JAARVERSLAG 2013. Voorsprong uitbouwen via innovatie

JAARVERSLAG 2013 Voorsprong uitbouwen via innovatie

ENKELE CONCRETE RESULTATEN VAN 2013 > 18 JAN DE NUL > 39 KREAMAT > 56 RIDLEY > 82 ZF WINDPOWER 06>07 VOORWOORD > 23 ETAP > 24 AGC AUTOMOTIVE > 28 KASIOS > 42 BLUWAYS > 45 BEKAERT > 46 ARODO > 57 STILLEMANS > 58 HELIOSCREEN > 59 VAN DEN WEGHES > 82 CG POWER > 84 SKY MAN 08>09 INNOVEREN IS ONS VAK 12>17 TECHNOLOGISCHE INNOVATIE OP MAAT > 30 HANSEN INDUSTRIAL TRANSMISSIONS > 33 PEDEO > 34 WEMA > 34 MAEX > 38 TENNECO > 47 VERTONGEN > 49 VAN EYCKEN > 50 FLOW-TRONIC > 51 BELROBOTICS > 52 HERAEUS ELECTRO-NITE > 65 MARELEC > 73 PROSOCCERDATA > 77 VERIMPEX > 80 ONEACCESS > 80 ALBATROS

ICT ADVANCED MANUFACTURING SUSTAINABILITY INHOUDSTAFEL MATERIALS MECHATRONICS 22>39 ADVANCED MANUFACTURING 40>47 MECHATRONICS 48>63 MATERIALS 64>75 ICT 76>85 SUSTAINABILITY 24>29 ADDITIVE MANUFACTURING 30>31 SMART PRODUCTION 32>35 PRECISION 36>39 MADE DIFFERENT 42>45 ECOMECHATRONICS 46>47 SENSORIZED FUTURE 54>55 COMPOSITES 56>59 COATINGS 60>61 MICROFABRICATION 62>63 PLASTICS & HYBRID 66>69 SOFTWARE ENGINEERING 70>73 CLOUD COMPUTING & SAAS 74>75 DATA INNOVATION 77>80 DUURZAME MATERIALEN 81>85 ENERGIE 87>91 JAARRAPPORT 88>89 FEITEN & CIJFERS 90>91 STATUTAIR 5

VOORWOORD Wat zijn de belangrijkste noden van bedrijven vandaag en morgen? En hoe kunnen we die als technologiecentrum zo snel en goed mogelijk invullen, zodat onze industrie internationaal voorsprong kan nemen? Deze vragen zijn het vertrekpunt in al de initiatieven die Sirris lanceert, of het nu investeringen zijn in hightechinfrastructuur, gezamenlijke innovatieprojecten of begeleidingstrajecten. Om de belangrijkste technologische, economische en industriële tendensen in ons land in kaart te brengen, kozen we ervoor de industrie nog meer bij onze initiatieven te betrekken. Meer zelfs: ondernemers uit verschillende sectoren, kmo s en grote ondernemingen, bepalen mee onze koers. Zo spelen vertegenwoordigers van de industrie vandaag een grotere rol binnen ons nieuwe Strategisch Comité. Zij stippelen de trends uit waar we vanuit onze technologische expertise op inzetten. Uit die input, gecombineerd met diverse studies, filteren we momenteel samen met Agoria een masterplan innovatie. Het zal bedrijven helpen te bepalen met welke producten, fabricagetechnieken en bedrijfsstrategieën ze kunnen inspelen op huidige en toekomstige evoluties. We pasten ook ons dienstenportfolio aan volgens de bevindingen, vragen en tendensen die bleken uit de industriële samenwerking. We bundelden onze expertise rond de belangrijkste technologische evoluties en focussen daarbij op vijf innovatiedomeinen: Mechatronica, Materials, Advanced Manufacturing, ICT en Sustainability. 6

Samen versterking bieden Sirris streefde altijd al naar samenwerking. In Wallonië ontstond zo Gem 3, een gezamenlijk project met de Waalse onderzoekscentra Cenaero en het Centre de Recherches Métallurgiques (CRM). Samen lossen we actuele industriële problemen op. Zo realiseerden we een vruchtbare samenwerking in additive manufacturing/3d-printing, waarvan we in de loop van dit jaar de eerste resultaten verwachten. Ook daar moeten innovatieprojecten een vliegende start nemen, dankzij de combinatie van onze knowhow met de ervaringen van de industrie. SOC Maakindustrie is een feit Daarnaast zetten we ook onze schouders onder grote, nationale initiatieven. Zo gaf de regering onlangs het startschot voor het Strategisch Onderzoekscentrum (SOC) Maakindustrie. In Vlaanderen is dit het vijfde centrum in zijn soort, naast Imec, het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB), iminds en VITO, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek. Het SOC Maakindustrie brengt competentiepolen samen rond de voertuigindustrie en mechatronica. Om de technologie van morgen te ontwikkelen en zo de internationale concurrentiepositie van onze maakindustrie te versterken, gaan een honderdtal medewerkers vanuit Sirris, Flanders DRIVE en FMTC de samenwerking aan met de vijf Vlaamse universiteiten. Het SOC is trouwens volledig industrieel gedreven: de hoofdthema s worden vastgelegd vanuit het oogpunt van de technologieleiders in de sector, in samenspraak met de universiteiten en de competentiepolen. Made Different op kruissnelheid De voorbije drie à vier jaar lag het accent in innovatie vooral op productontwikkeling. De productie zelf werd te vaak over het hoofd gezien. Vandaag zien we zowel in Europa als in onze eigen bedrijven dat weer meer aandacht uitgaat naar competitief produceren. Een belangrijke evolutie, want alleen als we de productie hier kunnen verankeren, is onze welvaart verzekerd. Precies om die reden startten we in 2012 samen met Agoria het Made Differentprogramma. Wat typeert een bedrijf van de toekomst? Wanneer is het competitief voldoende sterk? Vanuit die vragen leidden we zeven cruciale transformaties af die een bedrijf moet doorlopen, wil het zich bedrijf van de toekomst noemen. Intussen sprongen ook de voedings-, textiel- en houtsector mee op de kar. Met de steun van de Vlaamse overheid streven we ernaar om in de komende vijf jaar een 50-tal bedrijven te laten transformeren naar een factory of the future en er minstens 500 andere hun eerste stappen in die richting te doen zetten. Nieuwe prioriteiten, snelle groei Wat opvalt? In al onze projecten ligt de nadruk meer dan ooit op de bedrijven en hun toekomst. We realiseren hoofdzakelijk strategische projecten die drie tot vijf jaar duren en die vaak een grote impact sorteren. En die keuze is er niet zomaar. Je merkt duidelijk dat de sectoren ICT, machinebouw... die het meest inzetten op innovatie, sneller opveren na crisisjaren. En daarin kan Sirris een belangrijke rol spelen. Troubleshooting ruimt steeds vaker plaats voor industrieel onderzoek. Mee nadenken met bedrijven over nieuwe producten, diensten en een betere organisatie is nu een absolute prioriteit. Waar bedrijven soms vooral objectieven op korte termijn vastleggen, helpt Sirris het zicht op de lange termijn te behouden. Met resultaat, zo blijkt ook uit onze cijfers. Jos Pinte General Manager 7

INNOVEREN IS ONS VAK Al meer dan zestig jaar biedt Sirris bedrijven ondersteuning om technologische innovaties uit te werken, te testen en te implementeren. Naast een brede expertise en een uitgebreid netwerk stellen we ook een state-of-the-art infrastructuur ter beschikking. Zo helpen we de competitiviteit van onze technologische industrie duurzaam te versterken. Onze missie als industrieel competentiecentrum is geslaagd als innovaties zich vertalen in vlot vermarktbare producten en diensten. Of, eenvoudig gesteld: als bedrijven met onze hulp beter produceren, ze slimmere producten maken en efficiëntere bedrijfsprocessen invoeren.

GENT ANTWERPEN LEUVEN HASSELT GEPASSIONEERDE MEDEWERKERS, INGEBED IN EEN RUIM NETWERK VAN PARTNERS BRUSSEL LUIK Meer dan 140 ingenieurs, wetenschappers en technici gepassioneerd door marktgerichte innovatie zitten verspreid over onze zeven vestigingen. Ze denken er met bedrijven mee over hun doelstellingen en uitdagingen. Hun vragen zetten ze om in gericht en vaak multidisciplinaire innovatie. Zij werken op hun beurt samen met een wijd netwerk van universiteiten, onderzoekscentra, bedrijven, verenigingen en instellingen in heel België én in Europa. Met die partners wisselt Sirris medewerkers, kennis en methodes uit. Zo blijven we de technologische evoluties steeds een stapje voor. CHARLEROI 9

EEN DUBBELE HEFBOOM: TECHNOLOGISCH EN FINANCIEEL WIE KAN BIJ ONS TERECHT? Tegelijk slaan we de brug met industriële partners en ondersteunende overheidsdiensten, gewestelijk, nationaal en internationaal. Voor veel van onze tussenkomsten ontvangen bedrijven een financiële tegemoetkoming: ondersteuning voor onderzoeksprogramma s, projectsubsidies, advies- en opleidingscheques. Zo slaagt Sirris erin om bedrijven een hefboom te bieden, zowel op technologisch als op financieel vlak. Zowel kleine ondernemingen als grote industriële groepen, uit alle sectoren van de industrie, kunnen terecht bij Sirris. Onze organisatie richt zich specifiek op Belgische bedrijven die hun concurrenten een stap voor willen blijven door te investeren in technologische innovatie. Sirris houdt bijna 5.000 klanten in portefeuille. Meer dan 2.500 bedrijven zijn lid en genieten een korting op onze diensten. Ruim 75% van hen zijn kmo s met minder dan 250 medewerkers. GEM 3, versterking voor de Waalse industrie In februari 2013 richtte Sirris GEM 3 op, samen met het Centre de Recherches Métallurgiques (CRM) en het Waalse onderzoekscentrum Cenaero. Bedoeling van die samenwerking is cruciaal mechanisch, metallurgisch en materiaalkundig onderzoek te versterken door er vertegenwoordigers van belangrijke industrietakken bij te 10

SIRRIS NETWERK & KERNCIJFERS 2013 140 technologie-experts 50 industriële, academische & overheid partners 5.000 actieve klanten Meer dan 2.500 leden betrekken. Waalse bedrijven zullen van de knowhow van de GEM 3 - leden gebruik kunnen maken, om hun innovatieprojecten efficiënter te laten verlopen. De onderzoekspartners focussen onder meer op prioritaire thema s als hybride of multimaterialen, intelligente producten, composietmaterialen, technologie van wereldklasse voor grote en kleine series, prototyping en duurzame ontwikkeling. In 2013 voerden we 3.100 industriële interventies uit (advies, projecten en andere diensten) In totaal 2,5 mio euro aan investeringen in hightech infractructuur bij 1.540 verschillende ondernemingen, waarvan 75% kmo waarvan 1.500 betalende projecten en diensten voor klanten en 1.600 gratis adviezen dankzij publieke projectfinanciering 11

TECHNOLOGISCHE INNOVATIE OP MAAT HOE KUNNEN WE U HELPEN? Technologisch advies op maat, dat is in een notendop waarvoor bedrijven bij Sirris aankloppen. Van een expert die een halve dag mee nadenkt over een concrete probleemstelling tot collectieve onderzoeksprojecten over meerdere jaren: wij helpen onze klanten op verschillende manieren vooruit. Van bij het ontwikkelen van een technologiestrategie tot de implementatie van innovaties. De expertise van onze medewerkers vormt, naast onze hightech infrastructuur, een cruciaal onderdeel van ons aanbod aan de bedrijven. Het zijn onze 160 medewerkers en vooral onze 140 experts die samen met de bedrijven de innovaties van de toekomst onderzoeken, testen en implementeren.

INDIVIDUELE ONDER- STEUNING Bedrijven krijgen bij Sirris praktische antwoorden op hun concrete technische, technologische of operationele vragen. Of ze worden op maat begeleid doorheen een innovatieproject: van een pril innovatief idee over prototypes en piloottests tot finaal product. SIRRIS KRIJGT OPNIEUW QFOR-KWALITEITSLABEL Een audit door QFor wees uit dat klanten zeer positief zijn over hun samenwerking met Sirris. Zowel voor de aangeboden opleidingen als voor onze begeleiding in innovatieprojecten liep de tevredenheidsscore op tot boven de 90%. Voor de vierde keer haalde Sirris op basis van de verzamelde feedback het kwaliteitslabel Qfor. ENKELE REACTIES DIE QFOR VERZAMELDE: Ik ben zeer tevreden over de opleidingen van Sirris. De sterke punten zijn de interactie en het feit dat het niet alleen theoretisch is. We kunnen in groep werken en we kunnen ervaringen uitwisselen met mensen uit dezelfde sector. Ik zou hen zeker aanbevelen. Ik ken Sirris al lang. Ze hebben verschillende afdelingen en ik weet bij wie ik moet zijn. Dat loopt goed. We hebben zelf niet alle competenties in huis en daarom doen we een beroep op Sirris. Daar hebben ze specialisten per onderwerp. We zijn zeer tevreden over de uitvoering van de opdrachten. Ik heb alleen maar concrete resultaten gezien. Dat verloopt naar wens. Ze denken met ons mee. TECHNOLOGISCHE INNOVATIE OP MAAT 13 INDIVIDUELE ONDERSTEUNING 14 RISICO S DELEN 15 INSPIRATIE 13

RISICO S DELEN Innoveren is risico s nemen. Het vergt niet alleen geld, maar ook tijd, kennis en infrastructuur. Die investeringen kunnen bedrijven delen met Sirris. Vanuit onze expertise en praktijkkennis helpen we ondernemingen de juiste strategische, economische en technologische keuzes te maken. We bieden hen toegang tot een hoogtechnologische infrastructuur en Application Labs, gespecialiseerd in toekomstgerichte thema s zoals composieten, coatings, microfabricatie en windenergie. Bedrijven kunnen ook terugvallen op de ondersteuning van ons uitgebreide industriële & academische partnernetwerk in binnen- en buitenland. In collectieve onderzoeksprojecten gaan we op zoek naar oplossingen voor gezamenlijke technologische uitdagingen. Bovendien gaan we na voor welke subsidies of voordelen bedrijven in aanmerking komen, en begeleiden we hen bij een optimale financiering met private en publieke middelen. 14

INSPIRATIE ROND TECHNOLOGIE & INNOVATIE TECHNILINE, TECHNOLOGIEBIBLIOTHEEK Meer dan 800 bedrijven en organisaties lezen Techniline Ongeveer 350 technisch diepgaande artikels gepubliceerd in 2013 Een gemiddelde van 850 unieke lezers per maand Onze experts volgen vanuit de praktijk de nieuwste trends en evoluties op de voet. Zij delen de meest relevante evoluties, ideeën en businesscases in blogberichten en nieuwsbrieven, tijdens opleidingen en thematische workshops of seminaries. Op de hoogte blijven Op onze blog brengen we dagelijks het meest relevante technologische nieuws en boeiende trends. Die info gieten we in korte artikels. Abonnees van onze nieuwsbrief ontvangen wekelijks een overzicht van alle recent gepubliceerde artikels in het domein dat hen het meest interesseert. Zich verdiepen Onze online technologiebibliotheek Techniline is dé referentie voor de industriële technology watch in België. Op deze website brengen we meer diepgaande, wetenschappelijk relevante artikels over nieuwe en toekomstige technologieën. Investeren in kennis Deelnemers van onze seminaries en opleidingen doen een beter inzicht op en gaan naar huis met onmiddellijk bruikbare informatie over actuele en toekomstige thema s die hen aanbelangen. 15

a network of ideas by sirris TOP 5 MEEST GELEZEN ARTIKELS IN 2013 #1 Flexibele vliegwielen als een goedkope oplossing voor grootschalige energieopslag door Pieter Beyl 466 unieke lezers #2 Een paraplu die volledig opnieuw werd uitgedacht door Fabienne Windels 425 unieke lezers #3 Auxetische materialen door Fabienne Windels 406 unieke lezers #4 Waarom je beter niet meer spreekt over continu verbeteren door Pascal Pollet 391 unieke lezers #5 Haalbare energieopslag voor offshore windturbines op basis van betonnen ballen op de zeebodem door Bas Rottier & Stefan Milis 384 unieke lezers Hoe kan een grote hoeveelheid aan elektriciteit betrouwbaar, goedkoop en op grote schaal worden opgeslagen? Op die interessante vraag ging het artikel dieper in, door het gebruik van vliegwielen aan te boren een duurzame, maar dure oplossing. Pieter Beyl lichtte zijn lezers in over een recente ontwikkeling op basis van een nieuw en aanzienlijk goedkoper ontwerp. Kort maar krachtig, zo zou je dit succesartikel kunnen noemen. Het berichtte over een Italiaanse ontwikkeling, de Ginkgo-paraplu, die voor 100% uit polypropyleen bestaat en in één keer kan worden gerecycleerd. Het derde populairste artikel had het over zogeheten auxetische materialen, en meer bepaald hoe de analyse van octrooiaanvragen een goed beeld geeft van de evolutie van onderzoek & ontwikkeling en van het innovatiepotentieel van die materialen. Masaaki Imai, de stichter van het Kaizen Institute, stelt vast dat de meeste bedrijven op een verkeerde manier aan continue verbetering doen en biedt in een verhelderende analyse een beter alternatief. Pascal Pollet gaat daar in zijn artikel nader op in. Hernieuwbare energie blijft boeien, dat blijkt ook uit dit artikel, dat een originele opslagmethode voor energie toelicht. Het vertelt hoe enorme betonnen ballen op de zeebodem overtollige energie kunnen bufferen en snel weer afgeven. 16

SIRRIS TEKENT VOOR 9 DE ITM AWARDS KENNIS ACTIEF DELEN Dat is het doel van onze seminaries en events... In 2013 konden bedrijven uit diverse sectoren tijdens 32 seminaries bij Sirris hun kennis en netwerk gericht verbreden. Alles samen kwamen daar ongeveer 1.500 deelnemers op af. Daarmee zetten we onze missie als collectief centrum actief kennis delen met de Belgische industrie om in de praktijk. De sessies zijn, afhankelijk van de inhoud en sprekers, gratis of betalend. Ze bieden een algemeen overzicht of gaan net dieper in op een bepaalde technologie. Sirris-experts zijn veelgevraagde sprekers op events die de nieuwste technologie in de kijker zetten. In totaal waren er in 2013 29 bijeenkomsten waar een lezing door een van onze technologiespecialisten op het programma stond. In 2013 ontwierp en ontwikkelde Sirris voor de negende keer op rij de ITM Industrie Awards. Daarin presenteren we naar jaarlijkse traditie vooruitstrevende technieken. De basisstructuur van de award symboliseerde een aantal wegen naar nieuwe productie, het thema van de editie. Semidoorzichtige gekleurde buizen leidden samen naar de fabriek van de toekomst. Het geheel was geproduceerd met vier verschillende additivemanufacturingmethodes, waaronder stereolithografie voor de buizen en 3D-printing voor het Made Different-fabriekje. 17

ONAFHANKELIJKE MATERIAALTESTS Discussies met leveranciers over materialen en nood aan een waterdichte en snelle interpretatie van testresultaten: het zijn belangrijke redenen waarom bedrijven aankloppen bij onze onafhankelijke testlabo s. In onze hoogtechnologische labo s in Zwijnaarde en Seraing voeren we jaarlijks in totaal een 1.400-tal kwaliteitstests uit, waarvan er acht BELAC-geaccrediteerd zijn. Samen met bedrijven werken we er tests op maat uit. We hebben decennialange expertise in wat we doen. Bij materiaal- en productanalyses zetten onze experts al die knowhow in om uw resultaten vakkundig te interpreteren en heldere testverslagen af te leveren. Betrouwbare kwaliteit dus, geleverd in de kortst mogelijke termijn. Zodat uw productie ononderbroken kan doorgaan. In vergelijking met andere testcentra zetten we zeer korte doorlooptijden neer. Onze labo s zijn zo georganiseerd dat ze 80% van alle testaanvragen voor materiaalproeven op amper vijf werkdagen afronden. KARAKTERISATIETESTEN BIJ JAN DE NUL Om alle aangeleverde stukken voor zijn baggerinstallaties te controleren, doet Jan De Nul al jarenlang een beroep op Sirris testlabo in Zwijnaarde. Het Belgische baggerbedrijf met wereldfaam laat er de mechanische eigenschappen, de samenstelling en structuur van gewalste profielen, giet- en smeedstukken controleren. Op die manier vermijden we schadegevallen of breuken die tot een stilstand van de baggerinstallaties zouden leiden, steekt Tom De Ridder (Senior Quality Control Jan De Nul) van wal. Baggertanden en verwante installaties zijn sterk onderhevig aan slijtage. Sirris test alle onderdelen op slijtvastheid en helpt de samenstelling en thermische behandeling van onderdelen te optimaliseren. Door de slijtvastheid en levensduur van onze installaties van bij het begin zo veel mogelijk te controleren en leveranciers daarop te vergelijken, vermijden we stilstand. Een belangrijk voordeel als je weet welk kostenplaatje daaraan vasthangt. Meerwaarde Sirris accreditatie voor de naleving van nationale en internationale standaarden betekent voor Jan De Nul een belangrijke meerwaarde. Onze opdrachtgevers wereldwijd eisen nu eenmaal dat alle testresultaten gestaafd worden door standaarden, vervolgt Tom De Ridder. De onderlinge samenwerking helpt het bedrijf in zijn internationale groeistrategie. We gaan voortdurend op zoek naar nieuwe uitdagingen en dan is het goed dat Sirris materiaalkeuzes mee evalueert. Kwaliteit blijft daarbij cruciaal. Meer en meer werken we met Aziatische producten, waardoor materiaalcontrole en nazicht meer dan ooit telt. We willen tenslotte dat onze kwaliteit ten allen tijde gewaarborgd blijft. 18

HET SIRRIS FIETSLABO Voor crashtests op wielen is Sirris onafhankelijke fietslabo als enige geaggregeerd door de internationale wielerunie UCI. Alle wielen die op de markt komen voor professionele wielerwedstrijden, moeten de tests in ons labo hebben doorstaan. Onze unieke testuitrusting voor fietsen voldoet aan de nieuwste testnormen en biedt een belangrijke garantie op de betrouwbaarheid van fietsonderdelen. Naast fietswielen testen we o.a. ook zadels, frames en fietsvorken. Sterker nog: onze specialisten zetelen in normalisatiecommissies en bepalen zo mee de norm. In 2013 hebben we 92 wielen voor in totaal 37 bedrijven wereldwijd getest. Decathlon, Specialized, Giant... het zijn maar enkele klinkende namen in ons klantenbestand. Ook Curana, een Belgische spatbordenfabrikant, werkt samen met ons fietslabo. We testen de spatborden en alle accessoires volledig onafhankelijk en vervaardigen prototypes, waardoor het bedrijf zijn innovaties sneller op de markt kan brengen. AANTAL TESTS IN 2013 In 2013 ontvingen onze testlabo s in totaal een 1.300 à 1.400 aanvragen, waaronder 913 in Zwijnaarde voor het uitvoeren van tests op metaalonderdelen. Ons aanbod tests onder BELAC-accreditatie is in 2013 uitgebreid van zes naar acht in totaal. In de chemische analyse zijn nu ook twee van onze eigen methodes voor de samenstelling van metalen geaccrediteerd. TEVREDEN KLANTEN, DAAR DOEN WE HET VOOR Voor onze fietstests, materiaalkarakterisatie en componenttests in Zwijnaarde en Seraing zetten we in 2013 mooie klantentevredenheidsscores neer: 97% van de bedrijven die op ons een beroep deden en deelnamen aan onze tevredenheidsenquête, waren tevreden met de manier waarop hun aanvraag behandeld werd. Meer dan 92% was tevreden tot zeer tevreden met de kwaliteit van de resultaten. 92% was tevreden tot zeer tevreden over de doorlooptijd. Voor de interpretatie van de resultaten lag de tevredenheid met 96% zelfs nog hoger. 19

SUPPORT & EXPERTISE IN 5 TECHNOLOGIE- DOMEINEN BINNEN ELK VAN ONZE VIJF WERKDOMEINEN OPENT DE COMBINATIE VAN DE JUISTE EXPERTS, EEN HIGHTECH ONDERZOEKS- EN DEMO- INFRASTRUCTUUR EN EEN UITGEBREID PARTNERNETWERK DE WEG NAAR INNOVATIE VOOR BEDRIJVEN. Bedrijven die willen innoveren, kunnen bij Sirris terugvallen op een ruime expertise en uitgebreide infrastructuur in vijf belangrijke technologiedomeinen. 20

ICT ADVANCED MANUFACTURING Binnen ICT gaan we na hoe software optimaal in te zetten als hefboom naar innovatie. ICT ADVANCED MANUFACTURING Binnen Advanced Manufacturing zoeken we naar innovatiemogelijkheden in het productieapparaat. SUSTAINABILITY MATERIALS MECHATRONICS MATERIALS MECHATRONICS Het deeldomein Materials buigt zich over de mogelijkheden van nieuwe materialen voor producten en productieprocessen. SUSTAINABILITY Sustainability focust onder meer op windenergie en op een duurzaam materiaalgebruik. Omdat het thema de grenzen van de overige technologiedomeinen overschrijdt, hanteren we hiervoor een multidisciplinaire aanpak. Mechatronica werkt aan een nieuwe generatie machines, performanter, stiller, flexibeler. 21

ADVANCED MANUFACTURING EEN TOEKOMSTGERICHT PRODUCTIEAPPARAAT ICT MATERIALS SUSTAINABILITY ADVANCED MANUFACTURING MECHATRONICS Om bij te blijven met de laatste industriële ontwikkelingen en te evolueren naar een toekomstgerichte onderneming, is het cruciaal dat bedrijven hun productieprocessen up-to-date houden. Om het enorme potentieel te verkennen, en factory of the future te worden, kunnen zij rekenen op Sirris netwerk van ingenieurs en hightech infrastructuur.

#case / advanced manufacturing / etap ETAP VERSNELT PRODUCTIE ALUMINIUMPROFIELEN MET 50% ADVANCED MANUFACTURING THEMA S Etap Verlichting NV is specialist in verlichtings- en noodverlichtingstoestellen en lichtregelsystemen. De nabewerking van zijn aluminiumprofielen duurde te lang en vormde zo een bottleneck in de productiestroom. Samen met Sirris voerde het bedrijf daarom een aantal optimaliseringen door, wat leidde tot een tijdsbesparing van meer dan 50%. Etap Verlichting en Sirris namen een modulair verlichtingssysteem onder handen, opgebouwd uit meerdere U-vormige aluminiumprofielen. De belangrijkste problemen bij het bestaande freesproces waren vibraties, een lange bewerkingstijd, afwijkingen in productgeometrie en een snelle slijtage van de freeskop. Sirris legde daarop drie opportuniteiten bloot: de freesweg of baangeometrie van het snijgereedschap optimaliseren, de productstabiliteit verhogen en betere snijgereedschappen inzetten. Krist Mielnik, projectverantwoordelijke bij Sirris, legt uit: Door een aantal eenvoudige aanpassingen in de opspanmethode en baangeometrie van het snijgereedschap, en een kleine investering in volhardmetaal snijgereedschappen in plaats van snelstalen snijgereedschappen, hebben we een impactvolle procesverbetering doorgevoerd. De productietijd daalde met meer dan 50%. Een mooi bewijs dat procesoptimalisering niet duur hoeft te zijn. En dat bedrijven door extern advies in te winnen forse stappen vooruit kunnen zetten. 24>29 ADDITIVE MANUFACTURING 30>31 SMART PRODUCTION 32>35 PRECISION 36>39 MADE DIFFERENT

Additive manufacturing (AM), vooral bekend van #case het 3D-printen, breekt momenteel volop door van het experimentele stadium en het bouwen van prototypes, naar concrete industriële toepassingen en eindproducten. Met onze ervaring en gespecialiseerde test- en productielabo s in Gosselies en Seraing, helpen we bedrijven de juiste technologische keuzes te maken. In onze labo s zijn we druk in de weer om innovatieve producten op te bouwen op basis van polymeren, harsen, keramieken, metalen en multimaterialen, voor toepassingen in zowel de biomedische sector als de maakindustrie (waaronder lucht- en ruimtevaart, automotive, etc.), productontwerp en -ontwikkeling. P24 > P29 ADDITIVE MANUFACTURING / advanced manufacturing / additive manufacturing / AGC AGC INNOVEERT MET LASER BEAM MELTING Om een sterke en tegelijk esthetische metalen afsluitstrip te produceren die optimaal aansluit tegen een (Mercedes-)autoraam, deed AGC Automotive Europe uit Fleurus een beroep op Sirris. Na grondige analyse en tests viel de keuze op additive manufacturing, en meer specifiek op laser beam melting. Met behulp van 3D-printing bouwde Sirris een prototype van de raamstrip op uit titaanpoeder. Denis Gravet (senior project manager AM bij Sirris) licht toe: Van alle technologieën die we vergeleken, was laser beam melting de meest geschikte en performante. Op korte tijd konden we er een esthetische strip mee opbouwen. Bij geen van de onderzochte technieken was het mogelijk om de strip uit één stuk over de volledige lengte aan te maken. Minimale vervorming Sirris wist het risico op vervorming tijdens het lasersmelten tot een minimum te beperken. Nadat de raamstrip was losgemaakt van het bouwplatform, werd ze bewerkt via 'thermisch ontlaten'. Bij die bewerking wordt metaal gedurende langere tijd licht opgewarmd, zodat alle spanningen wegvloeien. Dankzij die techniek kon de strip weer de beoogde vorm aannemen. Voorafgaande 3D-metingen bevestigden dit. Een blijver, in elke zin Nog een laatste voorwaarde was dat de strip het raamprofiel perfect moest volgen en bovenal op zijn plaats moest blijven. Een goede verbinding was dan ook cruciaal. De ontwikkelde geleiding zorgt voor een correcte uitlijning, een schroefverbinding houdt alles in positie. AGC past de innovatie op dit moment in serie toe op een nieuw Mercedes-model. 24

advanced manufacturing #case / advanced manufacturing / additive manufacturing / saint-lambertkathedraal DE SAINT-LAMBERTKATHEDRAAL IN LUIK HERRIJST De gotische Notre-Dame-et- Saint-Lambertkathedraal in Luik was een van de grootste van Europa voor ze in de 18de eeuw werd verwoest. Omdat de stad Luik enkel beschikte over een onvolledige maquette uit hout en karton, maakten Sirris-experts een 3D-scan en -print waardoor een meer realistische (en duurzame) versie kon worden gegoten in brons. Op basis van een scan werd een 3D-reconstructie van de oude maquette gemaakt. Alle aanpassingen en toevoegingen gebeurden met het oog op een zo eenvoudig en precies mogelijke assemblage. Sirris zorgde ervoor dat de 3D-tekeningen printklaar waren en compatibel met het gietproces. Raoul Carrus (senior project engineer additive manufacturing): Om binnen de korte beschikbare termijn het grote aantal onderdelen te fabriceren, werden de modellen 3D-geprint. Die techniek leverde een uitstekende resolutie op, een hoge precisie en minimale vervorming. 25

#event / advanced manufacturing / additive manufacturing / biomedische toepassingen BIOMEDISCHE TOEPASSINGEN VAN ADDITIVE MANUFACTURING Op 12 maart 2013 organiseerde Sirris in zijn vestiging in Gosselies (Charleroi) een workshop rond biomedische toepassingen van additive manufacturing. Vijf sprekers uit de VS, Spanje, Duitsland, Nederland en België kwamen toelichting geven bij innovatieve biomedische toepassingen van AM. Meer dan vijftig deelnemers kwamen op de workshop af om er uitdagingen en oplossingen in de biomedische sector te bespreken. In de geneeskunde raakt men alsmaar meer overtuigd van de meerwaarde van 3D-printing voor medische en biomedische toepassingen, vertelt Carsten Engel (biomedical engineer Sirris). Tal van voorbeelden tijdens de workshop deden bij de aanwezigen het besef groeien dat extra fondsen moeten worden vrijgemaakt voor materiaalonderzoek en klinische tests met 3D-geprinte implantaten en tools. Die zijn vaak nog onbekend, terwijl er gigantisch veel economische en andere voordelen mee gepaard gaan, voor dokters en patiënten. Startschot voor meer samenwerking De workshop vormde een aanzet voor meerdere vervolgmeetings en lezingen. Carsten Engel: We zijn toen door artsen in verschillende regionale, privé- en universitaire ziekenhuizen uitgenodigd om hun complexe medische vraagstukken te bespreken en oplossingen op maat te zoeken. Het was alweer een bevestiging dat er algemeen nood is aan 3D-implantaten op maat uit titanium of keramiek, maar ook aan instrumenten waarmee artsen de meest complexe ingrepen kunnen doorvoeren. 26

advanced manufacturing SIRRIS GOSSELIES IN DE PERS #event /advanced manufacturing /additive manufacturing / AM experts VIER INTERNATIONALE AM EXPERTS IN BELGIË Eind juni 2013 nodigde Sirris vier gerenommeerde internationale experts in additive manufacturing uit. Tijdens een interactieve masterclass schetsten Terry Wohlers (VS), Olaf Diegel (Nieuw-Zeeland), Claudio Dalle Donne (Duitsland) en Bill Cass (VS) een algemeen overzicht van de opportuniteiten van AM voor de industrie. Managers en beslissingsnemers uit verschillende industrietakken (o.a. vliegtuigbouw, energie, de biomedische en de autosector) kwamen luisteren naar nieuwe evoluties en innovatieve toepassingen van additieve technieken. De masterclass focuste ook op de laatste ontwikkelingen voor materialen, mechanische eigenschappen, kwaliteitscontrole en certificering. In kleine groepjes werd rond demonstratiestukken gediscussieerd, waaronder een elektrische gitaar van polyamide. Ook intellectuele eigendom en octrooien kwamen aan bod, een netelig onderwerp gezien de voortdurende ontwikkelingen in AM en kleine 3D-printers, die binnen het bereik van het brede publiek komen. Op maat geprinte implantaten in titanium of keramiek maken het vandaag mogelijk om letsels zeer precies te behandelen. Er zijn zelfs al plannen om via 3D-bioprinting organen op te bouwen. Logisch dat de Belgische pers oog en oor heeft voor het enorme potentieel van AM in de medische sector. Interviews met Sirris-specialisten van Gosselies, onder meer op de RTBF, wekten alvast de broodnodige belangstelling om een doorbraak te forceren. In een reportage in het RTBF-journaal van 11 juli 2013 was te zien hoe Sirris via 3D-scans en 3D-printing modellen in titanium ontwikkelt voor schedelimplantaten. Wie op Google 'RTBF 3D biomedical' ingeeft, kan het fragment herbekijken. Daarnaast gaf het Sirristeam van Gosselies in 2013 ook interviews aan verschillende Franstalige en Nederlandstalige kranten, naast gespecialiseerde medische magazines, zoals OrthO-rhumatO. Daarin werd telkens de Belgische knowhow in chirurgie op maat onderstreept.