Voorste kruisband reconstructie m.b.v. de Semitendinosis Gracilis plastiek
2
Deze informatiebrochure is geschreven voor patiënten die een voorste kruisband operatie moeten ondergaan, waarbij gebruik wordt gemaakt van een lichaamseigen pees. Door het lezen van deze brochure kunt u al voor de operatie meer inzicht krijgen in wat u te wachten staat. Ditzelfde geldt voor het inzicht krijgen in de revalidatie na de operatie. Er worden in deze brochure een aantal aspecten besproken die voor u, als patiënt, en voor uw behandelend fysiotherapeut van belang zijn. ST/G = Semitendinosus/Gracilis Wat is een voorste kruisband? Een gewrichtsband (ligament) is een structuur, die als functie heeft een gewricht een goede stevigheid te geven door geleiding en remming van bewegingen in het gewricht. De meeste gewrichten hebben gewrichtsbanden aan de buitenzijde van het gewricht. De knie echter, heeft ook nog twee gewrichtsbanden in het centrum van het gewricht. Deze twee gewrichtsbanden zijn de voorste en de achterste kruisband, die elkaar qua richting kruisen. De voorste en achterste kruisband zijn in figuur 1 aangegeven. Fig. 1: De voorste en achterste kruisband. Door hun specifieke aanleg dragen de voorste kruisbanden hoofdzakelijk bij aan de voor-achterwaartse stabiliteit bij bewegingen van de knie en in 3
mindere mate aan de zijdelingse stabiliteit. De kruisbanden zorgen er o.a. voor dat het onderbeen altijd in de juiste positie t.o.v. het bovenbeen staat. Als de voorste kruisband er niet zou zijn zou het onderbeen een te grote beweging naar voren kunnen maken (zie figuur 2), waardoor de stabiliteit minder wordt en er beschadigingen kunnen optreden in het kniegewricht. Waarom wordt u geopereerd? Het kan gebeuren dat door een (sport-)ongeval de voorste kruisband scheurt. Soms kunt u als gevolg daarvan pijn of zwelling van de knie hebben of het gevoel hebben dat u door de knie zakt. Dit gevoel kan veroorzaakt worden door de instabiliteit die er is ontstaan. De knie is niet meer stabiel genoeg om alle krachten, die er tijdens het dagelijks leven (werk en/of sport) ontstaan, op te vangen. Uw knie vertoont dan een functionele instabiliteit. Dit betekent dat de instabiliteit en de pijn u in uw dagelijkse activiteiten hinderen. Wanneer de chirurg er dan van overtuigd is dat de instabiliteit zo ernstig is dat deze niet meer gecompenseerd wordt door uw spieren, d.m.v. een revalidatieprogramma of d.m.v. een brace, zal hij in overleg met u besluiten te opereren. Wat is een Semitendinosus/Gracilis transplantaat? De Semitendinosus en de Gracilis zijn twee spieren gelegen aan de binnenachterzijde van het bovenbeen. Bij deze voorste kruisband reconstructie worden de pezen van de semitendinosus en/of gracilis vrij geprepareerd (uit het bovenbeen verwijderd). De twee pezen worden dubbelgeklapt, zodat je vier strengen krijgt. Dit geheel wordt gebruikt als nieuwe voorste kruisband (het transplantaat). Dit transplantaat is na verloop van tijd twee maal zo sterk als de oorspronkelijke voorste kruisband. Nog een paar voordelen zijn: er ontstaan in de regel weinig pijnklachten op de plaats waar de pezen worden weggehaald. Er zijn zelfs aanwijzingen dat soms weer nieuwe pezen gevormd worden. Hoe verloopt de operatie? Nadat de verdoving door de anesthesist is toegediend, wordt om het bovenbeen een knevelband aangelegd om te voorkomen dat het bloed in het been loopt. Op deze manier kan de operatie bloedeloos plaatsvinden. Net onder de knie wordt nu een kleine snede gemaakt en de pees en/of pezen uit het bovenbeen worden verwijderd. De pees wordt nu klaargemaakt voor gebruik. De chirurg brengt een arthroscoop in de knie in en inspecteert met deze kijker de knie op aanwezig letsel. Daarna markeert hij de plaatsen waar de nieuwe kruisband moet komen. Op deze plaatsen worden boorkanalen geboord, zowel in het onder- als in het bovenbeen. Het transplantaat wordt 4
door de boorkanalen gehaald en met fixatiemateriaal bevestigd. Er wordt een drain achtergelaten om het wondvocht af te voeren en de wondjes worden gehecht. De operatie is nu voltooid. Tot slot wordt op de afdeling eventueel een brace om uw knie aangelegd, om uw knie tegen te grote bewegingen te beschermen. Zo snel mogelijk moet u beginnen met het oefenen van uw spieren. Het verblijf in het ziekenhuis Afhankelijk van uw toestand en in overleg zal u verblijf in het ziekenhuis ongeveer 2 tot 4 dagen duren. In deze periode komt uw geopereerde been op een kussen te liggen. Tevens zal de fysiotherapeut u met krukken leren lopen en u begeleiden bij het oefenen van uw spieren. Wanneer uw beenspieren weer goed werken wordt het onderbeen hierdoor gestabiliseerd en het transplantaat beschermd. Bij ontslag uit het ziekenhuis wordt er een afspraak gemaakt voor het verwijderen van de hechtingen en het bijstellen van de brace. Mogelijke complicaties die na de operatie kunnen optreden. Een aantal complicaties die na de operatie kunnen ontstaan zijn: - ontsteking van de wond; - een bloeduitstorting aan de achterzijde van het bovenbeen; - zwelling en pijn; - Trombosebeen. De verschijnselen van trombose zijn: pijn, warmte, roodheid en een gespannen gevoel in de kuitregio. Hierbij heeft een bloedstolsel een ader afgesloten. Fysiotherapeutische nabehandeling en leefregels De revalidatie bij een voorste kruisband reconstructie is globaal verdeeld in drie perioden: 1e periode: van 0 tot 6 weken De periode waarin u niet of beperkt mag belasten. Voorzichtigheid De operatie die u heeft ondergaan is behoorlijk ingrijpend voor uw knie. De chirurg heeft het reconstructiewerk gedaan, nu is het, na de operatie, ook aan u om een optimaal resultaat te verkrijgen. Voorzichtigheid met het oog op de peesaanhechting en de hechtingen is zeker in deze periode belangrijk. Bij ontstekingsverschijnselen als zwelling, warmte en pijn in de knie en/of in de kuit moet u contact opnemen met uw specialist. Ook bijkomend ander knieletsel, zoals bijvoorbeeld kraakbeenletsel en de uitgebreidheid daarvan 5
kan een rol spelen in het uiteindelijke resultaat. Belangrijk om te weten is, dat het minimaal 6 maanden duurt voordat het voorste kruisband transplantaat zijn optimale sterkte heeft bereikt. Brace De geopereerde knie wordt, niet zonder reden, ondersteund door een brace. Deze brace is afgesteld van 20 o buiging tot 90 o buiging tijdens de eerste twee weken. De bewegingsvrijheid kan in overleg met de specialist of fysiotherapeut worden vergroot. De brace geeft u vertrouwen, waardoor de beweeglijkheid en de eventuele belasting veilig kunnen worden uitgevoerd. s Nachts mag de brace af, ook met het dagelijks douchen. U moet dan zeer voorzichtig zijn en het been niet volledig belasten; u zou dan kunnen doorzwikken en vallen met alle gevolgen van dien. Belasting In deze periode maakt u gebruik van twee elleboogkrukken, zodat het lopen met beperkte belasting, na 4 weken met toenemende belasting, mogelijk is. Oefenen Actief gebruik van de kniespieren verminderd de zwelling en tevens stimuleert het de vorming van steunweefsel, die het voorste kruisbandtransplantaat zal gaan versterken. Het op actieve manier gebruiken van de kniespieren betekent dat u alles mag doen zoals u gewend was in de periode voordat u problemen met de knie kreeg. U zult zich moeten aanpassen aan de mogelijkheden die de voorste kruisband constructie u op dat moment biedt. Als u zich aan de regels houdt, is de kans op een optimaal gebruik van uw geopereerde knie het grootst. De spieroefeningen hebben ten doel om de drie belangrijkste onderdelen van de spierfunctie weer te herstellen. De drie belangrijkste onderdelen zijn: kracht, coördinatie en snelheid. Belangrijke leefregels!!!! Oefen op geleide van zwelling en pijn. Bij toename van pijn of zwelling, de oefeningen verlichten of zelfs stoppen! Dagelijkse activiteiten Autorijden wordt u de eerste weken ontraden, zowel om medische als wel om verzekeringstechnische redenen. 6
Werkadvies De hervatting van uw werk hangt altijd samen met het herstel van uw knie en de zwaarte van de te verrichten arbeid. Overleg daarvoor weer met uw specialist en/of fysiotherapeut. 2e periode: van 6 tot 12 weken Deze periode is gericht op hervatten van dagelijkse werkzaamheden. Voorzichtigheid Blijf letten op zwelling en pijn. Brace De brace kan zoveel mogelijk af. De brace moet wel gedragen worden bij: - onzekerheid; - verandering van belasting, daar waar u het gevoel heeft de macht over de knie te missen; - zware omstandigheden. Belasting In deze periode mag u, indien de zwelling en de pijn dit toelaten, volledig belasten. Dit verhogen van de belasting gaat altijd in overleg met de specialist en/of fysiotherapeut. Oefenen Het oefenen is vooral gericht op: - training van de bovenbeenspieren; - looptraining; - fietstraining. 3e periode: van 12 weken en verder Deze periode is gericht op het eventueel hervatten van sportactiviteiten. Belangrijke aandachtspunten training van basisvaardigheden instructie over sporthervatting fitnesstraining training naar recreatiesport training naar contactsport pas na 6 maanden spierkracht meting. 7
U moet zich bij de hervatting van uw sport echter wel realiseren dat het oude niveau niet altijd haalbaar is. Zoek bij zorgen of vragen contact met de behandelend specialist. Besef wel dat het voorste kniebandtransplantaat pas na 6 tot 9 maanden volledig is ingegroeid en voorzien is van het juiste steunweefsel. Deze folder is een bewerkte versie van het Protocol uit het Koningin Beatrix Ziekenhuis te Winterswijk. Tot slot Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, stel deze dan aan de verpleegkundige of uw behandelend arts. Ook als u van mening dat bepaalde informatie in de folder ontbreekt of onduidelijk is, dan vernemen wij dat graag. Belangrijke telefoonnummers ETZ TweeSteden Polikliniek chirurgie 013-4655580 SEH: 013-4655217 ETZ Waalwijk Polikliniek chirurgie 0416-682708 SEH: 0416-682222 8