaatschappijen met één notch, onder gelijktijdige aanpassing van het vooruitzicht van negatief naar stabiel. Ook Fitch verlaagde eind zijn beoordeling van SNS REAAL en SNS Bank, bij gelijkblijvende beoordeling van de verzekeringsactiviteiten. Fitch heeft SNS Bank in de beoordeling een negatief vooruitzicht meegegeven. De voornaamste oorzaak van de verlaging van de kredietbeoordeling was het verslechterde resultaat van SNS Property Finance. Deze beoordeling kan in 2010 een negatieve invloed hebben op de financieringskosten. Balans en risicobeheer De balans van groeide in met 3,5 miljard tot 128,9 miljard. Deze stijging kwam vooral voort uit het herstel van de verzekeringsactiviteiten. De beleggingen voor rekening en risico van polishouders namen met 1,8 miljard toe, voornamelijk door gestegen aandelenmarkten. Daarnaast werd de opbrengst uit de desinvestering van een deel van de aandelenportefeuille en de daaraan gerelateerde putopties in het eerste halfjaar van in langlopende staatsobligaties belegd. In combinatie met de dalende lange rente en een lagere kredietrisico-opslag voor in het tweede halfjaar van nam de omvang van de beleggingen voor eigen rekening en risico met 1,4 miljard toe. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa, inclusief goodwill, namen met 210 miljoen af tot 2,7 miljard, zowel door reguliere jaarlijkse afschrijvingen als door de bijzondere waardevermindering op goodwill van 55 miljoen bij SNS Property Finance in het eerste halfjaar. Bovendien leidde het stroomlijnen van de verzekeringsactiviteiten tot een bijzondere waardevermindering van de merknaam DBV ( 9 miljoen). In de tweede helft van het jaar waren geen bijzondere waardeverminderingen op goodwill nodig, waardoor de totale goodwill eind 755 miljoen bedroeg. Beleggingen Eind bedroeg de totale beleggingsportefeuille voor eigen rekening en risico 30,6 miljard, waarvan 28,6 miljard betrekking had op de verzekeringsactiviteiten. Om het balansrisico in het eerste halfjaar te verminderen werd de aandelenportefeuille van de verzekeringsactiviteiten met 0,7 miljard op deltaneutrale wijze verkleind tot 1,4 miljard. In het tweede halfjaar groeide de aandelenportefeuille dankzij de gestegen aandelenmarkten. Eind bedroeg de aandelenportefeuille van de verzekeringsactiviteiten 1,7 miljard, waarvan 57% betrekking had op fondsen in vastgoed of in vastrentende waarden. De reële-waardereserve op aandelen van de verzekeringsactiviteiten bedroeg eind 129 miljoen positief (eind 2008: 67 miljoen negatief ). 1 Vastrentende beleggingsportefeuille Verzekeringsactiviteiten naar soort (voor eigen rekening) 2 Exposure in vastrentende overheidspapieren beleggingsportefeuille Verzekeringsactiviteiten (voor eigen rekening) Totaal portefeuille 26,9 miljard 3% 2% 11% 17% 49% 18% Totaal portefeuille 13,3 miljard 4% 2% 5% 6% 6% 11% 27% 16% 23% Staatsobligaties Bedrijfsobligaties niet-financiële sector Bedrijfsobligaties financiële sector Hypotheken Mortgage backed securities Overige Duitsland Frankrijk Nederland Italië Spanje Oostenrijk België Griekenland Overige 12
Van de portefeuille voor eigen rekening en risico van de verzekeringsactiviteiten was eind 94% belegd in vastrentende waarden (eind 2008: 92%). Van de vastrentende portefeuille had 79% een A-rating of hoger, waarvan 49 procentpunt in staatsobligaties. Het aandeel van de vastrentende portefeuille met een A-rating of hoger nam toe ten opzichte van eind juni (76%) door herinvesteringen die deels betrekking hadden op hoger renderende vastrentende waarden. De reele waarde reserve van de verzekeringsactiviteiten met betrekking tot de vastrentende waarden bedroeg eind 170 miljoen (2008: 129 miljoen). De vastrentende portefeuille bestaat voor 49% uit staatsobligaties, voornamelijk uit Duitsland, Frankrijk en Nederland. Eind bevatte de beleggingsportefeuille geen directe of indirecte investeringen in de subprime hypotheekmarkt of de subprime mkb-markt. In de portefeuille zijn voor 157 miljoen aan CDO s en CLO s opgenomen. Meer dan 30% van de CDO/ CLO-portefeuille heeft een kredietbeoordeling van AA of hoger, hetgeen een afname is ten opzichte van 2008. De daling houdt deels verband met ratingmigratie. De bijzondere waardeverminderingen op de CDO/CLO-portefeuille bedroegen 42 miljoen, waarvan 33 miljoen in het eerste halfjaar, en werden veroorzaakt door defaults of toegenomen kredietrisico. Vorderingen op klanten De vorderingen op klanten namen met 1,8 miljard toe tot 70,5 miljard. Ondanks een aanzienlijke daling van het marktvolume aan nieuwe Nederlandse woninghypotheken, groeide de hypotheekportefeuille van SNS Retail Bank met 2,2 miljard tot 50,9 miljard, mede door de succesvolle Plafondrente Hypotheek, de Spaarrekening Hypotheek en de overdracht van een deel van de hypotheekportefeuille van DBV ( 0,7 miljard). De kredietportefeuille van SNS Property Finance daalde per saldo met 0,4 miljard tot 13,2 miljard door getroffen voorzieningen en de opname van projecten in de balanspost vastgoedprojecten. Laatstgenoemde post nam toe van 120 miljoen tot 599 miljoen doordat SNS Property Finance de zeggenschap over enkele projecten op zich nam om deze te kunnen herstructureren en potentiële verliezen te verminderen. Zonder dit effect groeide de kredietportefeuille van SNS Property Finance licht door het trekken van de bestaande kredietlijnen. Belegd onderpand inzake verbruikleen Om het balansrisico verder te verminderen werd in het eerste halfjaar de portefeuille voor verbruikleen bij Zwitserleven met 0,9 miljard teruggebracht. In het tweede halfjaar werd de portefeuille met nog eens 0,9 miljard verminderd. Eind bedroeg de portefeuille 0,5 miljard. Passiva Aan de passivazijde namen de schuldbewijzen met 0,3 miljard licht toe doordat de in het eerste halfjaar aangetrokken wholesale-financiering onder de garantieregeling van de Nederlandse Staat en de in het vierde kwartaal uitgegeven covered bond van 1 miljard per saldo iets meer bedroegen dan de aflossingen. De spaarportefeuille groeide met 2,6 miljard tot 24,4 miljard. Marktrisico bancaire activiteiten Het marktrisico waaraan SNS Bank in blootstond werd voor een groot deel beïnvloed door de sterk dalende korte rente. Om de toegenomen gevoeligheid voor schommelingen in de korte rente te verminderen werden in het eerste half jaar basisswaps afgesloten. In het tweede halfjaar werd vanwege de afgenomen gevoeligheid een deel van de basisswaps tegengesloten. Het door rentebewegingen gedreven marktrisico wordt vooral gestuurd op basis van de duration van het eigen vermogen. De duration van het eigen vermogen werd gedurende op een niveau tussen 5 en 7 gehouden. Eind was de duration 6,2, behoorlijk lager dan de 8,4 van eind 2008. De gemiddelde Value-at-Risk (VaR), met een 99% betrouwbaarheid lag in op 406 miljoen (2008: 204 miljoen). De lagere VaR van 2008 hield verband met een significant lagere duration van het eigen vermogen in het eerste halfjaar van 2008. Eind bedroeg de VaR 433 miljoen (eind 2008: 501 miljoen). De handelsactiviteiten van SNS Bank hadden weinig invloed op de VaR, circa 3 miljoen, wat hun lage risicoprofiel weergeeft. De gemiddelde Earnings-at-Risk met een 95% betrouwbaarheid bedroeg 25 miljoen (2008: 27 miljoen). 13
Marktrisico verzekeringsactiviteiten In werd de gevoeligheid van de verzekeringsactiviteiten voor marktbewegingen verder beperkt, in het bijzonder de gevoeligheid voor renteschommelingen. Dit werd gerealiseerd door de aankoop van rentederivaten en door een betere afstemming van de looptijden in de vastrentende portefeuille met de looptijden van de verplichtingen. Bij de verzekeringsactiviteiten wordt onder meer gebruik gemaakt van een Value at Risk-benadering met een 99% betrouwbaarheid om het renterisico en andere ALM-risico s te beheersen. De VaR, waarin met alle marktrisico s rekening wordt gehouden, wordt uitgedrukt als percentage van de marktwaarde van het eigen vermogen. De VaR daalde van 54,9% eind 2008 tot 29,0% eind en kwam daarmee duidelijk lager uit dan de interne limiet van 40%. In het tweede halfjaar zijn stresstesten uitgevoerd als onderdeel van het levensvatbaarheidsplan ( viability plan ) van SNS REAAL dat bij de Europese Commissie was ingediend. De uitkomsten van deze stresstesten bevestigden het gematigde risicoprofiel van de verzekeringsactiviteiten met betrekking tot marktrisico s en gaven aan dat zware marktomstandigheden kan weerstaan. De gevoeligheid voor rentemutaties is gewijzigd door onder meer de aankoop van rente-opties, door verlengingsacties in de vastrentende portefeuille en door wijzigingen in de vorm van de rentecurve. De gevoeligheid voor mutaties in creditspreads van bedrijfsobligaties nam toe door het afnemen van deze creditspreads. Hierdoor steeg zowel de marktwaarde als de duration van de betreffende bedrijfsobligaties, met een hogere gevoeligheid tot gevolg. In de tabel hierna wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste marktgevoeligheden van de verzekeringsactiviteiten: Tabel 6: Marktgevoeligheid solvabiliteit Verandering in DNB-Solvabiliteitspercentage December December 2008 Rente 1% 15-9 Kredietrisico-opslag bedrijfsobligaties + 0,5% -11-8 Aandelenkoersen 10% -3-3 Vooruitzichten In het derde en vierde kwartaal van deed zich een aantal bemoedigende ontwikkelingen voor en keerde terug naar winstgevendheid. Toch blijven we voorzichtig gestemd over de economische vooruitzichten. De financiële markten blijven volatiel en het consumentenvertrouwen is broos door verwachtingen dat de werkloosheid zal stijgen. Wij verwachten aanhoudende druk en onzekerheid op zowel de nationale als internationale vastgoedmarkten. Daarmee verwachten we ook dat bijzondere waardeverminderingen op particuliere hypotheken en vastgoedfinanciering op het huidige betrekkelijk hoge niveau blijven. Ondanks deze moeilijke omstandigheden zijn wij ervan overtuigd dat onze focus op het leveren van de juiste producten en diensten aan onze klanten, de aanzienlijke kostenreducties en het afbouwen van onze vastgoed portefeuille, waarbij we een laag risicoprofiel behouden, zal leiden tot een duurzame verbetering van onze financiële prestaties. Daarnaast blijft SNS REAAL gericht op het zo spoedig mogelijk, op een verantwoorde manier, terugkopen van het resterende deel van de in 2008 uitgegeven core tier 1-securities. 14
SNS Retail Bank Tabel 7: SNS Retail Bank In miljoenen euro s 2008 Mutatie 2 e halfjaar Resultaat 1 e halfjaar Rentemarge 391 557-30% 210 181 Netto provisie en beheervergoedingen 99 112-12% 47 52 Resultaat uit beleggingen 161 46 250% 75 86 Resultaat financiële instrumenten 181 21 762% 103 78 Overige operationele opbrengsten 2-2 2 Totaal baten 832 738 13% 433 399 Totaal operationele lasten 562 535 5% 298 264 Resultaat voor bijzondere waardeverminderingen en belasting 270 203 33% 135 135 Bijzondere waardeverminderingen vorderingen 86 37 132% 43 43 Overige waardeverminderingen 12 20-40% 10 2 Resultaat voor belastingen 172 146 18% 82 90 Belastingen 51 27 89% 26 25 Belang van derden 1 3-67% 1 Netto resultaat over de periode 120 116 3% 56 64 Netto invloed volatiele financiële markten -2-42 95% 14-16 Incidentele posten -40-29 -38% -40 Onderliggend netto resultaat over de periode 162 187-13% 82 80 Efficiencyratio 67,5% 72,5% 68,8% 66,2% Bijzondere waardeverminderingen vorderingen als percentage van vorderingen op klanten 1 0,16% 0,07% 0,16% 0,16% Risicogewogen activa Basel I 18.690 18.313 2,1% 18.690 18.000 Spaargelden 24.435 21.859 11,8% 24.435 23.408 Leningen en vorderingen op klanten 54.283 52.211 4,0% 54.283 53.424 1 ) Halfjaarcijfers zijn berekend op jaarbasis voor vergelijkingsdoeleinden. Hoofdpunten SNS Retail Bank ~ ~ Netto resultaat stijgt met 3% tot 120 miljoen. ~ ~ Impact volatiele financiële markten positief beïnvloed door terugkoopresultaten. ~ ~ Incidentele posten van 40 miljoen negatief (netto) in verband met voorziening depositogarantiestelsel (DSB Bank) en herstructureringskosten. ~ ~ Onderliggend netto resultaat 25 miljoen lager door hogere bijzondere waardeverminderingen op vorderingen. ~ ~ Toegenomen marktaandelen hypotheken en spaargelden en betere marges. ~ ~ Rentebaten negatief beïnvloed door hogere financieringskosten, sterke verbeteringen in het laatste kwartaal. ~ ~ Toename operationele lasten, met name door claim DSB Bank. ~ ~ Efficiencyratio verbeterd tot 67,5%. Resultaat Het netto resultaat van SNS Retail Bank nam met 4 miljoen toe tot 120 miljoen (+ 3%). Het resultaat voor bijzondere waardeverminderingen en belasting steeg met 33% door aanzienlijk hogere totale baten, in het bijzonder door hogere beleggingsbaten en een hoger resultaat op financiële instrumenten. De totale operationele lasten namen toe, met name door de eenmalige voorziening van 38 miljoen voor belastingen inzake het depositogarantiestelsel met betrekking tot DSB Bank en door de incidentele post van 10 miljoen voor belastingen voor herstructureringslasten. Het toegenomen resultaat voor bijzondere waardeverminderingen en belastingen werd gedeeltelijk tenietgedaan door hogere bijzondere waardeverminderingen op leningen en vorderingen als gevolg van de verzwakte huizenmarkt. Hogere bijzondere waardeverminderingen op leningen waren de hoofdoorzaak van het lagere onderliggende netto resultaat van 162 miljoen ( 13%). 15