zondag 7 februari 2016 in het Kruispunt lezing oude testament (lector) Jesaja 6, 1-8 lied Liedboek 985 Heilig, heilig, heilig... lezing nieuwe testament (lector) Lukas 5, 1-11 evangelielied Liedboek 531 Jezus die langs het water liep... uitleg en verkondiging Gemeente, lieve mensen van onze Heer, ---alleen--- JEZUS REDT had iemand op een muur geschreven. Een kreet die makkelijk onbegrip of weerstand kan oproepen, omdat die voor buitenstanders bedoeld is maar alleen door ingewijden wordt begrepen. Iemand anders, die de kreet wat wilde relativeren misschien had er HET NIET onder gezet. Daarna heeft nog een derde voorbijganger zich er mee bemoeit: hij schreef er ALLEEN onder. Jezus redt het niet alleen. Of dat echt gebeurd is weet ik niet zeker, maar het is wel een mooie intro voor vanmorgen. Want Jezus - hij is echt alleen. ---aandringen1---
In de gang van het Lukas-evangelie is Jezus gedoopt, verzocht in de woestijn, is thuis in Nazaret geweest, en heeft genezingen verricht. Maar hij is nog steeds alleen met zijn verhaal, dat bedoeld is om mensen aan te spreken en te helpen. Alleen met zijn heilzame woorden voor de mensen. Hij heeft geen medestanders, niemand die hetzelfde doel nastreeft, niemand die de gebeurtenissen met hem deelt, niemand blijkbaar ook die door Gods liefde voor de mensen is aangeraakt. En hij VÓELT zich misschien ook echt alleen, in de hoek gedreven. Want, zo lezen wij, het volk dringt aan... Bij Lukas is dat geen onschuldig woord, daar zit iets dreigends in. Ze willen hem allemaal horen. Hij wordt in het nauw gedreven, hij moet uitwijken... Maar: er is er één die niet aandringt. Die blijkbaar ook niet zo onder de indruk is van het verhaal van Jezus. Hij houdt zich afzijdig. Geen tijd voor Jezus. Andere prioriteiten. Hij moet werken. Dat is Simon. En dat is vreemd, dat hij zich afzijdig houdt, want juist hij heeft alle redenen om in de buurt van Jezus te zijn. Want die twee zijn geen onbekenden voor elkaar. Een paar verzen hiervoor wordt vermeld dat Jezus de schoonmoeder van Simon heeft genezen van een bedreigende ziekte. Je zou toch denken dat Simon dan iets heeft met die Jezus. Maar hij is ongeroerd en hij straalt uit: ik moet werken.
---aandringen2--- En nu begint er een ander soort aandringen, en dat houdt eigenlijk niet meer op in dit hele verhaal. Nu dringt Jezus aan. Jezus dringt bij Simon aan. Daarin is het Lukasevangelie anders dan de andere. Daar roept Jezus leerlingen, en ze laten op slag alles achter en volgen hem. Maar in Lukas gaat Jezus Simon steeds meer op de huid rukken. Simon straalt uit: ik moet werken. En wat doet Jezus? Hij legt beslag op zijn werkplek. Hij gaat in de boot van Simon zitten en wil een eindje het water op. Dat is goed voor de verstaanbaarheid, het water werkt als een geluidsinstallatie en hij wordt niet meer in het nauw gedreven. Jezus en Petrus in de boot en verderop de mensen. Maar daarmee niet genoeg. Jezus, nu met Simon alleen in de boot, vraagt hem iets te doen waar de visser eigenlijk heel hard om had moeten lachen. Want dat doe je niet: vissen in de diepte, dat spreekt tegen elke visserservaring. Hij sputtert dan ook tegen: we zijn de hele nacht bezig geweest - niets gevangen. En dat is nog wel mijn vak... Maar op uw woord - en misschien denkt Simon nu aan zijn schoonmoeder, bij wie dat woord van Jezus toch ook onverwacht goede dingen had bewerkt - zal ik het proberen. Ja, en dan die "wonderbaarlijke visvangst". Jezus rukt Simon steeds meer op de huid.
Eerst legt hij beslag op zijn werkplek, en nu legt hij ook nog beslag op zijn ervaring als visser. Wat hij dacht te weten en te kunnen klopt niet meer. Niets van wat echt van Simon was, lijkt meer van hem te zijn. Jezus dringt aan. En Petrus beseft: dit is niet alleen maar een mens, die naast hem in zijn boot is gaan zitten. Hier is iets goddelijks aan het gebeuren. Wat een visvangst! Voor we verder gaan misschien even een vraag voor zelfreflectie: zijn er momenten waar wij op Petrus lijken? Momenten waar we merken: het gaat om de bron waaruit je inspiratie kan halen, en toch is het werk altijd het belangrijkste? Is bezig zijn met je werk een excuus om niet in zee te gaan met inspiratie, met de vraag hoe je leven wilt? Ik moet werken - dat is vaak het eind van elke discussie over wat goed zou kunnen zijn voor je. Zou het kunnen dat we daarmee vaak bij de dingen blijven die we kennen, en de gang naar de diepte vermijden? ---diepte--- "Ga nu naar waar het diep is" zegt Jezus tegen Petrus. Dat is natuurlijk het midden van de zee, maar misschien wel meer dan dat. Ga naar de diepte, daar waar je de dingen niet kan peilen. De theoloog Paul Tillich heeft het begrip van de diepte tot een theologisch sleutelwoord gemaakt. "De meeste dingen in ons leven gebeuren aan de oppervlakte, schrijft hij, wij zijn omgeven door routines,
ons alledaagse doen, ons werk, onze ontspanning. We zijn altijd in beweging, we stoppen nooit om de diepte te peilen" - hij schreef het in een boek met de Titel: In der Tiefe ist Wahrheit. Petrus is zichzelf tegengekomen, maar hij is ook God tegenkomen. ---het heilige--- Die onverklaarbare vangst - dat is voor hem een ontmoeting met de Grote Aanwezige. Hier botsen twee werelden! De ervaring die ook Jesaja verwoordde: heilig is God. En: wee mij, ik ga ten onder. Ik ben onrein. Alsof hij ineens in verblindend licht is gezet lijkt nu elk stofje aan hem zichtbaar te zijn geworden. Een zondig mens ben ik. Geen engel, zoveel licht kan ik niet verdragen. Een ontmoeting met het of de Heilige. Fascinerend en angstwekkend tegelijk. Ga weg van mij! Dit is niet mijn wereld. Petrus zegt: er staat iets tussen ons in, we moeten uit elkaar. Jezus zegt: we moeten dichter bij elkaar. Ik heb je nodig. Wéér een stuk dichter op de huid van Petrus. Zoals gezegd: bij Lukas niet: ze lieten alles achter en volgden hem. Bij Lukas komen mensen tot zelfontdekking in de ontmoeting met God. Je zelf ontdekken en toestaan dat er iets verandert.
Het is niet alleen de diepte van de zee die Petrus ervaart, het is de diepte van het leven... Jezus rukt Petrus op het lijf - en daardoor ontdekt Petrus zijn weg... Petrus is heen en weer geworpen tussen aan de ene kant de vergeefsheid van zijn pogingen: de hele nacht gevist voor niks en aan de andere kant het onverdraaglijk groot succes: de netten scheuren vanwege de vissen. Tussen die twee extremen moet hij zijn weg vinden: hoe wil je leven, Petrus? ---mensen vangen--- Een mens ontdekt zichzelf en de eigen levensweg in de ontmoeting met Jezus. En dan klinkt "wees niet bang". Maar dat "wees niet bang", dat hoor je pas als je eerst door een paar bodems heen gezakt bent. "Wees niet bang, je zult mensen vangen" Dat heeft in onze oren misschien een klank van zieltjes winnen, maar er staat hier iets als ten leven vangen, iets van bewaren voor de ondergang. Misschien kunnen we daarin lijken op de leerlingen van Jezus: er zijn als voor andere mensen alles dreigt weg te glijden, troosten en opbouwen. Zodat mensen geen prooi van de wanhoop worden, maar de weg van hun leven vinden. Dat hebben veel mensen nodig, dat ze na teleurstellingen en tevergeefse pogingen iemand ontmoeten die helpt dat zij niet verzinken.
Dan kunnen wij ook komen "als geroepen". Om het verhaal van Jezus door te laten gaan. Want Jezus heeft hulp nodig, van gewone mensen. Hij is Jezus, en hij redt het niet alleen. Amen Jan-Hendrik Kip stilte lied Liedboek 326 Van ver, van oudsher...