Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving Haarlemmermeer 2015-2018
2
Inhoud 1. Inleiding... 3 1.1 Functie van de kadernota... 3 1.2 Leeswijzer... 4 2. Visie op veiligheid... 5 3. Veiligheidsanalyse en prioriteiten... 7 3.1 Veiligheidsanalyse... 7 3.2 Prioriteiten... 8 3.2.1 High Impact Crimes... 8 3.2.2 Complexe sociale casuïstiek... 11 3.2.3 Veilig Ondernemen... 14 3.2.4 Veiligheid in en om scholen... 17 4. Strategisch handhavingsbeleid... 19 4.1 Inleiding... 19 4.2 Uitgangspunten van beleid... 19 4.3 Risico s en prioriteiten... 20 4.4 Drie strategieën... 20 4.5 Drie sporen... 21 5. Organisatorische borging... 23 5.1 Bestuurlijke en ambtelijke borging... 23 5.2 Financiën... 23 5.3 Communicatie... 24 Bijlage 1: Overzicht van alle overige activiteiten op het gebied van veiligheid... 25 Bijlage 2: Lijst met afkortingen... 30 Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving Haarlemmermeer 2015-2018 3
Inleiding Haarlemmermeer is een relatief veilige gemeente en dat willen we zo houden. We willen een gemeente zijn waar bewoners, ondernemers en bezoekers veilig zijn en zich veilig voelen. Hoe we dit de komende vier jaar willen gaan invullen staat in deze Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving 2015-2018. 1.1. Functie van de kadernota Deze kadernota geeft de lijnen aan waarbinnen de veiligheid binnen Haarlemmermeer verder vorm wordt gegeven. De visie in deze kadernota geeft aan hoe we met onze partners het gemeentelijk veiligheidsbeleid vorm willen geven de komende jaren. In de kadernota worden een aantal prioriteiten benoemd waar we de komende jaren extra op wil investeren en waar doelstellingen aan zijn gekoppeld. In de bijlage wordt een overzicht gegeven van alle activiteiten op het gebied van veiligheid en hoe deze op hoofdlijnen worden ingevuld. De kadernota is daarmee een strategisch document en wordt door de raad vastgesteld. Het college stelt jaarlijks een uitvoeringsprogramma veiligheid, toezicht en handhaving vast met daarin de stand van zaken van de uitvoering van de prioriteiten en een overzicht van wat het komend jaar concreet wordt gedaan op het gebied van veiligheid (prioriteiten en activiteiten). De kadernota dient als basis voor het programma veiligheid in de gemeentelijke programmabegroting. De prioriteiten en indicatoren uit de kadernota worden vertaald in beleidsdoelen in de programmabegroting met de daaraan gekoppelde middelen. Rapportage over de beleidsdoelen vindt op hoofdlijnen plaats in de jaarrekening en uitgebreider in het uitvoeringsprogramma. De gemeente is daarnaast vanaf 2012 verplicht om eens per vier jaar een lokaal veiligheidsplan (kadernota) op te stellen. De prioriteiten in de kadernota dienen, naast de prioriteiten van de andere gemeenten in de regionale eenheid Noord-Holland, het beleid van het arrondissementsparket op het terrein van de strafrechtelijke handhaving 4
en landelijke doelstellingen van de minister van Veiligheid en Justitie als basis voor het nieuw regionaal beleidsplan van de politie Noord-Holland 2015-2018. Daarmee geeft de raad ook richting aan het beleid van de politie en de inzet van politie. Onderdeel van het regionaal beleidsplan van de politie is de verdeling van operationele sterkte over de onderdelen van de regionale eenheid. De driehoek van het basisteam Haarlemmermeer bepaalt hoe de capaciteit van de politie wordt ingezet waarbij de burgemeester ook de capaciteit van de gemeentelijke toezichthouders betrekt. Dit gebeurt op basis van het jaarlijkse uitvoeringsprogramma veiligheid en veiligheidsontwikkelingen in de gemeente. Onderaan de pagina een schematisch overzicht hoe de verschillende producten zich tot elkaar verhouden. 1.2 Leeswijzer De kadernota begint met een visie op veiligheid. De visie is onze basis hoe wij onze prioriteiten en activiteiten op het gebied van veiligheid invullen. Hoofdstuk 3 begint met een veiligheidsanalyse. De veiligheidsanalyse in combinatie met het collegeakkoord en de input van onze partners is de basis voor de prioriteiten in de kadernota. Voor de komende raadsperiode worden vier prioriteiten benoemd: high impact crimes (woninginbraken, straatroof en zakkenrollerij), complexe sociale casuïstiek, veilig ondernemen en veiligheid in en om scholen. Per prioriteit wordt ingegaan op de achterliggende problematiek, afbakening van de prioriteit, uitgangspunten die wij hanteren in de uitvoering, indicatoren en doelstellingen, aanpak en samenwerking met partners en financiën. Hoofdstuk 4 is het strategisch handhavingsbeleid. In 2011 is er voor gekozen om het veiligheidsbeleid en toezichten handhavingsbeleid samen te voegen. Handhaving en toezicht is een instrument voor een veilige en leefbare gemeente. Het strategisch handhavingsbeleid stelt de kaders hoe wij omgaan met toezicht en handhaving. De kadernota wordt afgesloten met de organisatorische borging (hoofdstuk 5). In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe de bestuurlijke en ambtelijke coördinatie, financiën en communicatie rondom het veiligheidsbeleid wordt geborgd. In bijlage 1 wordt een overzicht gegeven van de veiligheidsactiviteiten, voor zo ver ze geen onderdeel uitmaken van de prioriteiten. De prioriteiten in hoofdstuk 3 en activiteiten zijn opgenomen op basis van de veiligheidsthema s uit het model kernbeleid veiligheid van de VNG: veilige woon- en leefomgeving, veilig ondernemen, jeugdveiligheid, fysieke veiligheid en integriteit en veiligheid. Per activiteit wordt aangegeven welke actoren betrokken zijn, op welke hoofdlijnen we inzetten en onder welke programma( s) in de programmabegroting ze vallen. Bijlage 2 is een overzicht van gebruikte afkortingen. Collegeprogramma HLMR Krachtig Samen Werken Veiligheidsanalyse Haarlemmermeer 2010-2013 Programmabegroting Haarlemmermeer 2015-2018 Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving Haarlemmermeer 2015-2018 Regionaal beleidsplan politie Noord-Holland 2015-2018 Uitvoeringsprogramma Veiligheid, Toezicht en Handhaving 2015 Uitvoeringsprogramma Veiligheid, Toezicht en Handhaving 2016 Uitvoeringsprogramma Veiligheid, Toezicht en Handhaving 2017 Uitvoeringsprogramma Veiligheid, Toezicht en Handhaving 2018 Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving Haarlemmermeer 2015-2018 5
Visie op veiligheid De centrale ligging tussen Amsterdam en Den Haag in combinatie met de aanwezigheid van de internationale luchthaven Schiphol maakt Haarlemmermeer tot een bijzondere gemeente. Haarlemmermeer vormt een thuis voor 145.000 inwoners en vele tienduizenden werknemers en dit aantal groeit nog steeds. Ruim wonen en werken op een centrale plek in de Randstad blijkt voor veel jonge gezinnen aantrekkelijk. Onze inwoners wonen zowel in kleine dorpen als in grote kernen die stadse proporties beginnen aan te nemen en daarmee ook de samenhangende stedelijke problematiek. De bijzondere ligging van de gemeente, de aanwezigheid van Schiphol en de vele dubbeldorpen aan de Ringvaart heeft als noodzaak dat de afstemming van de aanpak van veiligheidsproblemen met andere gemeenten, de regionale politie eenheden Amsterdam en Den Haag en de Veiligheidsregio s Amsterdam-Amstelland en Hollands- Midden goed moet plaatsvinden. In vergelijking met andere G32 gemeenten in Nederland is Haarlemmermeer relatief veilig. Dit willen we zo houden en verder verbeteren. In de veiligheidsaanpak zetten we dan ook zo veel mogelijk beproefde methodes in die zorgen voor een goede veiligheid. Op een aantal punten willen we extra inzet plegen bovenop de reguliere inzet. Indien nodig zoeken we de grenzen op in onze veiligheidsaanpak waarbij een afweging wordt gemaakt tussen resultaat en kosten. Op basis van het profiel van onze gemeente hanteren we de volgende visie in ons veiligheidsbeleid: 1. Integraal samen werken Het veiligheidsbeleid is niet iets van de gemeente alleen. Dat doen we met onze (keten)partners zoals politie, Koninklijke Marechaussee, Openbaar Ministerie, Veiligheidsregio Kennemerland, woningcorporaties, welzijnsorganisaties, jeugdinstellingen en vele andere organisaties. De gemeente voert de regie over het integraal veiligheidsbeleid. Het beleid baseren we op een analyse van beschikbare gegevens. Aangezien de capaciteit ontbreekt om alles op te pakken stellen wij prioriteiten die gebaseerd zijn op integrale probleem- 6
en risicoanalyses. De maatregelen die we uitvoeren zijn zo veel mogelijk gebaseerd op kennis van te verwachten effecten. Met de inzet van onze instrumenten zoeken wij de grenzen op van de wet en innovatie om de veiligheid te verbeteren. 2. Burgerparticipatie Veiligheid kan niet alleen worden gerealiseerd door de gemeente en haar partners. Wij stimuleren deelname van burgers en ondernemers aan de ontwikkeling en uitvoering van het veiligheidsbeleid. Burgers kunnen een rol vervullen in de ogen en oren op straat en spelen daarom een belangrijke rol in het voorkomen van criminaliteit en bij opsporingsonderzoeken. In onze veiligheidsaanpak gaan we nog meer burgers en ondernemers betrekken om veiligheidsproblemen aan te pakken. We sluiten hierbij aan bij het gemeentelijk participatiebeleid. 3. Eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid We gaan uit van een eigen verantwoordelijkheid van burgers en ondernemers om de regels in de gemeente na te leven en criminaliteit te voorkomen. Burgers en ondernemers moeten goed kunnen inschatten welke acties ze kunnen nemen. Vanuit de gemeente en haar partners worden initiatieven ondersteund en gestimuleerd door onder andere goede voorlichting te geven over de mogelijkheden. 4. Integrale ketenaanpak De aanpak binnen veiligheid wordt gekenmerkt door een goede afstemming van verschillende activiteiten door de gemeente met haar partners. Hierbij gaan we uit van de veiligheidsketen: pro-actie, preventie, preparatie, repressie en nazorg. In de veiligheidsketen gaan we uit van een goede balans tussen preventieve en repressieve maatregelen. De lijn is preventief waar het kan (zo veel mogelijk voorkomen) en repressief waar het moet (hard optreden door gemeentelijke toezichthouders, politie en OM indien nodig). Toezicht en handhaving maken een logisch onderdeel uit van een sluitende reguleringsketen. Bij overtreding van weten regelgeving treden wij handhavend op. 5. Dorps- en wijkgerichte aanpak Het veiligheidsbeleid is er op gericht dat de hele gemeente veilig is. We streven naar een fijnmazig netwerk van toezicht en handhaving in de hele polder waarbij we meer naar de burger toe gaan. Waar nodig wordt op wijk- en dorpsniveau extra geïnvesteerd op het gebied van bepaalde veiligheidsthema s. Per wijk en dorp wordt maatwerk geleverd op basis van de problematiek. Conform het collegeprogramma HLMR Krachtig Samen Werken streven wij hierbij naar een grotere inzet en herkenbaarheid van wijkagenten en gemeentelijke toezichthouders als direct aanspreekpunt voor inwoners. Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving Haarlemmermeer 2015-2018 7
Veiligheidsanalyse en prioriteiten 3.1 Veiligheidsanalyse In januari 2014 is een veiligheidsanalyse uitgevoerd over de periode 2010 tot en met 2013. In september 2013 heeft de Middag van veiligheid plaatsgevonden. Tijdens deze bijeenkomst met alle veiligheidspartners van de gemeente is een dialoog gevoerd over de ontwikkelingen van de veiligheid in Haarlemmermeer. De uitkomsten van deze dialoog zijn in de analyse gecombineerd met de meest recente veiligheidscijfers in Haarlemmermeer en landelijke ontwikkelingen op het gebied veiligheid. In de veiligheidsanalyse is geconcludeerd dat Haarlemmermeer een relatief veilige gemeente is. In de aangiftecijfers is bij een aantal thema s zoals inbraken, zakkenrollerij en winkeldiefstal een stijging te zien. Op andere gebieden zien we dat cijfers stabiel zijn of dalen. Op basis van de analyse is geadviseerd om de volgende onderwerpen mogelijk als prioriteit te benoemen: Aanpak inbraken (woningen, bedrijven en winkels) Complexe casuïstiek (huiselijk geweld, jeugdcriminaliteit, zorgmijders) Overvallen en straatroof Daarnaast is meegegeven om te overwegen om de aanpak (op onderdelen van) georganiseerde criminaliteit (ondermijning) aan te wijzen als prioriteit. Voor de andere veiligheidsthema s geldt dat ze op de huidige wijze kunnen worden voortgezet waarbij er aandacht is voor doorontwikkeling binnen de aanpak. Op het gebied van aanpak jeugdoverlast wordt bijvoorbeeld geadviseerd om meer aandacht te besteden aan het voorkomen dat jongeren met criminaliteit in aanraking komen en afglijden naar georganiseerde criminaliteit. Naast de speerpunten is aandacht voor de instrumenten om veiligheidsproblemen aan te pakken ook van belang. Op het gebied van burgerparticipatie kunnen nog slagen worden gemaakt. Bewoners en ondernemers hebben immers ook een eigen verantwoordelijkheid om er zorg voor te dragen dat zij veilig kunnen leven en ondernemen. Zij ontwikkelen daar steeds vaker zelf initiatieven voor. De gemeente kan nagaan hoe zij deze initiatieven meer kan ondersteunen of bewoners en ondernemers kan activeren om zelf actie te ondernemen. Op het gebied van cameratoezicht kan de gemeente samen met ondernemers de grenzen opzoeken voor de inzet van particulier cameratoezicht. Inzet op burgerparticipatie en cameratoezicht zijn opgenomen in het collegeprogramma HLMR Krachtig Samen Werken. Voor veel veiligheidsthema s geldt dat informatiegestuurde samenwerking een verbetering kan zijn in de aanpak. Door een goede analyse en slimme koppeling van diverse gegevens kan gerichter op problematiek worden ingezet. De gemeente en haar partners kunnen op dit gebied nog verbeteringen doorvoeren. Na de publicatie van de veiligheidsanalyse is in februari 2014 de landelijke Veiligheidsmonitor 2013 gepubliceerd. In 2013 is de uitvoering van de landelijke veiligheidsmonitor aangepast zodat ook uitspraken gedaan kunnen worden voor gemeenten met meer dan 70.000 inwoners. Het onderzoek richt zich op de thema s leefbaarheid in de woonbuurt, veiligheidsbeleving, slachtofferschap en tevredenheid over functioneren politie. De uitkomsten 8
% bewoners die zich weleens onveilig in de buurt voelen 70.000+ totaal 24,1 % 41,7% G32 22,9% 41,4 % Haarlemmermeer 19,1% 33,9% % bewoners die zich in het algemeen onveilig voelen van Haarlemmermeer wijken op de meeste punten niet significant af van de gemiddelde score van de 70.000+ en de G32 gemeenten. Op het gebied van onveiligheidsgevoelens in de buurt en in het algemeen scoort Haarlemmermeer significant beter dan de 70.000+ gemeenten en de G32. Dit bevestigt het beeld dat Haarlemmermeer niet alleen een relatief veilige gemeente is, maar dat bewoners zich ook relatief veilig voelen. Dit willen we zo houden. 3.2 Prioriteiten Op basis van de veiligheidsanalyse en het collegeakkoord worden de volgende vier thema s voor de komende vier jaar benoemd als prioriteit: High impact crimes (woninginbraken, straatroof en zakkenrollerij) Complexe sociale casuïstiek (o.a. huiselijk geweld) Veilig ondernemen (overvallen, bedrijfsinbraken en winkeldiefstal) Veilig in en om school De kadernota is gericht op sociale veiligheid en fysieke veiligheid. In de prioriteiten ligt de focus de komende vier jaar vooral op sociale veiligheid. Dit betekent echter niet dat er op het gebied van fysieke veiligheid niets gebeurt. De gemeente en haar partners blijft op vele andere sociale en fysieke activiteiten inzetten om de veiligheid binnen de gemeente te waarborgen c.q. te versterken. De activiteiten worden grotendeels voortgezet en doorontwikkeld. Indien een activiteit niet meer bijdraagt aan de gewenste doelen dan wordt deze geschrapt. De doorontwikkeling de komende jaren gebeurt vanuit onze visie op veiligheid. Dit betekent integraal samen werken, burgerparticipatie, eigen verantwoordelijkheid, zelfredzaamheid, integrale ketenaanpak en een dorps- en wijkgerichte aanpak zowel op het gebied van sociale als fysieke veiligheid. In bijlage 1 vindt u een overzicht hoe we de activiteiten op hoofdlijnen de komende jaren gaan invullen. Veilige woon- en leefomgeving 3.2.1 High impact crimes (HIC) Problematiek Woninginbraak, straatroof en (in mindere mate) zakkenrollerij zijn delicten met een grote impact op het slachtoffer. De ingrijpende en veelal onverwachte gebeurtenis tast direct het persoonlijke veiligheidsgevoel aan. Ook het veiligheidsgevoel van de naaste omgeving van het slachtoffer zoals partner, kinderen, familie, vrienden en buren wordt indirect negatief beïnvloed. Ondanks de intensieve investeringen van de afgelopen jaren door de politie en gemeente neemt het aantal woninginbraken toe. De economische crisis speelt rol bij het aantal woninginbraken. Zolang deze voortduurt is de verwachting dat het aantal inbraken gelijk zal blijven of mogelijk zelfs toeneemt. Bovendien blijkt het aantal woninginbraken gepleegd door mensen uit Midden- en Oost-Europa toe te nemen. Bij straatroven zijn vaak jongeren het slachtoffer. De reden hiervoor is dat straatroven vaak gericht zijn op mobiele telefoons. Verder blijken deze straatroven vaak gepleegd te worden door leeftijdsgenoten. Met een grote populatie aan jongeren is de verwachting dat het aantal gevallen van straatroof kan toenemen. Zakkenrollerij is de afgelopen jaren fors gestegen. Dit heeft te maken met de regionale aantrekkingskracht van het winkelgebied Hoofddorp-centrum. Dit winkelgebied trekt veel bezoekers en daarmee ook zakkenrollers. De stijging van zakkenrollerij is ook een landelijke trend. Er is vaak sprake van rondtrekkende bendes die zich op professioneel niveau bezig houden met georganiseerde zakkenrollerij en winkeldiefstal. De verwachting is dat deze stijgende lijn lokaal en op landelijk niveau wordt voortgezet. Afbakening Binnen de aanpak van High Impact Crimes richten we ons op de volgende thema s: 1. Woninginbraken (niet uit de schuren en of tuinhuisjes); 2. Straatroof; 3. Zakkenrollerij in a) winkelgebieden en b) openbaar vervoer; Overvallen hebben ook een grote impact op de veiligheidsgevoelens van ondernemers en burgers. Dit thema wordt binnen de prioriteit veilig ondernemen opgepakt. Uitgangspunten Uitgaande van onze visie op veiligheid hanteren we specifiek voor de aanpak van HIC de volgende uitgangspunten: 1. We vullen onze rol van veiligheidsregisseur in door een primaire inzet van preventieve instrumenten met een focus op die gebieden en omstandigheden waarbij de kans op een HIC het grootst is. We sluiten daarbij aan op repressieve instrumenten, opsporing en strafrechtelijke trajecten van het OM; Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving Haarlemmermeer 2015-2018 9
2. We sluiten met onze instrumenten aan bij The Best of Three Worlds aanpak van de Nationale Politie. Het betreft hierbij een op wetenschappelijke theorie gecombineerde aanpak waarbij informatie gestuurde politie, probleemgericht werken en burgerparticipatie samenkomen 1 ; 3. We sluiten met onze instrumenten ook aan op de landelijke beleidslijnen van het ministerie met een aanpak gericht op: de daders, gebieden, slachtoffers en heterdaadkracht. Indicatoren/doelstellingen Indicator Bron Meting 2013 Streefwaarde 2015 Streefwaarde 2016 Streefwaarde 2017 Streefwaarde 2018 Percentage inwoners dat zich weleens onveilig voelt in de buurt Leefbaarheidsmonitor 2013 19,1% 19% 19% 19% 19% Percentage misdrijven woninginbraken op het totale woningbestand 2 Politie 1,32% 3 (755 op 57.000 woningen) 1,25% 1,22% 1,20% 1,18% Aantal misdrijven straatroof Aantal misdrijven zakkenrollerij Aantal misdrijven zakkenrollerij Schiphol Politie 31 25 25 25 25 Politie 457 400 380 360 350 KMAR 159 140 130 120 120 1 The Best of Three Worlds, Peter Versteegh e.a. Politieacademie, 2010. 2 In de kadernota wordt bij de indicatoren uitgegaan van aantallen misdrijven in plaats aangiften. Aantallen misdrijven bestaat uit aangiften en registraties van de politie, bijv. wanneer een persoon afziet van aangifte. Daarmee geeft het aantal misdrijven een completer beeld van de veiligheid. De cijfers wijken hierdoor af van voorgaande jaren. 3 Onze doelstelling is een dalend percentage woninginbraken bij een stijgend aantal woningen in de gemeente. 10
Wij streven er naar dat bewoners van Haarlemmermeer zich veilig blijven voelen in de buurt. Wij stellen de ambitie uit het voorgaande Integraal Veiligheidsbeleid bij om het maximum aantal inbraken te verlagen naar 0,8% van de woningvoorraad (naar 460 per jaar; peiljaar 2006). Deze ambitie is gelet op de ligging van Haarlemmermeer in de nabijheid van Haarlem en Amsterdam, de rijkswegen A4, A5 en A9 en de economische vooruitzichten niet reëel gebleken. Het stabiliseren en daarna langzaam verminderen van het aantal woninginbraken ligt waarschijnlijk wel binnen onze invloedsfeer. Het aantal woninginbraken neemt af tot maximaal 1,18% van de woningvoorraad in 2018 en is met maximaal 672 per jaar teruggebracht naar niveau 2009. Het maximaal aantal straatroven wordt gelijk aan het niveau van 2010. Net zoals bij woninginbraken zijn straatroven niet voor 100% te voorkomen. Het aantal gevallen van zakkenrollerij neemt langzaam af naar 350, net onder het niveau van 2011 (360). Op Schiphol streven we naar maximaal 120 misdrijven zakkenrollerij in 2017 ondanks een groei in het aantal reizigers. Aanpak en samenwerking met partners Bij de aanpak van HIC werken wij intensief samen met politie, KMar en OM en andere partners zoals ondernemers. Wij zetten in hoofdlijnen in op: 1. Vergroten bewustzijn van onze inwoners 2. Stimuleren van burgerparticipatie en het faciliteren van burgerinitiatief, bijv. Burgernet, Whatsappgroepen en Waaks 3. Gezamenlijke acties met de politie op hot spots, hot times en kansen van HIC 4 4. Inzet van nieuwe en innovatieve instrumenten 5. Betere analyses en effectiviteitsmetingen met behulp van ICT 6. Nieuwe samenwerkingsvormen met het bedrijfsleven en scholen 7. Continueren bestaande instrumenten 8. Verbetering persoonsgerichte aanpak 9. Opsporing en inzet op draaideurcriminelen In het jaarlijks uitvoeringsprogramma werken we deze lijnen uit in concrete instrumenten zoals: de besmettingsbrieven woninginbraken, informatieavonden, online communicatie en sociale media, communicatiecampagnes, inzet van dynamische informatieborden, uitvoeren donkere dagen project, voetstappenproject, stageprojecten op het gebied van veiligheid, inzet hondenbezitters, advies politiekeurmerk veilig wonen, buurtpreventieteams, buurtbus, aanpak heling, camera s in openbaar gebied en projecten op scholen. Financiën Voor de aanpak van HIC (woninginbraken) is per jaar 15.000 beschikbaar. Aangezien dit bedrag beperkt is zal in de begroting een voorstel worden gedaan om het budget uit te breiden naar 50.000 ( 35.000 extra) per jaar. Voor veilig ondernemen wordt extra geïnvesteerd in cameratoezicht. De inzet van cameratoezicht kan ook een bijdrage leveren in het verminderen van HIC s. 3.2.2. Complexe sociale casuïstiek Problematiek Met de groei van de gemeente de afgelopen jaren zien we ook een toename in complexe sociale casuïstiek. Vaak is er sprake van een combinatie van psychische-, verslavings-, financiële en veiligheidsproblemen. Organisaties zijn gewend om vanuit beleidskaders en protocollen te werken. Bij de complexe sociale casuïstiek is niet altijd duidelijk waar het accent in de problemen ligt. Er moet maatwerk worden geleverd en integraal samen worden gewerkt waarbij er een goede aansluiting is tussen zorg en veiligheid. De partners in het Veiligheidshuis hebben hier een belangrijke rol in. De gemeente heeft de afgelopen jaren ook meer taken gekregen voor de problematiek achter de voordeur, bijvoorbeeld de mogelijkheid van de burgemeester om een huisverbod op te leggen bij huiselijk geweld. Met de transitie van het sociaal domein komen er meer nieuwe taken bij op het gebied van veiligheid. De belangrijkste nieuwe taken zijn: Gemeenten worden op basis van de nieuwe Wmo verplicht de bestaande meldpunten voor kindermishandeling en huiselijk geweld samen te voegen tot één meldpunt. Het Advies- en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling (AMHK) doet onderzoek naar (vermoedens van) huiselijk geweld en kindermishandeling Op basis van de nieuwe Jeugdwet worden gesloten jeugdhulp, kinderbeschermings-maatregelen en jeugdreclassering opgelegd door de rechter, maar uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van en gefinancierd door de gemeente. De gemeente wordt verantwoordelijk om de Raad voor de Kinderbescherming in te schakelen indien een jeugdbeschermingsmaatregel noodzakelijk wordt geacht. Indien de burgemeester het noodzakelijk acht kan hij bovendien de Raad dwingen de rechter een uitspraak te laten doen over een jeugdbeschermingsmaatregel. 4 Hotspots zijn locaties waarbij er een groter risico is op criminaliteit. Met hot times worden de tijdstippen bedoeld waarop het risico groter is en kansen van HIC zijn de omstandigheden waarbij criminaliteit sneller plaats kan vinden. Bijv. Een grotere kans op zakkenrollerij in een druk winkelcentrum op zaterdagmiddag waarbij een portemonnee zichtbaar is in een open tas. Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving Haarlemmermeer 2015-2018 11
Om deze taken goed uit te voeren worden samen met de gemeenten in Kennemerland afspraken gemaakt en gaan we samenwerken met organisaties en instellingen die deze taken kunnen uitvoeren. Naast de crisisdiensten in het sociaal domein, de Raad voor de Kinderbescherming en het AMHK is het Veiligheidshuis een belangrijke ketenpartner. In het Veiligheidshuis komen de zorgketen en strafrechtketen bij elkaar voor een gezamenlijke aanpak van complexe problematiek waarbij sprake is van ernstige overlast en criminaliteit. De combinatie van complexe sociale casuïstiek en de nieuwe taken zijn aanleiding om de komende jaren extra aandacht te besteden aan en inzet te plegen op een goede preventieve aanpak en hulpverlening in het vrijwillige kader, maar waar nodig ook drang- of dwangtrajecten in te zetten. Afbakening De transitie sociaal domein is erg breed. In de aanpak van veiligheid richten wij ons in eerste instantie op de volgende soorten casuïstiek: dreiging van gevaar voor direct betrokkenen of voor zijn of haar directe omgeving ernstige overlast voor de omgeving Hierbij wordt de relatie met overlastgevende en criminele jeugdgroepen en twaalf minners, overlastgevende multiprobleemgezinnen, huiselijk geweld en kindermishandeling, nazorg van ex-gedetineerden en psychisch kwetsbaren die overlast veroorzaken en een gevaar vormen voor zichzelf en hun omgeving betrokken. Uitgangspunten We sluiten aan bij de vastgestelde gemeentelijke uitgangspunten van het sociaal domein: - We bouwen voort op de sociale infrastructuur die we in Haarlemmermeer hebben. Wel zijn we (zelf)kritisch en innoveren we waar nodig. Daarbij geldt het principe nieuw voor oud - We zetten optimaal in op preventie en het eigen netwerk, informele zorg en algemene voorzieningen om onnodige opschaling naar zwaardere zorg te voorkomen - We werken zo veel mogelijk in de dorpen en wijken en doen als gemeente lokaal wat kan. Voor de taken die we op een hoger schaalniveau moeten organiseren werken we samen met onze buurgemeenten in de Metropoolregio Amsterdam. Voor de nieuwe veiligheidstaken in het kader van het sociaal domein werken we samen met de gemeenten in de Veiligheidsregio Kennemerland. Bij complexe sociale casuïstiek is vaak sprake van een langdurig zorgtraject die reeds doorlopen is en in de toekomst zijn de personen bekend bij de sociaal teams. Ook bij complexe problemen ontstaat er meestal geen overlast voor anderen of onveiligheid. Als er wel sprake is van ernstige overlast of een dreiging van gevaar voor direct betrokkenen en/of de omgeving zitten we in de fase waarbij de afweging wordt gemaakt om drang en/of dwang toe te passen. Uitgangspunt is dat altijd eerst op basis van drang wordt geprobeerd om personen hun eigen verantwoordelijkheid te laten nemen. Dwang is in principe een uiterste maatregel. Indicatoren/doelstellingen Het is op dit moment moeilijk om goede indicatoren voor de aanpak van complexe sociale problematiek op te stellen. We kiezen er daarom voor om nu de indicatoren te beperken tot het aantal opgelegde huisverboden en incidenten overlast door gestoorde/overspannen persoon. Deze indicatoren geven echter geen volledig beeld van de problematiek aangezien niet altijd een melding door of bij de politie wordt gedaan. Er zal de komende jaren worden gekeken naar indicatoren die een vollediger beeld van de problematiek geeft. 12
Indicator Bron Meting 2013 Streefwaarde 2015 Streefwaarde 2016 Streefwaarde 2017 Streefwaarde 2018 Opgelegde huisverboden Gemeente (Khonraad) 23 30 30 30 30 Incidenten overlast door gestoord/ overspannen persoon Politie/BVH 254 260 270 260 250 Hoe beter de sociale infrastructuur en de sociaal teams daarbinnen functioneren, hoe kleiner de kans dat de hulpverlening vastloopt. Het streven is om problemen vroeg te signaleren en met de betrokkenen een adequaat plan van aanpak op te stellen. De verwachting is dat we door een betere registratie en aanpak de komende jaren eerst een groei zullen zien in het aantal overlast incidenten. De gemeentelijke organisatie verandert om haar nieuwe taken goed in te vullen en de zorgketen moet op elkaar gaan aansluiten. We streven er met alle partijen naar dat de (naar alle waarschijnlijkheid) tijdelijke stijging snel kan worden omgebogen naar een daling. De ontwikkelingen op dit gebied worden goed gemonitord en waar nodig wordt er direct bijgestuurd. Het aantal opgelegde huisverboden is de afgelopen jaren toegenomen. Onderdeel van een huisverbod is gerichte hulpverlening voor de uithuisgeplaatste en de achterblijvers. Het streven is om een huisverbod in een vroeg stadium (preventief) in te zetten om te voorkomen dat de situatie in een gezin escaleert. We streven naar een veilige situatie in de woning. Binnen de aanpak huiselijk geweld is er extra aandacht voor (vermoedens van) kindermishandeling. Het gebruiken van de (landelijk verplichte) meldcode draagt hieraan bij. Het doel van de Wet verplichte meldcode is dat sneller en adequater hulp kan worden geboden bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling, zodat het geweld stopt. De wet geldt voor professionals in de sectoren onderwijs, (geestelijke) gezondheidszorg, kinderopvang, maatschappelijke ondersteuning, waaronder welzijn en maatschappelijke opvang, jeugdzorg en justitie. De wet stelt voor deze professionals het werken met een meldcode verplicht, gelet op het feit dat zij als gevolg van de aard van hun werkzaamheden te maken kunnen hebben met signalen die wijzen op huiselijk geweld en/of kindermishandeling. Het college houdt toezicht op de organisaties die actief zijn op het terrein van de maatschappelijke ondersteuning en de kinderopvang. Aanpak en samenwerking met partners Binnen zowel de zorgketen als de veiligheidsketen zijn goede interventiemaatregelen om problemen aan te pakken. Bij complexe sociale casuïstiek is het de uitdaging om zo samen te werken dat de interventiemaatregelen zo effectief mogelijk worden ingezet. Het meldpunt voor kindermishandeling en het steunpunt huiselijk geweld worden samengevoegd tot één meldpunt. Samen met de gemeenten in Kennemerland wordt vorm gegeven aan één Advies- en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling (AMHK). Er wordt een beschermingstafel in het leven geroepen. De beschermingstafel heeft als doel om complexe casuïstiek te bespreken en één plan per casus op te stellen waarbij uit wordt gegaan van drang en, alleen indien niet anders kan, dwang. Het is in een eerder stadium ook al mogelijk dat de sociaal teams en professionals drang kunnen toepassen indien nodig. Hulpverleners moeten niet schromen om dwang toe te passen indien dit het beste instrument is voor de situatie. Hulpverleners moeten ook durven af te schalen indien daar ruimte voor is. Het Veiligheidshuis Kennemerland zorgt binnen de regio voor afstemming tussen partners uit de justitiële keten, de veiligheidsketen en de zorgketen. Omdat mensen vaak meerdere problemen tegelijkertijd hebben, werken in het Veiligheidshuis professionals van verschillende disciplines samen. De rol van de gemeente in het Veiligheidshuis is de afgelopen jaren veranderd van deelnemer naar regievoerder. Casussen die in het Veiligheidshuis worden besproken kenmerken zich door complexiteit en de aanwezigheid van een strafrechtelijke component. Met de nieuwe taken van de gemeente en een nieuwe aanpak zoals een beschermingstafel kan de rol van het Veiligheidshuis de komende jaren verder veranderen. Het Veiligheidshuis is de belangrijkste koppelvlak tussen de zorg- en veiligheidsketen. We willen geen nieuwe structuren opzetten, maar met de veranderingen moeten de gemeenten in Kennemerland en de partners in het Veiligheidshuis nagaan hoe de rol van het Veiligheidshuis in de toekomst vorm moet worden geven in relatie tot ontwikkelingen in het sociaal domein. Om goed samen op te kunnen trekken op het gebied waar het veiligheidsdomein en het zorgdomein elkaar overlappen is het nodig dat er informatie kan worden gedeeld tussen de veiligheidsketen en de zorgketen. Vanuit het ministerie wordt in 2014 uitgangspunten opgesteld waaraan informatiedeling uit oogpunt van privacy zal moeten voldoen. Op basis van deze uitgangspunten moet afspraken worden gemaakt over informatiedeling tussen de betrokken partijen. Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving Haarlemmermeer 2015-2018 13
Financiën Voor de aanpak van complexe sociale casuïstiek is geen extra financiële investering nodig. Binnen de transitie van het sociaal domein worden (financiële) afspraken gemaakt met instanties. Focus van de aanpak is een goede aanpak en samenwerking tussen de instanties en invullen van de regierol van de gemeente. Veilig Ondernemen 3.2.3. Veilig Ondernemen Problematiek Overvallen, winkelinbraken en winkeldiefstal zijn van negatieve invloed op een veilig winkel- en ondernemersklimaat. Ondernemers ondervinden financiële en emotionele schade. Een overval heeft een grote impact. Ondernemers, personeel en winkelend publiek kunnen nog lang nadat een overval heeft plaatsgevonden last ervaren. De afgelopen jaren is het aantal winkeldiefstallen in Haarlemmermeer toegenomen terwijl nog steeds vaak geen aangifte wordt gedaan. We zien daarnaast ook een stijging van zakkenrollerij in winkelgebieden. Het daderprofiel wordt deels gekenmerkt door (Oost- Europese) roversbendes. 90% van de zakkenrolincidenten wordt door deze doelgroep gepleegd. De methoden waarvan gebruik wordt gemaakt zijn divers. Voor winkeldiefstal wordt vaak gebruik gemaakt van geprepareerde tassen waarmee veel en kostbare goederen uit winkels ontvreemd kunnen worden. Winkelinbraken en inbraken in bedrijven/kantoren zijn de afgelopen jaren afgenomen. We willen echter voorkomen dat inbrekers hun werkgebied verleggen van woningen naar bedrijven. Een nieuwe ontwikkeling van de afgelopen jaren is cybercrime. 40% van de ondernemers is per jaar slachtoffer van cybercrime. De gemeente sluit aan bij landelijke aanpak om cybercrime tegen te gaan. Er is een groeiende vraag vanuit ondernemers naar cameratoezicht in de openbare ruimte op bedrijventerreinen en in winkelcentra. Naast de mogelijkheid voor ondernemers om hun eigendommen te beschermen door camera s, is er steeds meer behoefte om de gemeenschappelijke (openbare) ruimten in een winkelcentrum of bedrijventerrein in beeld te brengen met als doel om overvallen, zakkenrollerij en winkeldiefstallen tegen te gaan. Innovaties en flexibelere wetgeving bieden daartoe steeds meer mogelijkheden. Afbakening Binnen de aanpak van Veilig Ondernemen richten we ons op de volgende onderwerpen: 1. Overvallen 2. Winkeldiefstallen 3. Inbraken in bedrijven/kantoren en winkels Zakkenrollerij vindt vaak plaats binnen de winkelgebieden. Het is echter niet alleen gekoppeld aan winkelgebieden. Dit thema wordt daarom opgepakt binnen de prioriteit High Impact Crimes. Uitgangspunten Uitgaande van onze visie op veiligheid hanteren we specifiek voor de aanpak van winkelcriminaliteit de volgende uitgangspunten: 1. Een veilig ondernemings- en winkelklimaat is een gedeelde verantwoordelijkheid. Zowel de gemeente, de politie en partnerorganisaties als de ondernemers dienen maatregelen te nemen om criminaliteit te voorkomen. 2. De gemeente en haar partners werken, vanuit ieders verantwoordelijkheid, integraal samen met het oog op een veilig ondernemings- en winkelklimaat. De lijn is preventief waar het kan en repressief waar het moet. 3. We monitoren innovatieve ontwikkelingen en passen deze toe waar mogelijk. 14
Indicatoren / doelstellingen Indicator Bron Meting 2013 Streefwaarde 2015 Streefwaarde 2016 Streefwaarde 2017 Streefwaarde 2018 Winkeldiefstal Politie / BVH 469 350 300 300 300 Winkelinbraak Politie / BVH 29 25 25 25 25 Overvallen Politie / BVH 16 10 10 10 10 Inbraak in bedrijven en kantoren Diefstal in/uit bedrijf/kantoor Aantal winkeldiefstallen Schiphol Diefstal in/uit bedrijf/kantoor Schiphol Politie / BVH 135 130 130 130 130 Politie / BVH 71 60 50 50 50 KMAR 358 320 300 300 300 KMAR 32 32 32 32 32 Tot op heden wordt nog niet van iedere winkeldiefstal aangifte gedaan bij de politie. Omdat de aangiftecijfers niet corresponderen met het werkelijk aantal gepleegde winkeldiefstallen, is het zeer lastig om betrouwbare streefwaarden voor de komende jaren op te nemen. Door het aantal misdrijven als indicator te gebruiken wordt al een vollediger beeld gegeven dan alleen het aantal aangiften te gebruiken. Uiteraard streven wij ernaar dat de aangiftebereidheid stijgt, het aantal winkeldiefstallen sterk daalt en dat daarmee een veiliger winkel- en onderneemklimaat wordt gecreëerd. Op Schiphol streven we naar maximaal 300 winkeldiefstallen in 2016 ondanks een groei in het aantal reizigers. De streefwaarde voor het aantal overvallen wordt geïndiceerd op 10 per jaar. Uiteraard is elke overval er één te veel. Gezien de grootte van de gemeente en op basis van het gemiddeld aantal overvallen in de afgelopen jaren is 10 overvallen per jaar realistisch. De afgelopen jaren was het oplossingspercentage van de overvallen in Haarlemmermeer hoog. We blijven hierop inzetten. Het OM zal in de toekomst in de driehoek gaan rapporteren op de strafrechtelijke afhandeling van o.a. overvallen. Aanpak en samenwerking met partners Bij de aanpak van Veilig Ondernemen werken wij intensief samen met politie, OM en andere ketenpartners zoals het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing, parkmanagement en winkeliersverenigingen. Het Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) voor winkelgebieden en bedrijventerreinen en de Bedrijven Investeringszone (BIZ) blijven van belang. Wij zetten in hoofdlijnen in op: 1. Het continueren van bestaande en het stimuleren en ondersteunen van nieuwe Keurmerken Veilig Ondernemen en Bedrijven Investeringszones initiatieven 2. Verkennen van mogelijkheden tot het breder inzetten van (bestaande) camerabewaking dan wel cameratoezicht op bedrijventerreinen en winkelgebieden 3. Het voortzetten van het nazorgplan slachtoffers bij overvallen 4. Het vergroten van bewustwording en promoten van preventieve maatregelen op het gebied van cybercrime, winkeldiefstal, winkel- en bedrijfsinbraak en overvallen 5. Inzet van nieuwe en innovatieve instrumenten 6. Opsporing en inzet op draaideurcriminelen In het jaarlijks uitvoeringsprogramma werken we deze lijnen uit in concrete instrumenten zoals de overval- en awarenesstrainingen, nazorgmaatregelen na overvallen, thematische informatiecongressen voor ondernemers, uitvoeren Donkere Dagen Offensief, gebruik maken van extra ogen en oren door middel van communicatiemiddelen zoals WhatsApp en inzet van camera s. Financiën Om een bredere inzet van camera s mogelijk te maken op bedrijventerreinen en in winkelgebieden zal in het uitvoeringsprogramma veiligheid, toezicht en handhaving 2015 een voorstel worden gedaan voor middelen voor cameratoezicht in de gemeente. Uitgangspunt bij de financiering is dat de kosten voor cameratoezicht gezamenlijk met ondernemers worden gedragen. Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving Haarlemmermeer 2015-2018 15
Jeugd en Veiligheid 3.2.4. Veiligheid in en om scholen Problematiek De komende jaren groeit het aantal jongeren in Haarlemmermeer flink. Deze groei komt voornamelijk door de kinderen uit de nieuwere wijken die inmiddels pubers zijn. We streven er naar dat de jongeren in Haarlemmermeer zich veilig voelen en veilig zijn: thuis, op straat en op school. Via o.a. de prioriteit complexe sociale casuïstiek zetten we in op een veilige thuissituatie voor kinderen. De afgelopen jaren is een goede aanpak jeugdoverlast opgezet. Niet alleen volwassenen voelen zich vaak onveilig bij jeugdoverlast, ook jongeren zelf kunnen zich onveilig voelen bij groepen op straat. De aanpak jeugdoverlast wordt voortgezet en verder doorontwikkeld, waarbij we de focus steeds meer leggen naar een preventieve aanpak (overlast voorkomen). Voor de komende jaren willen we inzetten op een veilig omgeving op en rond school. De middelbare scholen en middelbare beroepsopleidingen zijn vindplaatsen van de jeugd in Haarlemmermeer. Jongeren ontwikkelen zich beter op een school waar ze zich thuis voelen en waar ze graag komen. Een veilige en aangename sfeer op school stimuleert jongeren om hun schoolcarrière af te maken en om zich later optimaal verder te ontplooien in de maatschappij. Een veilige school is een school waar leerlingen en personeel zich vertrouwd voelen, zich veilig voelen, waar men elkaar respecteert en waar leerlingen zich optimaal kunnen ontplooien. We willen jongeren beschermen en weerbaarder maken tegen onder andere drugs, alcohol, (digi)pesten, social media, pooierboys en seksuele intimidatie. De afgelopen jaren zagen we ook lichte stijging van criminele jeugd. We willen voorkomen dat jongeren de criminaliteit in gaan. Vaak begint het met spijbelen en vroegtijdig schooluitval. Het streven is om in een vroeg stadium met scholen zaken te signaleren en actie te kunnen ondernemen. Afbakening De focus is in eerste instantie gericht op middelbare scholen en middelbare beroepsopleidingen. De basisscholen worden in tweede instantie benaderd indien daar aanleiding toe is. De reguliere controles van de GGD dragen zorg voor de veiligheid op kinderdagverblijven. Uitgangspunten De verantwoordelijkheid voor een veilig schoolklimaat ligt primair bij de school zelf. De organisatie van veiligheid op school is echter niet eenvoudig. De aanpak veilig in en om school is daarom een integrale aanpak die met de middelbare scholen en middelbare beroepsopleidingen, politie, Halt en gemeente (en waar nodig andere partners) wordt ontwikkeld. We streven naar een uniform beleid voor alle scholen. 16
Indicatoren / doelstellingen Indicator Bron Meting 2013 Streefwaarde 2015 Streefwaarde 2016 Streefwaarde 2017 Streefwaarde 2018 Vermoedelijk relatief (ongeoorloofd) verzuim Aantal voortijdig schoolverlaters Leerplicht 618 600 575 550 525 Leerplicht 222 200 175 150 125 Incidentenregistratie is een belangrijk instrument om het veiligheidsbeleid te ondersteunen en te evalueren. Het helpt scholen (beter) inzicht te krijgen in hun eigen veiligheidssituatie en om adequaat te handelen bij incidenten. Met de scholen wordt bekeken of het mogelijk is om een indicator op te stellen gericht op aantal geregistreerde incidenten op scholen. Indien alle scholen registreren dan kan dit mogelijk in de toekomst als indicator gaan dienen. Ook wordt de mogelijkheid onderzocht om een onderzoek op scholen uit te voeren naar de veiligheidsgevoelens van jongeren op school. Aanpak en samenwerking met partners De belangrijkste partners in de aanpak veilig in en om school zijn de scholen zelf en de politie. De gemeente vervult een rol als aanjager en Halt als advies- en sparringspartner. Waar nodig kunnen andere partners als MeerWaarde, Brijder, etc. worden ingeschakeld. Binnen de gemeente speelt leerplicht ook een belangrijke rol in de gezamenlijke aanpak. We willen een uniform beleid en aanpak ontwikkelen gericht op een aantal thema s: drugs, alcohol, (digi)pesten, sociale media, pooierboys en seksuele intimidatie. In de aanpak gaan we met de scholen zowel preventieve als repressieve maatregelen inzetten. Naast deze thema s zal ook worden gekeken in hoeverre andere onderwerpen die gerelateerd zijn aan de prioriteiten high impact crimes (bijv. straatroof en heling) of sociale casuïstiek een rol kunnen spelen in de aanpak aangezien ook deze thema s raken aan het doel om een veilige leefomgeving voor jeugd te creëren. Het streven is om jongeren op school te beschermen, maar ook om ze weerbaarder te maken op straat en thuis. Het uniforme beleid en aanpak heeft ook tot doel dat politie en toezichthouders rondom scholen eenvoudiger kunnen ingrijpen indien dat noodzakelijk is. We gaan nauwer toezicht houden op de handhaving van leerplicht en meer kijken naar de mogelijke oorzaken van schoolverzuim. We willen voorkomen dat jongeren vroegtijdig schoolverlaten zonder een startkwalificatie. Financiën In eerste instantie wordt ingezet op een convenant met alle middelbare scholen en middelbaar beroepsonderwijs in de gemeente. Initiatieven worden zo veel mogelijk vanuit de bestaande middelen ontwikkeld. Indien er aanleiding toe is zal een onderbouwde aanvraag voor extra financiering aan de raad worden voorgelegd. Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving Haarlemmermeer 2015-2018 17
Strategisch handhavingsbeleid 4.1. Inleiding Betekenis en afbakening Toezicht en handhaving zijn belangrijke instrumenten voor het integraal veiligheidsbeleid. De afgelopen jaren hebben wij met ons beleid in handhavingskwesties in veel gevallen kunnen bijdragen aan onze beleidsdoelen zoals die zijn opgenomen in de programmabegroting en in het uitvoeringsprogramma. In dit hoofdstuk schetsen wij de strategische kaders voor toezicht en handhaving in Haarlemmermeer. De kaders in dit hoofdstuk zijn van toepassing op de uitvoering van taken die betrekking hebben op veiligheid en leefbaarheid in de openbare ruimte, (bijvoorbeeld de Algemeen Plaatselijke Verordening), maar ook op de fysieke veiligheidstaken die voortvloeien uit de diverse wetten in het omgevingsrecht. Sinds 2013 is een groot deel van de taken ondergebracht bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG). De toezicht- en handhavingstaken in de openbare ruimte worden in eigen beheer uitgevoerd. Ontwikkelingen In onze veiligheidsvisie streven we naar een fijnmazig netwerk van toezicht en handhaving in de hele polder waarbij we meer naar de burger toe gaan. In deze ontwikkeling betrekken we de dienstverlening en huisvesting van de politie en toezichthouders en de mogelijkheden van burger-participatie. Ook de gebiedsgerichte samenwerking van de wijkagenten en gemeentelijke toezichthouders zal de komende jaren verder worden ingevuld. In het uitvoeringsprogramma veiligheid wordt concreet aangegeven hoe we dit vorm gaan gegeven. Samen met de OD NZKG werken wij de komende jaren aan kwaliteitsverbetering van de (fysieke) veiligheid door een verdere professionalisering van het toezicht en de handhaving in het omgevingsrecht. Het onlangs bij de Tweede Kamer ingediende wetsvoorstel tot wijziging van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), geeft daarvoor een kwalitatieve basis 5. Wij nemen in de uitvoering ook de aangekondigde landelijke sanctiestrategie mee en passen ons beleid aan, mocht dat noodzakelijk en wenselijk zijn. Door de komst van de Omgevingswet in 2018 worden diverse bijzondere wetten geïntegreerd tot één wet. De consequenties daarvan zijn op dit moment echter nog onvoldoende in beeld. 4.2. Uitgangspunten van beleid Vooruitlopend op de genoemde ontwikkelingen hanteren wij de volgende uitgangspunten. Primair geldt de eigen verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven voor de naleving van regelgeving. Mensen die de regels kennen zijn vaak geneigd deze spontaan na te leven. Voor een veilige en leefbare gemeente moet regelgeving ook daadwerkelijk worden nageleefd. In ons toezicht- en handhavingsbeleid gaan wij er vanuit dat een combinatie van spontane naleving van regels door burgers en bedrijven (zelfregulering) in combinatie met vergunningverlening, toezicht en handhaving (regulering) door de overheid de grootste kansen 5 Tweede Kamer, vergaderjaar 2013-2014, 33 872, nr. 2. 18
biedt op een veilige en leefbare omgeving. Toezicht en handhaving zien wij als instrumenten die ingezet kunnen worden om veiligheid en leefbaarheid te waarborgen. Toezicht en handhaving zijn dus geen doel op zich. Ze maken een logisch onderdeel uit van een sluitende reguleringsketen. Voor het handhavingsbeleid zijn de doelstellingen in de programmabegroting het strategisch kader waarbinnen gewerkt moet worden. De uitvoering van de taken is te allen tijde terug te voeren op de in de programmabegroting gestelde (meerjarige) beleidsdoelen. Jaarlijks wordt bezien in hoeverre toezicht en handhaving hebben bijgedragen aan de realisering van de beleidsdoelen. Bij overtreding van wet- en regelgeving treden wij in principe handhavend op. Aangezien de capaciteit ontbreekt om tegen alle overtredingen op te treden stellen wij prioriteiten in de handhaving. De prioriteiten in toezicht en handhaving zijn gebaseerd op risicoanalyses. We gaan uit van preventieve maatregelen waar dat mogelijk is en repressieve handhaving waar dat moet. In de praktijk zorgen wij voor maatwerk. Daarbij hebben we voldoende oog voor maatschappelijke ontwikkelingen en wat de burgers, ondernemers en bezoekers van onze gemeente belangrijk vinden. Een laatste strategisch uitgangspunt dat wij sinds de Schipholbrand hanteren is de bestuurlijke scheiding van toezicht en handhaving ten opzichte van vergunningverlening. Op deze wijze blijft een goede balans in de checks and balances bestaan. 4.3. Risico s en prioriteiten Centraal in het handhavingsbeleid staan de op risico s gebaseerde prioriteiten. Hieronder worden deze aspecten uitgewerkt. Voor de Wabo-taken die bij de OD NZKG zijn ingebracht, maakt de OD NZKG een risicoanalyse. Daarop baseert men het jaarlijks handhaving uitvoeringsprogramma (HUP) waarin de prioriteiten voor Haarlemmermeer zijn opgenomen. Dit is geborgd via de dienstverleningsovereenkomst met de OD NZKG. Voor de Wabo-taken die wij niet hebben ingebracht in de OD NZKG stellen wij zelf probleem- en risicoanalyses op die de basis vormen voor onze prioriteiten in het jaarlijkse uitvoeringsprogramma veiligheid, toezicht en handhaving. Specifiek voor de veiligheid en leefbaarheid in het publiek domein kijken wij primair naar de problemen en risico s in gebieden en betrekken wij onze ketenpartners. 4.4. Drie strategieën Voor het toezicht, het gedogen en de handhaving volgen wij onderstaande strategieën. Toezichtstrategie Toezicht zetten wij in om regelmatig informatie te verzamelen en te bepalen of burgers en ondernemers zich houden aan de regels. Bewuste overtreders worden onder verscherpt toezicht gesteld tot het moment dat de regels worden nageleefd. Bewuste nalevers belonen we met minder toezicht indien het gecalculeerde risico dat toelaat. Toezicht voeren wij zo veel mogelijk integraal uit en stemmen wij af met ketenpartners. Het vooraf aankondigen van toezicht of het onverwacht uitvoeren van een controlebezoek is situationeel. Bij slecht naleefgedrag kiezen we voor onaangekondigde controle. Het toezicht op objecten sluit in eerste instantie aan op de bouw-, gebruik- en sloopfase. Toezicht op objecten kan ook gebieds- of themagericht uitgevoerd worden, als de prioriteiten hierom vragen. Voor toezicht in de openbare ruimte kiezen wij steeds meer voor een gebiedsgerichte aanpak. Deze voeren wij o.a. samen met de politie uit, waarbij de gemeentelijke toezichthouders samenwerken met de wijkagenten en direct aanspreekpunt zijn voor burgers en bedrijven. Gedoogstrategie Gedogen is het bewust afzien van handhavend optreden. Het heeft als kenmerk dat een overtreding geaccepteerd wordt vanwege specifieke omstandigheden in een individueel geval. Omdat wij een beginselplicht tot handhaving hebben is gedogen alleen mogelijk bij uitzondering. De uitgangspunten uit de Rijksnota Grenzen aan gedogen worden door ons gevolgd. Handhavingsstrategie Handhaving in brede zin kan worden opgevat als het doen naleven. Dat kan met preventieve en repressieve maatregelen. Preventieve maatregelen kunnen opgevat worden als een vorm van verleiden. Repressieve maatregelen zijn op te vatten als een vorm van afschrikking. Handhavingscommunicatie zetten wij als preventief instrument in. Dit is er op gericht dat burgers en bedrijven spontaan de regels naleven en overgaan tot zelfregulering. Wij passen een combinatie van educatieve-, normatieveen dreigende handhavingscommunicatie toe. Ook het instrument pre-mediation (een vorm van bemiddeling) kan bijdragen aan de naleving van de (bedoeling van) regels. Het bereiken van het beleidsdoel staat daarbij centraal. Onze repressieve handhavingsinstrumenten richten wij op diegenen die ondanks voldoende kennis, kunde en ondersteuning niet tot naleving van de regels overgaan. Bewuste overtreders handhaven we daarom strenger dan onbewuste overtreders. Het bepalen van het in te zetten instrument (zoals het opleggen van een last onder dwangsom of bestuursdwang, een bestuurlijke boete, een proces verbaal of het intrekken van een vergunning), is elke keer een afweging en leidt steeds tot maatwerk. Kadernota Veiligheid, Toezicht en Handhaving Haarlemmermeer 2015-2018 19